Skip to content

Skip to table of contents

“Amucenjele, Amulilesye Kukulikumbuzya Koonse”

“Amucenjele, Amulilesye Kukulikumbuzya Koonse”

“Amucenjele, Amulilesye Kukulikumbuzya Koonse”

“Nkaambo buumi bwamuntu tabuzwi kukuvuba kwazintu nzyajisi.”—LUKA 12:15.

1, 2. (a) Ncinzi ncomwabona kumakani aazintu bantu nzyobayandisya mazuba aano? (b) Mbuti mbotukonzya kujatikizyigwa amuuya uuli boobu?

IMALI, lubono, cuuno, mulimo uuvwolelwa munzyeete, imukwasyi, eezyi zili akati kazintu bantu banji nzyobalila misozi zyalo nzyobabona kuti, ikuti kazijisi nkokuti ukkede kabotu alimwi ulijisi lukwabililo. Kulibonya kuti mumasi mavwubi amacete bantu banji ncobabikkila maano kapati alimwi ambaakani nzyobajisi, nzyakuba alubono akuya ampela. Pele caboola kumakani aazintu zyakumuuya ikuti naa balaziyanda, ndizina buyo.

2 Eeci cili mbuli Bbaibbele mbolyakasinsima. Lyaamba kuti: “Koziba kuti kumazuba aakumamanino kuyooba ziindi zikataazya. Nkaambo bantu bayooba basikuliyanda, basimuyanda mali, . . . . bayandisya misalo yaansi kwiinda Leza, balijisi ciwa cabukombi pele inguzu zyambubo balazikazya.” (2 Timoteo 3:1-5) Ikupona abantu bali boobu, Banakristo beni-beni bali mupenzi nkaambo ikuti bataliyumya, inga batalika kuyeeya mbobayeeya akupona mbobapona bantu aaba. Ncinzi cikonzya kutugwasya kutegwa “[t]utakozyanizigwi aziyanza zyaciindi ecino”?—Ba-Roma 12:2.

3. Ndulayo nzi ndwaakapa Jesu ndotulaalange-lange ino?

3 Jesu Kristo mbwali “Musolozi uulomya lusyomo lwesu,” wakatuyiisya ciiyo ciyandika kapati kumakani aaya. (Ba-Hebrayo 12:2) Cimwi ciindi Jesu naakali kwaambaula kubantu kabapanduluda makani aamba bukombi bwakasimpe, muntu umwi wakamunjila mukanwa akumulomba kuti: “Mufundisi ambila mukwesu kuti twaabane awalo lukono.” Jesu wakamwiingula muntu ooyu alimwi abaabo boonse bakali kuswiilila, wakabapa lulayo luyumya mate. Wakacenjezya makani aakulikumbuzya, alimwi kukucenjezya ooku kwakali acikozyanyo cipa kukkala ansi. Tweelede kubikkila maano kapati kuli ceeco Jesu ncaakaamba aciindi aawo alimwi akubona mbotukonzya kugwasyigwa mubuumi bwesu kwiinda mukulubelesya lulayo oolu.—Luka 12:13-21.

Kulomba Kutaluzi

4. Ino nkaambo nzi kunjila mukanwa nkwaakacita muntu kuli Jesu ncokwakatali kugwasya?

4 Muntu ooyu katana kumunjila mukanwa Jesu, Jesu wakali kubaambila basikwiiya bakwe alimwi abamwi kuti beelede kukucenjelela kuupaupa ameso, beelede kuyuma kutegwa babe acilongwe a Mwana wa Muntu, amakani aakugwasyigwa amuuya uusalala. (Luka 12:1-12) Masimpe aaya makani alayandika kapati, basikwiiya baleelede kuyeeya. Nokuba boobo, Jesu kacaambaula makani aapa kukkala ansi, muntu wakamunjila mukanwa akumulomba kuti abambe twaambo twalo twakali kulibonya kuti ntwamumukowa twakwaabana lubono. Aboobo kuli ciiyo ciyandika ncotukonzya kwiiya kuli ceeci cakacitika.

5. Ino kulomba kwamuntu ooyu kwakali kutondezya kuti wakali muntu uuli buti?

5 Kulilembedwe kuti “muntu mbwabede kulabonwa kwiinda munzila mbwayeeya kumwi naswiilila kumakani aabukombi aakulwaizya.” Jesu naakacili kwaambaula makani aayandika kapati aakumuuya, muntu ulibonya kuti wakali kuyeeya mbwaakali kukonzya kucita kutegwa ajane mali. Kufwumbwa naa wakalijisi kaambo kaya komoonga kukulilauka kwakwe kumakani aalukono, takulembedwe. Ambweni wakacita oobo akaambo kakuti wakabona kuti Jesu ulijisi nguzu alimwi akuti ulijisi mpuwo mbotu yakuba mubetesi musongo mutwaambo tukatazya bantu. (Isaya 11:3, 4; Matayo 22:16) Kufwumbwa naa cakali buti, mubuzyo wakwe ulatondezya kuti mumoyo wakalijisi penzi lipati, ee penzi lyakutalumba zintu zyakumuuya. Cilayandika kulilingula. Mucikozyanyo, lyamiswaangano ya Bunakristo tacikatazyi kusakana mumizeezo. Muciindi caboobo, tweelede kuswiililisya kuli zyeezyo zyaambwa akubona nzila mbotukonzya kuzibelesya kutegwa cilongwe cesu a Taateesu wakujulu, Jehova Leza, alimwi a Banakristoma ciyume.—Intembauzyo 22:22; Marko 4:24.

6. Nkaambo nzi Jesu ncaatakacitila kweelana ambwaakamulomba muntu?

6 Kufwumbwa naa ncinzi cakamupa kuti alombe, Jesu tanaakamumvwiila mbwaakali kuyanda. Muciindi caboobo, Jesu wakati kumuntu ooyu: “Yoo muntu, ino nguni uwakandibika bubetesi abwaabi akati kanu?” (Luka 12:14) Kwiinda mukwaamba majwi aaya, Jesu wakali kwaamba cintu bantu ncobazyi, kweelana a Mulawo wa Musa, babetesi muminzi bakali kusalwa kulanganya twaambo twamusyobo ooyu. (Deuteronomo 16:18-20; 21:15-17; Rute 4:1, 2) Jesu alimwi wakabikkide maano kuzintu ziyandika kapati, nkokuti kukambauka kasimpe ka Bwami akuyiisya bantu kuyanda kwa Leza. (Johane 18:37) Ikuccilila cikozyanyo ca Jesu, akuleka kubikkila maano kutwaambo tutagwasyi, tubelesya ciindi anguzu zyesu kukambauka makani mabotu ku “bantu bamisyobo yoonse.”—Matayo 24:14; 28:19.

Amukucenjelele Kulikumbuzya

7. Ino mbupampu nzi Jesu mbwaakabelesya?

7 Mbwaanga Jesu wakali kukonzya kubona zili mumoyo wamuntu, wakalizyi kuti kwakali kaambo kapati nkaakajisi muntu naakalomba Jesu kuti amugwasye mupenzi ndyaakajisi. Aboobo muciindi cakwiile kumwaambila kuti watusabila, Jesu wakabona zyakali mumoyo eelyo wakati: “Amucenjele, amulilesye kukulikumbuzya koonse, nkaambo buumi bwamuntu tabuzwi kukuvuba kwazintu nzyajisi.”—Luka 12:15.

8. Ino kulikumbuzya ninzi, alimwi kupa kucita nzi?

8 Kulikumbuzya takuli buyo kuyanda mali naa zintu zimwi zikonzya kubelesyegwa munzila mbotu. Ooku nkuyandisya lubono naa zintu nekuba kunyonekela zintu zyamuntu. Cilakonzya kubikkilizya bulyatu, kuyanda zintu, ambweni zyamuntu, ikwiile kuyanda buyo kuti kazijisi cakutabona naa zilayandika nokuba kubona mbobakonzya kulimvwa bamwi. Imuntu uulikumbuzya kuzintu, zilaba nzyezintu nzyayeeya lyoonse cakunga zyaba ngoleza wakwe. Amubone kuti mwaapostolo Paulo wakeelanya muntu mulyatu kumuntu uukomba mituni uutakanjili mu Bwami bwa Leza.—Ba-Efeso 5:5; Ba-Kolose 3:5.

9. Muunzi nzi kulikumbuzya mbokukonzya kulibonya? Amupe zikozyanyo.

9 Jesu wakacenjezya kumakani aa “kulikumbuzya koonse.” Kulikumbuzya kulaboola munzila zinji. Mulawo wamamanino ku Milawo iili Kkumi waamba kuti: “Uteemuzyi iŋanda yamweenzinyokwe; uteemuzyi mukamweenzinyokwe, naba mulanda wakwe mwaalumi naba mulanda wakwe musimbi, musune wakwe niiba imbongolo yakwe, neciba cintu cili buyani ncajisi.” (Kulonga 20:17) Ibbaibbele ilijisi zikozyanyo zinji zyabantu bakacita zibi zipati akaambo kakulikumbuzya naa munzila iimbi. Saatani ngomuntu wakataanguna kunyonekela cintu citali cakwe, wakali kuyanda kupegwa bulemu anguzu zyeelede buyo Jehova luzutu. (Ciyubunuzyo 4:11) Eva wakayanda kuti kalyeendelezya, akaambo kakuti wakacengwa munzila eeyi wakaleta mapenzi kumukowa wabana babantu nkokuti cibi alufwu. (Matalikilo 3:4-7) Madaimona bakali bangelo batakakkuta a “bwami bwabo bwakusaanguna pele bakabusia busena bwabo” akutalika kuyanda cintu ncobatakapegwa. (Juda 6; Matalikilo 6:2) Amuyeeye buyo Balamu, Akani, Gehazi a Judasi Iskariote. Muciindi cakukkuta azintu nzyobakajisi, bakatalika kulombozya zintu zyakumubili calo cakabapa kutabeleka kabotu milimo njobakapedwe akulinjizya mumapenzi alufwu.

10. Ino mbuti mbotukonzya ‘kubona’ kweelana a Jesu mbwaakacenjezya?

10 Kulagwasya kucenjezya Jesu nkwaakaamba kumakani aakulikumbuzya naakabelesya bbala lyakuti “amubone.” Nkaambo nzi? Nkaambo kakuti tacibakatazyi bantu kubona muntu kuti mulyatu naa kuti ulalikumbuzya, pele balo kanji-kanji tabaliboni kuti balijisi penzi eeli. Pele mwaapostolo Paulo waamba kuti “kuyandisya lubono ngomuyanda wabubi boonse.” (1 Timoteo 6:9, 10) Sikwiiya Jakobo ulapandulula kuti kuyanda zintu munzila iitali kabotu, “zyakomena zilatumbuka lufu.” (Jakobo 1:15) Kweelana alulayo lwa Jesu, tatweelede ‘kubona’ bamwi kuti mbabeelela kwaambwa kuti mbabalikumbuzya, pele tweelede kulilingula akubona zili mumoyo yesu kutegwa ‘tulikasye kukulikumbuzya koonse.’

Buumi Akaambo Kakuvwuba

11, 12. (a) Nkucenjezya kuli buti Jesu nkwaakacenjezya kumakani aakulikumbuzya? (b) Nkaambo nzi ncotweelede kumvwida kucenjezya kwa Jesu?

11 Kuli kaambo akamwi ncotuteelede kulikumbuzya. Amubone alimwi Jesu mbwaakaamba: “Buumi bwamuntu tabuzwi kukuvuba kwazintu nzyajisi.” (Luka 12:15) Aaka nkaambo keelede kukkalila ansi munyika ino yakuyanda lubono lwakumubili, mwalo bantu mbobeelanya lubono kuti nenzila iipa kukkomana alimwi akuzwidilila. Kwiinda mumajwi aayo, Jesu wakali kwaamba kuti kuba abuumi bubotu takali akaambo kakuvwula kwalubono muntu ndwajisi.

12 Pele bamwi balakonzya kukazya. Balakonzya kuyeeya kuti kuba alubono kupa kuti buumi bubote cakuti taku ciinda waawa. Pele aboobo cibapa kusowa ciindi cinji kumilimo iikonzya kupa kuti bajane nzyobayanda. Balati, ikuti ndaba azintu, masimpe buumi inga bwabota. Kwiinda mukuyeeya kuli boobu tabakaboni kaambo Jesu nkaakali kwaamba.

13. Muunzila nzi buumi alubono mbozyeelede kulangwa?

13 Muciindi cakubikkila maano ikuti naa eeci cili kabotu naa pe ikuba alubono lunji, Jesu wakali kwaamba kuti ikutegwa muntu abe abuumi tabubi akaambo kakuvwula “kwazintu nzyajisi.” Munzila eeyi toonse tulizyi kuti kutegwa katupona tacaambi kuti tweelede kuba azintu zinji. Kuyandika buyo cakulya cisyoonto, cakusama, aakoona. Eezyi zyoonse bavwubi balizijisi, pele bacete bakwelela antunda. Kufwumbwa naa umwi muvwubi naa mucete ncimwi buyo baleelenyi, casika alufwu lubono lulaba lwabuyo. (Mukambausi 9:5, 6) Aboobo kutegwa buumi bube bwini-bwini takuli buyo kwiile kuba alubono lunji. Aaka kaambo kalakonzya kugwasya twalanga buumi Jesu mbwaakali kwaamba.

14. Ncinzi ncotukonzya kwiiya kubbala lya “buumi” lijanwa mu Bbaibbele?

14 Jesu naakaamba kuti “buumi bwamuntu tabuzwi kukuvuba kwazintu nzyajisi,” ibbala lyakabalesyegwa aawa lya “buumi” mu Makani Mabotu aa Luka ndyakuti zo·eʹ talyaambi muntu mbwapona, pele lyaamba buumi kubugama, inzya buumi bwini-bwini. * Jesu wakali kwaamba kuti kufwumbwa naa tuli bavwubi naa tuli bacete, nkokuti katujisi mali manji naa ngakufwulidila, tatujisi nguzu zyakukonzya kuzyiba myaka njotukonzya kupona nokuba buya kuzyiba kuti cifwumo tuna kuliko. Mu Mulumbe wakwe wa Cilundu, Jesu wakati: “Nguni akati kanu uulibilika uukonzya kukomezya ciimo cakwe nikaba kakokola komwe?” (Matayo 6:27) Ibbaibbele lilasalazya kuti Jehova alikke “[n]kasensa kabuumi” alimwi nguukonzya kubapa “buumi bwinibwini” naa “buumi butagoli” bantu bakwe basyomeka, naa bwakujulu antela bwaanyika.—Intembauzyo 36:9; 1 Timoteo 6:12, 19.

15. Nkaambo nzi banji ncobasyoma zintu zyakumubili?

15 Majwi aa Jesu alatondezya mbocitabakatazyi bantu kunyonganizyigwa mbuli mbobabubona buumi. Kufwumbwa muvwubi naa mucete, boonse bantu tabalondokede alimwi balijisi penzi likonzyenyi. Musa wansiku wakabona kuti: “Myaka yabuumi bwesu ili makumi aali musanu aabili, na tuli basinguzu ambweni ilasika kumakumi aali musanu aatatu; pele bunji bwayo makatazyo buyo amapenzi, nkaambo ilafwamba kumana, nkabela [tulafwa].” (Intembauzyo 90:10; Jobu 14:1, 2; 1 Petro 1:24) Aboobo, imwaapostolo Paulo wakati kubantu batajisi cilongwe cibotu a Leza kuti bajisi muuya wakuti “atulye akunywa buyo, nkaambo junza tulafwa.” (1 Ba-Korinto 15:32) Akaambo kakuti bantu bamwi babona kuti buumi bumana buyo, batalika kuyanda kujana lukwabililo akuba abuumi bwamoongole kwiinda muzintu zyakumubili. Ambweni bayeeya kuti ikuba azintu zinji zyakumubili munzila iimwi inga kube buumi bwacingililwa. Aboobo balalisina kubeleka kutegwa bajane mbono zinji, cakutalomya kuyeeya beelanya zintu eezyi kukucingililwa akukukkomana.—Intembauzyo 49:6, 11, 12.

Kulibambila Buumi Bwakumpela

16. Ino buumi bwini-bwini tabwiimvwi aali?

16 Cilakonzya kuba masimpe kuti kupona buumi busumpukide, nkokuti kuba acakulya cinji, zyakusama, ŋanda alimwi azimwi, kulakonzya kupa kuti buumi bubote ambweni buya akupa kuti kakuli busilisi buli kabotu calo cikonzya kuyungizya-yungizya mazuba aakupona. Pele sena buumi buli boobo masimpe mbuumi bwini-bwini ibujisi lukwabililo? Ibuumi bwini-bwini tabulangwi akaambo kamyaka muntu njaakkala naa bunji bwazintu muntu nzyajisi. Mwaapostolo Paulo wakatondezya mbocitali kabotu kumaniina kusyoma muzintu eezyi. Kuli Timoteo wakalemba kuti: “Kolailila boonse abo bavubide ecino ciindi, kuti batalinuniki nokuba kusyoma buvubi butasyomeki, pele kusyoma Leza uutufonkweda zintu zyoonse kuti katunga katuligwasya nzizyo.”—1 Timoteo 6:17.

17, 18. (a) Nzikozyanyo nzi zyabantu bakavwubide nzyotweelede kuccilila? (b) Ino ncikozyanyo nzi ca Jesu ciya kulangwa-langwa mucibalo ciccilila?

17 Tacili camaano kusyoma buvwubi nkaambo mbwabuyo. Sikale Jobu wakalinotede, pele naakasikilwa mapenzi, buvwubi mbwaakajisi tiibwakamugwasya pe, boonse bwakamana mukulaba kwaliso. Cakali cilongwe ciyumu ncaakajisi a Leza ncicakamugwasya kuti akonzye kuliyumya mumapenzi oonse aakamusikila. (Jobu 1:1, 3, 20-22) Buvwubi Abrahamu mbwaakajisi tiibwakamulesya kuzumina mulimo muyumu ngwaakamupa Jehova, aboobo wakalelekwa kwiinda mukuba “wisi wamisyobo minji.” (Matalikilo 12:1, 4; 17:4-6) Zikozyanyo eezyi alimwi azimwi zilayandika kuziccilila. Toonse bapati abana, tweelede kulilingula akubona cini ciyandika kapati mubuumi bwesu alimwi ankotubikkide bulangizi bwesu.—Ba-Efeso 5:10; Ba-Filipi 1:10.

18 Imajwi masyoonto Jesu ngaakaamba kumakani aakulikumbuzya alimwi ambotweelede kubulanga buumi alayandika kapati. Pele nokuba boobo, Jesu wakalijisi alumwi lulayo, aboobo wakaamba citondezyo cipa kukkala ansi camuvwubi watakajisi maano. Ino cikozyanyo eeco citugwasya buti mubuumi sunu, alimwi ncinzi ncotukonzya kwiiya? Cibalo ciccilila ciya kupa bwiinguzi.

Bupanduluzi buyungizidwe

^ munc. 14 Alimwi bbala lya Cigiliki lyaamba “buumi” ndibbala lya biʹ·os Kweelana abbuku lipandulula mabala lya Vine’s Expository Dictionary of Old and New Testament Words, ibbala lya biʹ·os lyaamba “ciindi naa bulamfwu bwabuumi,” “mbwapona muntu” alimwi “azyeezyo zimupa kupona.”

Ino Inga Mwaingula Buti?

• Ncinzi ncotukonzya kwiiya kukukaka kwa Jesu ikulomba nkwaakacita muntu mubantu?

• Nkaambo nzi ncotweelede kukucenjelela kulikumbuzya, alimwi mbuti mbotukonzya kucita oobo?

• Nkaambo nzi buumi ncobutali muzintu zyakumubili?

• Ncinzi cikonzya kupa kuti buumi kabuli buumi bwini-bwini alimwi bwalukwabililo?

[Mibuzyo yaciiyo]

[Cifwanikiso icili apeeji 25]

Nkaambo nzi Jesu ncaatakamwiinguda muntu mbwaakali kuyanda?

[Cifwanikiso icili apeeji 25]

Kulikumbuzya kulakonzya kuleta mapenzi manji kapati