Skip to content

Skip to table of contents

Bulelo Bwa Jehova A Bwami Bwa Leza

Bulelo Bwa Jehova A Bwami Bwa Leza

Bulelo Bwa Jehova A Bwami Bwa Leza

“Bupati anguzu abulemu aluzundo abwami, zyoonse nzizyako, O Jehova, . . . Bwami mbobwako, O Jehova.”—1 MAKANI 29:11.

1. Nkaambo nzi Jehova nceelela kuba Muleli wabubumbo boonse?

“JEHOVA ulikazikide cuuno cakwe cabwami mujulu, nkabela bwami bwakwe buleendelezya kuliboonse.” (Intembauzyo 103:19) Kwiinda mumajwi aayo, sintembauzyo wakaamba kaambo kayandika kapati kujatikizya bweendelezi. Mbwali Mulengi, Jehova Leza uleelela kuba Muleli wabubumbo boonse.

2. Ino mbuti Daniele mbwaakapandulula bweendelezi bwa Jehova kuzilenge zyakumuuya?

2 Masimpe, kutegwa muleli alele weelede kuba abantu mbeendelezya. Bweendelezi bwa Jehova bwakatalikila azilenge zyakumuuya nzyaakalenga—wakusaanguna wakali Mwanaakwe simuzyalwa alikke mpoonya bangelo batalivwulili. (Ba-Kolose 1:15-17) Nikwakainda ciindi cilamfwu, musinsimi Daniele wakatondezyegwa bweendelezi bwa Jehova bwakujulu. Wakaamba kuti: “Lino nendakacili kweebela, ndakabona zyuuno zibikidwe, nkabela kwakakede umwi sinsiku. . . . Basimilimo bakwe bakali cuulu cazyuulu, abaabo ibakaimvwi kubusyu bwakwe bakali zyuulu zili ikumi zyazyuulu zili ikumi.” (Daniele 7: 9, 10) Kwamyaka iitabaliki, Jehova, “sinsiku” wali kweendelezya kali muleli wamukwasyi uutalikomeneni alimwi uukamantene wabana bakumuuya ibakali kucita ncayanda kwiinda ‘mukumubelekela milimo.’—Intembauzyo 103:20, 21.

3. Ino mbuti bweendelezi bwa Jehova mbubwakabikkilizya abubumbo boonse bulibonya?

3 Mukuya kwaciindi, bweendelezi bwa Jehova bwakakomena naakalenga zintu zinji nzyotubona mububumbo, kubikkilizya anyika. (Jobu 38:4, 7) Kumuntu uuli anyika, zintu zili kujulu zilibonya mbuli kuti taakwe uzyeendelezya akaambo kabulondo abweende bwazyo. Nokuba boobo, sintembauzyo wakaamba kuti: “[Jehova] wakalailila, lino zyakalengwa. Wakaziimika-nji mane kukabe kutamani; wakazibikila mugaano nguzitakonzyi kusotoka.” (Intembauzyo 148:5, 6) Jehova lyoonse nguwali kulailila akweendelezya bweende bwa zilenge zyakumuuya alimwi abubumbo boonse bulibonya.—Nehemiya 9:6.

4. Ino mbuti Jehova mbwabeendelezya bantu?

4 Naakalenga bantu bobilo bakusaanguna, bweendelezi bwa Leza bwakayungizigwa. Kunze lyakwaabila bantu zintu zyoonse nzyobakali kuyandika kutegwa kabapona buumi bujisi mpindu alimwi bukkomanisya, Jehova wakabapa nguzu abalo zyakweendelezya zilenge zipona munyika. (Matalikilo 1:26-28; 2:8, 9) Aboobo, tacizumbauzigwi buya kwaamba kuti bweendelezi bwa Leza mbwaluyando alimwi mbubotu alimwi akuti ulabapa bulemu mbalela. Adamu a Eva bakalijisi bulangizi bwakupona kukabe kutamani muparadaiso munyika kufwumbwa buyo kuti nibakazumanana kulibombya kubweendelezi bwa Jehova.—Matalikilo 2:15-17.

5. Ino ncinzi ncotukonzya kwaamba kujatizya bweendelezi bwa Jehova?

5 Ino ncinzi ncotukonzya kwaamba kujatikizya makani aaya? Cakusaanguna ncakuti, Jehova lyoonse wali kweendelezya zilenge zyakwe zyoonse. Cabili ncakuti, bulelo bwa Leza mbwaluyando alimwi ulabalemeka mbalela. Camamanino ncakuti, tulakonzya kukkomana kukabe kutamani kwiinda mukulibombya kubweendelezi bwa Leza. Nkakaambo kaako, Mwami Davida ncaakakulwaizigwa kwaamba kuti: “Bupati anguzu abulemu aluzundo abwami, zyoonse nzizyako, O Jehova, nkaambo zintu zyoonse zyakujulu azyaansi nzizyako. Bwami mbobwako, O Jehova, alimwi nduwe nosumpwidwe mbuli simutwe waboonse.” —1 Makani 29:11.

Nkaambo nzi Bwami bwa Leza Ncobuyandika?

6. Ino bweendelezi bwa Leza bwakoonse-koonse buswaangene buti a Bwami bwakwe?

6 Mbokunga Jehova, Mwami Wakoonse-koonse nguwali kweendelezya lyoonse, ino nkaambo nzi Bwami bwa Leza ncobuyandika? Bunji bwaziindi Mwami ulabeendelezya mbalela kwiinda mukabunga nkabikkide. Aboobo, Bwami bwa Leza ncitondezyo cabweendelezi bwa Leza bwakoonse-koonse bwakulela zilenge zyakwe, ncecibelesyo ncabelesya mukulela.

7. Ino nkaambo nzi Jehova ncaakabikka bubambe bupya bwabweendelezi bwakwe?

7 Jehova wali kweendelezya munzila amuziindi ziindene-indene. Wakabikka bubambe bupya bwakutondezya bweendelezi bwakwe kutegwa alanganye makani mapya aakatalika. Eeco cakacitika ciindi mwana wa Leza wakumuuya, Saatani, sikuzanga naakazwidilila kweena Adamu a Eva kutegwa bazangile bweendelezi bwa Jehova. Bweendelezi bwa Leza bwakoonse-koonse bwakakazigwa akaambo kabuzangi oobo. Munzila nzi? Kwiinda mukwaambila Eva kuti ‘takonzyi kufwa pe’ ikuti naa walya mucelo wakakasigwa, Saatani wakali kutondezya kuti Jehova ulabeja alimwi tayelede kusyomwa pe. Saatani wakazumanana kwaambila Eva kuti: “Nkaambo Leza ulizi kuti mubuzuba obo mbubonya mbomuyooulya, meso aanu ayoojuka, lino muyooba mbuli Leza, muyooziba bubotu abubi mbububede.” Saatani wakali kutondezya kuti Adamu a Eva bakali kukonzya kulyeendelezya kabotu-kabotu kwiinda mukukaka busolozi bwa Leza. (Matalikilo 3:1-6) Ooku kwakali kukazya bweendelezi bwa Leza. Ino ncinzi ncaakali kunoocita Jehova?

8, 9. (a) Ino mbuti mweendelezi mbwakonzya kubulanganya buzangi mubulelo bwakwe? (b) Ino ncinzi ncaakacita Jehova nikwakaba buzangi mumuunda wa Edeni?

8 Ino ncinzi ncakonzya kucita mweendelezi ikuti kwaba buzangi mubulelo bwakwe? Aabo baazi kabotu makani ansiku balakonzya kuyeeya zintu zimwi zyakacitika mubukkale buli boobu. Muciindi cakwaalanga buyo makani, bunji bwaziindi mweendelezi—naba mweendelezi siluyando—ulakonzya kubapa mulandu wakubukila bulelo. Mpoona mweendelezi ulakonzya kulailila muntu umwi kuzunda basikuzanga kutegwa kube luumuno alimwi. Mbubwenya buyo, Jehova wakatondezya kuti wakali kukonzya kwaalanganya makani aayo naakabweza ntaamu mpoona-mpoona alimwi akubeteka basikuzanga. Jehova wakaambila Adamu a Eva kuti taakwe nobakali kukonzya kupona kukabe kutamani alimwi wakabatanda mumuunda wa Edeni.—Matalikilo 3:16-19, 22-24.

9 Naakaambilizya lubeta kuli Saatani, Jehova wakayubununa nzila mpya yakutondezya bweendelezi bwakwe, icibelesyo cakali kuyoopa kuti mbalela babe muluumuno alimwi. Leza wakaambila Saatani kuti: “Nkabela njoobusya inkondo akati kanduwe amwanakazi, akati kalunyungu lwako alunyungu lwakwe. Walo uyookuuma amutwe, ayebo uyoomuluma kukasinde.” (Matalikilo 3:15) Aboobo, Jehova wakayubununa makanze aakwe aakuti wakali kuyoopa “lunyungu” inguzu zyakunyonyoona Saatani abaabo bamutobela akutondezya kuti bweendelezi bwa Leza mbobululeme.—Intembauzyo 2:7-9; 110:1, 2.

10. (a) Ino “lunyungu” lwakali kwiiminina ni? (b) Ino ncinzi Paulo ncaakaamba kujatikizya kuzuzikizigwa kwa businsimi bwakusaanguna?

10 “Lunyungu” lwakali kwiiminina Jesu Kristo kubikkilizya akabunga kalibedelede kabasikulelanyina. Boonse antoomwe babamba Bwami bwa Leza bweendelezegwa a Mesiya. (Daniele 7:13, 14, 27; Matayo 19:28; Luka 12:32; 22:28-30) Nokuba boobo, makani aaya oonse tanaakayubununwa mpoona-mpoona. Masimpe ngakuti, kuzuzikizigwa kwabusinsimi bwakusaanguna akali “makani aasisidwe, aatakabwenwe kuziindi zilamfu zyakalekale.” (Ba-Roma 16:25) Kwamyaanda yamyaka, bantu basyomeka bakali kulangila ciindi cakuyubununwa kwa “makani aasisidwe” alimwi akuzuzikizigwa kwabusinsimi bwakusaanguna ikwakali kuzoosumpula bulelo bwa Jehova bwakoonse-koonse.—Ba-Roma 8:19-21.

“Makani Aasisidwe” Ayubununwa Buce-Buce

11. Ncinzi Jehova ncaakayubununa kuli Abrahamu?

11 Mukuya kwaciindi, Jehova buce-buce wakayubununa makani “aasisidwe aa-Bwami bwa-Leza.” (Marko 4:11) Umwi wabaabo mbaakayubunwida makani aaya Jehova ngu Abrahamu, iwakali kwiitwa kuti “mulongwaakwe Leza.” (Jakobo 2:23) Jehova wakasyomezya Abrahamu kuti ‘uyoomucita kuti abe musyobo mupati.’ Amane, Leza wakazibya Abrahamu kuti: “Mulinduwe muyoozwa bami,” alimwi wakati, “mulunyungu lwako zisi zyoonse zyaansi moziyoojana coolwe.”—Matalikilo 12:2, 3; 17:6; 22:17, 18.

12. Ino mbuti lunyungu lwa Saatani mbulwakalitondezya zambangulwe nilyakamana?

12 Abrahamu naakali kupona, bakaliko kale bantu ibakali kusola kulela akudyaaminina bamwi. Mucikozyanyo, kujatikizya Nimrodi muzyukulu wa Nowa, Ibbaibbele lyaamba kuti: “Ngonguwe iwakataanguna kuba mwaalumi sintaze ansi. Kali muvwimi singuzu kumeso aa-Jehova.” (Matalikilo 10:8, 9) Masimpe ngakuti, Nimrodi abantu bamwi ibakali kulipa bwami bakali kweendelezyegwa aa Saatani. Aabo bami antoomwe abantu bakali kubatobela bakaba cibeela calunyungu lwa Saatani.—1 Johane 5:19.

13. Ino ncinzi Jehova ncaakaambila limwi kwiinda muli Jakobo?

13 Nokuba kuti Saatani ujisi bubi kubikka bami, walo Jehova uluujisi kuzuzikizya makanze aakwe. Kwiinda muli Jakobo muzyukulu wa Abrahamu Jehova wakayubununa kuti: “Inkoli yabwami tikooyoomana muli-Juda, nuuba musako wabwami waakati kazituta zyakwe, mane Siluumuno [“Silo,” NW] akasike, Ngonguwe bantu ngobayooswiilila.” (Matalikilo 49:10) Ibbala lyakuti “Silo” lyaamba kuti “Ngonguwe Mukamwini.” Aboobo, businsimi oobu bwakatondezya kuti kwakali kuyooba umwi iwakali kuyootambula “nkoli” naa bwami, alimwi “amusako wabwami” naa nguzu zyakulela “bantu” boonse. Ino Ooyo wakali kuzyooba ni?

“Mane Siluumuno [Silo] Akasike”

14. Ino ncizuminano cili buti Jehova ncaakabamba a Davida?

14 Muntu wakusaanguna ngwaakasala Jehova kuzwa muluzubo lwa Juda kuti abe mwami wabantu bakwe wakali mweembezi utegwa Davida, mwana wa Jese. * (1 Samuele 16:1-13) Nokuba kuti wakali kulubizya, Davida wakajana coolwe mumeso aa Jehova akaambo kakuti wakali kusyomeka kubulelo bwakwe. Kaamba makani aagwasya kumvwisya businsimi bwakaambwa mumuunda wa Edeni, Jehova wakabamba cizuminano a Davida kwiinda mukwaamba kuti: “Njoobusya mwana wako iwakazyalwa kumaala aako, kuti alye izina lyako, nkabela njoooimikizya bwami bakwe.” Eeco ticakali kuyoojatikizya buyo mwana wakwe asikumulida zina, Solomoni, nkaambo cizuminano cakali kwaamba kuti: “Nkabela cuuno cabwami bwakwe njoociimikizya akutamani.” Cizuminano ca Davida cakatondezya antangalala kuti “lunyungu” lwakasyomezegwa lwakali kuyoozwida mumukowa wa Davida.—2 Samuele 7:12, 13.

15. Nkaambo nzi bwami bwa Juda ncobukonzya kwaambwa kuti bwakali kwiiminina Bwami bwa Leza?

15 Davida wakatalisya mukowa wabami ibakali kunanikwa mafwuta aasetekene amupaizi mupati. Aboobo, bami aaba bakali kukonzya kwiitwa kuti munanike naa mesiya. (1 Samuele 16:13; 2 Samuele 2:4; 5:3; 1 Bami 1:39) Bakali kwaambwa kuti bakali kukkala acuuno ca Jehova akulela mubusena bwakwe mu Jerusalemu. (2 Makani 9:8) Aboobo, bwami bwa Juda bwakali kwiiminina Bwami bwa Leza, icitondezyo cabulelo bwa Jehova.

16. Ino ncinzi cakacitika bami ba Juda nibakali kulela?

16 Mwami abasikulelwa nobakali kulibombya kubweendelezi bwa Jehova, bakali kulongezyegwa akukwabililwa anguwe. Solomoni naakali kulela kwakaba luumuno akukupuka kutana bwenwe ikwakali kutondezya bukkale bulangilwa mubweendelezi bwa Bwami bwa Leza eelyo bulelo bwa Jehova bwakoonse-koonse nobuya kusinizigwa akaambo kakuti zibi ziletwa aa Saatani ziyoogwisigwa cakumaninina. (1 Bami 4:20, 25) Cuusisya ncakuti, bunji bwabami bamukowa wa Davida taakwe nobakazumanana kutobela zyeelelo zya Jehova, alimwi bantu bakatalika kukomba mituni akutalilemeka. Mpoona Jehova wakazumizya bana Babuloni kunyonyoona bwami bwa Juda mumwaka wa 607 B.C.E. Saatani wakalibonya kuzwiidilila mukusampaula bulelo bwa Jehova bwakoonse-koonse.

17. Ino ncinzi citondezya kuti Jehova wakacili kweendelezya nokuba kuti bwami bwamukowa wa Davida bwakanyonyoonwa?

17 Ikunyonyoonwa kwabwami bwa Davida—kubikkilizya abwami bwakunyika bwabana Israyeli bwakasaanguna kunyonyoonwa—taakwe nokwakatondezya kwaalilwa kwabweendelezi bwa Jehova, pele kwakali kutondezya mapenzi aaboola ciindi bantu nobayungwa a Saatani alimwi akukaka kweendelezyegwa a Leza. (Tusimpi 16:25; Jeremiya 10:23) Ikutegwa Jehova atondezye kuti wakacili mwami wakoonse-koonse, kwiinda mumusinsimi Ezekieli wakaambilizya kuti: “Samununa citambala, gwisya musini. . . . Njoocita kuti musini ube cisaalo, cisaalo, cisaalo luzutu, nkabela tuukooyooba limbi mane akasike oyo uuelede, lino njooupa nguwe.” (Ezekieli 21:26, 27) Aaya majwi atondezya kuti “lunyungu” lwakasyomezegwa, Ooyo “uuelede,” lwakali kulangilwa kusika.

18. Ino mungelo Gabriyeli wakamwaambila nzi Mariya?

18 Lino atuyeeye cakacitika nikwakainda myaka iitandila ku 600. Mungelo Gabriyeli wakatumwa kuli Mariya, nakalindu waku Nazareta, imunzi wamu Galilaya mucisi ca Palestine nkwiili kunyika. Wakamwaambila kuti: “Langa, ulamita, uzootumbuka mwana mulombe, ngozooulika zina lya-Jesu. Unoozooli mupati, uzootegwa Mwana a-Sijulu lyamajulu, Jehova Leza uzoomupa cuuno cabwami cawisi Davida, uyooendelezya ŋanda ya-Jakobo mane kukabe kutamani, ubwami bwakwe tabukooyoomana.”—Luka 1:31-33.

19. Zintu nzi zikkomanisya zyakali afwaafwi kucitika?

19 Eno, ciindi cakuyubununa “makani aasisidwe” cakasika. Ooyo wiiminina “lunyungu” lwakasyomezyegwa wakali afwaafwi kusika. (Ba-Galatiya 4:4; 1 Timoteo 3:16) Wakali kuyoolumwa kukasindi a Saatani. Pele, oolo “lunyungu” alwalo luyoouma Saatani kumutwe, ikumujaila limwi antoomwe abaabo bali kulubazu lwakwe. Alimwi wakali kuyoopa bumboni bwakuti bubi boonse bwakacitwa a Saatani buya kumanizigwa a Bwami bwa Leza akuti bulelo bwa Jehova bwakoonse-koonse buya kusinizigwa. (Ba-Hebrayo 2:14; 1 Johane 3:8) Ino mbuti Jesu mbwaakali kuzoocita boobo? Ino wakatusiila cikozyanyo cili buti ncotweelede kutobela? Tulajana bwiinguzi mucibalo citobela.

Bupanduluzi buyungizidwe

^ munc. 14 Saulo iwakasaanguna kusalwa aa Leza kuti abe mwami waba Israyeli wakali wamukowa wa Benjamini.—1 Samuele 9:15, 16; 10:1.

Sena Inga Mwapandulula?

• Ino ncinzi cipa kuti Jehova ayelele kuba Muleli wabubumbo boonse?

• Nkaambo nzi Jehova ncaakaba amakanze aakutalisya Bwami?

• Ino mbuti Jehova mbwaakayubununa “makani aasisidwe” buce-buce?

• Ino ncinzi citondezya kuti Jehova wakacili kulela nokuba kuti bwami bwamukowa wa Davida bwakanyonyoonwa?

[Mibuzyo yaciiyo]

[Cifwanikiso icili apeeji 5]

Ino ncinzi ncakaambila limwi Jehova kwiinda muli Abrahamu?

[Cifwanikiso icili apeeji 7]

Nkaambo nzi kunyonyoonwa kwabwami bwa Davida ncokutatondezyi kuti kwakali kwaalilwa kwabulelo bwa Jehova?