Skip to content

Skip to table of contents

Twaambo Tupati-pati Mubbuku lya Matayo

Twaambo Tupati-pati Mubbuku lya Matayo

Ijwi lya Jehova Lili Abuumi

Twaambo Tupati-pati Mubbuku lya Matayo

IMUNTU wakasaanguna kulemba makani aakondelezya kujatikizya buumi alimwi amulimo wa Jesu wakali mulongwe wakwe wazina lya Matayo, cimwi ciindi iwakali simutelo. Kumatalikilo, Makani Mabotu ngaakalemba Matayo akalembedwe mu Cihebrayo mpoonya akazoosandululwa mu Cigiliki, akamanizigwa kulembwa mumwaka wa 41 C.E. alimwi ngaaswaanganya Magwalo aa Cihebrayo ku Magwalo aa Banakristo aa Cigiliki.

Mbwaanga alibonya kuti lutaanzi akalembelwa ba Juda, aaya Makani Mabotu atondezya kuti Jesu ngu Mesiya wakasyomezegwa, Mwana wa Leza. Ikuubikkila maanu mulumbe uuli mumakani aaya kuyooyumya lusyomo lwesu muli Leza mwini-mwini, mu Mwanaakwe alimwi amuzisyomezyo zya Leza.—Heb. 4:12.

“BWAMI BWAKUJULU BULI AFWIIFWI”

(Mt. 1:1–20:34)

Matayo ukankaizya mulumbe wa Bwami alimwi anjiisyo zya Jesu, nokuba kuti kucita boobo kumupa kutaamba mbozyakali kutobelana kucitika zintu. Mucikozyanyo, Mulumbe waa Cilundu uli kumatalikilo kwabbuku nokuba kuti makani aayo Jesu wakaamba kali akati kamulimo wakwe.

Kacita mulimo ku Galilaya, Jesu wakacita maleele, wakapa baapostolo bakwe bali 12 malailile aajatikizya mulimo, wakayubununa bubi bwaba Farisi alimwi wakaamba zikozyanyo zijatikizya Bwami. Mpoonya wakazwa ku Galilaya akuya “kucisi ceengelede caku-Judaya mutala lya-Jordano.” (Mt. 19:1) Munzila, Jesu wakaambila basikwiiya bakwe kuti: ‘Tuya ku Jerusalemu, nkabela Mwana wa Muntu uyoopegwa mulandu walufwu, lino mubuzuba bwatatu uyoobusigwa.’—Mt. 20:18, 19.

Kwiingula Mibuzyo Yamu Magwalo:

3:16Muunzila nzi ‘kujulu mbokwakajaluka’ Jesu naakabbapatizigwa? Eeci cilibonya kwaamba kuti Jesu wakaibaluka buumi bwakwe bwakujulu katanaba muntunsi.

5:21, 22Sena kutondezya kunyema ncibi cipati kwiinda kufwundilila kunyema? Jesu wakacenjezya kuti imuntu uufwundilila kunyema akaambo kamunyina, ucita cibi cipati. Nokuba boobo, ikutondezya kunyema kwiinda mukwaamba jwi lyakusampaula ncibi cipati kwiinda, calo icinga capa kuti muntu abetekwe munkuta mpati.

5:48Sena ncobeni tulakonzya ‘kulondoka mbuli Taateesu wakujulu mbwalondokede’? Inzya tulakonzya kutolezya. Jesu aawa wakali kubandika makani aajatikizya luyando, alimwi wakaambila bakali kumuswiilila ikwiiya Leza, kuba balondokede naa bamaninide muluyando. (Mt. 5:43-47) Munzila nzi? Kwiinda mukubayanda nobaba basinkondonyina.

7:16‘Mmicelo’ nzi iizibya bukombi bwakasimpe? Micelo eeyi tiijatikizyi buyo mbotulilemeka. Ilajatikizya anzyotusyoma, nkokuti injiisyo nzyotutobela.

10:34-38Sena mulumbe wamu Magwalo tweelede kuutongooka ikuti waleta kwaandaana mumukwasyi? Peepe. Kwaandaana kulaba akaambo kantaamu iibwezegwa abanamukwasyi batasyomi. Balakonzya kusala kukaka naa kukazya njiisyo zya Bunakristo, icintu cinga caleta kwaandaana mumukwasyi.—Lk. 12:51-53.

11:2-6Ikuti Johane akaambo kakumvwa jwi lya Leza ilyakali kulumbaizya Jesu wakalizi kale kuti Jesu wakali Mesiya, nkaambo nzi ncaakabuzya naa Jesu wakali “oyo uuza”? Johane ulangilwa kuti wakabuzya kutegwa Jesu mwini amwaambile mulomo mpande buya. Pele kunze lyaboobo, Johane wakali kuyanda kuziba naa kwakali kuyooba ‘uumbi’ wakali kuyooboola kali Mwami akuzuzikizya zyoonse nzyobakali kulangila ba Juda. Ibwiinguzi bwa Jesu bwakatondezya kuti taakwe nokwakali kulangilwa simulyazina.

19:28Ncinzi ciimininwa a “misyobo iili ikumi aibili yaba-Israyeli” iiyoobetekwa? Tayiiminini misyobo iili 12 yaba Israyeli bakumuuya. (Gal. 6:16; Ciy. 7:4-8) Ibaapostolo mbaakali kwaambila Jesu bakali kuyooba cibeela caba Israyeli bakumuuya, ikutali babetesi baciinga eeco ncimunya. Jesu wakapangana ‘cizuminano cabwami ambabo,’ alimwi bakali kuyooba “bami abapaizi ba-Leza.” (Lk. 22:28-30; Ciy. 5:10) Aabo ba Israyeli bakumuuya ‘bayoobeteka nyika.’ (1 Kor. 6:2) Aboobo, “misyobo iili ikumi aibili yaba-Israyeli” iiyoobetekwa abaabo banooli azyuuno zyabwami kujulu ilangilwa kuti yiiminina bantu munyika ibatali baciinga eeco cabami abapaizi mbubwenya mbokutondezyedwe amisyobo iili 12 lya Buzuba Bwakumanya Milandu.—Lev., caand. 16.

Ziiyo Kulindiswe:

4:1-10. Cibalo eeci cituyiisya kuti Saatani mmwini-mwini, teensyi buyo bube bwakubija pe. Ubelesya ‘zisusi zyanyama, zisusi zyameso akulisumpula nkaambo kakuzwidilila mubuumi’ kutegwa atutepaule. Nokuba boobo, ikutobela njiisyo zyamu Magwalo kuyootugwasya kuzumanana kusyomeka kuli Leza.—1 Joh. 2:16.

5:1–7:29. Lyoonse kamuyeeyede kuti muyandika zintu zyakumuuya. Amube basikubamba luumuno. Amulikasye kuyeeya zibyaabi. Amuzizuzikizye nzyomwaamba. Nomupaila, zintu zyakumuuya amuzibikkile maanu kapati kwiinda zyakumubili. Amube bavwubi kuli Leza. Amusaangune kuyandaula Bwami abululami bwa Leza. Mutabi basinkazi, ibataboni zibotu muli bamwi. Amucite kuyanda kwa Leza. Elo tazilivwulili kaka njiisyo zigwasya izili mu Mulumbe waa Cilundu!

9:37, 38. Tweelede kucita zintu kweelana akulomba kwesu nkotwaambila Mwami kwakuti ‘atume basimilimo mumulimo wakwe wabutebuzi,’ nkokuti ikutola lubazu cabusungu mumulimo wakugwasya bantu kuba basikwiiya.—Mt. 28:19, 20.

10:32, 33. Tatweelede kuyoowa kwaamba nzyotusyoma.

13:51, 52. Ikumvwisya kasimpe ka Bwami kutupa mukuli wakuyiisya bamwi akubagwasya kutumvwisya twaambo twakasimpe ooto tuyandika.

14:12, 13, 23. Iziindi notuli tulikke nzibotu kuzinzibala kuyeeya.—Mk. 6:46; Lk. 6:12.

17:20. Tuyandika lusyomo kutegwa tuzunde mampindamangobe aatukasya kuyaambele kumuuya alimwi akuliyumya notujisi mapenzi. Tatweelede kuyambaala kujatikizya kuyumya lusyomo lwesu muli Jehova amuzisyomezyo zyakwe.—Mk. 11:23; Lk. 17:6.

18:1-4; 20:20-28. Kutalondoka alimwi abukombi ibwakali kusumpula kuba azyuuno kwakapa basikwiiya ba Jesu kulibilika kapati kujatikizya kuba ampuwo. Tweelede kulicesya notutantamuka tumpenda tubyaabi akuzilanga munzila yeelede zyoolwe zyamilimo yaalubazu amikuli.

‘MWANA WAMUNTU UZOOABWA’

(Mt. 21:1–28:20)

‘Katantide amwana wambongolo,’ Jesu wasika ku Jerusalemu mu Nisani 9, 33 C.E. (Mt. 21:5) Ibuzuba butobela, wainka kutempele akwiisalazya. Mu Nisani 11, ulayiisya mutempele, wanyemena balembi aba Farisi, mpoonya wapa basikwiiya bakwe “citondezyo cakuboola [kwakwe] acamamanino aaciindi.” (Mt. 24:3) Ibuzuba bwatobela wabaambila kuti: ‘Mulizi kuti kwainda mazuba obile kuzwa sunu kuyooba ipobwe lya Pasika, alimwi Mwana wamuntu uzooabwa akwaanzikwa.’—Mt. 26:1, 2.

Lino ngu Nisani 14. Naamana kutalisya Ciibalusyo calufwu lwakwe luli afwaafwi, Jesu waabwa, waangwa, wabetekwa akwaanzikwa. Mubuzuba bwatatu, wabusigwa kuzwa kubafwu. Katanapilukila kujulu, Jesu uubusyidwe walailila batobeli bakwe kuti: “Nkaambo kaako kamuya mukabaiisye bantu bamisyobo yoonse.”—Mt. 28:19.

Kwiingula Mibuzyo Yamu Magwalo:

22:3, 4, 9Ndilili kutamba kotatwe kwakupobwe lyalukwatano nokumana? Ikutamba baciinga canabwiinga kwakusaanguna kwakacitwa a Jesu abatobeli bakwe nobakatalika kukambauka mu 29 C.E., alimwi kwakazumanana kusikila mu 33 C.E. Ikutamba kwabili kwakatalika muuya uusalala nowakapegwa lya Pentekoste mu 33 C.E. akuzumanana kusikila mu 36 C.E. Mukutamba koonse ooku kobile, kwakali kutambwa buyo ba Juda, basikusanduka bakaba Juda alimwi abana Samariya. Pele kutamba kwatatu kwakabikkilizya bantu bakali mumigwagwa iizwa kunze aamunzi, nkokuti Bamasi batapalwidwe kutalikila mu 36 C.E. eelyo sikalumamba wampi yabana Roma Korneliyo naakasanduka alimwi kulazumanana kusikila sunu.

23:15Nkaambo nzi wakasanduka kuba mu Farisi ncaakali ‘kuba muna Gehena kobile kwiinda’ ba Farisi beni? Bamwi ibakasanduka kuba ba Farisi balakonzya bakali basikucita zibi zipati musyule. Pele kwiinda mukuba ba Farisi ibakali kuciindizya, aaba bantu bakaciindizya kapati, ambweni kubainda abamayi babo bakali kutongookwa. Aboobo bakaba ‘bana Gehena’ kobile ikwiinda ba Farisi iba Juda.

27:3-5Ino ncinzi cakamupa kuusa Judase? Kunyina citondezya kuti ikuusa kwa Judase kwakali kweempwa kwini-kwini. Muciindi cakulomba kuti Leza amulekelele, wakaamba cibi cakwe kubapaizi bapati abaalu. Mbwaanga wakacita ‘cibi calufwu,’ Judase cakweelela wakazyingwa amizeezo mibyaabi. (1 Joh. 5:16) Ikuusa kwakwe kwakaboola akaambo kakuti wakabula cakucita.

Ziiyo Kulindiswe:

21:28-31. Cintu cipati kuli Jehova ncakuti katucita kuyanda kwakwe. Mucikozyanyo, tweelede kuba basungu mumulimo wakukambauka Bwami alimwi amukugwasya bamwi kuba basikwiiya.—Mt. 24:14; 28:19, 20.

22:37-39. Elo kaka milawo mipati yobile ilazyaamba cakumaninina mubufwaafwi nzyayanda Leza kuli baabo bamukomba!

[Cifwanikiso icili apeeji 31]

Sena muli basungu mumulimo wakutebula?

[Kulumba]

© 2003 BiblePlaces. com

[Cifwanikiso icili apeeji 31]

Matayo ukankaizya mulumbe wa Bwami