Skip to content

Skip to table of contents

Ijwi lya Jehova Lili Abuumi Twaambo Tugwasya Mubbuku lya Marko

Ijwi lya Jehova Lili Abuumi Twaambo Tugwasya Mubbuku lya Marko

Ijwi lya Jehova Lili Abuumi Twaambo Tugwasya Mubbuku lya Marko

IMAKANI Mabotu ngaakalemba Marko ngamafwaafwi kwiinda oonse one. Akalembwa a Johane Marko kakwiindide myaka iitandila ku 30 kuzwa naakafwa akubusigwa Jesu Kristo, alimwi ncibalo cijisi makani manji aakondelezya kapati aakacitika mumyaka yotatwe acisela yamulimo wa Jesu anyika.

Kulibonya kuti akalembelwa bantu batali ba Juda, ikapati bana Roma, aboobo ibbuku lya Marko litondezya kuti Jesu wakali Mwana wa Leza simaleele uucita mulimo wakukambauka cabusungu. Ibbuku lyaamba kapati aazintu nzyaakacita Jesu muciindi cazintu nzyaakayiisya. Ikwaabikkila maanu Makani Mabotu ngaakalemba Marko kuyooyumya lusyomo lwesu kujatikizya Mesiya akutukulwaizya kuba basikwaambilizya mulumbe wa Leza basungu mumulimo wa Bunakristo.—Heb. 4:12.

MULIMO MUPATI MU GALILAYA

(Marko 1:1–9:50)

Naamana kwaamba mulimo wa Johane Mubapatizi alimwi azyakacitika Jesu naakali munkanda mazuba aali 40 mutupango tuli buyo 14, Marko utalika kubandika makani aakondelezya aamulimo wa Jesu mu Galilaya. Ikwiinduluka bbala lyakuti “ndilyonya” kupa muzeezo wakuti makani aaya ayandika kubikkilwa maanu.—Mk. 1:10, 12.

Mumyaka iitasiki kuli yotatwe, Jesu wamanizya mulimo wakukambauka mu Galilaya muzipeekani zyotatwe. Marko ulembede makani aakwe kweelana ambwaakatobelana kucitika. Mulumbe waa Cilundu alimwi amakani aa Jesu ambi malamfwu taabikkilizidwe pe mumakani aa Marko.

Kwiingula Mibuzyo Yamu Magwalo:

1:15—‘Nciindi’ canzi cakazuzikizidwe? Jesu wakali kwaamba kuti ciindi cibikkidwe cakalisikide naa cakalizuzikizidwe cakuti atalike mulimo wakwe. Akaambo kakuti walo iwakabikkidwe kuba Mwami wakaliko, Bwami bwa Leza bwakaswenede afwaafwi. Aboobo bantu babombemyoyo bakali kukonzya kukulwaizigwa amulimo wakwe wakukambauka akubweza ntaamu zyakali kuyoobapa kukkomaninwa a Leza.

1:44; 3:12; 7:36—Nkaambo nzi Jesu ncaatakayanda kuti maleele aakwe azibisigwe kubuleya? Muciindi cakuti bantu balikoswede twaambo kwiinda mumakani aakondelezya ngobamvwa alo aakonzya kuyungizigwa, Jesu wakali kuyanda kuti balibonene kuti wakali Kristo alimwi akulisalila beni nkaambo kabumboni oobo. (Is. 42:1-4; Mt. 8:4; 9:30; 12:15-21; 16:20; Lk. 5:14) Lilikke Jesu naakacita bumbi ndeelyo naakaponya mwaalumi wakali sidaimona kucisi caba Gerasa. Wakamwaambila kuunka kwabo akuyoowambila basazinyina makani aayo. Mbwaanga Jesu wakaambilidwe kuti azwe mucooko eeco, kunyina naakali kunga wasikila bantu banji mubusena oobo. Pele imwaalumi ooyo alimwi abumboni bwakwe kubantu kujatikizya cintu cibotu ncaakamucitila Jesu zyakali kuyoogwasya kucesya makani mabyaabi kujatikizya ngulube zyakafwa.—Mk. 5:1-20; Lk. 8:26-39.

2:28—Nkaambo nzi Jesu ncaambwa kuti ‘Mmwami nikuba ku Sabata’? Mwaapostolo Paulo wakalemba kuti: ‘Mulao ncimvule buyo cazintu zibotu ziciza.’ (Heb. 10:1) Mbubwenya mbowakaambide Mulawo, kwakali Sabata nokwakainda mazuba aali cisambomwi aakubeleka milimo, alimwi Jesu wakaponya bantu banji mubuzuba oobo. Eeci cakali kwiiminina kulyookezya kwamuluumuno alimwi azilongezyo zimbi nzyobanoojisi bantu mu Bweendelezi bwa Kristo bwa Myaka Iili Cuulu bwaakumana bweendelezi bwa Saatani bwalunya. Aboobo, Mwami wa Bwami oobo alimwi ‘Mmwami wa Sabata.’—Mt. 12:8; Lk. 6:5.

3:5; 7:34; 8:12—Mbuti Marko mbwaakali kukonzya kuziba mbwaakalimvwide Jesu mubukkale bwiindene-indene? Marko tanaakali umwi wabaapostolo bali 12 nanka mulongwe wa Jesu. Ikweelana azilengwa zyansiku, imakani manji ngaakalemba Marko wakaajana kumwaapostolo Petro iwakali mulongwe wa Marko.—1 Pet. 5:13.

6:51, 52—Ino “makani aamikamu” ngobatakamvwisya basikwiiya akali kwaamba nzi? Kakwiindide buyo ciindi cisyoonto, Jesu wakasanide baalumi bali 5,000 kutabikkilizya abanakazi abana azinkwa zyosanwe buyo answi zyobile. ‘Makani aamikamu’ ngobakeelede kumvwisya basikwiiya ngakuti Jehova Leza wakapede Jesu nguzu zyakucita maleele. (Mk. 6:41-44) Ikuti nobakaziziba mbozyakali zinji nguzu nzyaakapedwe Jesu, nobatakagambwa kapati naakeenda aameenda.

8:22-26—Nkaambo nzi Jesu ncaakaponya moofwu muzibeela zyobile? Jesu ulangilwa kuti wakacita oobo nkaambo kakumubikkila maanu. Ikumuponya asyoonto-syoonto mwaalumi wakazibide mudima kwaciindi cilamfwu kulangilwa kuti kwakapa kuti acikonzye kuzibila mumuni wazuba.

Ziiyo Kulindiswe:

2:18; 7:11; 12:18; 13:3. Marko upandulula zilengwa, majwi, zisyomwa alimwi amasena aalangilwa kuti tanaakazibidwe kubabali batakali ba Juda. Wakacisalazya kuti ba Farisi bakali “kuliimya kulya,” kuti korbani ‘ncipego caabidwe kuli Leza,’ kuti ba Saduki ‘baamba kuti kunyina bubuke,’ akuti tempele lyakali ‘kulibonya kuzwa a Cilundu ca Elaioni.’ Mbwaanga zyalani lya Mesiya lyakali kuyookkomaninwa kapati aba Juda, talibikkilizyi pe. Aboobo Marko ncikozyanyo cibotu kulindiswe. Tweelede kubikkila maanu kubukkale bwabaabo batuswiilila notucita mulimo wesu wa Bunakristo naa notubandika makani lyamiswaangano yambungano.

3:21. Basazinyina ba Jesu tiibakali kusyoma. Aboobo, aabo bakazigwa naa kuweelwa abanamukwasyi batasyomi akaambo kanzyobasyoma ulababikkila maanu.

3:31-35. Naakabbapatizigwa, Jesu wakaba Mwana wa Leza wakumuuya, alimwi “Jerusalemu uuli kujulu” wakaba banyina. (Gal. 4:26) Kuzwa ciindi eeco, basikwiiya ba Jesu mbebakali kuyandika kapati kulinguwe kwiinda basazinyina bakumubili. Eeci cituyiisya kuti katubikka kumbele zintu zijatikizya bukombi bwakasimpe mubuumi bwesu.—Mt. 12:46-50; Lk. 8:19-21.

8:32-34. Tweelede kufwambaana kuziba alimwi akukaka koongelezegwa abamwi kuti tulilendekezye. Sikutobela Kristo weelede kulibambila ‘kulikaka,’ nkokuti ikukaka makanze alimwi azisusi zitali kabotu. Weelede kulisungula ‘kubweza cisamu cakwe cakupenzezya’—ikupenga kuti kakuyandika, naa kusampaulwa akupenzegwa mane nokuba kujaigwa akaambo kakuti Mmunakristo. Alimwi weelede ‘kuzumanana kutobela’ Jesu, ikutobela mikondo yakwe mubuumi. Ikupona buumi bwabusikwiiya kuyandika kulyaaba bwakalyaaba Kristo Jesu.—Mt. 16:21-25; Lk. 9:22, 23.

9:24. Tatweelede kufwa nsoni kwaambila bamwi nzyotusyoma naa kupailila kuti lusyomo lwesu luyungizigwe.—Lk. 17:5.

MWEZI WAMAMANINO

(Marko 10:1–16:8)

Kumamanino kwamwaka wa 32 C.E., Jesu waya “kucisi ca-Judaya akucisi cakutala lya-Jordano,” alimwi akwalo ooko kwamusikila makamu aabantu. (Mk. 10:1) Naamana kukambauka ooko, waya ku Jerusalemu.

Mu Nisani 8, Jesu uli ku Betaniya. Ulikkede kalya cakulya ciindi mwanakazi umwi naaboola akumutila mafwuta aanunkilila amutwe. Izyakacitika kuzwa ciindi Jesu naakanjila mu Jerusalemu kali sikuzunda kusikila naakabusigwa kubafwu zilapandululwa kweelana ambozyakaccililana kucitika.

Kwiingula Mibuzyo Yamu Magwalo:

10:17, 18—Nkaambo nzi Jesu ncaakalulamika mwaalumi umwi wakamwiita kuti “Mufundisi mubotu”? Kwiinda mukukaka kwiitwa azina lyabulemu eeli lyakulumbaizya kwalweeno, Jesu wakapa bulemu kuli Jehova alimwi wakatondezya kuti kuli Leza mwini-mwini nkokuzwa zintu zibotu zyoonse. Kunze lyaboobo, Jesu wakayubununa kasimpe kayandika kakuti Mulengi wazintu zyoonse, Jehova Leza, alikke nguujisi nguzu zyakubikka zyeelelo zitondezya cibotu acibi.—Mt. 19:16, 17; Lk. 18:18, 19.

14:25—Ncinzi ncaakali kwaamba Jesu naakaambila baapostolo bakwe basyomeka kuti: “Kuzwa sunu nsicinywi limbi mucelo wamusaansa mane do kubuzuba obo mbwenti kanywe mupya mu-Bwami bwa-Leza”? Jesu tanaakali kwaamba kuti kuli waini kujulu. Pele mbwaanga kukkomana zimwi ziindi kwiimininwa awaini, Jesu wakali kwaamba lukkomano lwakuba antoomwe abatobeli bakwe bananikidwe amuuya babusidwe mu Bwami.—Int. 104:15; Mt. 26:29.

14:51, 52—Nguni mulombwana “wakacija acinswe”? Marko alikke nguuwamba makani aaya, aboobo makani inga twaakosola kuti wakali kulyaamba lwakwe mwini.

15:34—Sena majwi aa Jesu aakuti, “Leza wangu, Leza wangu, ino wandilekelezezyanzi?” atondezya kuti wakanyina lusyomo? Peepe. Nokuba kuti tatukonzyi kwaaziba cakumaninina makanze ngaakajisi Jesu naakaamba majwi aaya, imajwi aakwe alakonzya kutondezya kuti Jesu wakaziba kuti Jehova wakalilekede kumukwabilila kutegwa Mwanaakwe asunkwe cakumaninina kujatikizya kusyomeka kwakwe. Alimwi cilalangilwa kuti Jesu wakaamba majwi aaya akaambo kakuti wakali kuyanda kuzuzikizya cakasinsimwa ku Intembauzyo 22:1 kujatikizya nguwe.—Mt. 27:46.

Ziiyo Kulindiswe:

10:6-9. Makanze aa Leza ngakuti banabukwetene bazumanane kukkala antoomwe. Aboobo, muciindi cakufwambaana kuyanda kulekana, balumi abamakaintu beelede kusoleka kutobela njiisyo zyamu Bbaibbele ikumanizya mapenzi aali oonse aabuka mucikwati.—Mt. 19:4-6.

12:41-44. Icikozyanyo camukamufwu mucete cituyiisya kuti tweelede kugwasilizya kubukombi bwakasimpe amali eesu camoyo woonse.

[Cifwanikiso icili apeeji 29]

Nkaambo nzi Jesu ncaakaambila mwaalumi ooyu kuti akalwiide basazinyina zyoonse zyakamucitikila?