Skip to content

Skip to table of contents

Amuzikake “Zintu Zyabuyo”

Amuzikake “Zintu Zyabuyo”

Amuzikake “Zintu Zyabuyo”

“Uutobela zintu zyabuyo wabula boongo.”—TUS. 12:11.

1. Ino nzintu nzi zimwi ziyandisi nzyotujisi, alimwi ino ninzila nzi mbotu mbozikonzya kubelesyegwa?

MBOTULI Banakristo, tulijisi zintu ziyandisi zisiyene-siyene. Inga zyabikkilizya buzumi alimwi anguzu, busongo, naa lubono. Akaambo kakuti tulamuyanda Jehova, tulibotedwe kubelesya zintu eezyo mukumubelekela mpoonya tulakutobela kukulwaizya kwakasololelwa amuuya kwakuti: “Lemeka Jehova ambono zyako, akabalwebalwe wamicelo yako.”—Tus. 3:9.

2. Ino Ibbaibbele licenjezya nzi kumakani aazintu zyabuyo, alimwi ino ncinzi cini-cini kucenjezya ooku ncokwaamba?

2 Kulubazu lumwi, Ibbaibbele lyaamba zyazintu zyabuyo alimwi litucenjezya kutasowa ciindi cesu kukuziyandaula. Akaambo kaceeci, atulange-lange majwi aali kulugwalo lwa Tusimpi 12:11: “Uulima nyika yakwe ulakuta zilyo, pele uutobela zintu zyabuyo wabula boongo.” Tacili cintu ciyumu kubona cini-cini ncokaamba kasimpi aaka. Ikuti mwaalumi kabelesya ciindi anguzu zyakwe kubeleka canguzu kugwasya mukwasyi wakwe, cilalibonya kuti uyoojana ziyandika zyamukwasyi. (1 Tim. 5:8) Nokuba boobo, ikuti muntu kabelesya lubono aciindi cakwe kucita zintu zyabuyo, utondezya kuti “wabula boongo,” nkutayeeya kabotu alimwi nkutaba amakanze mabotu. Muntu uuli boobu ulalangilwa kunjila mumapenzi.

3. Ino mbuti kucenjezya kwamu Bbaibbele kujatikizya makani aazintu zyabuyo mbokubeleka mubukombi bwesu?

3 Pele, ino mbuti kuti twabelesya njiisyo iili mukasimpi aaka mubukombi bwesu? Tujana kuti Munakristo uubelekela Jehova cabusungu alimwi cakusyomeka ulajana lukwabililo lwini-lwini. Ulakonzya kuba masimpe kuti Leza ulamulongezya lino alimwi ulaba abulangizi bwini-bwini bwakumbele. (Mt. 6:33; 1 Tim. 4:10) Nokuba boobo, Munakristo uunyonganizyigwa azintu zyabuyo ubikka cilongwe cakwe a Jehova alimwi abulangizi bwabuumi butamani muntenda. Ino mbuti mbotukonzya kuceeleba eeci? Tweelede kuziba “zintu zyabuyo” mubuumi bwesu akusolekesya kuzikaka.—Amubale Tito 2:11, 12.

4. Ino zintu zyabuyo nzinzi?

4 Aboobo, ino zintu zyabuyo ninzi? Zilakonzya kuba zintu zili zyoonse zitunyonganya kubelekela Jehova camoyo woonse. Mucikozyanyo, zilakonzya kubikkilizya azintu zyakulikondelezya ziindene-indene. Mubwini, kulikondelezya cakutaciindilizya kulagwasya. Pele notutola ciindi cilamfwu ‘mukulikondelezya’ muciindi cakucita zintu zyakumuuya, nkokuti kulikondelezya ooko kulaba kwabuyo, kulakonzya kubunyonganya kapati buumi bwesu bwakumuuya. (Muk. 2:24; 4:6) Kutegwa Munakristo atabi amuuya uuli boobo, weelede kucita zintu munzila yeelede, kulangilila mbwacibelesya ciindi cakwe ciyandisi. (Amubale Ba-Kolose 4:5.) Pele kuli zintu zyabuyo zinyonganya kapati kwiinda kulikondelezya. Akati kazeezi kuli baleza bakubeja.

Amubakake Baleza Babuyo

5. Ino mbuti Bbaibbele ziindi zinji mbolibelesya bbala lyakuti: ‘zyabuyo’?

5 Cilakondelezya kubona kuti mutupango tunji twamu Bbaibbele mujanika bbala lyakuti ‘zyabuyo,’ lyaamba baleza bakubeja. Mucikozyanyo, Jehova wakaambila bana Israyeli kuti: “Mutalicitili zimpangaliko, nokuba kuliimikizizya zikozyano zibezedwe na minsemu, nekuba kubika ibbwe lili azifwanikisyo munyika yanu, kuti muzikotamine.” (Lev. 26:1) Mwami Davida wakalemba kuti: “Nkaambo Jehova ngumupati, watembaulika loko, wayooweka kwiinda mizimu yoonse. Nkaambo baleza boonse babamasi mituni buyo, anukuti Jehova nguwakalenga ijulu.”—1 Mak. 16:25, 26.

6. Ino nkaambo nzi baleza bakubeja ncobali babuyo?

6 Kweelana ambwaakaamba Davida, tulizingulukidwe abumboni bwabupati bwa Jehova. (Int. 139:14; 148:1-10) Ncoolwe cipati kaka ncobakajisi bana Israeli cakuba aacilongwe a Jehova! Pele cabufwuba-fwuba bakamufwutatila Jehova akutalika kukotamina zikozyanyo zibezedwe alimwi amisemu. Muziindi zyamapenzi, baleza bakubeja bakalibonya kuba babuyo ncobeni, kabatajisi nguzu kutali buyo zyakulifwutula, pele abaabo babakomba.—Bab. 10:14, 15; Is. 46:5-7.

7, 8. Ino mbuti “lubono” mbolukonzya kuba leza?

7 Mumasena manji mazuba aano, bantu bakomba mituni, yalo iitagwasyi mbuli mboyatakali kugwasya akuciindi cansiku. (1 Joh. 5:21) Nokuba boobo, Bbaibbele lyaamba zintu zimbi kunze lyamituni kuba baleza. Mucikozyanyo, amulange majwi aaya ngaakaamba Jesu kuti: “Taakwe muntu uukonzya kumanina bami bobile milimo, nkaambo ulasula umwi, ulayanda umwi, na ulakakatila umwi, ulasampaula umwi. Tamukonzyi kubelekela Leza antoomwe alubono.”—Mt. 6:24.

8 Ino mbuti “lubono” mbolukonzya kuba leza? Mucikozyanyo, amuyeeye ibbwe lili mumuunda mu Israyeli yansiku. Ibbwe lili boobu lilakonzya kubelesyegwa mukuyaka ŋanda naa bwaanda. Kulubazu lumwi, ikuti lyabelesyegwa mbuli “minsemu” naa “zifwanikisyo,” lyakali kuba cilebyo kubantu ba Jehova. (Lev. 26:1) Ncimwi buyo, mali alayandika alimwi ayelede kubelesyegwa kabotu. Tuyandika mali mubuumi, alimwi tulakonzya kwaabelesya kabotu mumulimo wa Jehova. (Muk. 7:12; Lk. 16:9) Pele ikuti twaapanga kuba ncecintu ciyandika kapati kwiinda mulimo wesu wa Bunakristo, nkokuti twaapanga kuba leza kuli ndiswe. (Amubale 1 Timoteo 6:9, 10.) Munyika eeyi mwalo kuyandaula lubono mokuli ncecintu ciyandika kapati kubantu, tweelede kuba masimpe kuti twakalanga munzila yeelede kaambo aaka.—1 Tim. 6:17-19.

9, 10. (a) Ino Munakristo ulubona buti lwiiyo? (b) Ino nintenda iili buti iijanika mulwiiyo lwaatala?

9 Cikozyanyo cimbi cazintu ziyandika kapati zikonzya kuba cintu cabuyo ndwiiyo lwakumubili. Tuyanda kuti bana besu baiye cikolo kutegwa bakacikonzye kuba abuumi bubotu. Alimwi iciyandika kapati ncakuti Munakristo uuyiide kabotu ulakonzya kubala akumvwisya Bbaibbele, kumvwisya mapenzi akwaamanizya kabotu, akuyiisya bwini bwamu Bbaibbele munzila iimvwika kabotu. Kuba alwiiyo lubotu citola ciindi, pele cilagwasya.

10 Ino mbuti kujatikizya lwiiyo lwaatala, lujanwa kucikolo cipati cakkoleji naa yunivesiti? Eeci cilabonwa kuti ncecintu ciyandika kapati mukuzwidilila. Pele bunji bwabaabo bajana lwiiyo oolu kumbele balaba amizeezo yanyika iinyongene. Lwiiyo luli boobu nkusowa ciindi cabakubusi cali kweelede kubelesyegwa mumulimo wa Jehova. (Muk. 12:1) Ambweni tacigambyi kuti muzisi oomo bantu banji mobajana lwiiyo luli boobu, mbasyoonto bantu basyoma muli Leza. Muciindi cakusyoma mulwiiyo lwaatala lwamunyika ino, Munakristo usyoma muli Jehova.—Tus. 3:5.

Mutalekeli Zisusi Zyanyama Kuba Leza

11, 12. Nkaambo nzi Paulo ncaakaambila bamwi kuti: “Leza wabo ndida”?

11 Mulugwalo lwakwe ndwaakalembela bana Filipi, mwaapostolo Paulo wakaamba kujatikizya cintu cimwi cikonzya kuba leza. Wakaamba zyabantu bamwi bakali bakombinyina kuti: “Kweenda kwabanji, mbuli mbundakamulwiida kanjikanji, alino ndamulwiida cakulila, nkwakulwanya [acisamu cakupenzezya] ca-Kristo. Mamanino aabaaba ndunyonyooko, Leza wabo ndida, . . . balayeeya zyaansi luzutu.” (Flp. 3:18, 19) Ino mbuti da lyamuntu mbolikonzya kuba leza?

12 Kulibonya kuti kuli baabo bakali beenzinyina Paulo, kuyandisya zisusi zyakumubili kwakaba cintu ciyandika kapati kwiinda kubelekela Jehova antoomwe a Paulo. Bamwi balakonzya kuti bakali kuciindilizya kulya naa kunywa kusika nkobaba basindya naa bacakolwa. (Tus. 23:20, 21; amweezyanisye a Deuteronomo 21:18-21.) Bamwi balakonzya kuti bakabikkila maanu kapati kuzintu zyamunyika yamumwaanda wamyaka wakusaanguna, aboobo bakanyonganizyigwa mumulimo wa Jehova. Tutazumizyi kuyandisya kulikkomanisya kutunyonganya kubelekela Jehova camoyo woonse.—Kol. 3:23, 24.

13. (a) Ino kulikumbuzya ninzi, alimwi mbuti Paulo mbwaakakupandulula? (b) Ino mbuti mbotukonzya kulikasya kukulikumbuzya?

13 Paulo alimwi wakaamba bukombi bwakubeja munzila iimbi. Wakalemba kuti: “Nkaambo kaako muleelede kufwidwa zizo zyanu zyaansi. Amuleke bwaamu abusofwaazi amujamuja azisusi zibi akulikumbuzya (ncintu comwe akukomba mituni).” (Kol. 3:5) Kulikumbuzya nkuyandisya cintu ncotutajisi. Kulakonzya kuba kuyandisya zintu zyakumubili. Alimwi kulakonzya kubikkilizya akuyandisya koonana kutali kwamumulawo. (Kul. 20:17) Sena tacili camaanu kuyeeya kuti kuyandisya zintu zili boobu kuleelene akukomba mituni, kukomba leza wakubeja? Jesu wakabelesya bbala lyacikozyanyo kutegwa akankaizye mbociyandika kapati kulikasya kuzisusi zitaluzi zili boobu.—Amubale Marko 9:47; 1 Joh. 2:16.

Amucenjele Amajwi Aabuyo

14, 15. (a) Ino ncintu nzi ‘cabuyo’ cakalebya bantu banji kumazuba aa Jeremiya? (b) Ino nkaambo nzi majwi aa Musa ncaakali mayandisi?

14 Zintu zyabuyo zilakonzya kubikkilizya amajwi. Mucikozyanyo, Jehova wakaambila Jeremiya kuti: “Basinsimi balasinsima zyakubeja muzina lyangu. Teensi ndime ndakabatuma, teensi ndime ndakabalailila nikuba kubaambila pe. Balamusinsimina zilengano zyakubeja akusonda kwabuyo anjeeno zyamyoyo yabo beni.” (Jer. 14:14) Aabo basinsimi bakubeja bakalyaamba kuti baamba muzina lya Jehova, pele bakali kwaamba mizeezo yabo alimwi abusongo bwabo. Aboobo, majwi aabo akali ‘aabuyo.’ Akali aabuyo cakunga akali kukonzya kubikka bantu ba Leza muntenda yakumuuya. Mu 607 B.C.E., bantu banji bakaswiilila kumajwi aaya aabuyo bakafwa lufwu lwatakali kulangilwa mumaanza aabasikalumamba bana Babuloni.

15 Mukwiimpana, Musa wakaambila bana Israyeli kuti: “Amubike myoyo yanu kumajwi oonse ngendamucenjezya buzuba obuno . . . Nkaambo tacili cintu ciniini buyo pe, mbobuumi bwanu. Mumakani aya momukonzya koongweda munyika eyo njemuyoovuba mutala lya-Jordano.” (Dt. 32:46, 47) Masimpe, majwi aa Musa akasololelwa amuuya wa Leza. Aboobo, akali mayandisi, aakonzya kugwasyilizya bukkale bwabantu boonse. Aabo bakaatobela bakapona kwaciindi cilamfwu akukupuka. Atukake majwi aabuyo akukakatila kumajwi mayandisi aabwini.

16. Ino mbuti mbotwaabona majwi aambwa abasayaansi aayo aakazyanya a Jwi lya Leza?

16 Sena tulamvwa zintu zyabuyo kazyaambwa sunu? Inzya. Mucikozyanyo, basayansi baamba kuti njiisyo yakusanduka azintu nzyobakajana basayansi mukuvwuntauzya kwabo, zitondezya kuti takuciyandiki limbi kusyoma muli Leza, akuti zintu zyoonse zilalipandulula zini. Sena bupanduluzi butondezya kulisumpula buli boobu bweelede kutunyonganya? Kulaale! Busongo bwabantunsi buliindene abwa Leza. (1 Kor. 2:6, 7) Nokuba boobo, tulizi kuti injiisyo zyabantu noziindana anzyayubununa Leza, lyoonse ninjiisyo zyabantu zilubide. (Amubale Ba-Roma 3:4.) Nokuba kuti kuli kuzwidilila mumbazu zimwi zyasayaansi, ncolyaamba Bbaibbele kujatikizya busongo bwabantu ncamasimpe: “Busongo bwaansi ano mbufubafuba buyo kumeso aa-Leza.” Kweelanya abusongo butamani bwa Leza, kuyeeya kwabuntu takugwasyi.—1 Kor. 3:18-20.

17. Ino majwi aabasololi ba Bunakristo Bwanyika alimwi abasiluleyo tweelede kwaabona buti?

17 Cikozyanyo cimwi cazintu zyabuyo cijanwa akati kabasololi ba Bunakristo Bwanyika. Aaba balyaamba kuti baamba muzina lya Leza, pele bunji bwazintu nzyobaamba tazizwi mu Magwalo, aboobo zyoonse nzyobaamba nzyabuyo. Basikuzanga abalo balaamba majwi aabuyo, balyaamba kuti balaaluzibo lunji kwiinda bananike bakabikwa kuba “muzike musyomesi uucenjede.” (Mt. 24:45-47) Nokuba boobo, basikuzanga balaamba mubusongo bwabo beni alimwi majwi aabo ngabuyo, alalebya kuli baabo baaswiilila. (Lk. 17:1, 2) Ino mbubuti mbotukonzya kuteenwa ambabo?

Mbotunga Twaakaka Majwi Aabuyo

18. Muunzila nzi mutukonzya kubelesya lulayo lujanwa kuli 1 Johane 4:1?

18 Imudaala mwaapostolo Johane wakapa lulayo lubotu kumakani aaya. (Amubale 1 Johane 4:1.) Kweelana alulayo lwa Johane, lyoonse notuli mumulimo wakukambauka tulabakulwaizya aabo mbutuyaanya kukozyanisya zintu nzyobayiisyigwa kuli zeezyo nzyobabala mu Bbaibbele. Oobo mbotweelede kucita andiswe. Ikuti twamvwa makani aamwi aakazyanya akasimpe naa aakubejelezya mbungano, baalu naa umwi wabakwesu, tatuzumini buyo kakunyina kusaanguna kwaavwuntauzya. Muciindi caboobo, tulalibuzya kuti: “Sena ooyu waamba makani aaya waamba kweelana a Bbaibbele ncolyaamba? Sena aaya makani naa kutamikizya ooku kusumpula kuyanda kwa Jehova? Sena kulagwasyilizya kuleta luumuno mumbungano? Kufwumbwa ncotumvwa cuubyaubya bukwesu muciindi cakuyakilila ncabuyo.—2 Kor. 13:10, 11.

19. Mbubuti baalu mbobabona kuti majwi aabo taali aabuyo?

19 Caboola kumajwi aabuyo, baalu abalo bayiya ciiyo ciyandika kapati. Naa bayandika kupa lulayo, beelede kuyeeya mobalezya akutapa lulayo kweelana aluzibo ndobajisi. Lyoonse beelede kwaamba ncolyaamba Bbaibbele. Nzila mbotu njobeelede kutobela baalu ijanwa mumajwi aamwaapostolo Paulo aamba kuti: “Mutaindi ayo makani aalembedwe.” (1 Kor. 4:6) Baalu tabaindilizi amakani aalembedwe mu Bbaibbele. Alimwi mukuyungizya tabaindilizi alulayo lujanwa mumabbuku aapandulula Bbaibbele aakalembwa amuzike musyomesi uucenjede.

20. Muunzila nzi motugwasyigwa kukaka zintu zyabuyo?

20 Zintu zyabuyo—babe ‘baleza,’ majwi naa cimwi cintu—nzibyaabi kapati. Akaambo kaceeci, tulapaila lyoonse kuli Jehova kuti atugwasye kuziba zintu eezi, akulomba lugwasyo kubona mbotukonzya kuzikaka. Twacita oobo, nkokuti twaamba majwi aasintembauzyo aakuti: “Gwisya meso aangu kukulangilila zyabuyo, akundipa buumi munzila yako.” (Int. 119:37) Mucibalo citobela, tuya kubandika mbokuyandika kuzumina busolozi bwa Jehova.

Sena Inga Mwapandulula?

• Ino nzintu nzi ‘zyabuyo’ nzyotweelede kukaka?

• Ino mbuti mbotukonzya kutalekela mali kuba mbuli leza?

• Ino muunzila nzi zintu zyakumubili mbozinga zyaba kukomba mituni?

• Ino mbuti mbotukonzya kwaakaka majwi aabuyo?

[Mibuzyo yaciiyo]

[Cifwanikiso icili apeeji 3]

Bana Israyeli bakakulwaizyigwa ‘kulima nyika,’ ikutali kutobela zintu zyabuyo

[Cifwanikiso icili apeeji 5]

Mutazumizi kuyandisya zintu zyakumubili kumujola munsi mumulimo wa Jehova

[Cifwanikiso icili apeeji 6]

Majwi aabaalu alakonzya kugwasya kapati