Skip to content

Skip to table of contents

Amuyaambele kumuuya Kwiinda Mukutobela Cikozyanyo Ca Paulo

Amuyaambele kumuuya Kwiinda Mukutobela Cikozyanyo Ca Paulo

Amuyaambele kumuuya Kwiinda Mukutobela Cikozyanyo Ca Paulo

“Ndakalwana inkondo imbotu, ndakalumana lweendo, alimwi ndakalubamba lusyomo.”—2 TIM. 4:7.

1, 2. Ino nkucinca kuli buti Saulo waku Tarso nkwaakacita mubukkale bwakwe, alimwi ino mulimo nzi ngwaakatalika kubeleka?

MULOMBWANA ooyu wakali musongo alimwi wakali kusala camaanu. Pele ‘wakali kucita buyo izyakali kuyanda mubili wakwe.’ (Ef. 2:3) Kumbele wakazyoolyaamba kuti “sikasankusanku asikakomokomo asikazundozundo.” (1 Tim. 1:13) Mulombwana ngotwaamba aawa ngu Saulo waku Tarso.

2 Nokwakainda ciindi, Saulo wakasanduka mukulaba kwaliso. Wakaleka micito yakwe yamusyule akubeleka canguzu kutegwa ‘agwasye bantu banji, muciindi cakuyandisya kuligwasya ilwakwe.’ (1 Kor. 10:33) Wakaba mutete moyo alimwi akubayanda aabo mbaakeelede kutundulula. (Amubale 1 Ba-Tesalonika 2:7, 8.) Wakalemba kuti ndakaba “similimo,” alimwi wakayungizya kuti: “Ime ndi muniini kwiinda bacece boonse babasalali, nekubaboobo ndime ndakapegwa olu luzyalo, kuti nkakambauke akati kabamasi buvubi butaambiki bwa-Kristo.”—Ef. 3:7, 8.

3. Ino mbuti kuliyiisya zili mumagwalo aa Paulo alimwi amakani aamba mulimo wakwe mbokukonzya kutugwasya?

3 Saulo, nguwenya wakali kutegwa Paulo, wakayaambele kumuuya cakufwambaana. (Inc. 13:9) Inzila imwi swebo kutugama mbotukonzya kuyaambele mukasimpe nkwiinda mukubala magwalo aa Paulo amakani aamba mulimo ngwaakoonda alimwi akusyomeka mbuli nguwe. (Amubale 1 Ba-Korinto 11:1; Ba-Hebrayo 13:7.) Atubone mbuli kucita boobu mbokukonzya kutukulwaizya kutegwa tube aciyanza cakuliyiisya tobeni, ikuba aluyando lwini-lwini kubantu alimwi akulilingula.

Ciyanza ca Paulo Cakuliyiisya

4, 5. Ino kuliyiisya kwakamugwasya buti Paulo?

4 Mbwaanga wakali mu Farisi wakayiisyigwa “kumatende aa-Gamaliyeli, [iw]akaiisigwa mumulao wamatata cakumaninina,” Paulo wakalijisi kale luzyibo lumwi lwamu Magwalo. (Inc. 22:1-3; Flp. 3:4-6) Mbwaakabbabbatizigwa buyo, ‘wakaunka ku Arabiya’—antela kunkanda yaku Asuri ikapati kubusena buumwine kukasumbu kaku Arabiya, ikali kujwe lya Lwizi Lusalala, kwalo muntu nkwakonzya kuzinzibala kabotu kuyeeya. (Gal. 1:17) Kuboneka kuti Paulo wakali kuyeeya magwalo alo aakali kusinizya kuti Jesu ngo Mesiya. Kunze lyaboobo, Paulo wakali kuyanda kuti alibambile mulimo wakali kumulindila. (Amubale Incito 9:15, 16, 20, 22.) Paulo wakabweza ntaamu yakuzinzibala kuyeeya makani aa Leza.

5 Iluzyibo lwamu Magwalo alimwi abusongo mbwaakajana Paulo naakali kuliyiisya lwakapa kuti ayiisye kasimpe cakusalazya. Mucikozyanyo, kali mucikombelo ku Antiokeya mu Pisidiya, Paulo kwaziindi zibalilwa kuli zyosanwe wakaazubulula cacigaminina Magwalo aa Chihebrayo kutondezya kuti Jesu wakali Mesiya. Alimwi Paulo ziindi zinji wakali kuzubulula akubelesya magwalo aasalala. Twaambo twakwe twamu Bbaibbele twakali kumvwika cakunga “banjibanji kuba-Juda akubamasi basandule abakomba bakacilila ba-Paulo a-Barnaba” kutegwa baiye makani manji. (Inc. 13:14-44) Inkamu yaba Juda bakazwa ku Roma nobakaunka kubusena nkwaakali kukkala noyakamana myaka iili mbwiibede, Paulo wakabapandulwida twaambo, “[k]alungulula aa-Bwami bwa-Leza, akubakombelezya makani aa-Jesu, aazwa kumulao akubasinsimi.”—Inc. 28:17, 22, 23.

6. Ino ncinzi cakamugwasya Paulo kuti azumanane kwiima cakutazungaana naakali mumasukusyo?

6 Naakali mumasukusyo, Paulo wakazumanana kulingaula Magwalo, eelyo wakayumizyigwa amulumbe uuli mukati iwakalembwa kwiinda mumuuya uusalala. (Heb. 4:12) Naakali muntolongo ku Roma katanajaigwa, Paulo wakalomba Timoteo kuti amutolele “mabbuku” alimwi a “mapepa.” (2 Tim. 4:13) Mapepa aayo kweelede kuti akajisi zibalo zimwi zya Magwalo aa Chihebrayo Paulo nzyaakali kubelesya naakali kuliyiisya. Ikwaazyiba kabotu Magwalo kwiinda mukuba aciyanza cakuliyiisya Bbaibbele cakali cintu ciyandika kapati kuli Paulo ikutegwa azumanane kwiima cakutazungaana.

7. Amwaambe mpindu njomukonzya kujana kwiinda mukuliyiisya Bbaibbele lyoonse.

7 Ikuliyiisya Bbaibbele alimwi akuzinzibala kuyeeya kutegwa tumvwisye, kuyootugwasya kuyaambele kumuuya. (Heb. 5:12-14) Ikwaamba mboliyandika Jwi lya Leza, sintembauzyo wakaimba kuti: “Mulao wamulomo wako wandibotela kwiinda zyuulu zyangolida azyansiliva. Milazyo yako ilandisongwaazya kwiinda basinkondoma, nkaambo ndi ayo lyoonse. Ndakasya maulu aangu kunzila imbi zyoonse, kuti mbambe majwi aako.” (Int. 119:72, 98, 101) Sena mulaliyiisya Bbaibbele ciindi coonse? Sena kuli milimo imwi yakumbele njomulibambila mumulimo wa Leza kwiinda mukubala Bbaibbele lyoonse alimwi akuzinzibala kuyeeya nzyomwabala?

Saulo Wakaiya Kuyanda Bantu

8. Ino Paulo wakali kubalanganya buti aabo ibatakali bacikombelo caba Juda?

8 Saulo katanaba Munakristo, wakali musungu kapati mucikombelo cakwe, pele tanaakali kubabikkila maanu bantu ibatakali kunjila cikombelo caba Juda. (Inc. 26:4, 5) Wakakkomana ba Juda nobakali kupwaya Stefano mabwe. Saulo weelede kuti cakamukkazika moyo ncaakabona, ambweni kujaigwa kwa Stefano wakakubona kuti ncecisubulo cakamweelede. (Inc. 6:8-14; 7:54–8:1) Icibalo cakasololelwa amuuya caamba kuti: “Saulo wakali kuya buundunganya mbungano wakanjila mumaanda oonse, uya bukwela baalumi abakaintu akubanjizya muntolongo.” (Inc. 8:3) Wakabatobela “mane muminzi yamasi.”—Inc. 26:11.

9. Ino ncinzi cakamucitikila Saulo calo cakapa kuti alingule mbwaakali kubabona bantu?

9 Ciindi Mwami Jesu naakaboneka kulinguwe, Saulo wakali munzila kuya ku Damasko kuti akapenzye basikwiiya ba Kristo bakokuya. Mbwaakalibonya Mwana wa Leza cakapa kuti Saulo abe moofwu, eelyo beenzinyina mbibakamugwasya. Iciindi Jehova naakabelesya Hananiya kuti amugwasye kutegwa akonzye kubona alimwi, Saulo wakalicincide kale kujatikizya mbwaakali kubabona bantu. (Inc. 9:1-30) Mbwaakabeda buyo sikutobela Kristo, wakasoleka kapati kulanganya bantu mbuli bwakali kucita Jesu. Eeci cakali kubikkilizya kuleka busilunya akukkala “abantu boonse caluumuno.”—Amubale Ba-Roma 12:17-21.

10, 11. Ino mbuti Paulo mbwaakatondezya luyando lwini-lwini kubantu?

10 Paulo tanaakakkala buyo abantu caluumuno pe. Wakayandisya kuti atondezye luyando lwini-lwini kulimbabo, aboobo, mulimo wa Bunakristo wakamugwasya kucita boobo. Naakali mulweendo lwakusaanguna lwabumisyinali, wakakambauka makani mabotu mu Asia Minor. Nokuba kuti kwakali kukazyigwa kutaambiki, Paulo alimwi abeenzinyina bakabikkila maanu kukugwasya babombe myoyo kuti babe Banakristo. Bakaswaya alimwi kumunzi wa Lustro awa Ikoniyo, nokuba kuti basinkondonyina bamuminzi eeyi bakali kuyanda kumujaya Paulo.—Inc. 13:1-3; 14:1-7, 19-23.

11 Nokwakainda ciindi, Paulo abeenzinyina bakabayandaula bantu ibakali kuyanda kuba balongwe ba Leza mumunzi wa Makedoniya ku Filipi. Imukaintu umwi mu Juda iwakasandulwa uutegwa Ludiya wakaaswiililisya makani mabotu, aboobo wakaba Munakristo. Beendelezi bacisi bakauma Paulo alimwi a Sila amisako akubabikka muntolongo. Nokuba boobo, Paulo wakakambaukila mulindizi wantolongo, aboobo walo alimwi amukwasyi wakwe bakabbabbatizigwa akuba bakombi ba Jehova.—Inc. 16:11-34.

12. Ino ncinzi cakakulwaizya Saulo sikasampusampu kuti abe mwaapostolo wa Jesu Kristo siluyando?

12 Nkaambo nzi Saulo iwakali kupenzya bantu kumatalikilo ncaakazyoozumina nzyobasyoma bantu mbaakali kupenzya? Ino ncinzi cakakulwaizya muntu wakali sikasampusampu kuti abe mwaapostolo silubomba alimwi siluyando, iwakalilibambilide kunjila muntenda ikutegwa bantu bamwi bazyibe kasimpe kajatikizya Leza alimwi a Kristo? Paulo lwakwe wakapandulula kuti Leza wakandiita “kuluzyalo lwakwe, nkabela cibe ciindi cakamubotela kundiyubunwida Mwanaakwe.” (Gal. 1:15, 16) Paulo wakalembela Timoteo kuti: “Ndakafwidwa luzyalo kuti Jesu Kristo abonye busicamba bwakwe boonse mulindime, kuti cibe cileezyo kulibaabo boonse baciza kukuzoomusyoma akujana buumi butamani.” (1 Tim. 1:16) Jehova wakamulekelela Paulo, eelyo ikufwidwa luzyalo oolu alimwi abuuya kwakamupa kuti atondezye luyando kubantu kwiinda mukubakambaukila makani mabotu.

13. Ino ncinzi ceelede kutukulwaizya kutondezya luyando kubantu, alimwi ino mbuti mbotukonzya kucita boobo?

13 Jehova awalo ulatulekelela zibi alimwi akulubizya nkotucita. (Int. 103:8-14) Sintembauzyo wakabuzya kuti: “O Jehova, nowakabika moyo wako kuzibi zyesu, ngwani wakali kunoopona, O Mwami?” (Int. 130:3) Leza naatalijisi lubomba, nokwatakwe naba omwe akati kesu uubeleka mulimo uusetekene, nokuba kulangila buumi butamani. Iluzyalo lwa Leza ndupati kulindiswe toonse. Aboobo, mbubwenya mbuli Paulo, tweelede kuyandisya kutondezya luyando kubantu kwiinda mukubakambaukila akubayiisya kasimpe alimwi akuyumya-yumya basyomima.—Amubale Incito 14:21-23.

14. Ino mbuti mbotukonzya kuyungizya mulimo wesu alimwi akuba bakambausi?

14 Paulo wakali kuyandisya koonda mulimo wakukambauka kusikila mpoceela alimwi akuucita bweelede, alimwi cikozyanyo ca Jesu cakamunjila kapati. Inzila imwi Mwana wa Leza mbwaakatondezya luyando lutalikomeneni kubantu kwakali kwiinda mumulimo wakukambauka. Jesu wakaamba kuti: “Kutebula kwavula, batebuzi bacea. Nkaambo kaako amukumbile mwami uuli amuunda kuti atume batebuzi kukutebula kwakwe.” (Mt. 9:35-38) Paulo wakabeleka kweelana akulomba walo nkwaakali kulangilwa kuti inga walomba, ikulomba babelesi banji kwiinda mukubeleka cabusungu walo lwakwe. Ccita nywebo naa mucita buti? Sena mulakonzya kulondola nzila mbomukambauka? Sena mulakonzya kuyungizya ciindi cakuba mumulimo wakukambauka Bwami, ambweni mane buya akucita bubambe bukonzya kumupa kuti mube bapainiya? Atutondezye luyando lwini-lwini kubantu kwiinda mukubagwasya kutegwa bajatisye “ijwi lya-Leza” lyabuumi.—Flp. 2:16.

Mbwaakali Kulibona Paulo

15. Ino Paulo wakali kulibona buti kweelana a Banakristonyina?

15 Paulo mbwaakali similimo Munakristo, wakatusiila cikozyanyo acimbi. Nokuba kuti Paulo wakapegwa milimo minji mumbungano, wakali kulimvwa kuti tiiyakamweelede alimwi wakali kulitenga akaambo kabukkale bwakwe. Wakalizyi kuti zilongezyo nzyaakajisi zyakaboola akaambo kaluzyalo lwa Leza. Paulo wakalizyi kuti Banakristo abamwi abalo bakali basimilimo bamakani mabotu ibacibwene kumutwe. Nokuba kuti wakalijisi mukuli mulemu akati kabakombi ba Leza, wakali mubombe.—Amubale 1 Ba-Korinto 15:9-11.

16. Ino mbuti Paulo mbwaakalibombya mukaambo kajatikizya kupalulwa?

16 Amubone Paulo mbwaakacita nokwakabuka kaambo kamwi mumunzi wa Aramu ku Antiokeya. Mumunzi ooyu mbungano ya Banakristo yakaandaana akaambo kamakani aakupalulwa. (Inc. 14:26–15:2) Mbwaanga Paulo wakalisalidwe kuti abe nguwe kumbele mukukambaukila Bamasi batapaludwe, ambweni wakayeeya kuti ngowakali cibwene kumutwe alimwi ngowakali kweelela kubamba twaambo twabo. (Amubale Ba-Galatiya 2:8, 9.) Nokuba boobo, naakakakilwa kukakosola kaambo, cakulibombya wakazumina kububambe bwakacitwa ibwakuti bakabone kabunga keendelezya ku Jerusalemu kutegwa bakaabambe makani. Wakalikkalikene ikabunga keendelezya nokakali kuswiilila mbutweendede twaambo, anobakakosola alimwi wakazumina kutumwa akabunga keendelezya. (Inc. 15:22-31) Aboobo Paulo ‘wakasungwaala mukulemeka’ babelesinyina.—Rom. 12:10b.

17, 18. (a) Mbukkale buli buti Paulo mbwaakaba ambubo kuli baabo ibakali mumbungano? (b) Ino mbubakacita baalu baku Efeso ciindi Paulo naakabalaya citutondezya nzi?

17 Akaambo kakuti Paulo wakali kulibombya, kunyina naakali kulizandula akuba simumvwa zyakwe akati kabakwesu abacizi mumbungano. Muciindi caboobo, wakali kamantene ambabo. Mulugwalo ndwaakalembela bana Roma, wakaanzya bantu bainda ku 20 cakubagama buya mazyina. Bunji bwabo kunyina nkobaambidwe mazyina mu Magwalo alimwi bantu basyoonto buyo mbibakajisi mikuli. Pele bakali babelesi ba Jehova basyomeka, aboobo Paulo wakali kubayanda citaambiki.—Rom. 16:1-16.

18 Inkalilo ya Paulo yakulibombya alimwi yabulongwe yakayumya mbungano zinji. Naakaswaangana kamamanino abaalu baku Efeso, bakawida “ansingo ya-Paulo, bamumyonta, bakapenga kapati nkaambo kejwi ndyaakaamba lyakuti tabakabuboni limbi busyu bwakwe.” Ikweenda kwamuntu uuliyanda alimwi simumvwa zyakwe tiikwakali kukonzya kupa kuti bamulile pe.—Inc. 20:37, 38.

19. Ino mbuti mbotukonzya kutondezya kuti ‘tulalibombya mumoyo’ notuli aa Banakristoma?

19 Muntu woonse uuyanda kuyaambele kumuuya weelede kuba muntu uulibombya mbuli mbwaakacita Paulo. Wakabakulwaizya Banakristonyina kuti bataciti “cintu niciba comwe cabbivwe nanka cakulisumpula, pele umwi aumwi akati kanu alibombye mumoyo, akuyeeya kuti mweenzuma mubotu kwiinda ndime.” (Flp. 2:3) Ino mbuti mbotukonzya kulutobela lulayo oolu? Nzila imwi nkwiinda mukubamvwida baalu ibali mumbungano, kutobela busolozi bwabo alimwi akutobela bukosozi mbubacita mulubeta lujatikizya zibi zipati mumbungano. (Amubale Ba-Hebrayo 13:17.) Nzila imbi nkwiinda mukubalumbaizya bakwesu abacizi bali mumbungano. Mbungano zya Jehova zili mbozibede zijisi bantu bazwa muzisi zimbi, zilengwa ziindene-indene, mubala, alimwi abakakomenena mubukkale bwiindene. Pele sena inga tatukonzyi kujana nzila mbotukonzya kubalanganya kabotu boonse akubayanda mbuli mbwaakacita Paulo? (Inc. 17:26; Rom. 12:10a) Tukulwaizyigwa kusamausyanya “mbubonya mbuli Kristo mbwatusamausya kubulemu bwa-Leza.”—Rom. 15:7.

‘Atuliyumye Notusiyana’ Mumuzundano Wakubuumi

20, 21. Ino ncinzi ciyootugwasya kweenda musinzo wakubuumi cakuzwidilila?

20 Ibuumi bwa Munakristo bulakonzya kukozyanisyigwa amusinzo mulamfwu weendwa amaulu. Paulo wakalemba kuti: “Ndakalumana lweendo, alimwi ndakalubamba lusyomo. Eno icasyaala ncakuuyobwedwa musini wabululami, ngwati kandipe kubuzuba obo Mwami, mubetesi uuluzi, pele nsili ndime endike, pele boonse abo bayanda kuyubuluka kwakwe.”—2 Tim. 4:7, 8.

21 Ikutobela cikozyanyo ca Paulo kuyakutugwasya kuzwidilila kweenda musinzo uutola kubuumi. (Heb. 12:1) Aboobo, atuzumanane kuyaambele kumuuya kwiinda mukuliyiisya lyoonse, kubayandisya bantu alimwi akuba muntu uulibombya lyoonse.

Ino Inga Mwaingula Buti?

• Ino Paulo wakagwasyigwa buti akuliyiisya Magwalo lyoonse?

• Nkaambo nzi luyando lwini-lwini kubantu ncoluyandika ku Banakristo bakasimpe?

• Ino mbube nzi mbomweelede kuba abwalo ibukonzya kumugwasya kutasalaula bantu?

• Ino mbuti cikozyanyo ca Paulo mbocikonzya kumugwasya kweendelana abaalu mumbungano yanu?

[Mibuzyo yaciiyo]

[Cifwanikiso icili apeeji 23]

Amujane nguzu kuzwa ku Magwalo, mbuli mbwaakacita Paulo

[Cifwanikiso icili apeeji 24]

Amutondezye luyando kwiinda mukubakambaukila makani mabotu bantu

[Cifwanikiso icili apeeji 25]

Sena mulizyi cakapa kuti Paulo akamantane abanyina?