Skip to content

Skip to table of contents

Bukambausi Bwakuŋanda Aŋanda—nkaambo Nzi Ncobuyandika Lino?

Bukambausi Bwakuŋanda Aŋanda—nkaambo Nzi Ncobuyandika Lino?

Bukambausi Bwakuŋanda Aŋanda—nkaambo Nzi Ncobuyandika Lino?

“Mazuba oonse tabakalekede kwiisya akukambauka muntempele amumaanda kuti Jesu ngo-Kristo.”—INC. 5:42.

1, 2. (a) Ino Bakamboni ba Jehova bazyibidwe anzila nzi yakukambauka? (b) Ino ncinzi ncotutilange-lange mucibalo eeci?

TACILI ceenzu kubona cilengwa cili boobu mumasi oonse munyika. Bantu bobile basamide kabotu basika aŋanda imwi kutegwa babandike amukamwini ŋanda mulumbe mubufwaafwi kuzwa mu Bbaibbele kujatikizya Bwami bwa Leza. Ikuti watondezya luyandisisyo mumulumbe, balakonzya kumupa bbuku lyaamba zya Bbaibbele akutalisya ciiyo ca Bbaibbele caaŋanda citabbadalwi. Mpoonya balaunka kuŋanda iitobela. Ikuti kamutola lubazu mumulimo ooyu, ambweni mulabona kuti kanji-kanji bantu balamuzyiba kuti muli Bakamboni ba Jehova noliba leelyo kamutanatalika kwaambaula. Masimpe, Bakamboni ba Jehova balizyibidwe akaambo kakukambauka kuŋanda aŋanda.

2 Tulabelesya nzila ziindene-indene kucita mulimo ngwaakatulailila Jesu wakukambauka akugwasya bantu kuba basikwiiya. (Mt. 28:19, 20) Tulakambauka mumisika, mumigwagwa alimwi amumasena aamwi aabuleya. (Inc. 17:17) Tulabandika abantu banji kwiinda mukubelesya luwaile alimwi akubalembela magwalo. Tulabaambila kasimpe kamu Bbaibbele bantu mbotuyaanya mumilimo yabuzuba abuzuba. Alimwi tulijisi kkeyala ya internet, yalo iipa twaambo twamu Bbaibbele mumyaambo iinda ku 300. * Nzila zyoonse eezyi zilazwidilila. Nokuba boobo, mumasena manji, nzila mpati njotubelesya mukumwaya makani mabotu njakukambauka kuŋanda aŋanda. Ino nzila eeyi yabukambausi yakatalika buti? Ino mbuti mboyakatalika kubelesyegwa kapati abantu ba Leza mazuba aano? Alimwi nkaambo nzi ncoiyandika kapati lino?

Nzila ya Baapostolo Yakukambauka

3. Ino mmalailile nzi Jesu ngaakabapa baapostolo kujatikizya kukambauka, alimwi ino eeci citondezya nzi kujatikizya mbobakeelede kukambauka?

3 Nzila yakukambauka kuŋanda aŋanda ijanika mu Magwalo. Jesu naakatuma baapostolo kuyookambauka, wakabalailila kuti: “Nkabela nimunjila mumunzi umwi aumwi, nimuba mukanzi kamwi akamwi, amuyandaule muntu umwi wamumo uuelede.” Ino mbuti mbobakali kuyooyandaula bantu beelede? Jesu wakabaambila kuti baunke mumaanda aabantu naakati: “Ciindi ncomunjila muŋanda, amubajuzye bali mumo. Lino bantu bali mumo kuti beelede luumuno lwanu alube alimbabo.” Sena bakeelede kulindila buyo kuti mane umwi muntu abatambe kuŋanda yakwe? Amubone majwi aa Jesu aatobela aakuti: “Alimwi, umwi aumwi uukaka kumutambula nikuba kuswiilila makani aanu, elyo ciindi ncomuzwa kuŋanda eyo nikuba kumunzi oyo, amukunkumune lusuko luli kuzituta zyanu.” (Mt. 10:11-14) Imalailile aaya atondezya kuti ciindi baapostolo ‘nobakali kuya bweenda muminzi yoonse, akukambauka makani mabotu,’ bakeelede kubweza ntaamu yakuswaya bantu mumaanda aabo.—Lk. 9:6.

4. Ino bukambausi bwakuŋanda aŋanda bujanika aali mu Bbaibbele?

4 Ibbaibbele lyaamba kuti baapostolo bakali kukambauka kuŋanda aŋanda. Mucikozyanyo, mbuyakatalisyigwa buyo mbungano ya Bunakristo, lugwalo lwa Incito 5:42 lwaamba kujatikizya mbabo kuti: “Mazuba oonse tabakalekede kwiisya akukambauka muntempele amumaanda kuti Jesu ngo-Kristo.” Nokwakainda myaka iitandila ku 20, imwaapostolo Paulo wakayeezya baalu bambungano yaku Efeso kuti: “Nsikamusisilide akaniini kumwaambila aamweelede, ndakamwiisya mukati kabantu akunjilauka mumaanda.” Sena Paulo wakali baswaide baalu aabo kabatanaba Banakristo? Kuboneka kuti wakacita oobo, nkaambo wakabayiisya “kuti basandukile kuli-Leza, basyome Mwami wesu Jesu Kristo.” (Inc. 20:20, 21) Ibbuku litegwa Robertson’s Word Pictures in the New Testament lyaamba kujatikizya Incito 20:20, kuti: “Ikaambo kateelede kulubwa nkakuti ooyu mukambausi mupati kwiinda, wakakambauka kuŋanda aŋanda.”

Impi Yacisozi Yamazuba Aano

5. Ino mulimo wakukambauka ukozyanisyigwa kunzi mubusinsimi bwa Joeli?

5 Mulimo wabukambausi iwakacitwa mumwaanda wamyaka wakusaanguna wakali buyo citondezyo camulimo mupati wakali kuzoocitwa mumazuba eesu. Musinsimi Joeli wakakozyanisya mulimo wakukambauka wa Banakristo bananike kukusaala kwazyuuka, kubikkilizya acisozi. (Joel. 1:4) Kaceenda mbuli basikalumamba, cisozi cazunda zilebyo zyoonse, canjila mumaanda akulya zyintu zyoonse zijanika munzila. (Amubale Joeli 2:2, 7-9.) Elo bupanduluzi bulisalede kaka bujatikizya kuliyumya alimwi abusungu bwabantu ba Leza mukucita mulimo wabukambausi mazuba aano! Nzila iiyandika kapati mukuzuzikizya businsimi oobu iibelesyegwa a Banakristo bananike alimwi abeenzinyina ‘ibambelele zimwi’ mbukambausi bwakuŋanda aŋanda. (Joh. 10:16) Ino mbuti swebo Tobakamboni ba Jehova mbotwakatalika kwiibelesya nzila yakukambauka yakali kubelesyegwa abaapostolo?

6. Ino nkukulwaizya kuli buti kwakacitwa mu 1922 kujatikizya bukambausi bwakuŋanda aŋanda, alimwi ino bamwi bakacita buti?

6 Kuzwa mu 1919 kuya kumbele, kwakankaizyigwa mukuli Munakristo aumwi ngwajisi mukukambauka. Mucikozyanyo, cibalo cimwi cakajisi mutwe wakuti: “Mulimo Ulayandika” mu Ngazi Yamulindizi ya August 15, 1922, cakabayeezya Banakristo bananike kujatikizya mbokuyandika “kutolela bantu mulumbe uusimbidwe alimwi akubandika ambabo mumaanda aabo, kubaambila kuti bwami bwakujulu buli afwaafwi.” Nzila zyoonse zyakubelesya zyakalembwa mupepa litegwa Bulletin (lino liitwa kuti Mulimo Wesu wa Bwami). Nokuba boobo, mweelwe wabantu bakali kutola lubazu mubukambausi bwakuŋanda aŋanda wakali musyoonto kumatalikilo. Bamwi tiibakali kuyanda kuucita mulimo ooyu. Bakapa twaambo twiindene-indene ncobatakali kukambaukila, pele penzi lipati lyakali lyakuti bakali kulibona kuti balisumpukide kapati cakuti mulimo wakuŋanda aŋanda tiiwakali kubeelela pe. Mulimo wamumuunda nowakakankaizyigwa kapati, bantu banji bakaleka kuyanzana ambunga ya Jehova.

7. Ino ncinzi cakalibonya kuti cilayandika kuma 1950?

7 Mumyaka yakatobela, mweelwe wabantu batola lubazu mumulimo wakukambauka wakayaambele. Nokuba boobo, cakalibonya kuti umwi aumwi wakali kuyandika kuyiisyigwa lyoonse ikutegwa abe yooyo uucibwene mumulimo wakuŋanda aŋanda. Mucikozyanyo, amulange bukkale bwakaliko mu United States. Kuma 1950, Bakamboni basika ku 28 pesenti mucisi eeco bakalizyi buyo bukambausi bwakumwaya tupepa twaambilizya naa kwiima buyo mumigwagwa amamagazini. Ibasikumwaya bainda ku 40 pesenti tiibakali basungu mumulimo wakukambauka, myezi imwi yakali kwiinda kakunyina kukambauka. Ino ncinzi cakeelede kucitwa ikugwasya Banakristo boonse balyaabide kutegwa kabakambauka kuŋanda aŋanda?

8, 9. Ino ndugwasyo nzi lwakatalika kupegwa mu 1953, alimwi ncinzi cacitika akaambo kabubambe oobo?

8 Amuswaangano wamasi umwi iwakacitilwa mu New York City mu 1953, mulimo wakuŋanda aŋanda wakabikkilwa maano. Mukwesu Nathan H. Knorr wakaamba kuti mulimo mupati wabalangizi boonse Banakristo weelede kuba wakugwasya Kamboni aumwi kuba musungu mumulimo wakuŋanda aŋanda. Wakaamba kuti: “Sikumwaya uuliwoonse weelede kukambauka makani mabotu kuŋanda aŋanda.” Ipulogilamu yakuyiisya yanyika yoonse yakatalisyigwa kutegwa bazuzikizye mbaakani eeyi. Aabo batakalinatalika kukambauka kuŋanda aŋanda bakapegwa lugwasyo lujatikizya mbobakali kukonzya kusikila bantu mumaanda aabo, kubandika kuzwa mu Bbaibbele alimwi akwiingula mibuzyo yabo.

9 Kwakali mpindu mpati akaambo kalugwasyo oolu. Mumyaka iili kkumi buyo, mweelwe wabasikumwaya munyika yoonse wakayungizyigwa ziindi zyobile, mweelwe wanyendo zyakupilukila ziindi zyobile acisela, mpoonya mweelwe waziiyo zya Bbaibbele wakayungizyigwa ziindi zyotatwe. Sunu, basikumwaya ba Bwami ibatandila ku 7,000,000 munyika yoonse balakambauka makani mabotu. Kuyaambele ooku ncitondezyo cakuti Jehova wakulongezya kusola kwabantu bakwe mumulimo wakuŋanda aŋanda.—Is. 60:22.

Kubikka Bantu Citondezyo Calufwutuko

10, 11. (a) Ino ncilengaano nzi ncaakabona Ezekiele kweelana ambokulembedwe kubbuku lya Ezekiele caandano 9? (b) Ino mbuti cilengaano eeci mbocizuzikizyigwa mazuba aano?

10 Mbouyandika mulimo wakuŋanda aŋanda kulakonzya kulibonya mucilengaano ncaakabona musinsimi Ezekiele. Mucilengaano eeco, Ezekiele wakabona baalumi bali cisambomwi kabajisi zilwanyo mumaanza, mpoonya mwaalumi waciloba wakasamide cisani cituba kajisi cilembyo mucikungu. Imwaalumi ooyu waciloba wakaambilwa kuti ‘ainde akati kamunzi akulemba citondezyo ankumo zyabantu boonse balila akutongela nkaambo kazisesemyo zyoonse zicitwa mukati kawo.’ Naakamana mulimo wakulemba, baalumi bali cisambomwi ibakajisi zilwanyo zyakujazya bakalaililwa kujaya bantu boonse batajisi citondezyo.—Amubale Ezekiele 9:1-6.

11 Tulizyi kuti mukuzuzikizyigwa kwabusinsimi oobu, muntu ‘uusamide masani aatuba’ wiiminina Banakristo bananike ibacili anyika. Kwiinda mumulimo wakukambauka akugwasya bantu kuba basikwiiya, ibaciinga cabananike balalemba citondezyo kumuntu uuli woonse uuyooba cibeela “[ca]mbelele zimwi” zya Kristo. (Joh. 10:16) Ino citondezyo ninzi? Ncitondezyo, icili mbuli kuti cilalibonya ankumo zyabo, icakuti bantu aaba ibali mbuli mbelele mbaasikwiiya ba Jesu Kristo ibalyaabide akubbapatizyigwa alimwi basamide buntu bupya. (Ef. 4:20-24) Aaba bantu ibali mbuli mbelele balaba mutanga lyomwe a Banakristo bananike akubagwasya mumulimo wabo uuyandika kapati wakulemba zitondezyo kubantu abambi.—Ciy. 22:17.

12. Ino mbuti cilengaano ca Ezekiele cijatikizya kulemba ankumo zyabantu mbocitondezya mbouyandika mulimo wakuyandaula bantu bali mbuli mbelele?

12 Cilengaano ca Ezekiele citondezya kaambo komwe ooyu mulimo wakuyandaula bantu “balila akutongela” ncouyandika kucitwa cakufwambaana. Ujatikizya buumi. Ino-ino, basikalumamba ba Jehova bakujulu, ibaimininwa abantu bali cisambomwi bajisi zilwanyo bayoonyonyoona bantu boonse batajisi citondezyo cacikozyanyo. Kujatikizya lubeta luboola, mwaapostolo Paulo wakalemba kuti Mwami Jesu, kali “antoomwe abaangelo bakwe basinguzu, . . . uyoobwedezya muliyano kulibaabo abatamuzi Leza akutaswiilila Makani Mabotu aa-Mwami wesu Jesu.” (2 Tes. 1:7, 8) Amubone kuti bantu bayoobetekwa kweelana ambobayootambula makani mabotu. Aboobo, kukambauka mulumbe wa Leza kweelede kuzumanana cakutajoka munsi mane kusikila kumamanino. (Ciy. 14:6, 7) Eeci cipa mukuli mupati kubabelesi ba Jehova boonse balyaabide.—Amubale Ezekiele 3:17-19.

13. (a) Ino mwaapostolo Paulo wakalimvwa kuba amukuli nzi, alimwi nkaambo nzi? (b) Ino mulimvwa kuba amukuli nzi kubantu bali mucilawo canu?

13 Mwaapostolo Paulo wakabona kuti wakajisi mukuli wakwaambila bantu makani mabotu. Wakalemba kuti: “Ndijisi ceelelo cakucitila boonse, nibaba ba-Helene nibaba bamisyobo imbi, nibaba basongo nibaba bataiyide. Nkaambo kaako mebo ndayandisya kumukambaukila Makani Mabotu anywebo nomuli mu-Roma.” (Rom. 1:14, 15) Akaambo kakulumba kuluzyalo ndwaakafwidwa, Paulo wakasola kugwasya bantu kujana mpindu kuluzyalo lwa Leza mbuli mbwaakagwasyigwa walo. (1 Tim. 1:12-16) Cakali mbuli kuti wakajisi cikwelete kumuntu uuli woonse ngwaakaswaana, calo cikonzya buyo kubbadelwa kwiinda mukumwaambila muntu ooyo makani mabotu. Sena mulimvwa kuti mulijisi cikwelete cili boobu kubantu bali mucilawo canu?—Amubale Incito 20:26, 27.

14. Ino nkaambo nzi kapati ikatupa kukambauka kubuleya alimwi akuŋanda aŋanda?

14 Nokuba kuti lufwutuko lwabantu lulayandika, kuli kaambo kamwi kapati ncotukambaukila kuŋanda aŋanda. Mubusinsimi bulembedwe kuli Malaki 1:11, Jehova waamba kuti: “Kuzwa kumazwido aazuba akusika kumabbililo aalyo izina lyangu lilalemekwa akati kabamasi, nkabela . . . cituuzyo cisalala cilatuulwa, nkaambo izina lyangu lili abulemu akati kabamasi.” Mukuzuzikizyigwa kwabusinsimi oobu, babelesi ba Jehova balyaabide balatembaula zyina lyakwe kubuleya munyika yoonse ciindi nobacita mulimo wabo wakukambauka cakulibombya. (Int. 109:30; Mt. 24:14) Ikupa “cipaizyo cakulumba” kuli Jehova nkakaambo kapati ncotukambaukila kuŋanda aŋanda.—Heb. 13:15.

Zyintu Ziyandika Kapati Izilangilwa Kumbele

15. (a) Ino mbuti bana Israyeli mbobakayungizya mulimo wabo ciindi nobakali kuzinguluka Jeriko mubuzuba bwaciloba? (b) Ino eeci citondezya nzi kujatikizya mulimo wakukambauka?

15 Ino nzyintu nzi ziciliko kumbele zijatikizya mulimo wakukambauka? Makani aakuwisyigwa kwa Jeriko, aalembedwe mubbuku lya Joshua, alapa citondezyo. Amuyeeye kuti Leza katananyonyoona Jeriko, bana Israyeli bakalaililwa kuti bazinguluke munzi ciindi comwe abuzuba kwamazuba aali cisambomwi. Pele mubuzuba bwaciloba, bakeelede kuzinguluka nyendo zinji. Jehova wakaambila Joshua kuti: “Kamuzyunguluka munzi ziindi zili musanu azibili, elyo bapaizi baleelede kusibisya myeembo yabo. Lino ciindi ncibati sibe myeembo ciindi cilamfu, . . . bantu boonse baleelede koompolola loompololo lupati, nkabela mpawo bulambo bwamunzi buzoowida ansi mbumu.” (Jos. 6:2-5) Kweelede kuti kuyooba kuyungizyigwa kuli mbuli kooku kumulimo wesu wakukambauka. Cakutadooneka, kusikila ciindi nobuyoonyonyoonwa bweende bwazyintu oobu, bumboni kuzyina lya Leza a Bwami bwakwe bunoocitidwe kapati mubukkale bwabantu.

16, 17. (a) Ino mmulumbe uuli buti uuyoowambilizyigwa kabutanamana bweende bwazyintu oobu? (b) Ino ncinzi ncotuya kulanga-langa mucibalo citobela?

16 Ciindi ciyoosika mulumbe ngotukambauka nuuyooba mbuli “loompololo lupati.” Mubbuku lya Ciyubunuzyo, milumbe yalubeta ilakozyanisyigwa a “civulamabwe cipati kuzwa kujulu. Ibbwe limwi alimwi [kalili] abulemu mbuli italenta.” * Alimwi bbuku lya Ciyubunuzyo 16:21 lyaamba kuti: “Cipenzyo [cakali] cipati loko.” Tatunazyiba kuti mulimo wakukambauka kuŋanda aŋanda naa unoojisi cibeela nzi mukwaambilizya milumbe yalubeta kwamamanino. Pele tuli masimpe kuti “mapenzi ayo mapati” kaatanamana, izyina lya Jehova liyoozyibwa citanabwenwe kuzwa kaindi kusikila sunu.—Ciy. 7:14; Ezk. 38:23.

17 Ciindi notulindila zyintu ziyandika kapati eezyo ziboola kumbele, atuzumanane kwaambilizya makani mabotu aa Bwami cabusungu. Notucita mulimo ooyo, ino mbuyumu-yumu nzi mbotujana mumulimo wakuŋanda aŋanda alimwi mbuti mbotukonzya kubuzunda? Mibuzyo eeyi ilalangwa-langwa mucibalo citobela.

Bupanduluzi buyungizidwe

^ munc. 2 Kkeyala yesu ya internet ngu www.watchtower.org.

^ munc. 16 Ikuti naa eeci caamba talenta lyabana Giliki, nkokuti ibbwe lyomwe lilakonzya kulema makkilogilamu aali 20.

Ino Inga Mwaingula Buti?

• Ino nkaambo nzi kamu Magwalo katondezya kuti tweelede kukambauka kuŋanda aŋanda?

• Ino mbuti mulimo wakuŋanda aŋanda mbowakakankaizyigwa mumazuba eesu?

• Ino nkaambo nzi babelesi ba Jehova balyaabide ncobajisi mukuli wakukambauka?

• Ino nzyintu nzi ziyandika kapati izilangilwa kumbele?

[Mibuzyo yaciiyo]

[Cifwanikiso icili apeeji 4]

Sena mulimvwa kuti mujisi mukuli wakukambauka kubantu mbuli mbwaakalimvwa mwaapostolo Paulo?

[Cifwanikiso icili apeeji 5]

Mukwesu Knorr, mu 1953