Sena Mulaukanana Kabotu “Mwaambo Uusalala”?
Sena Mulaukanana Kabotu “Mwaambo Uusalala”?
“Kuciindi eco njoosandula mwaambo wabantu akubapa mwaambo uusalala, kuti boonse bakwiilile izina lya-Jehova akumumanina milimo camoyo woonse.”—ZEF. 3:9.
1. Ino ncipego nzi citaliboteli Jehova ncaakatupa?
IMWAAMBO tiiwakatalisyigwa amuntu pe, wakatalisyigwa a Mulengi Jehova Leza. (Kul. 4:11, 12) Adamu naakamulenga, tanaakamulenga kuti kakonzya buyo kwaambaula, pele akuti kakonzya kubamba mabala kutegwa mabala mapya ngazyi avwule. (Matl. 2:19, 20, 23) Eelo kaka bubambe oobu bwagwasya! Bwapa kuti bantu kabakonzya kubandika a Bawisi bakujulu akutembaula zyina lyabo bbotu.
2. Nkaambo nzi bantu mazuba aano ncobataambauli mwaambo omwe buyo?
2 Mumyaanda yamyaka iili 17 yakusaanguna kuzwa ciindi bantu nibakatalika kupona, boonse bakali kubelesya buyo “mulaka omwe.” (Matl. 11:1) Kumane boobo kwakabuka buzangi mumazuba aakali kupona Nimrodi. Kabatayandi kutobela malailile aa Jehova, ibantu bazangi bakabungana abusena ibwakazyi kwiitwa kuti Babelo, kabakanzide kukkala antoomwe abusena bomwe buyo. Bakatalika kuyaka ŋanda ndamfwu. Tiibakali kuyanda kulumbaizya Jehova pe, pele bakali kuyanda kulicitila “impuwo.” Aboobo Jehova wakaupilinganya mwaambo ngobakali kubelesya bazangi aaba akupa kuti batalike kwaambaula milaka iindene-indene. Aboobo bakamwaika munyika yoonse.—Amubale Matalikilo 11:4-8.
3. Ino ncinzi cakacitika Jehova naakapilinganya mwaambo wabazangi ku Babelo?
3 Mazuba aano, kuli zyuulu-zyuulu zyamyaambo—ibamwi baamba kuti myaambo iinda ku 6,800 ilakananwa munyika. Aumwi mwaambo akati kayeeyi kuli mbotweelede buya kubikkwa twaambo. Kuboneka kuti ciindi Jehova Leza naakapilinganya mwaambo wabazangi aaba, wakagusya mumizeezo yabo nzila mboukananwa mwaambo ooyo ngobakali kubelesya. Tanaakabikka buyo mabala mapya mumizeezo yabo pe, pele ambotwaambwa twaambo alimwi ambwaayelede kutobelana mabala zyakacinca. Nkakaambo kaako abusena aakali ŋanda eeyi ndamfu bwakaitwa kuti “Babelo” icipandulula kuti kupilingana. (Matl. 11:9) Icigambya ncakuti Ibbaibbele lilikke ndelipandulula ikwakazwida myaambo iindene-indene iiliko sunu.
Mwaambo Mupya Alimwi Uusalala
4. Ino ncinzi Jehova ncaakasinsima kuti ciyakucitika mumazuba aano?
4 Nokuba kuti caamba Bbaibbele kuti ncicakacitika ciindi Leza naakabweza ntaamo ku Babelo cilakondelezya, pele cintu ciinda kukondelezya alimwi ciyandika kapati cili mukucitika mazuba aano. Kwiinda mumusinsimi wakwe Zefaniya, Jehova wakasinsima kuti: “Kuciindi eco njoosandula mwaambo wabantu akubapa mwaambo uusalala, kuti boonse bakwiilile izina lya-Jehova akumumanina milimo camoyo woonse.” (Zef. 3:9) Ino “mwaambo uusalala” ninzi alimwi mbuti mbotukonzya kwiiya kuwaambaula cakupasaula?
5. Ino mwaambo uusalala ninzi, alimwi ncinzi cacitika akaambo kakucinca kwamwaambo?
5 Mwaambo uusalala nkasimpe kaamba Jehova Leza alimwi amakanze aakwe aambidwe mu Jwi lyakwe Ibbaibbele. “Mwaambo” ooyu ulabikkilizya akukamvwisya mbokabede ncobeni kasimpe kaamba Bwami bwa Leza alimwi ambobuya kusalazya zyina lya Jehova, kutondezya bweendelezi bwakwe alimwi akuleta zilongezyo zitamani kubantu basyomeka. Ino ncinzi cacitika akaambo kakucinca kwamwaambo? Twaambilwa kuti bantu baya ‘kukwiilila izyina lya Jehova’ alimwi “akumumanina milimo camoyo woonse.” Kwiindana ambozyakabede zyintu ku Babelo, ikucinca ooku akutalika kwaambaula mwaambo uusalala kwakapa kuti kube kutembaula zyina lya Jehova alimwi akukamantana kwabantu bakwe.
Kwiiya Mwaambo Uusalala
6, 7. (a) Ino ncinzi ciyandika mukwiiya mwaambo mupya, alimwi ino mbuti eeci mbocikonzya kugwasya kwiiya mwaambo uusalala? (b) Ino ncinzi lino ncotuyanda kulanga-langa?
6 Ikuti muntu kayanda kwiiya mwaambo uumbi, teelede buyo kupeta mabala mumutwe pe. Kwiiya mwaambo mupya kuyandika kwiiya kuyeeya munzila iimbi akuba amizeezo mipya. Mbotweendelana twaambo amakani aakkomanisya zilakonzya kwiindana mumwaambo uumbi. Mbwaambwa mabala mapya cilakonzya kuyandika kubelesya zizyo zyamubili iziindene zibelesyegwa mukwaambaula, mbuli mulaka. Ncimwi buyo anotutalika kwaambaula mwaambo uusalala wakasimpe kamu Bbaibbele. Nzinji ziyandika muciindi cakwiide kwiiya buyo ziyiisyo zyamu Bbaibbele zyuuba-uba. Ikwiiya mwaambo ooyu mupya kuyandika kucinca mbotuyeeya alimwi amizeezo yesu.—Amubale Ba-Roma 12:2; Ba-Efeso 4:23.
7 Ino ncinzi ciyakutugwasya kutegwa tutabi buyo bantu bamvwa mwaambo uusalala, pele alimwi ibawaambaula cakupasaula? Mbubwenya mbuli kwiiya mwaambo uuli woonse, kuli zyintu ziyandika izikonzya kutugwasya kucizyiba kuwaambaula cakupasaula mwaambo wakasimpe kali mu Bbaibbele. Lino atulange-lange ntaamu zyakumatalikilo, ibantu baiya mwaambo uumbi nzyobabelesya, kutegwa tubone mbuli ntaamu eezyo mbozikonzya kutugwasya kwiiya mwaambo ooyu mupya.
Kukanana Mwaambo Uusalala Cakupasaula
8, 9. Ino ncinzi ncotweelede kucita ikuti katuyanda kwiiya mwaambo uusalala, alimwi nkaambo nzi eeci ncociyandika kapati?
8 Kamuswiililisya. Kumatalikilo, muntu wiiya mwaambo mupya ulakonzya kubona mbuli kuti kunyina nayakumvwa caambwa ikuti naa nceciindi cakusaanguna kuumvwa mwaambo ooyo. (Is. 33:19) Pele muntu mbwayabubikkila maano kuli ceeco ncamvwa, uyootalika kumvwa ncaapandulula mabala alimwi akuzyiba mbowaambaulwa mwaambo ooyo. Mbubwenya buyo, tucenjezyegwa kuti: “Tuleelede kukakatila kumakani ngotwamvwa, mbokunga tulainkila mukavwimbili.” (Heb. 2:1) Jesu wakabacenjezya batobeli bakwe cakwiinduluka-induluka kuti: “Umwi aumwi uujisi matwi aakuswiilila aswiilile.” (Mt. 11:15; 13:43; Mk. 4:23; Lk. 14:35) Masimpe, tuleelede ‘kuswiilila akumvwisya’ ncotwamvwa kutegwa tuye ambele mukuumvwisya mwaambo uusalala.—Mt. 15:10; Mk. 7:14.
9 Kuyandika kubikkila maano kutegwa muntu aswiilile, pele eeci cilagwasya kapati. (Lk. 8:18) Ciindi notuli kumiswaangano ya Bunakristo, sena tulabikkila maano kumakani aali mukupandululwa, antela mizeezo yesu igama kumbi? Cilayandika kapati kubikkila maano kumakani aali mukukananwa. Buyo-buyo mulakonzya kuba akazilukwa mukumvwa kwanu.—Heb. 5:11.
10, 11. (a) Kunze lyakuswiililisya, ino ncinzi ncotweelede kucita? (b) Ino ncinzi acimbi cibikkilizyidwe mukwaambaula mwaambo uusalala?
10 Amwiiye bantu bakanana cakupasaula. Aabo ibaiya mwaambo mupya bakulwaizyigwa kuti kabataswiilili buyo cakubikkila maano, pele alimwi baleelede kwiiya naa kutobelezya mbobaamba mabala alimwi ambobatobelanya twaambo baambi bapasaula. Eeci ciyakupa kuti aabo baiya batataliki kwaamba mbwaataambwi mabala calo cikonzya kupa kuti nzyobaamba kazitamvwiki. Mbubwenya buyo, tuleelede kwiiya kuli baabo ‘bamvwisya nzyobayiisya’ mumwaambo mupya. (2 Tim. 4:2) Amulombe lugwasyo akuzumina koololwa ikuti naa mwalubizya.—Amubale Ba-Hebrayo 12:5, 6, 11.
11 Ikukanana mwaambo uusalala takujatikizyi buyo kusyoma kasimpe alimwi akukayiisya bantu pe, kulabikkilizya akupona kweelana amilawo ya Leza alimwi anjiisyo zyakwe. Kutegwa tucikonzye kucita boobu, tuleelede kulangilila alimwi akwiiya mbobalilemeka bamwi. Aawa twaamba kwiiya mbobasyomeka alimwi ambobali basungu. Alimwi cilabikkilizya akwiiya bukkale bwa Jesu. (1 Kor. 11:1; Heb. 12:2; 13:7) Ikuti twakakatila kucita boobu, ciyakuleta lukamantano akati kabantu ba Leza, calo cikonzya kubapa kwaambaula mwaambo uusalala munzila iikozyene.—1 Kor. 4:16, 17.
12. Ino mbuti kubikka twaambo mumutwe mbokubelesyegwa mukwiiya mwaambo mupya?
12 Amuzibikke mumutwe. Bantu ibaiya mwaambo beelede kuyobola makani manji mumutwe. Eeci cilabikkilizya amabala mapya alimwi atwaambo. Kuyobola twaambo mumutwe kulakonzya kubagwasya kapati Banakristo kutegwa bauzyibe kabotu mwaambo uusalala. Cilakonzya kutugwasya kapati kuzyiba mbwaatobelene mabbuku aamu Bbaibbele. Ibamwi bajisi mbaakani yakubikka mumutwe mabala aali mucibalo cimwi camu Bbaibbele antela tupango tumwi. Bamwi baamba kuti cilagwasya kuzibikka mumutwe nyimbo zya Bwami, misyobo yabana ba Israyeli alimwi abaapostolo bali 12, alimwi amicelo yamuuya uusalala. Mumazuba aansiku, bana Israyeli banji bakalizizyi mumutwe ntembauzyo. Mazuba aano, mwana umwi musankwa wakakonzya kutubikka mumutwe tupango twamu Bbaibbele ituli 80 alimwi amabala mbwaakkede ciindi naakakkwanya myaka yakuzyalwa iili buyo cisambomwi. Sena tatukonzyi kulubelesya luzyibo oolu?
13. Nkaambo nzi kwiinduluka-induluka ncokuyandika?
13 Kwiinduluka-induluka kulagwasya kutegwa katuyeeya, alimwi kuyeezyegwa cakwiinduluka-induluka kulayandika kapati mulwiiyo lwa Bunakristo. Mwaapostolo Petro wakaamba kuti: “Nsikooleka kumuyeezya makani aya lyoonse, nomwaaziba kale, alimwi mulijisi mulusinizyo ndumuli alo.” (2 Pet. 1:12) Ino nkaambo nzi ncotuyandika kuyeezyegwa? Kuyeezyegwa kupa kuti twaamvwisye kapati makani, tusumpuke munzila mbotuzibona zyintu alimwi akuyumya makanze eesu akuyandisya kuswiilila Jehova. (Int. 119:129) Ikulanga-langa zyeelelo alimwi anjiisyo zya Leza lyoonse kutugwasya kulilingula akutupa kuti tukonzye kulwana cilengwa cakuba “sikuswiilila amatwi buyo uuluba.” (Jak. 1:22-25) Ikuti katutaliyeezyi makani aakasimpe, zyintu zimwi zilakonzya kunyonganya moyo wesu cakuti mane inga twaleka kukanana mwaambo uusalala cakupasaula.
14. Ino ncinzi ciyakutugwasya notuliyiisya mwaambo uusalala?
14 Amubale cakupozya. (Ciy. 1:3) Ibamwi baiya mwaambo mupya balakonzya kuliyiisya cakaumuumu. Eeci tacigwasyi bweelede pe. Notuliyiisya mwaambo uusalala, ziindi zimwi tuleelede kubala ‘akuyeeyesya’ kutegwa tukonzye kubikkila maano. (Amubale Intembauzyo 1:1, 2.) Ikucita boobu kulakonzya kupa kuti makani ngotubala akkalilile mumizeezo yesu. Mu Chihebrayo, ibbala lyakuti ‘kuyeeyesya’ liliswaangene abbala lyakuti kuzinzibala kuyeeya. Mbubwenya mbuli kugaigwa kwacakulya mbokuyandika kutegwa ncotwalya citugwasye, kuzinzibala kuyeeya kulayandika ikutegwa tuzimvwisye kabotu nzyotwabala. Sena tulajana ciindi cakuzinzibala kuyeeya nzyotuliyiisya? Twamana kubala Bbaibbele, tuleelede kwaayeeyesya makani ngotwali kubala.
15. Ino mbuti mbotukonzya kuliyiisya “mbwaakkala mabala” mumwaambo uusalala?
15 Amulange-lange mbwaakkala mabala. Twasika aciimo cimwi, cilagwasya kwiiya mbwaabikkwa mabala kutegwa aambe kaambo alimwi akuzyiba ncaakkalila boobo mumwaambo mupya ngotwiiya. Eeci ciyakupa kuti tuzyibe mbwaatobelana mabala mumusyobo ooyo calo cikonzya kugwasya kutegwa katwaambaula kabotu. Mbubwenya mbuli mwaambo mboujisi mabala aatobelana, mwaambo uusalala iwakasimpe kamu Magwalo awalo ulijisi “majwi menimeni.” (2 Tim. 1:13) Tuleelede kubutobelezya bubambe oobu.
16. Ino ncilengwa nzi ncotweelede kuzunda, alimwi ino mbuti mbotukonzya kucizunda?
16 Kamuzumanana kuyaambele. Muntu ulakonzya kwiiya mwaambo kutegwa azyibe buyo kuukanana cawaalya-waalya, pele asika aciimo aawa ulaleka kuya kumbele. Ipenzi lili boobu lilakonzya kucitika akumwaambo uusalala. (Amubale Ba-Hebrayo 5:11-14.) Ino ncinzi cikonzya kutugwasya kuzunda cilengwa eeci? Amuyandisye kuzumanana kwiiya mwaambo ooyu. “Atuleke kwaamba makani aakusaanguna aa-Kristo, atuye kumbele kumakani aabupati, tutabiki limbi antalisyo, nkokuti makani aakweempa kumilimo iyakafwa kale, amakani aakusyoma Leza, naaba aakwiisya aakubapatizigwa aakubikwa maanza, naaba aakubuka kubafu, na aakubetekwa kutamani.”—Heb. 6:1, 2.
17. Nkaambo nzi kuliyiisya lyoonse ncokuyandika? Amupe cikozyanyo.
17 Amubikke ziindi zigaminide zyakuliyiisya. Ikuliyiisya kwaciindi cisyoonto ikucitwa lyoonse kulagwasya kwiinda kuliyiisya kwaciindi cilamfwu ikucitwa kwainda ciindi cili mbucibede. Amuliyiisye ciindi nomubateme alimwi nomutakonzyi kunyonganyizyigwa. Kwiiya mwaambo cili mbuli kwaanza nzila muloonde. Ikuti nzila kayiindwa-yindwa, ilasumbula. Pele ikuti kaitabelesyegwi kwaciindi cilamfwu, magonde alaisinka. Aboobo kuzumanana kwaambaula mwaambo ooyu kulayandika. (Dan. 6:16, 20) Amupailile kuti “mupangike myoyo yanu cabusungu” caboola kukukanana mwaambo uusalala wakasimpe kamu Bbaibbele.—Ef. 6:18.
18. Nkaambo nzi ncotweelede kukanana mwaambo uusalala ciindi coonse?
18 Amuukanane kapati! Ibamwi baiya mwaambo mupya balawayawaya kuubelesya akaambo kansoni naa kuyoowa kulubizya. Eeci cilakonzya kupa kuti batauzyibi kabotu mwaambo ooyo. Caboola kumakani aakwiiya mwaambo, kaambyo kakuti cuulu cibomba kudinkilwa kalagwasya kapati. Ikuti ooyo wiiya mwaambo kaubelesya-belesya, ulatalika kwaanguluka kuubelesya mwaambo ooyo. Andiswe tuleelede kukanana mwaambo uusalala ciindi coonse. “Kumoyo kulasyomwa kuti kube bululami, akumulomo kulazuminwa kuti kube lufutuko.” (Rom. 10:10) ‘Tatuzumini’ buyo ciindi notubbapatizyigwa pe, pele tulazumina aciindi notwaambaula makani aajatikizya Jehova ciindi coonse, kubikkilizya aciindi notuli mumulimo. (Mt. 28:19, 20; Heb. 13:15) Miswaangano yesu ya Bunakristo ilatupa ciindi cakwaambaula majwi amwi aamumwaambo uusalala.—Amubale Ba-Hebrayo 10:23-25.
Bakamantene Mukubelesya Mwaambo Uusalala Kutembaula Jehova
19, 20. (a) Ino ncintu nzi cigambya icili mukucitwa a Bakamboni ba Jehova mazuba aano? (b) Ino mujisi makanze nzi?
19 Elo kaka nicakatukkomanisya notwakaliko ku Jerusalemu mafwumofwumo Munsondo, Sivan 6, mumwaka wa 33 C.E.! Aalya acikasaalizi, ciindi nicakalondelela ku 9 kiloko, aabo bakabungene muŋanda yamujulu bakatalika “kwaamba myaambo imbi” camaleele. (Inc. 2:4) Mazuba aano, kwaambaula myaambo iimbi takuciko pe kubabelesi ba Leza. (1 Kor. 13:8) Pele, Bakamboni ba Jehova balakambauka makani mabotu aa Bwami mumyaambo iindene-indene iinda ku 430.
20 Elo tulalumba kaka kujana kuti kufwumbwa naa twaambaula mwaambo nzi, imwaambo uusalala iwakasimpe kamu Bbaibbele ngotwaambaula ngumwi buyo! Munzila imwi ooku nkupilusya mbozyakabede zyintu ku Babelo nokwakali mwaambo omwe. Kabacita mbuli kuti baambaula mwaambo omwe, babelesi ba Jehova balatembaula zyina lyakwe. (1 Kor. 1:10) Atube amakanze aakuzumanana kubeleka “camoyo woonse” abakwesu alimwi abacizyi munyika yoonse mbotuya bwiiya kukanana mwaambo omwe cakupasaula, ikutegwa kube bulemu kuli Taateesu wakujulu Jehova.—Amubale Intembauzyo 150:1-6.
Ino Inga Mwaingula Buti?
• Ino mwaambo uusalala ninzi?
• Ino ncinzi cibikkilizyidwe mukwaambaula mwaambo uusalala?
• Ino ncinzi ciyakutugwasya kwaambaula mwaambo uusalala cakupasaula?
[Mibuzyo yaciiyo]
Kabbokesi kali apeeji 23]
Amuyaambele Mukuukanana Cakupasaula Mwaambo Uusalala Kwiinda
◆ mukuswiililisya.
◆ mukwiiya bantu bakanana cakupasaula.
◆ mukubikka mumutwe akwiinduluka-induluka.
◆ mukubala cakupozya.
◆ mukulanga-langa “mbwaakkala mabala.”
◆ mukuzumanana kuyaambele.
◆ mukubikka ziindi zigaminide zyakuliyiisya.
◆ mukuwaambaula.
[Zifwanikiso izili apeeji 24]
Babelesi ba Jehova balaukanana mwaambo uusalala calukamantano