Skip to content

Skip to table of contents

Lyoonse Akube “Kakole Kaindulwidwe” Mulukwatano

Lyoonse Akube “Kakole Kaindulwidwe” Mulukwatano

Lyoonse Akube “Kakole Kaindulwidwe” Mulukwatano

“Kakole kaindulwidwe takafwambaani kudunsuka.”—MUK. 4:12.

1. Ino nguni wakakwasya bantu bakusaanguna bobilo?

NAAKAMANA kupanga zisamu alimwi abanyama, Jehova wakabamba muntu wakusaanguna, Adamu. Kumane boobo, Leza wakalazyika Adamu muŋonzi zinji kapati, eelyo wakabelesya kabambo kamwi ka Adamu kutegwa abambe mugwasyi wakwe uulondokede. Adamu naakamubona mugwasyi ooyu, wakati: “Ma! Ncobeni oyu ulijisi zifuwa mbubonya mbuli zifuwa zyangu anyama mbubonya mbuli nyama yangu.” (Matl. 1:27; 2:18, 21-23) Jehova wakabona kuti cileelela kubamba mwanakazi wakusaanguna alimwi akubaswaanganya bantu aaba bobilo mulukwatano alimwi akubalongezya.—Matl. 1:28; 2:24.

2. Ino mbuti Saatani mbwaakanyonganya lukwatano lwa Adamu a Eva?

2 Cuusisya ncakuti, tiikwakainda ciindi cilamfwu, lukwatano ndwaakatalisya Leza lwakanyonganyizyigwa. Ino lwakanyonganyizyigwa buti? Cilenge camuuya cibyaabi icakazooyitwa kuti Saatani cakacenga Eva kuti alye mucelo wacisamu comwe buyo ncibakakasyigwa. Kumane boobo awalo Adamu wakalya mucelo ooyo calo cakatondezya kuti bakazangila bulelo bwa Leza abusolozi bwakwe. (Matl. 3:1-7) Jehova naakabuzya ncobakacita, cakaboneka atuba kuti cilongwe cabo cakalipilingene kale. Adamu wakatongooka mukaintu wakwe ategwa: “Oyo mwanakazi nguwakandipa kuti tube awe nguwandipa micelo yamusamu, elyo ndalya.”—Matl. 3:11-13.

3. Ino lukwatano ba Juda bakatalika kulubona munzila iili buti iilubide?

3 Kwamyaanda yamyaka kuzwa ciindi eeco, Saatani ulabelesya nzila zinji kutegwa banabukwetene kabateendelani. Mucikozyanyo, ziindi zimwi ulabelesya basololi babukombi kuti kabakulwaizya bantu ikubona lukwatano munzila iiteendelani amagwalo. Basololi babukombi iba Juda, bakali kuubya-ubya zyeelelo zya Leza kwiinda mukuzumizya balumi kuleka bakaintu babo akaambo katwaambo tunyina nkoye, mbuli kulunga sautu munji mucakulya. Pele Jesu wakati: “Umwi aumwi uuleka mukakwe akukwata umbi, nkutaamba nkaambo kakuvuula luzutu, waba sibwaamu. Nkabela oyo uukwata mwanakazi uwakalekwa waba sibwaamu.”—Mt. 19:9.

4. Ino mbuti lukwatano mboluli muntenda mazuba aano?

4 Saatani ucuujisi kunyonganya cilongwe cabanabukwetene asunu. Kukwatana kwabasankwa balikke-likke naa basimbi balikke-likke, mapoto alimwi akulekana kakunyina kaambo zyoonse zitondezya kuti Saatani wazwidilila mukunyonganya lukwatano. (Amubale Ba-Hebrayo 13:4.) Mbwaanga swebo tuli Banakristo, ino ncinzi ncotukonzya kucita kutegwa tutanyonganyizyigwi amizeezo mibi iidumide yakutalemeka lukwatano? Atubone ziyandika kutegwa kube lukkomano alimwi akuti lukwatano luzwidilile.

Amumubikkilizye Jehova Mulukwatano

5. Ino mabala aakuti “kakole kaindulwidwe” aamba nzi mulukwatano?

5 Ikutegwa lukwatano luzwidilile, Jehova uleelede kuba acibeela mulindulo. Ijwi lyakwe lyaamba kuti: “Kakole kaindulwidwe takafwambaani kudunsuka.” (Muk. 4:12) Mabala aakuti “kakole kaindulwidwe” mmaambila mbali. Ikuti maambila mbali aaya aambwa kujatikizya lukwatano, cipandulula mulumi amukaintu wakwe, nkokuti tutambo tobilo twakakole, ituzambaidwe kuntambo iili akati, nkokuti Jehova Leza. Ikukamantana a Leza kupa kuti banabukwetene bajane nguzu zyakulwana mapenzi, alimwi nkakasensa kaleta lukkomano mulukwatano.

6, 7. (a) Ino ncinzi Banakristo ncobakonzya kucita ikutegwa basinizye kuti Leza nkwali mulukwatano lwabo? (b) Ino ncinzi mucizyi umwi ncayandisya kapati mumulumi wakwe?

6 Pele ino ncinzi banabukwetene ncobakonzya kucita ikutegwa basinizye kuti lukwatano lwabo luli mbuli kakole kaindulwidwe? Sintembauzyo Davida wakaimba kuti: “Ndakondwa kucita luyando lwako, O Leza wangu; mulao wako uli mumoyo wangu.” (Int. 40:8) Mbubwenya buyo, ikuyanda Leza kuya kutukulwaizya kumubelekela amoyo woonse. Aboobo, banabukwetene beelede kuba acilongwe cibotu a Jehova alimwi akukkomanina kucita kuyanda kwakwe. Alimwi baleelede kubeleka canguzu kuyumya mweenzinyina wamulukwatano kuti amuyande kapati Leza.—Tus. 27:17.

7 Ikuti masimpe mulawo wa Leza kauli mumoyo wesu, ibube mbuli lusyomo, bulangizi alimwi aluyando ziyoolibonya alimwi ziyoogwasya kutegwa lukwatano luyume. (1 Kor. 13:13) Munakristo uutegwa Sandra, walo uukwetwe kwamyaka iili 50 wakati: “Ncondiyanda kapati mumulumi wangu mbusolozi alimwi alulayo ndwandipa iluzwa mu Bbaibbele alimwi aluyando ndwajisi kuli Jehova ilwiinda mbwandiyanda.” Nobalumi, sena bamakaintu banu balakonzya kumwaamba boobu?

8. Ino ncinzi ciyandika kutegwa kube “mpindu imbotu” mulukwatano?

8 Sena mulukwatano lwanu cilongwe canu a Jehova alimwi amilimo ya Bunakristo ncecintu ciyandika kapati mubuumi bwanu? Kunze lyaboobo, sena ngomukwetene limwi mumubona kuba similimonyoko mukubelekela Jehova? (Matl. 2:24) Solomoni Mwami musongo wakalemba kuti: “Bantu bobile mbabotu kwiinda omwe, nkaambo balajana impindu imbotu kumilimo yabo.” (Muk. 4:9) Masimpe, mulumi amukaintu beelede kubeleka canguzu ikutegwa bajane “mpindu imbotu” mukuyandana alimwi akukamantana kwalo Leza nkwalongezya.

9. (a) Ino balumi bajisi mikuli nzi? (b) Kweelana alugwalo lwa Ba-Kolose 3:19, ino mulumi weelede kumweendelezya buti mukaintu wakwe?

9 Icitondezya kuti naa Leza nkwali mulukwatano nkusoleka nkobacita mulumi amukaintu ikupona kweendelana anzyayanda Leza. Balumi bajisi mukuli mupati wakupa nzyouyandika mukwasyi kumubili alimwi akumuuya. (1 Tim. 5:8) Alimwi bakulwaizyigwa kubikkila maano mukulanganya zyintu zikonzya kukkomanisya bamakaintu babo. Kulugwalo lwa Ba-Kolose 3:19, tubala kuti: “Anywebo nobalumi, amuyandisye banakazi banu, mutanoobagutaiki.” Mulombwana umwi sikwiiya Bbaibbele wakapandulula kuti bbala lyakuti “mutanoobagutaiki” lilajatikizya “kwaamba majwi aacisizya moyo, kubauma, kutatondezya kuti mulabayanda, kutabalanganya, kutabapa ziyandika, kutabakwabilila alimwi akutabagwasya.” Aawa cilasalala kuti kucita zyintu munzila iili boobu taciyandiki pe muŋanda ya Banakristo. Ikuti mulumi kacita milimo yabusilutwe caluyando, ciyoopa kuti mukaintu cimukulwaizye kulibombya.

10. Ino mbube buli buti bamakaintu Banakristo mbobeelede kutondezya?

10 Bamakaintu Banakristo ibayanda kuti Jehova kaliko mulukwatano lwabo abalo beelede kucita eezyo Leza nzyanda kuti bacite. Mwaapostolo Paulo wakalemba kuti: “Nubanakazi, amulibombye kubalumi banu mbuli mbumulibombya kuli-Leza. Nkaambo mulumi ngumutwe wamukakwe, mbubonya mbuli Kristo mbwali mutwe wambungano.” (Ef. 5:22, 23) Saatani wakeena Eva, kakulwaizya kaambo kakubeja kakuti lwaanguluko kukweendelezyegwa a Leza lulakonzya kuletela lukkomano lyoonse. Imuuya wakuyanda lwaanguluko mazuba aano ulalibonya kapati munkwatano zinji. Nokuba boobo, bamakaintu ibabona lukwatano mbuli mbwalubona Leza, ikulibombya kumutwe wabo tacili cintu cisesemya. Balayeeya kuti Jehova wakabikka Eva kuti abe “sikumugwasya” mulumi wakwe, cintu calo Leza ncaakabona kuti ncibeela cabulemu. (Matl. 2:18) Mukaintu Munakristo uutobela bubambe oobu cakulisungula “musini” ncobeni kumulumi wakwe.—Tus. 12:4.

11. Ino mukwesu umwi wakaamba kuti ncinzi cakagwasya mulukwatano lwakwe?

11 Acimbi cintu cikonzya kugwasya kutegwa Leza azumanane kuba mulukwatano, banabukwetene beelede kwiiya Jwi lya Leza antoomwe. Ba Gerald balo ibakwete kwamyaka iili 55 baamba kuti: “Icintu ciyandika kapati kutegwa lukwatano luzwidilile nkubala akwiiya Bbaibbele antoomwe.” Alimwi baamba kuti, “Ikucitila antoomwe zyintu ikapati zijatikizya bukombi bwesu, kupa kuti banabukwetene bakamantane akuba acilongwe a Jehova.” Ikwiiya Bbaibbele antoomwe kulakonzya kugwasya mukwasyi kuti lyoonse kauziyeeyede zyeelelo zya Jehova, kubamba cilongwe cini-cini anguwe alimwi akuzumanana kuyaambele.

12, 13. (a) Nkaambo nzi kupaila antoomwe ncociyandika kuli banabukwetene? (b) Ino mmilimo nzi aimbi yakumuuya iikonzya kuyumya lukwatano?

12 Alimwi banabukwetene bakkomene balapaila antoomwe. Ikuti mulumi ‘watula moyo wakwe’ kwiinda mukuzigama zyintu nzibayandika kweelana abukkale bwabo, eeci ciyoopa kuti lukwatano luyume. (Int. 62:8) Mucikozyanyo, ikuti caantoomwe mwalomba kuti Mupatikampatila amusololele akumupa cakucita, cilakonzya kuuba kutuyumbila ambali twaambo ntomwatamvwana angomukwetene limwi. (Mt. 6:14, 15) Kweelana amupailo, cilakonzya kubota kuti aumwi abe amakanze aakugwasya mweenzinyina alimwi ‘akuzumanana kukkazikilana myoyo akulekelelana, naa umwi ulijisi kaambo kumweenzinyina.’ (Kol. 3:13) Mutalubi kuti mupailo utondezya kuti musyoma Leza. Mwami Davida wakati: “Meso aaboonse alalangilila nduwe.” (Int. 145:15) Ikuti katulangila kuli Leza kwiinda mumupailo, kulibilika kulaceya, kayi tulizyi kuti ‘ulatucebuka.’—1 Pet. 5:7.

13 Nzila aimbi Jehova mbwakonzya kuzumanana kuba mulukwatano nkwiinda mukujanika kumiswaangano yambungano alimwi akubeleka antoomwe mumulimo. Kumiswaangano, banabukwetene balaiya mbuli mbobakonzya kuzunda “bucenjezu” Saatani mbwabelesya kwaandaanya mikwasyi. (Baefeso 6:11, BT) Alimwi mulumi amukaintu wakwe ibabeleka antoomwe mumulimo balaiya ‘kukakatila alimwi akutazungaana.’—1 Kor. 15:58.

Kuti Kwabuka Mapenzi

14. Ino ntwaambo nzi tukonzya kupa kuti kube buyumuyumu mulukwatano?

14 Masimpe, nzila zyaambwa atala aawa zilakonzya kuba nzila nzyomuzyi kale, pele sena tamukonzyi kuzibandika alimwi angomukwetene limwi? Amuzilange-lange antela mulakonzya kuzibelesya kapati mucibeela cimwi mulukwatano lwanu. Nokuba boobo, Ibbaibbele lyaamba kuti nobaba baabo basola kutobela busolozi bwa Leza mulukwatano “bayoojana mapenzi aakunyama.” (1 Kor. 7:28) Noziba nkwatano zyababelesi ba Leza basyomeka zilakonzya kuba mubuyumuyumu akaambo kakutalondoka, kuyungwa abantu batatobeli milawo, alimwi atukole twa Diabolosi. (2 Kor. 2:11) Pele Jehova ulatugwasya kutegwa tucikonzye kuliyumya mubuyumuyumu oobu. Masimpe, tulakonzya kuliyumya. Mwaalumi uusyomeka Jobu wakanyonyookelwa banyama mbaakavwubide, babelesi alimwi abana bakwe. Pele Bbaibbele lyaamba kuti: “Mumapenzi aaya oonse Jobo taakwe naakabisya nikuba kumutongookela Leza pe.”—Jobo 1:13-22, BT.

15. Ino buyumuyumu bupa kuti bantu bacite buti, alimwi ino mbuti banabukwetene mbobakonzya kulwana penzi eelo?

15 Pele walo mukaintu wa Jobu wakaamba kuti: “Ucisyoma na? Mutukile Leza kuti ufwe!” (Job. 2:9) Masimpe, kuti kwacitika ntenda antela bukkale bumwi bukatazya, kulibilika kuboola akaambo kazyeezyi kulakonzya kupa kuti muntu acite zyintu cakutayeeya. Mwaalumi musongo wakaamba kuti: “Kunyanzya kulasondosya musongo.” (Muk. 7:7) Ikuti ngomukwetene limwi waamba cabukali akaambo kabuyumuyumu antela “kunyanzya,” nywebo muleelede kubatama. Ikwiingula cabukali kulakonzya kupa kuti umwi naa nyoonse mutalike kwaamba majwi aakonzya kupa kuti zyintu zibijile limwi. (Amubale Intembauzyo 37:8.) Aboobo tamweelede kubikkilila majwi aambwa “cakutayeeya” alo akonzya kupa kunyema antela kutyompwa.—Job. 6:3.

16. (a) Ino mbuti majwi aa Jesu aalembedwe ku Matayo 7:1-5 mbwaakonzya kubelesyegwa kulukwatano? (b) Nkaambo nzi kuba akati-kati ncokuyandika mulukwatano?

16 Banabukwetene baleelede kuzyiba zyintu nzyobakonzya kucita ncobeni. Umwi ulakonzya kubona tulengwa tumwi muli yooyo ngobakwetene limwi akuyeeya kuti, ‘ndilakonzya kutumana.’ Kwiinda muluyando alimwi akukkazyika moyo, ambweni mulakonzya kumugwasya ngomukwetene limwi kuti alome. Pele mutalubi kuti Jesu wakakozyanyisya muntu umwi uubona kulubizya asyoonto kwamweenzinyina kumuntu uubona “kapapu” kali muliso lyamunyina, pele uutakonzyi kubona “tanda” ilili muliso lyakwe. Jesu wakakulwaizya kuti: “Mutabeteki, kuti mutabetekwi anywebo.” (Amubale Matayo 7:1-5.) Eeci tacaambi kuti kulubizya kupati kweelede kulangwa buyo. Ba Robert ibakwete kwamyaka iitandila ku 40, bakati: “Kwaambaula kuzwa ansi aamoyo kumweenzinyoko alimwi akuzumina camoyo woonse kutwaambo umwi ntwatongooka ciyanda kuti banabukwetene bacince bukkale bwabo.” Aboobo mweelede kuba akati-kati. Muciindi cakucimwa abube mbwajisi ngomukwetene limwi, amwiiye kulumba alimwi akubukkomanina bube bubotu mbwajisi lino.—Muk. 9:9.

17, 18. Ikuti mapenzi avwula, ino nkuli nkotukonzya kulangila lugwasyo?

17 Masunko alakonzya kuboola ikuti naa bukkale bwacinca. Banabukwetene balakonzya kujana buyumuyumu batalika kuzyala bana. Ngobakwetene limwi naa mwana ulakonzya kuciswa kapati. Bazyali baya bucembaala balakonzya kuyanda kulanganyizyigwa munzila imwi. Bana bakomena balakonzya kulonga. Kucinca kumbi kulakonzya kuba akaambo kakulanganya mikuli yambungano. Kucinca ooku koonse kulakonzya kuleta buyumuyumu alimwi akulibilika kuli banabukwetene.

18 Ino kuti penzi ndyomujisi mulukwatano lwanu lyamusisya mpomukonzya kulimvwa kuti mpomugolela, ncinzi ncomweelede kucita? (Tus. 24:10) Mutajoki munsi pe! Kunyina cimbi Saatani ncayanda kunze lyakubona kuti babelesi ba Leza bazwa mubukombi bwakasimpe. Inga cainda kumukkomanisya ikuti banabukwetene bacita oobo. Aboobo, amubeleke canguzu akubona masimpe kuti lukwatano lwanu lucijisi tukole totatwe. Ibbaibbele lilijisi zibalo zinji zyaamba baabo bakazumanana kusyomeka nokuba kuti bakali mumasukusyo aakatazyide. Ciindi cimwi, Davida wakaamba zyakali mumoyo wakwe kuli Jehova, ategwa: “Undifwide luzyalo, O Leza, nkaambo bantu . . . ciindi coonse balandipenzya.” (Int. 56:1) Sena kuli nomwakalimvwa kuti “bantu” bamudyaaminina ncobeni? Kufwumbwa naa penzi lizwa kumuntu uukkala talakalonga antela kumuntu ngomusuna limwi, amuyeeye kuti: Davida wakakonzya kuliyumya, andinywe mulakonzya kucita oobo. Davida wakati: “Ndakayandaula Jehova, nkabela wakandivwiila, wandivuna kukuyoowa kwangu koonse.”—Int. 34:4.

Zilongezyo Azimbi

19. Ino mbuti mbotukonzya kulikwabilila kukulwanwa a Saatani?

19 Muciindi eeci cakumamanino, banabukwetene baleelede kuya “bugwasyanya akuyakana, umwi aumwi kumweenzinyina.” (1 Tes. 5:11) Tutalubi pe, Saatani uciyeeya kuti tulasyomeka kuli Jehova akaambo kakuti tuyanda kuti katujana nzyotuyanda. Uyoobelesya kufwumbwa nzila, kubikkilizya akunyonganya lukwatano ikutegwa tucileke kusyoma Leza. Ikutegwa tulikwabilile kukulwanwa a Saatani, tuleelede kusyoma Jehova cakumaninina. (Tus. 3:5, 6) Paulo wakalemba kuti: “Zintu zyoonse buyo ndazikonzya nkaambo kanguzu nzimpedwe kuli-Kristo.”—Flp. 4:13.

20. Ino nzilongezyo nzi zijanika akaambo kakumubikkilizya Leza mulukwatano?

20 Izilongezyo zikonzya kujanika akaambo kakuba a Jehova mulukwatano nzinji. Ba Joel alimwi abakaintu babo bajisi myaka yakuzyalwa iili 51 bakabona kuti zilongezyo nzinji ncobeni. Bakati: “Ndilamulumba Jehova lyoonse akaambo kamukaintu wangu alimwi alumvwano ndotujisi. Lyoonse mweenzuma uuli kabotu.” Ino ncinzi cakapa kuti bazumanane kuyumya lukwatano lwabo? “Lyoonse tulasoleka kufwidana luzyalo, kukkazika moyo alimwi akuyandana.” Kunyina naba omwe uukonzya kucita boobu cakulondoka mubweende oobu bwazyintu. Pele, atubeleke canguzu mukubelesya njiisyo zyamu Bbaibbele alimwi akubona kuti Jehova nkwali mulukwatano lwesu. Ikuti twacita oobo, lukwatano lwesu lunooli mbuli “kakole kaindulwidwe [katafwambaani] kudunsuka.”—Muk. 4:12.

Sena Muciyeeyede?

• Ino kubikkilizya Jehova mulukwatano cipandulula nzi?

• Ino banabukwetene beelede kucita buti ikuti bajana buyumuyumu?

• Ino inga twazyiba buti kuti Leza nkwali mulukwatano?

[Mibuzyo yaciiyo]

[Zifwanikiso izili apeeji 18]

Kupaila antoomwe kulakonzya kubagwasya banabukwetene kulwana buyumuyumu bukatazya