Skip to content

Skip to table of contents

Ino Nkaambo Nzi Ncomweelede Kuzumanana Kuba Balulami?

Ino Nkaambo Nzi Ncomweelede Kuzumanana Kuba Balulami?

Ino Nkaambo Nzi Ncomweelede Kuzumanana Kuba Balulami?

“Kondibeteka, O Jehova, mbubonya mbuli bululami bwangu.”—INT. 7:8.

1, 2. Ino mbukkale nzi bupa kuti kacikatazya kuba abululami bwa Bunakristo?

AMWEEZYEEZYE bukkale oobu bwiindene botatwe: Mulombe ulafwubaazyigwa abasicikolonyina. Basola kumunyemya acaali kutegwa abatukile naa kuti abalwane. Sena ulabajolela cibi naa ulalijata akuzwa aawo mpobabede? Imulumi uli aŋanda alikke kavwuntauzya a Intaneti. Mpoonya kwaboola mulumbe uutondezya kkeyala yaa Intaneti iitondezya zyintu ziletela muzeezo wakoonana. Sena ulasunkwa kuti autobele mulumbe ooyu, naa ulabona masimpe kuti waweeleba? Mwanakazi Munakristo ulabandika abacizyi bamwi, mpoonya mubandi wacinca, batalika kuvwiya mucizyi umwi wamumbungano. Sena awalo ulabasangana kutalika kuvwiya naa ulasola kuucinca mubandi?

2 Nokuba kuti bukkale oobu buliindene, munzila imwi bulikozyene. Boonse bujatikizya mbocikatazya kuba abululami katuli Banakristo. Sena inga muyeeya kujatikizya bululami bwanu nobeni ciindi nomulanganya zyintu nzyomubikkila maano, nzyomuyandika mubuumi, alimwi ambaakani nzyomujisi? Abuzuba, bantu balayeeya kujatikizya myuunda yabo, buzumi bwabo, alimwi abuyumuyumu bwakujana nzyobayandika kuti kabapona. Tulakonzya kuzibikkila kapati maano zyintu eezyi. Nokuba boobo, ino ncinzi cini Jehova ncayanda kubona ciindi nalanga mumyoyo yesu? (Int. 139:23, 24) Uyanda kubona bululami besu.

3. Ino ncoolwe nzi Jehova ncatupede, alimwi ino ncinzi ncotutilange-lange mucibalo eeci?

3 Jehova, Imwaabi “[wa]zipego zibotu zyoonse azyoolwe zyoonse zilondokede” watupa zipego ziindene-indene. (Jak. 1:17) Tulamulumba akaambo kakuti tulijisi zipego zili mbuli mubili, mizeezo, buzumi alimwi aluzyibo lwiindene-indene. (1 Kor. 4:7) Nokuba boobo, Jehova tatusinikizyi buya kuti tululame pe. Ulatuleka kuti tulisalile tobeni naa tuyooba abube oobu. (Dt. 30:19) Aboobo tweelede kulanga-langa ncobwaamba bululami. Alimwi tulalanga-langa twaambo totatwe ncobuyandika kapati bube oobu.

Ino Bulalami Ninzi?

4. Ino bululami bujatikizya nzi, alimwi ino ncinzi ncotukonzya kwiiya kuzwa kumulawo wa Jehova uujatikizya zipaizyo zyabanyama?

4 Ibantu banji tabacizyi cini-cini ncolyaamba bbala lyakuti bululami. Mucikozyanyo, basitwaambo twacisi inga nobalidunda kuti mbalulami, bunji bwaziindi kuboneka mbuli kuti bapandulula kusyomeka. Bube oobu bulayandika kapati, pele ncibeela buyo cabululami. Kweelana ambokulembedwe mu Bbaibbele, bululami bujatikizya kulilemeka cakumaninina, ikuloma. Mabala aa Chihebrayo aajatikizya “bululami” azwa kubbala lyaamba kuloma, kuzulila, naa kubula kampenda. Ibbala lyomwe akati kayaaya libelesyegwa kujatikizya zipaizyo zituulwa kuli Jehova. Alikke munyama uutakwe kampenda naa uuzwide iwakabambidwe kuba cipaizyo nguwakali kukonzya kupa kuti Jehova amukkomanine muntu ooyo wakali kutuula cipaizyo. (Amubale Levitiko 22:19, 20.) Jehova wakabakaka boonse ibatakaatobela acaali malailile aakwe kwiinda mukutuula banyama balema, baciswa, naa boofwu.—Malk. 1:6-8.

5, 6. (a) Ino nzikozyanyo nzi zitondezya kuti tulabikkila maano kuzyintu zikkwene naa zizwide? (b) Caboola kubantu batalondokede, sena bululami bwaamba kulondoka? Amupandulule.

5 Imuzeezo wakuyandaula alimwi akuyandisisya cintu cizwide, naa cikkwene tuugambyi. Amweezyezye cikozyanyo camuntu uuyandaula mabbuku, naamana kuyandaula kwaciindi cilamfwu wajana bbuku liyandika kapati, mpoonya wajana kuti mapeeji manji aayandika akasweeka. Katyompedwe inga waide kulijola mpaalijana. Alimwi amweezyeezye kuti mukaintu umwi waunka kumusika kuti akaule madeede. Kakkomene kubona madeede manji mabotu ulakotama ciindi aciindi kutegwa asale ngayanda. Ino ngaali ngatibweze? Ulabweza aaboneka kabotu alimwi aatabolede. Mbubweya buyo, Leza uyandaula bantu ibajisi bube oobu bwakululama cakumaninina naa cakuzulila.—2 Mak. 16:9.

6 Pele mulakonzya kulibuzya kuti naa kuba aabululami kuyandika kulondoka. Akaambo kakuti tulabisya alimwi tatulondokede, tulakonzya kuliyeeyela kuti tuli mbuli bbuku lijisi mapeeji aatakkwene naa mbuli deede libolede. Sena inga mbomulimvwa oobu ziindi zimwi? Amukkazike camba akuzyiba kuti Jehova talangili kuti swebo tulondoke cakumaninina. Talangili zyintu nzyotutakonzyi kucita. * (Int. 103:14; Jak. 3:2) Nokuba boobo, ulangila kuti tuzumanane kuba balulami. Aboobo, sena kuli kwiimpana akati kakulondoka alimwi abululami? Inzya nkokuli. Mucikozyanyo: Mulombwana ulamuyanda musimbi ngwayookwata. Pele inga wafwubaala kulangila kuti musimbi ooyu ulilondokede. Pesi ncabusongo kulangila kuti awalo musimbi ooyu amuyande camoyo woonse musankwa alimwi akuti atayandi basankwa bambi. Mbubwenya buyo, Jehova “[ngu] Leza sibuzuba.” (Kul. 20:5) Talangili kuti tube bantu balondokede, pele ulangila kuti tumuyande camoyo woonse, alimwi akukomba buyo nguwe alikke.

7, 8. (a) Ino ncikozyanyo nzi ncaakatupa Jesu kujatikizya bululami? (b) Ino ncinzi mubwini ncobwaamba bululami mu Magwalo?

7 Tulakonzya kuyeeya bwiinguzi mbwaakapa Jesu ciindi naakabuzyigwa kuti naa nguuli mulawo uuyandika kapati akati kamilawo yoonse. (Amubale Marko 12:28-30.) Jesu tanaakapa buyo bwiinguzi, pele wakali kupona kweelana abwiinguzi mbwaakapa. Wakapa citondezyo cibotu kapati cakuyanda Jehova amizeezo, moyo, buumi alimwi anguzu zyakwe zyoonse. Wakatondezya kuti bululami tabwaambwi buyo kumulomo, pele ncintu cilibonya mumicito iisalala iicitwa akaambo kamakanze mabotu ngotujisi. Kutegwa tuzumanane kuba balulami, tweelede kutobela mumikondo ya Jesu.—1 Pet. 2:21.

8 Lino nceeci ncobwaamba bululami mu Magwalo: Kukomba Muntu omwe wakujulu, Jehova Leza camoyo woonse, alimwi akucita kuyanda kwakwe kugaminide alimwi amakanze aakwe. Ikuzumanana kuba balulami caamba kuyandisisya kukkomanisya Jehova Leza mubuumi bwesu bwabuzuba abuzuba. Tuyoobikkila kapati maano kuzyintu ziyandika kapati kulinguwe mubuumi bwesu. Atulange-lange twaambo totatwe ncociyandika kapati kucita boobu.

9. Ino mbuti bululami bwesu mbobuswaangene akaambo kajatikizya bweendelezi bwakoonse-koonse?

9 Bweendelezi bwa Jehova tabuyeeme abululami bwesu pe. Bweendelezi bwakwe buliluleme, tabukooyoomana alimwi mbwakoonse-koonse. Bunooli mbubwenya oobu tacikwe makani ancozikonzya kwaamba naa kucita zilenge zili zyoonse. Nokuba boobo bweendelezi bwa Leza bwakabejekezyegwa kujulu alimwi aanyika. Aboobo bulelo bwakwe bweelede kusumpulwa akusinizya kuzilenge zisongo zyoonse kuti Jehova nguweelela kulela alimwi ulela munzila iiluleme alimwi yaluyando. Tobakamboni ba Jehova tulayandisisya kubandika amuntu uuli woonse uunga wayanda kuswiilila kujatikizya bweendelezi bwa Leza bwakoonse-koonse. Pele ino mbuti swebo kutugama mbotukonzya kusala alimwi akucita zyintu kweelana aluzyibo ndotujisi lwakuti Jehova nguweelela kweendelezya? Ino mbuti mbotutondezya kuti tusala Jehova kuti atweendelezye? Nkwiinda mukucita bululami.

10. Ino Saatani wabatamikizya nzi bantu kujatikizya bululami bwabo, alimwi ino mbuti mbomunga mwayanda kwiingula?

10 Amulange-lange bulalami bwanu mbobujatikizyidwe. Saatani wakataminina kuti kunyina muntu uyooba kulubazu lwabweendelezi bwa Leza, akuti kunyina uyoobelekela Jehova akaambo kaluyando lwini-lwini. Kabamvwide bangelo banji-banji, Diabolosi wakati kuli Jehova: “Wakalivuna lukanda lwakwe mwini! Muntu uyakupa zyoonse kuti akabe abuumi bwakwe mwini.” (Job. 2:4) Amubone kuti Saatani tanaakagolela buyo akutamikizya mwaalumi uululeme Jobu, pele wakaamba kuti mbocibede akubantu boonse buyo. Cileelela kuti Bbaibbele liita Saatani kuba “sikubejelezya bakwesu.” (Ciy. 12:10) Usampaula Jehova naamba kuti Banakristo—kubikkilizya andinywe—tabakonzyi kuzumanana kusyomeka. Saatani utaminina kuti muyoomukaka Jehova kutegwa mununune buumi bwanu. Ino mulimvwa buti kujatikizya kutamikizyigwa ooku? Sena inga tiimwakkomana kuba aacoolwe cakuti mumutondezye Saatani kuti mmubeji? Kwiinda mukucita bululami, mulakonzya kucita oobo.

11, 12. (a) Ino nzikozyanyo nzi izitondezya kusala kwesu kwabuzuba abuzuba mbokuswaangene abululami bwesu kutugama? (b) Ino kaambo nzi kuzumanana kuba balulami ncocili coolwe?

11 Aboobo kaambo aaka ikajatikizya bululami bwanu kapa kuti nzyomucita, alimwi azyakusala zyanu abuzuba kaziyandika kapati. Amubulange-lange alimwi bukkale ibwaambidwe kusaanguna. Ino mbuti mulombe, mulumi alimwi amwanakazi mbobakonzya kuzumanana kuba balulami? Mulombe uufwubaazyigwa abasicikolonyina wasunkwa kuti abatukile, pele wayeeya lulayo lwakuti: “Mutaliyi inkoto, nubayandisi, pele amulekele bukali bwa-Leza busena, nkaambo kulilembedwe kuti, Lubeteko ndulwangu, mebo njoobweedezya, mbwaamba Jehova.” (Rom. 12:19) Wazwa aawo mpobabede akubasiya. Mulumi inga wakonzya kulangilila zyintu zisofweede a Intaneti, pele wayeeya njiisyo iijanika mumajwi a Jobu aakuti: “Ndabika lukasyo ameso aangu, elyo awalo musimbi teendakamulanga.” (Job. 31:1) Mbubwenya buyo, mulumi ooyu wakasya meso aakwe kulangilila zifwanikiso zisofweede mbuli kuti ukaka musamu uujaya. Mwanakazi uubandika abacizyi mpoonya wamvwa kuti batalika kuvwiya, walikasya, wayeeya lulayo lwakuti: “Umwi aumwi akati kesu akondezye mweenzinyina kukumucitila cibotu cakuyakana.” (Rom. 15:2) Ikuvwiya ooku takuyaki. Takukonzyi kuleta bulemu kumucizyi wakwe Munakristo; nokuba kukkomanisya Bausyi bakujulu. Aboobo wasala kuti atatoli lubazu mukuvwiya mpoonya waucinca mubandi.

12 Mubukkale abumwi oobu, Munakristo wasala nzila iitondezya kuti waamba kuti: ‘Jehova Ngomweendelezi wangu. Ndilasola kucita cimukkomanisya mubukkale oobu.’ Ciindi nomusala nzyomuyanda naa zyakucita, sena mulasoleka kumukkomanisya Jehova? Ikuti naa mulacita oobu, ciyoomugwasya kutobela majwi aalembedwe ku Tusimpi 27:11 aakuti: “Songwaala, mwanaangu, ukondezye moyo wangu, kuti mbe aluvwiilo kuliyooyo uundisampaula.” Elo kaka tuli acoolwe cilibedelede cakukkomanisya Leza! Sena taceeleli kuti tucite kufwumbwa cikonzyeka kutegwa tuzumanane kuba balulami?

13. Ino mbuti majwi aa Jobu alimwi aa Davida mbwaatondezya kuti Jehova ulatubeteka kweelana abululami bwesu?

13 Tubona kuti bululami butugwasya kuti tube kulubazu lwabweendelezi bwa Jehova bwakoonse-koonse. Aboobo, Leza uyootubeteka kweelana abululami bwesu. Jobu wakakamvwisya kabotu-kabotu kaambo aaka kakasimpe. (Amubale Jobu 31:6.) Jobu wakalizyi kuti Jehova ubelesya “cipimino cabululami” mukupima bantu boonse kweelana abululami Bwakwe kutegwa abone bululami bwesu. Davida awalo mbwaakaamba oobu naakati: “Jehova ulabeteka bamasi. Kondibeteka, O Jehova, mbubonya mbuli bululami bwangu akululama kujanika mulindime. . . . Webo oolingula miyeeyo yamyoyo, webo O Leza uululeme.” (Int. 7:8, 9) Tulizyi kuti Leza ulakonzya kulanga ‘mumoyo wacikozyanyo amumiyeeyo yamuntu.’ Aboobo tweelede kuyeeya ncayandaula. Kweelana ambwaakaamba Davida, Jehova ulatubeteka kweelana abululami bwesu.

14. Ino nkaambo nzi ncotuteelede kwaamba kuti kutalondoka kwesu kutulesya kuzumanana kuba balulami?

14 Amweezyeezye kuti Jehova Leza uyandaula cintu mumyoyo yabantu banji mazuba aano. (1 Mak. 28:9) Ino nziindi zinji buti nzyajana muntu kacita bululami bwa Bunakristo? Masimpe, ziindi eezyi nzisyoonto. Nokuba boobo, tatweelede kuyeeya kuti kutalondoka kwesu kutulesya kuzumanana kuba balulami. Mukwiimpana, tulakonzya kusyoma kuti Jehova uyootujana katululeme nokuba kuti tatulondokede mbuli bwakacita Davida a Jobu. Amuyeeye kuti kulondoka tacaambi kuti tulazumanana kuba balulami. Bantu buyo botatwe balondokede mbabakaponede anyika eeyi, alimwi bobilo, Adamu a Eva, bakaalilwa kuzumanana kuba balulami. Pesi tuulunzuma twabantu ibatalondokede bacikonzya kucita boobu. Andinywe inga mwacikonzya.

15. Ino mbuti Davida mbwaakatondezya kuti bululami bulayandika kumakani aajatikizya bulangizi bwesu bwakumbele?

15 Akaambo kakuti Jehova ubelesya bululami natubeteka, bululami bulayandika kapati kujatikizya bulangizi bwesu bwakumbele. Davida wakalizyi kuti eeci ncamasimpe. (Amubale Intembauzyo 41:12.) Wakabukkomanina bulangizi bwakuyoolanganyizyigwa kabotu a Leza mane kube kutamani. Mbubwenya mbuli Banakristo mazuba aano, Davida wakali kulangila kuyoopona kukabe kutamani, akuzumanana kuba acilongwe a Jehova Leza kumwi kamubelekela. Davida wakalizyi kuti wakeelede kuzumanana kuba mululami kutegwa akabone kuzuzikizyigwa kwabulangizi mbwaakajisi. Mbubwenya buyo, Jehova ulatugwasya, ulatuyiisya, ulatusololela, alimwi ulatulongezya notuzumanana kuba balulami.

16, 17. (a) Ino nkaambo nzi ncomukanzide kuzumanana kuba balulami? (b) Ino mibuzyo nzi iiyoobandikwa mucibalo citobela?

16 Bulangizi bulayandika kutegwa katukkomana ciindi cino. Bulakonzya kutupa lukkomano ndotuyandika kutegwa tuzunde nomuba muziindi zikatazya. Bulangizi alimwi bulaikwabilila miyeeyo yesu. Amuyeeye kuti Bbaibbele likozyanisya bulangizi kungowani. (1 Tes. 5:8) Mbubwenya ngowani mboikwabilila mutwe wasikalumamba ciindi cankondo, bulangizi bukwabilila mizeezo yesu kutegwa tutatyompwi akutalika kuyeeya kuti kulacitika buyo zyintu zibi, kwalo Saatani nkwali mukusumpula munyika eeyi iili mukumana. Buumi bulabula mulimo ikuti katutajisi bulangizi. Tweelede kulilingula tobeni cakusyomeka, kabotu-kabotu kulanga bululami besu mbobubede alimwi abulangizi mbotujisi. Mutalubi kuti kwiinda mukucita bululami, musumpula bweendelezi bwa Jehova akukwabilila bulangizi bwanu bwakumbele. Elo kaka mwakulwaizyigwa kuti muzumanane kuba balulami!

17 Mbwaanga bululami bulayandika kapati, tweelede kulanga-langa mibuzyo aimwi iiyungizyidwe. Ino mbuti mbotuba balulami? Ino inga twazumanana buti kuba balulami? Alimwi ino ncinzi ceelede kucitwa ikuti muntu wakalilekede kuba mululami kwaciindi cili mbocibede? Cibalo citobela cilayiingula mibuzyo eeyi.

Bupanduluzi buyungizidwe

^ munc. 6 Jesu wakaamba kuti: “Nkaambo kaako amulondoke mbuli Usowanu uuli kujulu mbwalondokede.” (Mt. 5:48) Wakalizyi kuti nobaba bantu ibatalondokede balakonzya kululama cakumaninina, naa kulondoka aaniini buyo. Tulakonzya kuzuzikizya lulayo lwakuti katuyanda bamwi amoyo woonse, kutegwa tukkomanisye Leza. Pele Jehova walo ulilondokede cakumaninina. Nolibelesyegwa kujatikizya nguwe, ibbala lyakuti “bululami” lilabikkilizya akulondoka.—Int. 18:30.

Ino Inga Mwaingula Buti?

• Ino bululami ninzi?

• Ino mbuti bululami mbobuswaangene abweendelezi bwa Jehova bwakoonse-koonse?

• Ino mbuti bululami mbobupa kuti tube abulangizi?

[Mibuzyo yaciiyo]

[Zifwanikiso izili apeeji 5]

Buumi bwabuzuba abuzuba buleta buyumuyumu kujatikizya bululami bwesu