Skip to content

Skip to table of contents

Twaambo Tugwasya Mubbuku lya Ciyubunuzyo—Cibeela I

Twaambo Tugwasya Mubbuku lya Ciyubunuzyo—Cibeela I

Ijwi lya Jehova Lili Abuumi

Twaambo Tugwasya Mubbuku lya Ciyubunuzyo—Cibeela I

KAANGIDWE kunsumbu ya Patmo, mwaapostolo Johane uucembeede utambula mulongo wazilengaano zili 16. Muzilengaano eezyi, Johane ubona nzyayoocita Jehova Leza alimwi a Jesu Kristo kuciindi cabuzuba bwa Mwami—kuzwa nobwakakkazikizyigwa Bwami bwa Leza mu 1914, kusikila kumamanino aabulelo bwa Kristo bwa Myaka iili Cuulu. Ibbuku lya Ciyubunuzyo lyalo ilyakalembwa mumwaka wakuma 96 C.E., lilabandika zilengaano eezyi zikondelezya.

Lino atulange-lange twaambo tujanika ku Ciyubunuzyo 1:1–12:17, mwalo mujanika zilengaano zyakusaanguna zili ciloba nzyaakabona Johane. Zilengaano eezyi zilatujatikizya nkaambo zyaamba zyintu zicitika lino munyika alimwi zilatondezya Jehova mbwayoobweza ntaamu kumbele lino-lino. Bantu ibabala makani aaya aazilengaano calusyomo balaumbulizyigwa akukulwaizyigwa ncobeni.—Heb. 4:12.

“MWANAMBELELE” UJALULA ZINAMATIZYO ZILI CISAMBOMWI AKATI KAZILI CILOBA

(Ciy. 1:1–7:17)

Cakusaanguna, Johane ubona Jesu Kristo uusumpulidwe alimwi watambula mulongo wamilumbe njayelede ‘kulemba akutumina kumbungano zili ciloba.’ (Ciy. 1:10, 11) Mpoonya kuboola cilengaano cacuuno cabwami icibikkidwe kujulu. Mujanza lyalulyo lyayooyo uukkede acuuno cabwami muli bbuku linamatidwe azinamatizyo zili ciloba. Alikke “uuelede kuvununa ibbuku” eeli “[M]mulavu wamusyobo wa-Juda,” naa “Mwanambelele, . . . [uu]jisi meja aali musanu aabili ameso aali musanu aabili.”—Ciy. 4:2; 5:1, 2, 5, 6.

Cilengaano catatu citondezya zicitika “Mwanambelele” naajalula zinamatizyo zili cisambomwi, comwe-comwe. Naajalula cinamatizyo cacisambomwi, kwaba muzunzumo alimwi ibuzuba bupati bwabukali bwasika. (Ciy. 6:1, 12, 17) Pele cilengaano citobela citondezya ‘bangelo bone ibajisi myuuwo yone yanyika’ kusikila kugwalwa ikwaba 144,000 kukamane. “Inkamu impati” yabaabo ibatagwalwidwe yalibonya kayiimvwi “kunembo lyacuuno cabwami akunembo lya-Mwanambelele.”—Ciy. 7:1, 9.

Kwiingula Mibuzyo Yamu Magwalo:

1:4; 3:1; 4:5; 5:6—Ino ncinzi caambwa mumajwi aakuti “myuuya iili musanu aibili”? Musanu aibili naa ciloba ciiminina kuzulila kumeso aa Leza. Aboobo, mulumbe uutuminwa “mbungano zili musanu azibili” ulagwasya kubantu ba Leza boonse ibaswaangana mumbungano ziinda ku 100,000 munyika yoonse. (Ciy. 1:11, 20) Mbwaanga Jehova ulapa muuya uusalala kweelana ancayanda kuzuzikizya, majwi aakuti “myuuya iili musanu aibili” aamba kubeleka cakumaninina mukugwasya kumvwisya alimwi amukulongezya boonse ibabikkila maano kubusinsimi oobu. Ibbuku lya Ciyubunuzyo liboneka kuti libandika twaambo muzibeela zili ciloba. Ciloba aawa ciiminina kumaninina, alimwi masimpe bbuku eeli libandika “[mbwa]ayoomana makani aasisidwe aa-Leza.”—Ciy. 10:7.

1:8, 17—Ino mazyina aabulemu aakuti “Alfa a-Omega” alimwi akuti “mutaanzi amusyaalizi” aamba ni? Zyina lyakuti “Alfa a-Omega” lyaamba Jehova, kukankaizya kuti taakwe Leza uumbi singuzuzyoonse iwakaliko musyule alimwi taakwe uuyoobako kumbele kunze lyakwe. Ngo “matalikilo amamanino.” (Ciy. 21:6; 22:13) Nokuba kuti Jehova waambwa kuba “mutaanzi amusyaalizi” ku Ciyubunuzyo 22:13 mukuti kunyina uumbi wakaliko musyule lyakwe alimwi kunyina uuyoobako kumbele lyakwe, majwi aali mucaandaano cakusaanguna ca Ciyubunuzyo atondezya kuti mazyina aabulemu aakuti “mutaanzi amusyaalizi” aawa aamba Jesu Kristo. Wakali muntu mutaanzi ikubusyilwa kubuumi bwamuuya butafwi alimwi ngwamamanino ikubusyigwa a Jehova cakaanzambwene.—Kol. 1:18.

2:7—Ino “Paradaiso wa-Leza” ninzi? Mbwaanga majwi aaya aambilwa Banakristo bananike, paradaiso eeyi ilakonzya kwaamba buponi buli mbuli paradaiso kujulu—kwini nkwabede Leza. Ibananike basyomeka bayoopegwa bulumbu “[ibwa]kulya kumusamu wabuumi.” Bayoopegwa buumi butafwi.—1 Kor. 15:53.

3:7—Ino ndilili Jesu naakatambula “cijaluzyo ca-Davida,” alimwi mbuti mbwacibelesya cijaluzyo eeci? Naakabbapatizyigwa mu 29 C.E., Jesu wakaba Mwami Uubikkidwe wamuzyalani lya Davida. Nokuba boobo, Jesu taakwe naakatambula cijaluzyo ca Davida kusikila mu 33 C.E. naakasumpulwa kujanza lyalulyo lya Leza kujulu. Ooku nkwaakapegwa nguzu zyoonse zyakulela mu Bwami bwa Davida. Kuzwa ciindi eeco, Jesu ulabelesya cijaluzyo kujalula zyoolwe zyakucita mulimo wa Bwami. Mu 1919, Jesu wakapa “muzike musyomesi uucenjede” “cijaluzyo caŋanda ya-Davida” kwiinda mukusala ciinga camuzike eeci “kuti abe mupati wazintu zyoonse nzyajisi.”—Is. 22:22; Mt. 24:45, 47.

3:12—Ino ‘ndizyina nzi lipya’ ilya Jesu? Izyina eeli lijatikizya cuuno cipya alimwi amilimo njajisi Jesu. (Flp. 2:9-11) Nokuba kuti kunyina muntu uulizyiba zyina eeli kweelana ambwalizyiba Jesu, walo ulalilemba zyina eeli kubanyina basyomeka ibali kujulu, kubapa kuba aacilongwe cini-cini anguwe. (Ciy. 19:12) Alimwi balatambula milimo imwi iilibedelede Jehova njapa Jesu.

Ziiyo Kulindiswe:

1:3. Akaambo kakuti “ciindi [cakubeteka nyika ya Saatani] cili afwaafwi,” cilayandika kapati kumvwisya milumbe iili mubbuku lya Ciyubunuzyo alimwi akucita kweelana azyaambwa.

3:17, 18. Kutegwa tube bavwubi kumuuya, tweelede kuula “ingolida iyakasunkwa mumulilo” iizwa kuli Jesu. Eeci caamba kuti tweelede kusoleka kuba bavwubi mukumana milimo mibotu. (1 Tim. 6:17-19) Alimwi tweelede kusama “masani aatuba,” alo aatuzyibya kuti tuli basikutobela Kristo, akunana “mafuta” aamumeso, aayo aali ndulayo lumwaigwa mumamagazini aa Ngazi Yamulindizi, kutegwa tube abupampu bwakumuuya.—Ciy. 19:8.

7:13, 14. Ibapati bali 24 baiminina ba 144,000 mubulemu bwabo bwakujulu, ooko nkobabeleka kabali bami alimwi abapaizi. Bakali kwiimininwa abapaizi bamu Israyeli wansiku, aabo Mwami Davida mbaakabikka muzibeela zili 24. Omwe wabapati aaba wamuzyibya Johane kujatikizya nkamu mpati. Aboobo, kubusyigwa kwa Banakristo bananike kweelede kuti kwakatalika kautanasika mwaka wa 1935. Nkaambo nzi? Nkaambo kakuti mumwaka ooyu inkamu mpati yakazyibwa kabotu ababelesi ba Leza bananike bali anyika.—Lk. 22:28-30; Ciy. 4:4; 7:9.

KUJALULA CINAMATIZYO CACILOBA KUSOLOLELA KUKULIZYA MYEEMBO IILI CILOBA

(Ciy. 8:1–12:17)

Mwanaambelele ujalula cinamatizyo caciloba. Bangelo bali ciloba batambula myeembo iili ciloba. Bangelo bali cisambomwi balizya myeembo yabo, kwaambilizya milumbe yalubeta “[ku]cipanzi catatu” cabantu—Bunakristo bwanyika. (Ciy. 8:1, 2, 7-12; 9:15, 18) Eeci ncaabona Johane mucilengaano casanu. Katola lubazu mucilengaano citobela, Johane ulya kabbuku alimwi walyeeleka tempele. Nowamana kulizyigwa mweembo waciloba, majwi mapati aambilizya kuti: “Bwami bwaansi bwaba bwa-Mwami wesu abwa-Kristo wakwe.”—Ciy. 10:10; 11:1, 15.

Cilengaano caciloba cipandulula majwi aambwa ku Ciyubunuzyo 11:15, 17. Citondezyo cipati calibonya kujulu. Mwanakazi wakujulu watumbuka mwana mulombe. Diabolosi watandwa kujulu. Kanyemede kumwanakazi wakujulu, waunka “kuyoobalwanya bana bakwe basyaala.”—Ciy. 12:1, 5, 9, 17.

Kwiingula Mibuzyo Yamu Magwalo:

8:1-5—Ino nkaambo nzi kujulu kwakaumuna, alimwi ncinzi cakasowelwa ansi? Kuumuna kwacikozyanyo kwakacitika kujulu kutegwa “nkombyo zyabasalali” ibali anyika zikonzye kumvwugwa. Eeci cakacitika kumamanino aankondo yanyika yakusaanguna. Banakristo bananike taakwe nobakaunka kujulu kumamanino aa Ciindi Cabamasi, kweelana ambobali kuyeeya bantu banji. Bakapenga kapati ciindi cankondo. Eelyo bakapaila camoyo woonse kulomba busolozi. Mukwiingula mipailo yabo, mungelo wakawaala mulilo wacikozyanyo anyika iwakapa kuti Banakristo bananike babeleke canguzu. Nokuba kuti bakali basyoonto, bakatalika mulimo wakukambauka munyika yoonse walo iwakapa kuti mulumbe wa Bwami bwa Leza ube mulumbe uuyandika kapati, aboobo, cakaba mbuli kuyasya mulilo ku Bunakristo bwanyika. Milumbe yakucenjezya iizwa mu Bbaibbele iili mbuli mizunzumo yakaambilizyigwa, mimuni yakasimpe kamu Magwalo yakazyibisyigwa, alimwi bukombi bwakubeja bwakazungaanizyigwa, mbuli ŋanda mbwiizungaanizyigwa amuzunzumo wanyika.

8:6-12; 9:1, 13; 11:15—Ino ndilili bangelo bali ciloba nobakalibambila kulizya myeembo yabo, alimwi ino ndilili myeembo noyakalizyigwa alimwi munzila nzi? Kulibambila kulizya myeembo iili ciloba kwakabikkilizya akupa busolozi kuli bamuciinga ca Johane ibakabukulusyigwa anyika kuzwa mu 1919 kusikila mu 1922. Ibananike aaba bakautalisya alimwi mulimo wakukambauka kubuleya awakuyaka maanda aakusimbila mabbuku. (Ciy. 12:13, 14) Kulizya myeembo ciiminina kwaambilizya mbeta zya Jehova kunyika ya Saatani nkobacita bantu ba Leza cakutayoowa mukubelekela antoomwe abangelo. Eeci cakatalika kucitika lyamuswaangano mupati wakacitilwa ku Cedar Point, Ohio, mu 1922 mane kuyoosika lyamapenzi mapati.

8:13; 9:12; 11:14—Ino mbuti kulizya myeembo yotatwe yamamanino mbwaali “mapenzi”? Nokuba kuti kulizya myeembo yone yakusaanguna caamba milumbe yakuyubununa bukkale bwa Bunakristo bwanyika ibufwide kumuuya, myeembo yotatwe yamamanino mmapenzi nkaambo yaamba zyintu zicitika kuzigama. Kulizya mweembo wasanu kuliswaangene akugusya bantu ba Leza kuzwa mu “mulindi uutagoli” iwakutabeleka kwalo ikwakacitika mu 1919 akutalika mulimo wabo wakukambauka, walo iwakazooba mbuli cipenzyo ku Bunakristo bwanyika. (Ciy. 9:1) Mweembo wacisambomwi ujatikizya kusaala kupati kwatakalinacitwa mubuponi bwabantu ikwabasikalumamba basimbizi amulimo wakukambauka waanyika yoonse kutalikila mu 1922. Mweembo wamamanino ujatikizya kuzyalwa kwa Bwami bwabu Mesiya.

Ziiyo Kulindiswe:

9:10, 19. Makani aajisi nguzu aamu Bbaibbele aajanika mumabbuku aa “muzike musyomesi uucenjede” ajisi mulumbe uuluma. (Mt. 24:45) Milumbe eeyi ili mbuli micila yacikwikwi yalo iiluma “mbuli tubanze” ambizi zyabasikalumamba, izijisi micila “ili mbuli inzoka.” Nkaambo nzi? Nkaambo mabbuku aaya acenjezya “buzuba bwakuliya inkoto bwa [Jehova].” (Is. 61:2) Atube basicamba alimwi basungu mukwaabila mabbuku aaya.

9:20, 21. Bantu banji babombe myoyo ibakkala mumasi ngobaamba kuti taali a Bunakristo bautambula kabotu mulumbe wesu ngotukambauka. Pele, tatulangili kuti bantu boonse ibatali mu Bunakristo bwanyika bayoosanduka, aabo ibaambwa kuti “kwakasyaala bamwi bantu.” Nokuba boobo, tulakakatila mumulimo wakukambauka.

12:15, 16. “Inyika”—zyintu zili mubweende bwa Saatani, naa baleli mumasi aayindene-indene—yakasumpula lwaanguluko mubukombi. Kuzwa mu 1940, nguzu zyabweendelezi eezyo “[zy]akamena izambangulwe [lyakupenzyegwa] Simwaaba ndyaakaselula kumulomo wakwe.” Masimpe, ikuti Jehova wayanda, ulakonzya kupa beendelezi bamfwulumende kuzuzikizya kuyanda kwakwe. Aboobo, cakweelela, lugwalo lwa Tusimpi 21:1 lwaamba kuti: “Moyo wamwami nkalonga kamaanzi mujanza lya-Jehova, ulakatola kufumbwa nkwayanda.” Eeci ceelede kuyumya lusyomo ndotujisi muli Leza.