Skip to content

Skip to table of contents

Mibuzyo Yabasikubala

Mibuzyo Yabasikubala

Mibuzyo Yabasikubala

Magwalo aamba “bbuku lya-Jasari” alimwi “[a]bbuku lyankondo zya-Jehova.” (Jos. 10:13; My. 21:14) Mabbuku aaya obile taako mumulongo wamagwalo aamu Bbaibbele. Sena aaya akali malembe aakasololelwa amuuya uusalala alo aakasweeka?

Taakwe kaambo kakonzya kutupa kusyoma kuti mabbuku aaya obile akalembwa kwiinda mukusololelwa amuuya uusalala, mpoonya akazoosweeka. Basikulemba Bbaibbele ibakasololelwa amuuya uusalala bakali kuvwuntauzya mumalembe masyoonto amwi. Amwi aayaaya alakonzya kuba zibeela zya Bbaibbele zyalo zyakaambwa mumajwi ngotutakonzyi kuzyiba swebo notupona mazuba aano. Mucikozyanyo, lugwalo lwa 1 Makani 29:29 lwaamba “bbuku lya-Samuele mulunguluzi,” “bbuku lya-Natani musinsimi,” alimwi “[a]bbuku lya-Gadi mulunguluzi.” Mabbuku aaya otatwe alakonzya kuti aamba mabbuku ngotuzyi kuti ngu 1 alimwi a 2 Samuele, ambweni kubikkilizya abbuku lya Babetesi.

Kulubazu lumwi, makani amwi inga kaamba mabbuku aajisi mazyina aakozyanya amabbuku aamu Bbaibbele pele aatali cibeela ca Bbaibbele. Eeci inga twacikozyanisya aamabbuku aansiku aaya one: “bbuku lyamakani aaciindi aabami ba-Juda,” “bbuku lyabami ba-Juda aba-Israyeli,” “bbuku lyabami ba-Israyeli,” alimwi “[a]bbuku lyabami ba-Israyeli aba-Juda.” Nokuba kuti mazyina aaya inga alibonya kukozyanya amazyina aamabbuku aamu Bbaibbele ngotuzyi kuti 1 Bami alimwi a 2 Bami, mabbuku aaya one taakwe naakasololelwa amuuya uusalala nokuba kuba cibeela camulongo wamagwalo aamu Bbaibbele. (1 Bam. 14:29; 2 Mak. 16:11; 20:34; 27:7) Akali buyo malembe aamakani aansiku aakaliko ciindi musinsimi Jeremiya a Ezara nobakalemba makani ngotujana mu Bbaibbele.

Masimpe, basikulemba Bbaibbele bamwi bakali kwaamba nkobakali kujana twaambo mumabbuku aakaliko pele mmakani aansiku naa mabbuku aatakasololelwa amuuya uusalala. Lugwalo lwa Esita 10:2 lwaamba “malembo aabwami aa-Media a-Persia.” Mbubwenya buyo, kutegwa abungike twaambo twakulemba mu Makani Mabotu, Luka ‘wakaazibisya makani oonse kuzwa kumazwido.’ Kuboneka kuti wakali kupandulula kuti wakali kuvwuntauzya makani aakalembedwe aayo ngaakajisi ciindi naakali kulemba mulongo wazyalani lya Jesu walo ngotubala mu Makani Mabotu ngaakalemba Luka. (Lk. 1:3; 3:23-38) Nokuba kuti makani aakalembedwe ngaakali kuvwuntauzya Luka taakwe naakasololelwa amuuya uusalala, Makani Mabotu ngaakalemba akasololelwa amuuya uusalala. Eelyo Makani Mabotu aayo acizumanana kutugwasya.

Mabbuku obile aambidwe mumubuzyo—“bbuku lya-Jasari” alimwi “[a]bbuku lyankondo zya-Jehova”—aboneka kuti ngamabbuku aakaliko alo aatakasololelwa amuuya uusalala. Akaambo kaceeci, Jehova taakwe naakalailila kuti mabbuku aaya ayobolwe. Makani aamu Bbaibbele aamba mabbuku aaya obile, akapa basikwiiya makani aamu Bbaibbele kuyeeya kuti mabbuku aaya obile akali makani aakayobwedwe aamba kweema naa nyimbo zijatikizya kutamvwana kwakaliko akati kabana Israyeli alimwi abasinkondonyina. (2 Sam. 1:17-27) Bbuku limwi lijisi makani aamu Bbaibbele lyaamba kuti makani aali mumabbuku aaya aboneka kuti “akali makani aadumide aakayobwedwe aajatikizya kweema alimwi anyimbo alo ngobakayobola basikwiimba bamu Israyeli yansiku.” Nobaba baalumi bamwi aabo Leza mbaakabelesya ziindi zimwi kabali basinsimi naa basizilengaano, bakalemba kuti Jehova taakwe naakaasololela amuuya naa kwaabikkilizya mu Magwalo aayo “[aa]kondede kukufundisya akukulaya, akukuolola akukupandulula makani aabululami” mumazuba ngotupona.—2 Tim. 3:16; 2 Mak. 9:29; 12:15; 13:22.

Kaambo kakuti mabbuku amwi akaambwa mu Bbaibbele alimwi akuti akali kubelesyegwa mukuvwuntauzya takeelede kutupa kuyeeya kuti akasololelwa amuuya uusalala. Nokuba boobo, Jehova Leza wakaayobola makani aalembedwe oonse aajisi “majwi aa-Leza wesu,” alimwi aaya “ayoobedelela.” (Is. 40:8) Masimpe, eezyo Jehova nzyaakasala kuti zibikkilizyigwe mumabbuku aamu Bbaibbele aali 66 ngotujisi, nzezizyo nzyotuyandika kutegwa ‘tulibambe, tuzulile kukumana milimo mibotu yoonse.’—2 Tim. 3:16, 17.