Skip to content

Skip to table of contents

Tamweelede Kumuluba Jehova

Tamweelede Kumuluba Jehova

Tamweelede Kumuluba Jehova

BANA Israyeli bamwi bakalicicitide cintu cili boobo. Nokuba boobo, bunji bwabo cakali ciindi cakusaanguna alimwi acamamanino kuzabuka mulonga uzwide maanzi kakunyina kuteta. Jehova wakaimika meenda aamulonga wa Jordano. Nkabela inkamu mpati yabana Israyeli yakazabuka mulonga anyika njumu akunjila Munyika Yakasyomezyegwa. Kweelede kuti bunji bwabaabo ibakazabuka mulonga wa Jordano bakayeeya mbuli mbobakayeeyede bamausyi nobakazabuka Lwizi Lusalala myaka iili 40 yakaindide, kuti: ‘tandikacilubi eeci Jehova ncaacita abusena buno.’—Jos. 3:13-17.

Pele Jehova wakalizyi kuti bana Israyeli bamwi bakali ‘kuyoofwambaana kuluba milimo yakwe.’ (Int. 106:13) Aboobo wakalailila mweendelezi wabana Israyeli, Joshua, kuti abweze mabwe aali kkumi aabili aazwa akati kamulonga wa Jordano akuya kwaabikka abusena mpobakali kuyoolala buzuba bwakusaanguna kuti cibe citondezyo akati kabo. Joshua wakabapandulwida kuti: “Aya mabwe ayooba ciibalusyo kubana ba-Israyeli.” (Jos. 4:1-8) Ooyu mulwi wamabwe wakali kuyoobayeezya milimo ya Jehova iigambya akubakulwaizya kumubelekela cakusyomeka.

Sena cibalo eeci cilabagwasya bantu ba Leza mazuba aano? Inzya. Andiswe tatweelede kumuluba Jehova; tweelede kuzumanana kumubelekela cakusyomeka. Zicenjezyo zimwi izyakapegwa kucisi cabana Israyeli zilakonzya kubagwasya babelesi ba Jehova mazuba aano. Amuyeeye majwi aa Musa aakuti: “Lino amucenjele kuti mutalubi Jehova Leza wanu, mutaleki kubamba malailile aakwe ambeta zyakwe amilazyo yakwe.” (Dt. 8:11) Eeci caamba kuti kuluba Jehova inga capa kuti muntu aleke kuswiilila Leza. Eeci ciletela ntenda naaba mazuba aano. Imwaapostolo Paulo wakalembela Banakristo kubacenjezya kujatikizya “ciyanza nciconya eco cakuunduluzya” ncobakajisi bana Israyeli munkanda.—Heb. 4:8-11.

Atulange-lange zyintu zimwi zyakacitikila bana Israyeli izitondezya kuti tatweelede kumuluba Leza. Alimwi, tulajana zikozyanyo zibotu zyabaalumi bana Israyeli bobile ibasyomeka izikonzya kutugwasya kubelekela Jehova cakuliyumya akulumba.

Ncotweelede Kumuyeeya Jehova

Myaka yoonse bana Israyeli nobakali mu Egepita, Jehova tanaakabaluba pe. Leza wakaibaluka “cizuminano cakwe ncaakatangene a-Abrahamu a-Izaka a-Jakobo.” (Kul. 2:23, 24) Ncaakacita kutegwa abanunune kuzwa mubuzike ncintu ncobakeelede kunooyeeya lyoonse.

Jehova wakaletela bana Egepita zipenzyo zili fwuka. Basimabibo ba Farao bakaalilwa kuzimana zipenzyo eezyi. Pele Farao wakazumanana kunyansya Jehova akukaka kuzumizya bana Israyeli kuti baunke. (Kul. 7:14–10:29) Nokuba boobo, Icipenzyo cakkumi cakapa kuti mweendelezi ooyo uulisumpula aswiilile Leza. (Kul. 11:1-10; 12:12) Kabasololelwa a Musa, ibana Israyeli amakamu amwi aabantu bamisyobo misyobo, bantu basika ku 3,000,000 bakazwa mu Egepita. (Kul. 12:37, 38) Kabatanasakana, Farao wakayeeya kuti abapilusye. Wakalailila basikalumamba bakwe, basinkalaki abasimbizi—basikalumamba ibakajisi nguzu kapati nyika yoonse aciindi eeco—kuti bakapilusye bazike babo. Aciindi aawa, Jehova wakaambila Musa kuti atole bana Israyeli kubusena butegwa Pihahiroti ibuli akati kamalundu a Lwizi Lusalala, ibwakabapa kuyeeya kuti tiibakacili kukonzya kuccija bana Egepita.—Kul. 14:1-9.

Farao wakali kuyeeya kuti ibana Israyeli bakalinjizya mukakole, akuti basikalumamba bakwe bakali aafwaafwi kubajata. Pele Jehova wakabasinkila bana Egepita kwiinda mukubikka kkumbi alimwi amulilo akati kabo abana Israyeli. Mpoonya Leza wakaandaanya Lwizi Lusalala, mane kwakaboneka nyika njumu akati kalwizi alimwi maanzi akaba mbuli bwaanda bulampa mamita aali 15 kululyo akucimwensi. Bana Israyeli bakatalika kuzabuka lwizi anyika njumu. Nkabela bana Egepita bakasika ankomwe yalwizi akubona bana Israyeli kabayanda kusika kunkomwe yalwizi iili kutala.—Kul. 13:21; 14:10-22.

Naakali mweendelezi uukonzya kubikkila maanu kuli ceeci cakacitika, Farao naakaleka kutobela bana Israyeli—Pele kunyina naakabikkila maanu pe. Cakulisumpula, wakalailila basinkalaki abasimbizi bakwe kuti bainde anyika njumu aakainda bana Israyeli. Bana Egepita bakazumanana kutandila bana Israyeli. Pele kabatana akubeenzya, Jehova wakabaimika. Nkalaki zyabo zyakakakilwa kweenda nkaambo Jehova wakazifwumauna mavwili.—Kul. 14:23-25; 15:9.

Bana Egepita nobakacili kupengana ankalaki zyabo zyakafwide, bana Israyeli boonse bakasika kunkomwe yalwizi. Mpoonya Musa wakatandabika janza lyakwe atala aa Lwizi Lusalala. Nkabela Jehova wakapilusya maanzi aakali mbuli bwaanda. Maanzi manji akavwumba Farao ampi yakwe yoonse, eelyo bakainkila. Kunyina naba omwe wabasinkondonyina iwakafwutuka. Aboobo bana Israyeli bakaanguluka.—Kul. 14:26-28; Int. 136:13-15.

Eeci cakacitika cakapa bantu bamumasi aakeengelede kuti kabayoowa kwamyaka iili mbwiibede. (Kul. 15:14-16) Kakwiindide myaka iili 40 kuzwa nocakacitika eeci, imwanakazi muna Jeriko wazyina lya Rahabu wakaambila baalumi bana Israyeli bobile kuti: “Iswe twasikilwa buyoofu nkaambo kandinywe, . . . nkaambo twakamvwa Jehova mbwaakamuyuminizizya maanzi aa-Lwizi Lusalala ciindi eciya nimwakazwa ku-Egepita.” (Jos. 2:9, 10) Nobaba bamasi ibatakali kukomba Leza, kunyina nobakaluba ncaakacita Jehova mukunununa bantu bakwe. Cakutadooneka, bana Israyeli bakalijisi twaambo tunji twakali kukonzya kubapa kuti kabamuyeeya Leza.

‘Kubabamba Mbuli Mboni Yaliso’

Nobakazabuka Lwizi Lusalala, bana Israyeli bakanjila mu Nkanda ya Sinai, “munkanda impati iiyoosya.” Nobakali kweenda oomu ‘munyika yacimpayuma iitakwe maanzi’—imwakanyina zilyo zyakusanina nkamu mpati eeyi—Jehova wakabakwabilila. Musa wakaamba kuti: “[Jehova] wakabajana [bana Israyeli] munyika yacimpayuma, munkanda iipilingene iiyoosya. Wakabafukatila akubalela. Wakababamba mbuli mboni yaliso.” (Dt. 8:15; 32:10) Ino mbuti Leza mbwaakababamba?

Jehova wakabapa “zilyo kuzwa kujulu,” zitegwa Mana, izyakali kulibonya camaleele “ansi, awo ankanda.” (Kul. 16:4, 14, 15, 35) Alimwi Jehova wakabapa maanzi kuzwa “mundomba ijumu.” Kwiinda mukulongezyegwa a Leza, zyakusama zyabo tiizyakazakala, amaulu aabo taakwe naakazimba mumyaka yoonse iili 40 njobakali kweenda munkanda. (Dt. 8:4) Ncinzi Jehova ncaakali kulangila kuti balacita mukutondezya kulumba kwabo? Musa wakaambila bana Israyeli kuti: “Amucenjele akubamba kabotu myoyo yanu, kuti mutalubi makani ngaabwene meso aanu; atazwi mumyoyo yanu mazuba oonse aabuumi bwanu.” (Dt. 4:9) Ikuti bana Israyeli nobakali kwiiyeeyesya milimo ya Jehova yakubafwutula, nobakali kumubelekela akusolekesya kutobela milawo yakwe. Ino ncinzi bana Israyeli ncobakali kuyoocita?

Kuluba Kupa Kutalumba

Musa wakaamba kuti: “Mwakaleka kuyeeya Indomba iyakamuzyala; Leza iwakamubumba mwakamuluba.” (Dt. 32:18) Bana Israyeli bakaluba nzyaakabacitila Jehova ku Lwizi Lusalala, mbwaakabapa nzyobakali kuyandika munkanda, azimbi zyoonse nzyaakabacitila. Aboobo bakazanga.

Aciindi cimwi bana Israyeli nobakabula maanzi, bakasampaula Musa kabayeeya kuti kwakanyina nzila iili yoonse yakujana maanzi. (My. 20:2-5) Kujatikizya mana ngobakali kulya kutegwa kabapona, bakatongauka kabati: “Atwalo twakulya ootu tunyina ambotubede twatucima!” (My. 21:5, BT) Bakadooneka mbeta zya Leza alimwi bakamukaka Musa mweendelezi wabo, bakati: “Nicabota nitwakafwa munyika ya-Egipita nanka kufwa munkanda! . . . Atulibikile silutwe, atupilusye ku-Egepita!”—My. 14:2-4.

Ino Jehova wakalimvwa buti ibana Israyeli nobakamuzangila? Kayeeya zyakacitika kuciindi eeciya, Sintembauzyo wakalemba kuti: “Kanji-kanji bakamupapila munkanda, akumukataazya musokwe. Bakali kusunka Leza, akukalazya Uusalala wa Israyeli. Teebakayeeya ijanza lyakwe, na buzuba obo naakabanununa kulibasinkondonyina; mbwaakacita zitondezyo zyakwe mucisi ca-Egepita.” (Int. 78:40-43) Inzya, ooku kuluba nkobakacita bana Israyeli kwakamunyemya kapati Jehova.

Bantu Bobile Ibatakaluba

Nokuba boobo, bamwi bana Israyeli tiibakamuluba Jehova. Bobile akati kabaabo ibatakamuluba ngu Joshua a Kalebe. Bakali akati kabasikutwela bali 12 bakatumwa kuzwa ku Kadesi-Barinea kuyootwela Nyika Yakasyomezyegwa. Ibali kkumi bakaleta makani aatyompya, pele Joshua a Kalebe balo bakaambila bantu kuti: “Nyika eyo njitwakaakutwela ninyika imbotu loko. Na Jehova twamubotela, ulatunjizya munyika eyo akwiipa ndiswe, nyika iikunka malili abuci. Pele mutapapili Jehova.” Bantu nobakamvwa majwi aaya bakali kuyanda kubapwaya mabwe. Pele Joshua a Kalebe bakasyoma Jehova cakumaninina.—My. 14:6-10.

Nokwakainda myaka iili mbwiibede, Kalebe wakaambila Joshua kuti: “Musa mulanda wa-Jehova naakandituma kuzwa ku-Kadesi-Barinea kuyoolanga-langa nyika, nkabela ndakamuboozezya makani aakali mumoyo wangu. Bakwesu mbotwakeenda abo bakakankamya myoyo yabantu, pele mebo ndakabika moyo wangu woonse kuli-Jehova Leza wangu.” (Jos. 14:6-8) Kababikkide lusyomo lwabo muli Leza, Kalebe a Joshua bakaliyumya mumapenzi aayindene-indene. Bakakanzide kuzumanana kuyeeya Jehova mubuumi bwabo boonse.

Kalebe a Joshua bakamulumba Jehova akaambo kakuti wakacizuzikizya cisyomezyo cakwe cakutola bantu bakwe kunyika mbotu. Inzya, bana Israyeli bakeelede kumulumba Jehova iwakali kubabamba akubakwabilila. Joshua wakalemba kuti: “Aboobo Jehova wakapa ba-Israyeli nyika yoonse njaakakonkezya bamawisi babo kuti abape. . . . Taakwe cintu niciba comwe catakacitika akati kazintu zibotu zyoonse Jehova nzyaakaambila mukowa wa-Israyeli. Zyoonse buyo zyakacitika.” (Jos. 21:43, 45) Ino mbuti andiswe mbotukonzya kulumba mbuli bwakacita Kalebe a Joshua?

Kamulumba

Umwi muntu wakali kuyoowa Leza wakabuzya boobu: “Mpilusyenzi kuli Jehova nkaambo kazyoolwe zyoonse nzyandipa?” (Int. 116:12) Tazilivwulili kaka zyintu Leza nzyatupa izyakumubili, busolozi bwakumuuya alimwi abubambe bwalufwutuko mbwabikkide cakuti tatukonzyi kumubbadela nokuba kuti katumulumba lyoonse kukabe kutamani. Masimpe kunyina notuyoocikonzya kumubbadela Jehova. Nokuba boobo, toonse tulakonzya kumulumba.

Sena malailile aa Jehova kuli mbwaamugwasya kutegwa mutanjili mumapenzi? Sena mujisi manjezyeezya aasalala akaambo kakuti Leza wakamulekelela milandu yanu? Zyintu eezyi Leza nzyaamucitila zilamugwasya lyoonse, nkakaambo kaako anywebo mweelede kunoomulumba lyoonse. Musimbi wiitwa kuti Sandra, uujisi myaka yakuzyalwa iili 14, wakali mumapenzi mapati pele mukugwasyigwa a Leza wakakonzya kwaazunda. Waamba kuti: “Ndakapaila kuli Jehova kuti andigwasye alimwi ndakakkomana kapati Leza mbwaakandigwasya. Lino ndakabona kaambo bataata lyoonse ncobakali kundiyeezya lugwalo lwa Tusimpi 3:5, 6 ilwaamba kuti: ‘Syoma Jehova amoyo wako woonse; utalifunkizyi kumaanu aako omwini. Umuzibye munzila zyako zyoonse, nkabela uyooenzya myeendelo yako.’ Ndilaalusyomo lwakuti Jehova unoondigwasya lyoonse mbubonya mbwaandigwasya kale kusikila waano.”

Amutondezye Kuti Mulamuyeeya Jehova Kwiinda Mukuliyumya

Ibbaibbele lilatwaambila abumbi bube buswaangene akuyeeya Jehova nolyaamba kuti: “Lukakatilo alukalondole mulimo walo woonse, kuti mube balondosi akuba aciimo cizulide cakutabula cintu.” (Jak. 1:4) Ino kuba “balondosi akuba aciimo cizulide” kubikkilizya nzi? Kubikkilizya kuba abube bunga bwatugwasya kusyoma Jehova ciindi notuli mumasunko alimwi akuliyumya kutegwa twaazunde, ikutali kutyompwa. Ikuliyumya kuli boobu kutupa lukkomano amana masunko. Alimwi lyoonse mapenzi alamana.—1 Kor. 10:13.

Umwi mwaalumi iwabelekela Jehova kwamyaka minji, uuciswa-ciswa kapati ulaamba cimupa kuliyumya nati: “Ndilasola kuyeeya ncacita Jehova ikutali nceyanda kucita ndemwini. Ikusyomeka caamba kubikkila buyo maanu kumakanze aa Leza ikutali kuzyintu nzyondilombozya. Naa ndanjila mumapenzi, tandaambi kuti ‘Nkaambo nzi ncaacitikila buyo ndime, O Jehova?’ Ncondicita nkuzumanana buyo kubelekela Leza akukakatila kulinguwe nociba ciindi nondiba mumapenzi ngondatali kuyeeyela.

Mazuba aano, Banakristo bakasimpe bakomba Jehova “mumuuya amubwini.” (Joh. 4:23, 24) Banakristo bakasimpe boonse aantoomwe, tabakamulubi Leza mbuli bwakacita bana Israyeli. Pele kuba mumbungano ikwalo tacaambi kuti aumwi wesu uyoozumanana kusyomeka kuli Leza. Mbubonya mbuli Kalebe a Joshua, aumwi wesu weelede kutondezya kulumba akuliyumya mumulimo wa Jehova. Tulijisi kaambo kapati ncotweelede kucitila boobo, nkaambo lyoonse Jehova ulatusololela akutukwabilila aumwi kumugama mumazuba aano aakumamanino aakatazya.

Mbubonya mbuli mulwi wamabwe Joshua ngaakabikka, imakani aamilimo ya Leza iigambya njacita yakufwutula babelesi bakwe itupa kusyoma kuti taakwe nayoobalekelezya bantu bakwe. Aboobo inga cabota kuti mwalimvwa mbuli mbwaakalimvwa sintembauzyo naakalemba kuti: “Njiibaluke milimo ya-Jehova, njeeye malele aakwe aaciindi. Mbike moyo wangu kuncito zyako zyoonse, akuyeeya-yeeya milimo yako yakalekale.”—Int. 77:11, 12.

[Cifwanikiso icili apeeji 7]

Bana Israyeli boonse bakeenda ‘munyika yacimpayuma’

[Kulumba]

Pictorial Archive (Near Eastern History) Est.

[Cifwanikiso icili apeeji 8]

Bana Israyeli nobakali mu Kadesi-Barinea, bakatuma basikutwela kuyoobona Nyika Yakasyomezyegwa

[Kulumba]

Pictorial Archive (Near Eastern History) Est.

[Cifwanikiso icili apeeji 9]

Nobakazwa munkanda mobakabede kwamyaka minji, bana Israyeli bakakondwa kupegwa Nyika mbotu Yakasyomezyegwa

[Kulumba]

Pictorial Archive (Near Eastern History) Est.

[Cifwanikiso icili apeeji 10]

Kubikkila maanu kumakanze aa Jehova kutugwasya kuliyumya mumapenzi oonse aatusikila