Skip to content

Skip to table of contents

Busongo Mbwajisi Jehova Bulalibonya Muzyintu Nzyaakalenga

Busongo Mbwajisi Jehova Bulalibonya Muzyintu Nzyaakalenga

Busongo Mbwajisi Jehova Bulalibonya Muzyintu Nzyaakalenga

“Makani aakwe aatabonwi alaboneka kukumvwigwa kuncito zyakwe.”—ROM. 1:20.

1. Ino busongo bwanyika bubajatikizya buti bantu banji mazuba aano?

BANTU banji mazuba aano baambwa kuti mbasongo nokuba kuti tabeeleli kwaambwa boobu. Bamwi balakonzya kwaamba muntu kuti musongo akaambo buyo kakuti ujisi luzyibo lunji. Nokuba boobo, busolozi mbobapa aabo ibaambwa kuti mbasongo akaambo kakuti babelesya busongo bwanyika tabukonzyi kugwasya bantu kuzyiba mpindu yini-yini yabuumi. Muciindi caboobo, aabo ibatobela lulayo lwabantu bali boobu, “[bala]pepaulwa koonse koonse akupupululwa amyuuwo yanjiisyo zyamisyobo misyobo.”—Ef. 4:14.

2, 3. (a) Ino nkaambo nzi Jehova ncali “[ngo]musongo alike”? (b) Ino mbuti busongo buzwa kuli Leza mbobwiindene abusongo bwanyika?

2 Elo kaka eeci ciliindene kapati abantu ibajisi busongo bwini-bwini bwalo ibuzwa kuli Jehova Leza! Bbaibbele litwaambila kuti Jehova “musongo alike.” (Rom. 16:27) Ulizyi zyintu zyoonse, kubikkilizya ambozyakalengwa. Milawo yacilengwaleza iyeendelezya zyintu yalo iigwasya bantu kuvwuntauzya yakapangwa aa Jehova. Aboobo, zyintu nzyobapanga bantu alimwi ambobayeeya—kwalo ibanji nkobabona kuti kulisumpukide—tazimugambyi. “Busongo bwaansi ano mbufubafuba buyo kumeso aa-Leza.”—1 Kor. 3:19.

3 Bbaibbele litwaambila kuti “Jehova ulaabila busongo” kubabelesi bakwe. (Tus. 2:6) Mukwiimpana abusongo bwanyika, busongo buzwa kuli Leza bulagwasya. Aboobo, ijwi lyakwe lyabusongo litugwasya kusala camaanu akaambo kakuti kusala ooku kuyeeme aluzyibo lwini-lwini alimwi akumvwisya. (Amubale Jakobo 3:17.) Mwaapostolo Paulo wakakankamana akaambo kabusongo mbwajisi Jehova. Wakalemba kuti: “Ha! muli bulondo buteeli mubusongo bwa-Leza amuluzibo lwakwe! Ncobeni imbeta zyakwe tazilangiki, aziyanza zyakwe tazitobeleki!” (Rom. 11:33) Akaambo kakuti Jehova mmusongo kwiinda muntu uuli woonse, tulasinizya kuti milawo yakwe itusololela munzila iili kabotu mubuumi. Kuyungizya waawo, Jehova alikke nguuzyi kabotu zyintu nzyotuyandika kutegwa katukkomana.—Tus. 3:5, 6.

Jesu—“Mufuzi”

4. Ino ninzila nzi yomwe iikonzya kutugwasya kubona busongo mbwajisi Jehova?

4 Busongo mbwajisi Jehova, kubikkilizya abube bumbi mbwajisi ibutakonzyi kweelanyizyigwa, bulakonzya kulibonya muzyintu nzyaakalenga. (Amubale Ba-Roma 1:20.) Kuzwa kucilenge cipati kapati kusikila kucisyoonto kapati, milimo ya Jehova iyubununa bube mbwajisi. Kufwumbwa nkotukonzya kulanga—kujulu naa anyika—tubona bumboni bunji bwakuti kuli Mulengi musongo alimwi siluyando. Tulakonzya kwiiya zyintu zinji kujatikizya nguwe kwiinda mukulanga-langa zyintu nzyaakalenga.—Int. 19:1; Is. 40:26.

5, 6. (a) Kunze lya Jehova, nguni wakajatikizyidwe mukulenga zyintu? (b) Ino ncinzi ncotutilange-lange, alimwi ino nkaambo nzi?

5 Jehova kunyina naakali alikke ciindi ‘naakalenga julu anyika.’ (Matl. 1:1) Bbaibbele lyaamba kuti kwamyaka minji zyintu zyoonse ziboneka kazitanalengwa, Jehova wakalenga muntu wamuuya walo iwakabelesyegwa mukulenga “zintu zyoonse.” Muntu ooyu Mmwana wa Leza simuzyalwa alikke—“mutaanzi kuzyalwa kuzilenge zyoonse”—walo wakazyoopona anyika kali muntu wiitwa kuti Jesu. (Kol. 1:15-17) Mbubwenya mbuli Jehova, awalo Jesu ujisi busongo. Nkekaambo kaako, kubbuku lya Tusimpi caandano 8 waambwa kuti mbusongo buli muciimo camuntu. Caandaano camu Bbaibbele eeci caamba Jesu kuti “mufuzi” wa Leza.—Tus. 8:12, 22-31, BT.

6 Aboobo, zyintu iziboneka nzyaakalenga ziyubununa busongo mbwajisi Jehova alimwi a Mufwuzi wakwe, Jesu. Zijisi twaambo tubotu ntotukonzya kwiiya. Atulange-lange zikozyanyo zyone zyazyintu zyakalengwa zyalo zyaambidwe kuli Tusimpi 30:24-28 kuti “zilicenjede loko.” *

Ncotukonzya Kwiiya Kuzwa Kubunkutwe Bwalumoma

7, 8. Ino ntwaambo nzi itumukkomanisya kujatikizya lumoma?

7 Notulanga-langa mbozyakabambwa alimwi amilimo njozicita, noziba zeezyo zikonzya kwaambwa kuti ‘nzyintu ziniini zyaansi’ zilakonzya kutuyiisya twaambo tubotu kapati. Mucikozyanyo, amulange-lange busongo mbolujisi lumoma.—Amubale Tusimpi 30:24, 25.

8 Basikuvwuntauzya bamwi bayeeya kuti mweelwe walumoma ulainda amweelwe wabantu kwaziindi zili 200,000, loonse lulabeleka canguzu atala alimwi akunsi aanyika. Lumoma lubeleka mutubunga alimwi mutubunga ootu kuli misyobo yotatwe yalumoma, luzyazi, lwaalumi alimwi alubeleka. Kabunga akamwi kalabeleka munzila yako kutegwa kajane ziyandika. Musyobo umwi walumoma lunyongola matuvwu ilujanwa ku South America lulakonzya kwaambwa kuti lulicizyi kulima. Lumoma oolu lulagwasyilizya kuti kube mbolezi, lulasyangulula alimwi akugwisya mbolezi njolubikka munzila iipa kuti zisyango zicikonzye kukomena kabotu. Basikuvwuntauzya bajana kuti lumoma oolu iluli mbuli muntu uucizyi kulima lulabeleka canguzu kweelana acakulya ciyandika mukabunga, calo cipa kuti kalujana ciindi alimwi anguzu zyakucita zyintu zimwi. *

9, 10. Ino mbuti mbotukonzya kuba basungu mbubwenya mbuli lumoma?

9 Tulakonzya kwiiya twaambo tunji kuzwa kulumoma. Lutuyiisya kuti bunkutwe bulayandika ikuti naa tuyanda kuti tujane mpindu. Ibbaibbele litwaambila kuti: “Koya kulumoma, O mutolo; bona inzila zyalo, uliiye busongo. Talujisi mwami, talujisi silutwe nanka mweendelezi, nekubaboobo lulabamba zilyo zyalo ciindi cacilimo, akucela bulilu bwalo kuciindi cakutebula.” (Tus. 6:6-8) Jehova alimwi a Mufwuzi wakwe, Jesu, mbankutwe. Jesu wakati: “Mbubonya Taata mbwacibeleka ambuli sunu, amebo ncembeleka.”—Joh. 5:17.

10 Mbokunga twiiya Leza alimwi a Kristo, andiswe tweelede kuba bankutwe. Kufwumbwa naa tupedwe mulimo naa mukuli nzi mumulimo wa Leza, tweelede kuubeleka cabunkutwe, ‘kupangika myoyo yesu lyoonse kumilimo ya Mwami.’ (1 Kor. 15:58) Aboobo, tweelede kutobela lulayo Paulo ndwaakapa Banakristo baku Roma lwakuti: “Mutabi batolo kubusungu, pele myoyo yanu ipye kukumanina [Jehova] milimo.” (Rom. 12:11) Milimo njotubeleka mukucita kuyanda kwa Jehova taikabi yabuyo pe, nkaambo Ibbaibbele litusyomezya kuti: “Leza tali sikampenda, takonzya kuluba milimo yanu akuyanda nkomwatondezya nkaambo kezina lyakwe.”—Heb. 6:10.

Kukwabilila Cilongwe Cesu a Leza

11. Amupandulule bube bumwi mbwajisi cibila.

11 Cibila munyama musyoonto walo uukonzya kutupa kwiiya twaambo tunji kuzwa kulinguwe. (Amubale Tusimpi 30:26.) Ujisi matwi alimwi amaulu mafwaafwi. Munyama ooyu ukkala mumampangala aamabwe. Kucikonzya kubona kabotu kumupa kuti kacikonzya kulikwabilila, alimwi zipulo ampako zili mumampangala naa mandomba mwakkala kulamukwabilila kuli basinkondonyina. Cibila wakalengwa munzila iipa kuti kakkala mutubunga alimwi eeci cimupa kuti akonzye kukwabililwa akukasaalilwa ciindi camupeyo. *

12, 13. Ino ntwaambo nzi ntotukonzya kwiiya kuli cibila?

12 Ino ncinzi ncotukonzya kwiiya kuli cibila? Cakusaanguna, amubone kuti munyama ooyu talilekeleli kuti mane alwanwe. Muciindi caboobo, ubelesya meso aakwe aabona kabotu kutegwa kabona basinkondonyina kabacili kule, alimwi ukkala aafwaafwi azipulo alimwi ampako mwakonzya kuyubila kutegwa akwabilile buumi bwakwe. Mbubwenya buyo, tweelede kupakamana kutegwa katucikonzya kubona ntenda ziyanda kutucitikila munyika ya Saatani. Mwaapostolo Petro wakakulwaizya Banakristo kuti: “Amulibatamike akucenjela, nkaambo sinkondonyoko Saatani uleendeenda mbuli syuumbwa wabutambo akuya buyandaula ngwati lume.” (1 Pet. 5:8) Ciindi naakali anyika, Jesu wakazumanana kupakamana, kulikwabilila kumasunko oonse ngaakamuletela Saatani aakuti amulesye kusyomeka. (Mt. 4:1-11) Elo kaka Jesu wakabasiila cikozyanyo cibotu basikumutobela!

13 Nzila imwi mbotukonzya kupakamana nkwiinda mukubelesya zikwabilizyo zyakumuuya Jehova nzyatupa. Tatweelede kukuubya-ubya kubala Jwi lya Leza alimwi akujanika kumiswaangano ya Bunakristo. (Lk. 4:4; Heb. 10:24, 25) Kuyungizya waawo, mbubwenya mbuli cibila mbwakwabililwa akaambo kakukkala mutubunga, tweelede kuyanzana a Banakristoma kutegwa ‘tuyumizyanye.’ (Rom. 1:12) Kwiinda mukucita nzyotweelede kucita kutegwa tupegwe zikwabilizyo nzyapa Jehova, tutondezya kuti tulacizumina ncaakaamba sintembauzyo Davida walo wakalemba kuti: “Jehova ngumwaala wangu, ngumampangala aangu, ngusikundivuna. Ngu-Leza wangu, indomba yangu, ngunsyoma.”—Int. 18:2.

Kuliyumya Nokuba Kuti Tulakazyigwa

14. Nokuba kuti cikwikwi naa nsozi yomwe tiigambyi pe, ino ncinzi cikonzya kwaambwa kujatikizya ikkungo lyacikwikwi?

14 Alimwi tulakonzya kwiiya twaambo tunji kukulangilila cisozi naa cikwikwi. Cikwikwi naa nsozi yomwe, iilampa buyo masentimita aali osanwe, tiigambyi pe, pele ikkungo lyacikwikwi lilagambya kapati. (Amubale Tusimpi 30:27.) Akaambo kakuti cilalya kapati, ikkungo lyazyuuka eezyi lilakonzya kuzinyonyoona zisyango izili mumuunda mukaindi kasyoonto buyo. Ibbaibbele likozyanisya kuvwuuma kwakkungo lyazyuuka, ikubikkilizya acikwikwi, kunzunzuma kwankalaki alimwi akutooma kwazikuba zipya mulilo. (Joel. 2:3, 5) Bantu balatenta mililo kusoleka kujaya ikkungo lyacikwikwi, pele kanji-kanji tabazwidilili pe. Ino nkaambo nzi? Nkaambo kakuti cikwikwi canoopya cipa kuti mulilo uzime, mpoonya eeco icafwutuka cilazumanana kakunyina kunyonganyizyigwa. Nokuba kuti tacijisi mwami naa musololi, ikkungo lyacikwikwi lyeenda mbuli nkamu yabasikalumamba ibazunda kufwumbwa mobainda. *Joel. 2:25.

15, 16. Ino mbuti basikwaambilizya ba Bwami bamazuba aano mbobali mbuli ikkungo lyacikwikwi?

15 Musinsimi Joeli wakakozyanisya milimo njobacita babelesi ba Jehova kumilimo yacikwikwi. Wakalemba kuti: “Balazuzaana mbuli basintaze, balatanta malambo mbuli basilumamba. Baleenda boonse cakululama, taakwe uumwaya milongo. Taakwe uutonta mweenzinyina, pe, baleenda boonse buyo munzila iiluleme. Basike kuzilwisyo, balainda buyo alinzizyo, tabamwaiki pe.”—Joel. 2:7, 8.

16 Elo kaka businsimi oobu bulabapandulula cakulomya basikwaambilizya ba Bwami bwa Leza bamazuba aano! Kunyina kukazya kuli koonse ikwakonzya kubalesya kubeleka mulimo wabo wakukambauka. Muciindi caboobo, baiya Jesu walo wakaliyumya mukucita kuyanda kwa Leza nokuba kuti bantu banji bakali kumusampaula. (Is. 53:3) Masimpe, Banakristo bamwi balakakilwa kwiinda ‘basika kuzilwisyo’ kwiinda mukujaigwa akaambo kalusyomo lwabo. Nokuba boobo, mulimo wakukambauka wazumanana alimwi mweelwe wabasikwaambilizya ba Bwami uyaabuzumanana kukomena. Mubwini, kupenzyegwa kanji-kanji kupa kuti makani mabotu akambaukwe kubantu balo bali kulangilwa kuti nobatakaumvwa mulumbe wa Bwami. (Inc. 8:1, 4) Mumulimo wanu wakukambauka, sena kuli nomwakaliyumya kumugama mbubwenya bucita cikwikwi nokuba kuti bantu tabaswiilili alimwi balamupenzya?—Heb. 10:39.

‘Amukakatile Kububotu’

17. Ino nkaambo nzi maulu aantombela ncaakonzya kujatilila kuzyintu zibulungene?

17 Ntombela uboneka mbuli kuti tajatikizyigwi kunguzu zikwelela ansi. (Amubale Tusimpi 30:28.) Mubwini, basayaansi balakakilwa kumvwisya cilenge cisyoonto eeci mbocikonzya kujatilila kubwaanda alimwi akuzyintu zibulungene kakunyina kuwa. Ino ntombela ucikonzya buti kucita boobu? Eeci cilacitika kutali akaambo kakuti uli mbuli kuti ubikkidwe bunzuka. Muciindi caboobo, kuulu kwantombela akumwi kujisi ziguguunya zyalo zijisi zyuulu-zyuulu zyaboya-boya bujatilila. Boya abumwi bujisi myaanda-myaanda yatoya-toya twalo kumbele ituli mbuli katiba. Mbobubambidwe boya-boya boonse oobu bujisi nguzu zyakupa kuti ntombela atawi—nociba ciindi nayaabulunduka kunsi aacintu civwundeme calo cibulungene mbuli gilazi. Akaambo kakugambwa nguzu nzyajisi ntombela, basikuvwuntauzya baamba kuti zyintu zipangwa abantu zibambwa mukwiiya maulu aantombela zilakonzya kubelesyegwa kazili zyintu zijatilila kapati. *

18. Ino mbuti mbotukonzya kusinizya kuti lyoonse ‘tukakatila kububotu’?

18 Ino ncinzi ncotukonzya kwiiya kuli ntombela? Ibbaibbele likulwaizya kuti: “Amusesemwe kububi, mukakatile kububotu.” (Rom. 12:9) Zyintu zibyaabi ziyunga zyalo zivwulide munyika ya Saatani zilakonzya kutupa kuleka kukakatila kunjiisyo zizwa kuli Leza. Mucikozyanyo, kuyanzana abaabo batatobeli milawo ya Leza—tacikwe makani naa nkuucikolo naa nkuumilimo naa mukulikondelezya kuli koonse—kulakonzya kupa kuti makanze ngotujisi aakucita cintu ciluzi amane. Elo kaka eeci mutacilekeli kucitika! Ijwi lya Leza licenjezya kuti: “Utalisongwaazyi mumeso aako omwini.” (Tus. 3:7) Muciindi caboobo, amutobele lulayo lwabusongo Musa ndwaakapa bantu ba Leza lyansiku naakati: “Amuyoowe Jehova Leza wanu, amumumanine milimo, amukakatile kulinguwe.” (Dt. 10:20) Kwiinda mukukakatila kuli Jehova, tunooiya Jesu walo iwakaambwa kuti: “Yebo uyandisya kululama, pele butongo tobuyandi, ulibusulide.”—Heb. 1:9.

Nzyotwiiya Kuzyintu Zyakalengwa

19. (a) Ino mbube nzi mbwajisi Jehova nywebo kumugama mbomubona muzyintu nzyaakalenga? (b) Ino busongo buzwa kuli Leza inga bwatugwasya buti?

19 Kweelana ambotwabona, bube mbwajisi Jehova bulalibonya caantangalala muzyintu nzyaakalenga, alimwi zyintu nzyaakalenga zituyiisya twaambo tunji tugwasya. Notulanga-langa milimo ya Jehova, tuyoogambwa kapati akaambo kabusongo mbwajisi. Kubikkila maanu kubusongo buzwa kuli Leza kuyootupa kukkomana kapati alimwi ciyootukwabilila kumbele. (Muk. 7:12) Masimpe, tuyoolibonena ameso mbocili camasimpe cisyomezyo cili kulugwalo lwa Tusimpi 3:13, 18, lwalo lwaamba kuti: “Uli acoolwe kufumbwa muntu uujana busongo, ayooyo uuvuba bupampu, musamu wabuumi kuliboonse babujana; bali acoolwe boonse babujatisya.”

Bupanduluzi buyungizidwe

^ munc. 6 Bana bacili basyoonto inga bagwasyigwa kulanga-langa mamagazini aabikkidwe mubupanduluzi buyungizyidwe aaya aatobela kutegwa bakaingule kujatikizya nzyobayoovwuntauzya ciindi cibalo eeci canoobandikwa lya Ciiyo ca Ngazi Yamulindizi kumbungano.

^ munc. 8 Ikuti kamuyanda tumbi twaambo kujatikizya lumoma lunyongola matuvwu, amubone Sinsimuka! ya March 22, 1997, peeji 31 alimwi aya May 22, 2002, peeji 31.

^ munc. 11 Ikuti kamuyanda tumbi twaambo kujatikizya cibila, amubone Sinsimuka! ya September 8, 1990, mapeeji 15-16.

^ munc. 14 Ikuti kamuyanda tumbi twaambo kujatikizya cikwikwi, amubone Ngazi Yamulindizi ya July 15, 1996, peeji 23.

^ munc. 17 Ikuti kamuyanda tumbi twaambo kujatikizya ntombela, amubone Sinsimuka! ya April 2008, peeji 26.

Sena Muciyeeyede?

Ino ntwaambo nzi tugwasya ntotwiiya kuzwa . . .

• kulumoma?

• kuli cibila?

• kucikwikwi?

• kuli ntombela?

[Mibuzyo yaciiyo]

[Cifwanikiso icili apeeji 16]

Sena muli basungu mbubwenya mbuli lumoma lunyongola matuvwu?

[Zifwanikiso izili apeeji 17]

Cibila ulakwabililwa akaambo kakukkala mutubunga. Sena andinywe mbomucita oobu?

[Zifwanikiso izili apeeji 18]

Mbubwenya mbuli cikwikwi, babelesi Banakristo balaliyumya

[Cifwanikiso icili apeeji 18]

Mbubwenya ntombela mbajatilila kuzyintu, Banakristo balakakatila kububotu

[Kulumba]

Stockbyte/Getty Images