Skip to content

Skip to table of contents

Amuye Kumbele Mumakani Aabupati Nkaambo ‘Buzuba Bupati Bwa Jehova Buli Afwaafwi’

Amuye Kumbele Mumakani Aabupati Nkaambo ‘Buzuba Bupati Bwa Jehova Buli Afwaafwi’

Amuye Kumbele Mumakani Aabupati Nkaambo ‘Buzuba Bupati Bwa Jehova Buli Afwaafwi’

“Atuye kumbele kumakani aabupati.”—HEB. 6:1.

1, 2. Ino Banakristo bamumwaanda wamyaka wakusaanguna ibakali kukkala mu Jerusalemu bakajisi coolwe nzi icatakali kuyeeyelwa calo icakapa kuti ‘balobokele kumalundu’?

CIINDI Jesu naakali anyika, basikwiiya bakwe bakamusikila akumubuzya kuti: “Ncinzi cizooba citondezyo cakuboola kwako acamamanino aaciindi?” Kuzuzikizyigwa kwakusaanguna kwabusinsimi mbwaakabaambila Jesu mukwiingula mubuzyo wabo kwakacitika mumwaanda wamyaka wakusanguna. Jesu wakaamba kucitika kwacintu citanabwenwe calo icakali kuyootondezya kuti mamanino akali aafwaafwi. Nobakali kuyoocibona buyo cintu eeci kacicitika, “abo bali mu-Judaya ba[keelede kulobokela] kuzilundu.” (Mt. 24:1-3, 15-22) Sena basikwiiya ba Jesu bakali kuyoocibona citondezyo eeci alimwi akutobela malailile ngaakabapa?

2 Kutandila kumyaka iili makumi otatwe iyakatobela, mu 61 C.E., mwaapostolo Paulo wakalemba mulumbe wacigaminina alimwi wakalulamika Banakristo bana Hebrayo ibakali kupona mu Jerusalemu alimwi amasi aakeengelede. Paulo alimwi abasyominyina tiibakazyi kuti kwakaceede buyo myaka iili yosanwe kuzwa waawo kuti citondezyo icakali kuyootondezya cibeela camatalikilo “[aa]mapenzi mapati” citalike kucitika. (Mt. 24:21) Mu 66 C.E., Cestius Gallus wakasololela basikalumamba bana Roma kuti bakanyonyoone munzi wa Jerusalemu. Pele cakutayeeyelwa Gallus alimwi abasikalumamba bakwe tiibakazumanana amakanze ngobakajisi, aboobo eeci cakapa Banakristo ibakali muntenda coolwe cakuti batije.

3. Ino ndulayo nzi Paulo ndwaakapa Banakristo bana Hebrayo, alimwi ino nkaambo nzi?

3 Banakristo aaba bakali kuyandika kupakamana ikutegwa bacikonzye kuzyiba kuti zyintu izyakali kucitika, zyakali kutondezya kuzuzikizyigwa kwamajwi aa Jesu, alimwi akuti bakeelede kutija. Nokuba boobo, ibamwi bakaba “akazilukwa.” Bakali mbuli bana bamvwanda bakumuuya ibakali kuyandika “mukupa.” (Amubale Ba-Hebrayo 5:11-13.) Nobaba baabo bamwi ibakali kweenda munzila yakasimpe kwamyaka minji, bakali kulibonya kuti basweeka “kuzwa kuli-Leza muumi.” (Heb. 3:12) Bamwi bakajisi ‘cilengwa’ cakutajanika kumiswaangano ya Bunakristo ciindi “buzuba [oobu bwamapenzi nobwakali kuyaabuswena] afwaafwi.” (Heb. 10:24, 25) Paulo wakabapa lulayo ilwakali kuyandika, wakati: “Atuleke kwaamba makani aakusaanguna aa-Kristo, atuye kumbele kumakani aabupati.”—Heb. 6:1.

4. Ino nkaambo nzi ncociyandika kuzumanana kupakamana kumuuya, alimwi ino ncinzi ciyootugwasya kucita boobo?

4 Tupona mumazuba aakuzuzikizyigwa kwamamanino kwabusinsimi mbwaakaamba Jesu. “Buzuba bupati bwa-Jehova”—ibuzuba bulelo bwa Saatani nobuyoonyonyoonwa —“buli [a]fwaafwi.” (Zef. 1:14) Lino kwiinda lyoonse, tweelede kupakamana mukubona kuzuzikizyigwa kwabusinsimi bwamu Bbaibbele, alimwi akuba acilongwe ciyumu a Jehova. (1 Pet. 5:8) Sena ncobeni tulacita oobu? Kusima kwa Bunakristo alimwi akuzyiba mbozyeelede kubelesyegwa njiisyo zyamu Magwalo kuyootugwasya kuzumanana kupakamana akubona kuti tuli kumamanino kwini kwaciindi.

Ncokupandulula Kusima kwa Bunakristo

5, 6. (a) Ino kusima kumuuya kujatikizya nzi? (b) Ino kuyaambele kumuuya kuyandika kusolekesya mumbazu nzi zyobile?

5 Paulo tanaakakulwaizya buyo Banakristo bana Hebrayo bamumwaanda wamyaka wakusaanguna kuti bayaambele kukusima pele alimwi wakabaambila cijatikizyidwe mukusima kwakumuuya. (Amubale Ba-Hebrayo 5:14.) Bantu ibakakomena tabakonzyi kukkuta kwiinda mukunywa buyo “mukupa.” Balya “zilyo ziyumu.” Aboobo, balizyi makani mauba-uba alimwi aantalisyo kubikkilizya amakani malamfwu aajatikizya kasimpe. (1 Kor. 2:10) Kuyungizya waawo, manjezeezya aabo aakayiisyigwa—kwiinda mukubelesya zyintu nzyobazyi—abagwasya kucikonzya kwaandaanya cibotu acibi. Ciindi nobayanda kusala, lwiiyo oolu lulabagwasya kuzyiba njiisyo zyamu Magwalo zijatikizyidwe alimwi ambobakonzya kuzibelesya.

6 Paulo wakalemba kuti: “Tuleelede kukakatila kumakani ngotwamvwa, mbokunga tulainkila mukavwimbili [“inga twasweeka,” BT].” (Heb. 2:1) Kusweeka kuzwa kulusyomo kulakonzya kutucitikila aciindi ncotutayeeyeli. Tulakonzya kulikwabilila kuntenda eeyi kwiinda ‘mukuswiililisya’ ciindi notwiiya Bbaibbele, kufwumbwa naa nkuuŋanda naa nkuumiswaangano ya Bunakristo. Aboobo, aumwi wesu weelede kulibuzya kuti: ‘Sena ndicibikkila buyo maanu kumakani mauba-uba alimwi aantalisyo? Sena ndicita zyintu zyakumuuya camoyo woonse naa ndizicita buyo cakwiinzya mulawo? Ino mbuti mbondikonzya kuyaambele ncobeni kumuuya?’ Kuyaambele kumuuya kuyandika kusolekesya mumbazu zyobile. Tweelede kulizyiba kabotu Ijwi lya Leza. Alimwi tweelede kwiiya kumvwida.

Amulizyibe Kabotu Ijwi lya Leza

7. Ino mbuti mbotukonzya kugwasyigwa kwiinda mukulizyiba kabotu Ijwi lya Leza?

7 Paulo wakalemba kuti: “Woonse oyo uucinywa mukupa tana kusongwaala kujwi lyabululami pe, nkaambo ucili mwana muvwanda.” (Heb. 5:13) Kutegwa tusime, tweelede kulizyiba kabotu ijwi lya Leza, imulumbe ngwaakatupa. Mbokunga mulumbe ooyu ujanika mu Jwi lyakwe, Ibbaibbele, tweelede kusungwaala mukubala Magwalo alimwi amabbuku ngatwaabila “muzike musyomesi uucenjede.” (Mt. 24:45-47) Kucita boobu kuyootupa kuzyiba mbwayeeya Leza alimwi kuyootugwasya kuyiisya manjezeezya eesu. Amulange-lange cikozyanyo camucizyi Munakristo uutegwa Orchid. * Waamba kuti: “Lulayo ilwakandikulwaizya kapati mubuumi bwangu nduloolo lujatikizya kubala Bbaibbele ciindi coonse. Cakanditolela myaka iibalilwa kuli yobile kuti ndilimanizye Bbaibbele lyoonse, pele ndakalimvwa mbuli kuti cakali nceciindi cakusaanguna kumuzyiba Mulengi wangu. Ndakaiya kujatikizya nzila zyakwe, nzyayanda alimwi anzyatayandi, mbwali singuzu, alimwi akuvwula kwabusongo bwakwe. Kubala Bbaibbele abuzuba kwandigwasya kuliyumya muziindi zyamapenzi amwi mapati aamubuumi bwangu.”

8. Ino Ijwi lya Leza likonzya kutweendelezya buti?

8 Kubala cibeela ca Jwi lya Leza lyoonse kupa kuti mulumbe ngolijisi utweendelezye. (Amubale Ba-Hebrayo 4:12.) Ikucita boobu kulakonzya kupa kuti tusame buntu bupya kutegwa tumukkomanisye Jehova. Sena lwenu kumugama muyandika kuzandula ciindi cinji cakubala Bbaibbele alimwi akuzinzibala kuyeeya ncolyaamba?

9, 10. Ino kulizyiba kabotu Ijwi lya Leza kubikkilizya nzi? Amupandulule.

9 Kulizyiba kabotu Bbaibbele tacipandululi buyo kuzyiba ncolyaamba. Banakristo batakasimide kumuuya mumazuba aa Paulo kulangilwa kuti bakalizyi ncolyaamba Ijwi lya Leza ilyakasololelwa amuuya. Nokuba boobo, kunyina nobakazibelesya zyintu nzyobakazyi kuti bagwasyigwe. Kunyina nobakalizyiba kabotu Ijwi lya Leza akaambo kakuti tiibakalizumizya kuti libasololele ciindi nobakali kuyandika kusala cabusongo.

10 Kulizyiba kabotu Ijwi lya Leza cipandulula kuzyiba ncolyaamba alimwi akulubesya luzyibo oolu. Cakuluula camucizyi Munakristo wazyina lya Kyle citondezya mbocikonzya kucitwa eeci. Kyle wakazwangana amukaintu umwi ngwabeleka limwi. Ino ncinzi mucizyi ooyu ncaakacita kutegwa amane penzi eeli? Upandulula kuti: “Lugwalo ilwakafwambaana kuboola mumizeezo lwakali lwa Ba-Roma 12:18 lwalo ilwaamba kuti: ‘Mbuli mbumukonzya nubeni, amukalane abantu boonse caluumuno.’ Aboobo ndakalomba mubelesima ooyu ikuti naa inga twabandika twakotoka.” Bakabandika kabotu-kabotu, alimwi mubelesinyina ooyu wakakkomana akaambo kambwaakalimanizya penzi eeli Kyle. Kyle waamba kuti: “Ndakaiya kuti lyoonse tweelede kubelesya njiisyo zyamu Bbaibbele.”

Amwiiye Kumvwida

11. Ino ncinzi citondezya kuti cilakonzya kukatazya kumvwida ikuti katuli mubukkale bukatazya?

11 Kubelesya nzyotwaiya kuzwa mu Magwalo cilakonzya kuba cintu cikatazya kucita, ikwaambisya ciindi notuli mubukkale bukatazya. Mucikozyanyo, ciindi cisyoonto buyo kuzwa Jehova naakanununa bana ba Israyeli kuzwa mubuzike mu Egepita, “bakatalika kwaambana a-Musa” alimwi “[ak]usunka Jehova.” Ino nkaambo nzi bana Israyeli ncobakali kuzwanganina a Musa? Nkaambo kakubula maanzi aakunywa. (Kul. 17:1-4) Kaitanasika myezi yobile kuzwa nobakatangana cizuminano a Leza alimwi akuzumina kuti balaatobela “makani oonse Jehova [ngaakabaambila],” bakatyola mulawo wakwe kwiinda mukukomba mituni. (Kul. 24:3, 12-18; 32:1, 2, 7-9) Sena eeci cakacitika akaambo kakuti Musa wakatola ciindi cilamfwu kujokela kuzwa ku Cilundu ca Horebu nkwaakali kutambula malailile cakunga bakatalika kuyoowa? Ambweni sena bakayeeya kuti ba Amaleki bakali kuyoobalwana alimwi akubazunda akaambo kakuti Musa tanaakaliko, walo iwakabapa kuti bazunde lweendo lwakusaanguna? (Kul. 17:8-16) Eeci cilalangilwa, pele kufwumbwa naa ncinzi cakabapa kucita boobo, bana Israyeli “tabakazuminide kumuswiilila” naa kumvwida Jehova. (Inc. 7:39-41) Paulo wakakulwaizya Banakristo ‘kusungwaala’ kutegwa ‘bataccilili ciyanza nciconya eeco cakuunduluzya’ ncobakajisi bana Israyeli ciindi nobakali kuyoowa kunjila Munyika Yakasyomezyegwa.—Heb. 4:3, 11.

12. Ino mbuti Jesu mbwaakaiya kumvwida, alimwi ino nimpindu nzi nzyaakajana mukucita boobo?

12 Kutegwa tusime kumuuya tuyandika kusolekesya kumumvwida Jehova. Kweelana ambwaakatondezya Jesu Kristo, kanji-kanji mapenzi aatucitikila alakonzya kutuyiisya kumvwida. (Amubale Ba-Hebrayo 5:8, 9.) Katanaboola anyika, Jesu wakali kubamvwida Bausyi. Nokuba boobo, kucita kuyanda kwa Bausyi aano anyika kwakali kubikkilizya kupenzyegwa kumubili alimwi amumizeezo. Kwiinda mukumvwida naakali mumapenzi mapati, Jesu ‘wakalondoka’ aboobo wakeelela kupegwa cuuno cipya ncaakamubambilide Leza, cakuba Mwami alimwi a Mupaizi Mupati.

13. Ino ncinzi cikonzya kutondezya kuti tulamvwida?

13 Ino mbuti kujatikizya ndiswe? Sena tulikanzide kumumvwida Jehova nociba ciindi notucitikilwa mapenzi mapati? (Amubale 1 Petro 1:6, 7.) Lulayo ndwapa Leza kujatikizya kulilemeka, kusyomeka, kukanana munzila iili kabotu, ciiyo cesu tobeni, kujanika kumiswaangano ya Bunakristo alimwi akutola lubazu mumulimo wakukambauka talukatazyi kumvwa. (Jos. 1:8; Mt. 28:19, 20; Ef. 4:25, 28, 29; 5:3-5; Heb. 10:24, 25) Sena tulamumvwida Jehova mumakani oonse aaya nokuba kuti tuli mumapenzi? Ikuti katumvwida tutondezya kuti tulisimide kumuuya.

Kusima kwa Bunakristo—Nkaambo nzi Ncokugwasya?

14. Amupandulule kusima kumuuya mbokukonzya kuba cilikwabilizyo.

14 Ncilikwabilizyo ncobeni ikuti Munakristo ujisi manjezeezya aakayiisyigwa kucizyiba kwaandaanya cibotu acibi munyika eeyi iijisi bantu “ba[ka]ba zitiliba.” (Ef. 4:19) Mucikozyanyo, mukwesu umwi uutegwa James uuyandisisya kubala mabbuku aamba zyamu Magwalo, wakajana ncito kwalo nkwaakali kubeleka abamakaintu balikke-likke. James waamba kuti: “Nokuba kuti bunji bwabamakaintu aaba bakatondezya caantangalala kuti tabalilemeki, omwe akati kabo wakali kulibonya kuba muntu uulilemeka alimwi wakali kukayandisya kasimpe kamu Bbaibbele. Nokuba boobo, notwakali kubeleka tobile muŋanda imwi kuncito, wakatalika kundoongelezya kuti toonane. Ndakali kuyeeya kuti usobana buyo, pele cakandiyumina kumukasya. Mpoonya aawo ndakayeeya cakuluula cakaambwa mu Ngazi Yamulindizi kujatikizya mukwesu wakacitikilwa sunko lyamusyobo ooyu naakali kuncito. Mucibalo eeci, mwakalembedwe cikozyanyo ca Josefa alimwi amukaintu wa Potifara. * Ndakamutonka mukaintu ooyu, mpoonya wakatijila anze.” (Matl. 39:7-12) James wakakkomana kapati akaambo kakuti kunyina naakacita cibi alimwi akuti wakazumanana kuba amanjezeezya mabotu.—1 Tim. 1:5.

15. Ino mbuti kuyaambele kukusima mbokukonzya kuyumya-yumya moyo wesu wacikozyanyo?

15 Kusima alimwi kulagwasya mukuti kuyumya-yumya moyo wesu wacikozyanyo alimwi kulatukwabilila kutegwa ‘tutaleyi nkaambo kanjiisyo zyamisyobo misyobo.’ (Amubale Ba-Hebrayo 13:9.) Ciindi notusoleka kuyaambele kumuuya, tulazumanana kubikkila maanu “[ku]zintu ziinda kubota.” (Flp. 1:9, 10) Eeci citupa kulumba Leza akaambo kabubambe boonse mbwatubikkilide kutegwa tugwasyigwe. (Rom. 3:24) Munakristo ‘uzonokede kumakani aabusongo’ ulatondezya kulumba munzila eeyi alimwi eeci cimupa kuba acilongwe ciyumu a Jehova.—1 Kor. 14:20.

16. Ino ncinzi cakagwasya mucizyi umwi ‘kuliyumya’?

16 Umwi mucizyi uutegwa Louise wakaamba kuti kwaciindi cili mbocibede kuzwa naakabbapatizyigwa, kaambo kapati kakali kumupa kubeleka milimo ya Bunakristo kakali buyo kakuyanda kukkomanisya bantu bambi. Wakaamba kuti “Kunyina cilubide ncondakali kucita, pele tiindakali kulimvwa kuti ndijisi makanze mapati aakubelekela Jehova. Ndakabona kuti ndakali kuyandika kucinca mubuumi bwangu kutegwa kandilimvwa kuti ndipa Jehova zyintu zyoonse nzyondikonzya. Kuncinca kupati nkondakeelede kucita kwakali kwakuba muntu uukomba Jehova camoyo woonse.” Kwiinda mukusolekesya kucita boobu, Louise wakatalika ‘kuliyumya,’ aboobo, eeci cakamugwasya ciindi naakazikuciswa kapati. (Jak. 5:8) Louise wakati, “Ndakapengana kapati, nokuba boobo ndakaba acilongwe ciyumu kapati a Jehova.”

Amumvwide ‘Kuzwa Kunsi Aamoyo’

17. Ino nkaambo nzi kumvwida ncokwakali kuyandika kapati mumwaanda wamyaka wakusaanguna?

17 Lulayo Paulo ndwaakapa “[ilwa]kuya kumbele kumakani aabupati” lwakapa kuti Banakristo aabo ibakali kukkala mu Jerusalemu alimwi amu Judaya mumwaanda wamyaka wakusaanguna bafwutuke. Aabo ibakalutobela lulayo oolu bakaba abupampu bwakumuuya bwalo ibwakali kuyandika kutegwa bacibone citondezyo ncaakabapa Jesu cakuti batalike kulobokela “kuzilundu.” Nobakabona “cisesemyo cabusaale . . . ciimvwi mubusena basalala,” nkokuti basikalumamba bana Roma kabauzinguluka munzi alimwi akunjila mukati, bakazyiba kuti ncecakali ciindi cakutija kuzwa mu Jerusalemu. (Mt. 24:15, 16) Kabatobela kucenjezya kwa Jesu, Banakristo bakatija kuzwa mumunzi wa Jerusalemu kautananyonyoonwa, mpoonya, kweelana ambwaakaamba umwi sikwiiya zyakaindi mumakani aacikombelo ca Banakristo uutegwa Eusebius, bakaakukkala mumunzi wa Pella uuli mumalundu aa Gileadi. Aboobo bakalitija penzi mpati akati kamapenzi aakacitikila munzi wa Jerusalemu alo aalembedwe mumakani aansiku.

18, 19. (a) Ino nkaambo nzi kumvwida ncokuyandika mumazuba ngotupona? (b) Ino ncinzi ciyoobandikwa mucibalo citobela?

18 Kumvwida akaambo kakukomena kuyootugwasya ciindi bwaakuzuzikizyigwa businsimi mbwaakaamba Jesu bwakuti “kuzooba mapenzi mapati” alo aatakonzyi kweelanyizyigwa. (Mt. 24:21) Sena tuyoomvwida kufwumbwa malailile aayandika ngotuyoopegwa kuzwa ‘kumubanzi uusyomekede’? (Lk. 12:42) Elo kaka cilayandika kuti twiiye kumvwida ‘camoyo woonse’!—Rom. 6:17.

19 Kutegwa tusime tuyandika kuyiisya manjezeezya eesu. Eeci tulacicita kwiinda mukusolekesya kulizyiba kabotu Ijwi lya Leza alimwi amukwiiya kumvwida. Kutegwa basime kumuuya, bakubusi bajana makatazyo manji. Cibalo citobela cibandika mbwaakonzya kuzundwa makatazyo aaya.

Bupanduluzi buyungizidwe

^ munc. 7 Mazyina amwi acincwa.

^ munc. 14 Amubone cibalo cijisi mutwe wakuti “Olimba Pokana Kuchita Tchimo” mu Ngazi Yamulindizi yamu Chichewa ya October 1, 1999.

Ino Ncinzi Ncomwaiya?

• Ino kusima kumuuya caamba nzi, alimwi ino mbuti mbotukonzya kusima kumuuya?

• Ino kulizyiba kabotu Ijwi lya Leza kujisi mulimo nzi mumakani aakukomena kumuuya?

• Ino mbuti mbotwiiya kumvwida?

• Ino mmuunzila nzi kusima mokutugwasya?

[Mibuzyo yaciiyo]

[Cifwanikiso icili apeeji 10]

Kubelesya lulayo lwamu Bbaibbele kutugwasya kulwana mapenzi cabupampu

[Cifwanikiso icili apeeji 12, 13]

Kutobela lulayo ndwaakapa Jesu kwakapa kuti Banakristo bakusaanguna bafwutuke