Skip to content

Skip to table of contents

Kukamantana Ncitondezyo Cabukombi Bwakasimpe

Kukamantana Ncitondezyo Cabukombi Bwakasimpe

Kukamantana Ncitondezyo Cabukombi Bwakasimpe

“Njoobabika antoomwe mbuli imbelele.”—MIK. 2:12.

1. Ino zyintu nzyaakalenga Leza zibutondezya buti busongo bwakwe?

SINTEMBAUZYO wakaamba kuti: “O Jehova, milimo yako yavula! Zyoonse wakazicita mubusongo bwako! Nyika ilizwide.” (Int. 104:24) Ibusongo bwa Leza bulalibonya mbuli zisamu, tuuka, banyama atuzunda tuli munyika mbozipona antoomwe. Alimwi mumubili wanu kuli tubeela-beela tunji tupati atusyoonto tubelekela aantoomwe mbuli muncini itumupa kuti kamupona kabotu.

2. Mbuli mbokutondezyedwe apeeji 13, ino kukamantana kwa Banakristo kwakalibonya buti mbuli kuti nkwamaleele?

2 Jehova wakalenga bantu kutegwa kabapona aantoomwe azilenge zimwi. Bantu baliindene-indene mbobaboneka, mbobazicita zyintu amilimo njobakonzya kucita. Kuyungizya waawo, bantu bakutaanguna wakabapa bube buli mbuli bwakwe ibukonzya kubapa kubelekela antoomwe akugwasyanya. (Matl. 1:27; 2:18) Nokuba boobo, bantu banji mazuba aano balalizandula kuli Leza alimwi kunyina nobacita zyintu zikonzya kubakamantanya. (1 Joh. 5:19) Aboobo, kamuyeeya Banakristo bakali mumbungano yamumwaanda wamyaka wakutaanguna kwakali bazike bana Efeso, bamakaintu balupati-pati bamu Giliki, basankwa bayiide bama Juda abaabo bali kukomba mituni kaindi, ikukamantana kwabo kwakali kulibonya mbuli kuti nkwamaleele.—Inc. 13:1; 17:4; 1 Tes. 1:9; 1 Tim. 6:1.

3. Ino lukamantano lwa Banakristo lupandululwa buti mu Bbaibbele alimwi ino tulalanga-langa nzi mucibalo eeci?

3 Bukombi bwa kasimpe bupa kuti bantu kababelekela aantoomwe mbuli zyizo zyamubili wesu. (Amubale 1 Ba-Korinto 12:12, 13.) Itwaambo tumwi ntotutaalange-lange mucibalo eeci ntwakuti: Ino bukombi bwakasimpe bubakamantanya buti bantu? Ino nkaambo nzi Jehova ncali nguyo alikke uukonzya kukamantanya zyuulu-zyuulu zyabantu munyika yoonse? Ino mapenzi nzi aapa kuti kutabi lukamantano Jehova ngatugwasya kuti tuzunde? Caboola kumakani aalukamantano, ino mbuti Bunakristo bwa kasimpe mbobwiindene a Bunakristo bwanyika?

Ino Bukombi bwa Kasimpe Bubakamantanya Buti Bantu?

4. Ino bukombi bwa kasimpe bubakamantanya buti bantu?

4 Bakombi bakasimpe balizyi oobo nkaambo Jehova nguwakalenga zyintu zyoonse alimwi nguweelela kweendelezya bubumbo boonse. (Ciy. 4:11) Nokuba kuti Banakristo bakasimpe bakkala mumasena aindeene-indene alimwi bali mubukkale bukatazya, boonse balaitobela milawo anjiisyo zili mu Bbaibbele. Boonse bakombi bakasimpe baita Jehova kuti “Taateesu.” (Is. 64:8; Mt. 6:9) Aboobo boonse mbanyina bakumuuya alimwi kukamantana kulabakkomanisya mbuli mbwaakaamba sintembauzyo kuti: “Ncobeni ncintu cibotu cibotezya, na babunyina bakala kabotu antoomwe!”—Int. 133:1.

5. Ino nzyintu nzi zipa kuti Banakristo bakasimpe kabakamantana?

5 Nokuba kuti Banakristo bakasimpe tabalondokede, balakomba antoomwe kabakamantene akaambo kakuti bakaiya kuti kabamvwana. Jehova alikke nguubayiisya kuti kabamvwana. (Amubale 1 Johane 4:7, 8.) Waamba kuti: “Amulisamike moyo waluzyalo, buuya, lulifwiinsyo, lubombo, abusicamba. Amukazikilane myoyo yanu akulekelelana, na umwi ulijisi kaambo kumweenzinyina. Mbuli Mwami mbwaakamulekelela milandu yanu, anywebo amucite mbubonya obo. Nkabela kwiinda zyoonse amube aluyandano, ikuti luyandano ncecaanzyo cabuumi bulondokede.” (Kol. 3:12-14) Eeci caanzyo cabuumi bulondokede—luyandano—mbobube butondezya Banakristo bakasimpe. Kweelana acakamucitikila, sena tamuboni kuti kukamantana ooku ncecintu cibazyibya Banakristo bakasimpe?—Joh. 13:35.

6. Ino kuba alusyomo mu Bwami kutugwasya buti kuzumanana kukamantana.

6 Icimbi cibapa kuti bakombi bakasimpe kabakamantana ncakuti bali aalusyomo mu Bwami bwa Leza. Balizyi kuti ino-ino Bwami bwa Leza buya kuzigusya mfwulumende zyabantu akulongezya bantu bamumvwida ncobeni akubapa luumuno lutamani. (Is. 11:4-9; Dan. 2:44) Aboobo, Banakristo balazitobela Jesu nzyaakabaambila basikumutobela kuti: “Tabali banyika mbuli mbwentali wenyika amebo.” (Joh. 17:16) Banakristo bakasimpe tabatoli lubazu mumazwanga aanyika, pele balazumanana kukamantana nokuba kuti aabo babazungulukide bakalwana.

Inzila Yalikke Yakutambuda Malailile Aakumuuya

7, 8. Ino muunzila nzi malailile aamu Bbaibbele mbwaatugwasya kuti tukamantane?

7 Banakristo bamumwaanda wakutaanguna bakali kamantene akaambo kakukulwaizyigwa abubambe oobu mbweena. Bakazyiba kuti Jesu wakali kuyiisya akupa malailile mumbungano kwiinda mukubelesya kabunga keendelezya, aaka kakali kubikkilizya baapostolo abapati bamu Jerusalemu. Aaba basankwa balyaabide bakali kusyoma Jwi lya Leza nobakali kubamba twaambo alimwi balangizi beendeenda bakali kuswaya mbungano muzisi zinji bakali kubapa malailile. Kujatikizya balangizi bali boobu, Ibbaibbele lyaamba kuti: “Nobakali kuya bwiinda muminzi, bali kubapa milao iyakaambwa baapostolo abapati bamu-Jerusalemu, kuti biicite.”—Inc. 15:6, 19-22; 16:4.

8 Mbweena buyo amazuba aano, Ibakabunga Keendelezya balo bali Mbanakristo bananike bakumuuya, balagwasya kuti mbungano zyoonse munyika kazikamantana. Ibakabunga Keendelezya balalemba mabbuku mumyaambo minji aatukulwaizya kumuuya. Eeci cakulya cakumuuya cizwa mu Jwi lya Leza. Aboobo, ncobayiisya tacizwi kubantu pe, pele cizwa kuli Jehova.—Is. 54:13.

9. Ino mbuti mulimo ngwaakatupa Leza mboutukamantanya?

9 Banakristo balangizi abalo balapa kuti kube lukamantano kwiinda mukusololela akutola lubazu mukukambauka. Aabo babelekela aantoomwe mumulimo wa Leza balamvwana kapati kwiinda mbobamvwana bantu bamunyika ibaswaangana buyo antoomwe. Mbungano ya Banakristo tiiyakatalisyigwa buyo kuti bantu kabaswaangana, pele kuti kabalemeka Jehova, kukambauka, kugwasya bantu kuba basikwiiya akuyaka mbungano. (Rom. 1:11, 12; 1 Tes. 5:11; Heb. 10:24, 25) Aboobo mwaapostolo Paulo wakali kukonzya kwaambila Banakristo kuti: “Muliimvwi nji camoyo omwe akulwida lusyomo lwa-Makani Mabotu nyoonse mbuli muntu omwe.”—Flp. 1:27.

10. Ino muunzila nzi zimwi mbotukamantene mbotuli bantu ba Leza?

10 Mbotuli bantu ba Jehova, tulikamantene akaambo kakuti tulabutobela bweendelezi bwakwe, tulabayanda bakwesu, tulijisi bulangizi mu Bwami bwakwe alimwi akulemeka bantu mbabelesya kuti kabeendelezya mumbunga yakwe. Jehova ulatugwasya kuzunda tumpenda tumwi tuboola akaambo kakutalondoka itukonzya kupa kuti tutakamantani.—Rom. 12:2.

Mbotukonzya Kuleka Kuliyanda Akuba Amunyono

11. Ino nkaambo nzi kuliyanda ncokubaandaanya bantu, alimwi mbuti Jehova mbwatugwasya kuti katutaliyandi?

11 Kuliyanda kulabaandaanya bantu. Muntu uuliyanda ulibona kuti nguubainda boonse alimwi ulalitukumuna. Pele eeci cipa kuti kutabi lukamantano; alimwi aabo baswiilila balamvwa munyono. Sikwiiya Jakobo ulatwaambila cakusinizya kuti: “Kulikankaizya kuli bobuya koonse nkubi.” (Jak. 4:16) Kuti katubadyaaminina bamwi nkokuti tatubayandi. Icikkomanisya ncakuti, Jehova ncikonzyanyo cibotu cakulicesya nkaambo walo ulamvwana abantu batalondokede mbuli ndiswe. Davida wakalemba kuti: “Kulibombya kwako [Leza] kwandisumpula.” (2 Sam. 22:36) Ijwi lya Leza lituyiisya kuti, ikuti katutaliyandi tunaakuyeeya kabotu. Paulo wakasololelwa amuuya naakabuzya kuti: “Nguni uukunomona? Alimwi sa kuli cintu ncojisi ncotapedwe? Nkabela kuti wakapegwa, lino nkaambonzi ulalisumpula mbuli citali kupegwa buyo?”—1 Kor. 4:7.

12, 13. (a) Ino nkaambo nzi ncocili cuuba-uba kuba amunyono? (b) Ino ncinzi cikonzya kucitika kuti bantu katubabona mbuli mbwababona Jehova?

12 Munyono ncecintu acimwi cilesya bantu kukamantana. Akaambo kakutalondoka toonse “[t]ulizwide ibbivwe” alimwi abaabo Banakristo bakatalika kaindi balakonzya kuba amunyono akaambo kazyintu nzibajisi bantu, mikuli njobajisi naa nzyobakonzya kucita bamwi. (Jak. 4:5) Mucikozyanyo, mukwesu uujisi mukwasyi ulakonzya kuba amunyono kubakwesu babeleka mulimo waciindi coonse, kabatazyi kuti abalo bali mumulimo waciindi coonse balabafwida munyono akaambo kabana mbobajisi. Ino ncinzi ncotukonzya kucita kutegwa munyono uuli boobu utanyonganyi lukamantano lwesu?

13 Kutegwa citugwasye kutaba amunyono, tweelede kuyeeya kuti Ibbaibbele lyaamba kuti Banakristo bananike bali mumbungano bali mbuli zizyo zyamubili wamuntu. (Amubale 1 Ba-Korinto 12:14-18.) Mucikozyano, nokuba kuti meso eenu alalibonya imoyo taulibonyi, pele zyoonse zilayandika kapati. Mbweena buyo, Jehova ulabayanda bantu boonse mumbungano nokuba kuti bamwi bali aampuwo kwiinda bamwi. Aboobo, bakwesu tweelede kubabona mbuli mbwababona Jehova. Muciindi cakubafwida munyono bamwi, tweelede kubabikkila maano. Kwiinda mukucita boobo, tutondezya kuti kuli kwiindana akati ka Banakristo bakasimpe abaabo bali muzikombelo zya Bunakristo bwanyika.

Banakristo Banyika Tabakamantene

14, 15. Ino Banakristo bakazanga bakaleka buti kukamantana?

14 Banakristo bakasimpe balikamantene kwiinda Banakristo banyika bazwangana lyoonse. Kusikila mumwaanda wamyaka wane, Banakristo bakazanga bakavwula cakuti bulelo bwabana Roma bwakatalika kweendelezya bukombi bwakubeja alimwi eeci cakapa kuti Bunakristo bwakubeja buvwule. Kumane mfwulumende zyakaboola munsi zyakaleka kubutobela bukombi bwabana Roma akutalisya bukombi bumbi bwakali kutobelwa Mucisi cabo.

15 Muzisi eezyi bantu bakali kulwana mucabo-cabo kwamyaka minji. Mumwaanda wamyaka wa 17 a 18, bana Britain, France a United States bakabeleka canguzu kutegwa Zisi zyabo kazilemekwa akuti zibe mbuli zikombelo. Mumwaanda wamyaka wa 19 a 20 ikusumpula cisi cabo ncecintu ncibakali kuyanda bantu banji. Mukuya kwaciindi, zikombelo zya Banakristo Banyika zyakaandaana mutubeela tusyoonto-syoonto, pele bunji bwabo bakali kutola lubazu mutwaambo tacisi. Basizikombelo aaba bakali kuunka kunkondo kuya kulwana abakombinyina bamucisi cimbi. Mazuba aano, Banakristo Banyika balaandene muzyintu nzyobasyoma muzikombelo amutwaambo twacisi.

16. Ino ntwaambo nzi twaandaanya bantu bali muzikombelo zyakubeja?

16 Mumwanda wamyaka wa 20 bamwi Banakristo Banyika bakaswaangana mubunji kutegwa bakamantanye zikombelo ziindene-indene. Nobakasoleka kwamyaka minji, izikombelo zisyoonto zyakakamantana pele basizikombelo bacaandeene akaambo kanjiisyo zimwi mbuli yakusanduka kwazyintu, kugusya da, koonana kwabasankwa naa bamakaintu balikke-likke akusala bamakaintu kuti kabeendelezya muzikombelo. Muzikombelo zimwi, basololi bazikombelo balasoleka kuleta bantu kuzwa mutubunga twiindene-indene kwiinda mukuzyuubya-ubya njiisyo zimwi zyakali kubapa kutamvwana. Aboobo kuubya-ubya njiisyo ooku kupa kuti bantu baleke kuba alusyomo alimwi takukamantanyi zikombelo zyaandeene kale.

Bukombi Bwakasimpe Bulakamantanya Kwiinda Twaambo Twacisi

17. Ino mbuti mbokwakasinsimwa kuti bukombi bwakasimpe buyakukamantanya bantu “kumazuba aa[mamanino]”?

17 Nokuba kuti bantu balaandeene kapati kwiinda mbocakabede kaindi, bakombi bakasimpe balazumanana kukamantana. Mika, musinsimi wa Leza wakasinsima kuti: “Njoobabika antoomwe mbuli imbelele.” (Mik. 2:12) Mika wakaamba kuti bukombi bwakasimpe buyakusumpulwa atala aabukombi bumbi boonse bwakubeja. Wakalemba kuti: “Kumazuba aaciza, cilundu caŋanda ya-Jehova ciyooimikwa atala lyazilundu akusumpulwa kwiinda tulundulundu toonse, nkabela bantu bayookunka kulincico. Nkaambo misyobo yoonse ileenda muzina lyamizimu yayo, aswebo tuleenda muzina lya-Jehova Leza wesu.”—Mik. 4:1, 5.

18. Ino bukombi bwakasimpe bwatugwasya buti?

18 Mika alimwi wakaamba bukombi bwakasimpe mbobuyakukamantanya bantu bakali basinkondo. “Bantu bamisyobo minji bayooinka [akwaamba] kuti, Amuboole, tutante kucilundu ca-Jehova, tuye kuŋanda ya-Leza wa-Jakobo, nkabela uyootwiiyisya ziyanza zyakwe, tweende munzila zyakwe. . . . Nkabela bayoofula banga aabo abe maamba aakulimya, amasumo aabo abe zizibyo zyamisamu. Cisi tacikooyoobweza ipanga lyakulwisha cisinyina, nkaambo tabakwe nibayooiya inkondo limbi pe.” (Mik. 4:2, 3) Aabo ibaleka kukomba baleza bakubeja akutalika kukomba Jehova balakkomana alukamantano lwanyika yoonse. Leza ulabayiisya kuti kabayandana.

19. Ino kukamantana kwabantu banji mubukombi bwakasimpe citondezya nzi?

19 Lukamantano lwanyika yoonse lwa Banakristo bakasimpe lulilibedelede alimwi ncitondezyo cakuti Jehova wazumanana kubasololela bantu bakwe amuuya wakwe. Bantu bazwa muzisi zyaandeene-andene balikamantene kwiinda mbucakabede kaindi. Ooku nkuzuzikizigwa kwalugwalo lwa Ciyubunuzyo 7:9, 14, alimwi lutondezya kuti bangelo ba Leza ino-ino baya kwiilekezya “myuuwo” iiya kunyonyoona bweende bwazyintu oobu bubyaabi. (Amubale Ciyubunuzyo 7:1-4, 9, 10, 14.) Elo kaka ncoolwe cipati ikukamantana abakwesu nyika yoonse! Ino mbuti umwi aumwi wesu mbwakonzya kupa kuti kukamantana ooku kuzumanane? Aaya makani alalangwa-langwa mucibalo citobela.

Ino Inga Mwaingula Buti?

• Ino mbuti bukombi bwakasimpe mbobukamantanya bantu?

• Ino mbuti mbotukonzya kucita kutegwa munyono utanyonganyi lukamantano lwesu?

• Ino mbuti twaambo twacisi mbotutakonzyi kubaandaanya bakombi bakasimpe?

[Mibuzyo yaciiyo]

[Cifwanikiso icili apeeji 13]

Banakristo bamumwaanda wakusaanguna bakazwa mubukkale bwiindene-indene.

[Zifwanikiso izili apeeji 15]

Ino nomuyaka Maanda aa Bwami, mbuti mbomugwasya kuti lukamantano luzumanane?