Skip to content

Skip to table of contents

Sena Muba Kumbele Mukulemeka Basyominyoko?

Sena Muba Kumbele Mukulemeka Basyominyoko?

Sena Muba Kumbele Mukulemeka Basyominyoko?

“Amuyandane aluyandisyo lwabunyina. Amusungwaale kukulemekana.”—ROM. 12:10.

1, 2. (a) Ndulayo nzi ndwapa Paulo mulugwalo ndwaakalembela Bana Roma? (b) Ino mibuzyo nzi njotutiilange-lange?

MULUGWALO ndwaakalembela bana Roma, mwaapostolo Paulo ukankaizya mbociyandika kapati kuti swebo Tobanakristo katutondezya luyando mumbungano. Utuyeezya kuti luyando lwesu “lutabi lwakuupaupa ameso.” Alimwi waamba kuti tweelede kuba ‘aluyando lwabunyina.’—Rom. 12:9, 10a.

2 Masimpe, ikuba aluyando lwabunyina kujatikizya zinji kunze lyakuba amoyo mutete kuli bamwi. Tweelede kutondezya mbotulimvwa mumoyo kwiinda muzyintu nzyotucita. Kayi kunyina uunga wazyiba kuti tulamuyanda ccita kuti twamutondezya munzila imwi. Aboobo Paulo wakayungizya lulayo oolu lwakuti: “Amusungwaale kukulemekana.” (Rom. 12:10b) Ino ncinzi cijatikizyidwe mukulemeka? Ino nkaambo nzi ncociyandika kuba kumbele mukulemeka basyomima? Mbuti mbotunga twacita oobo?

Ino Ncinzi Cijatikizyidwe Mukulemeka Bamwi?

3. Ino bbala lyakuti “kulemeka” lijisi bupanduluzi nzi mumyaambo molyakasaanguna kulembwa Bbaibbele?

3 Ibbala lini lya Chihebrayo lyakuti “kulemeka” lyaamba “kulema kwacintu.” Muntu uulemekwa ulaampuwo. Kunze lyaboobo, ibbala ndimunya eeli lya Chihebrayo kanji-kanji mu Magwalo lisandululwa kuti “bulemu,” calo alimwi icitondezya mbwalemekwa kapati muntu ooyo. (Matl. 45:13) Ibbala lya Chigiliki lisanduludwe kuti “kulemeka” mu Bbaibbele lipa muzeezo wakubona cintu kuti cijisi mpindu, cilayandika. (Lk. 14:10) Inzya, aabo mbotulemeka balayandika kapati.

4, 5. Ino mbomubabona bamwi kuswaangene buti akubalemeka? Amupe cikozyanyo.

4 Ino ncinzi cijatikizyidwe mukulemeka bamwi? Kulemeka bamwi cijatikizya mbotubabona. Alimwi mbomubabona bamwi kulalibonya kweelana azyintu nzyomubacitila. Munzila imwi, mukwesu tweelede kumubona kuti ulayandika kulemekwa, mpoonya tulakonzya kumulemeka.

5 Ino mbuti Munakristo mbwakonzya kutondezya kuti ulabalemeka ncobeni basyominyina ikuti naa katabalemeki kuzwa ansi amoyo? (3 Joh. 9, 10) Mbubonya cisyango mbocikonzya kukomena kabotu alimwi akutayuma ikuti naa kacili mubulongo bubotu, ikulemeka kulakonzya kuba kwancobeni alimwi ikuzumanana lilikke nokuzwa ansi amoyo. Ikuti naa katutabalemeki bamwi kuzwa ansi amoyo, talikalampi pe bulemu bwesu buyoomana mbuli cisyango cili mubulongo butajisi mbolezi mbocikonzya kuyuma. Nkakaambo kaako Paulo katanapa lulayo lwakwe lujatikizya kulemeka, ncaakasaanguna kwaamba kaambo aaka kasalede kakuti: “Luyandisyo lwanu lutabi lwakuupaupa ameso.”—Rom. 12:9; amubale 1 Petro 1:22.

Amubalemeke Aabo Bakalengwa “Mucikozyanyo ca-Leza”

6, 7. Nkaambo nzi ncotweelede kulebamekela bamwi?

6 Mbwaanga ikulemeka bamwi kuzwa ansi amoyo kulayandika, tatweelede kutuluba twaambo twamu Magwalo itutondezya ncotweelede kulemeka bakwesu boonse. Aboobo, atulange-lange twaambo tobilo akati katootu.

7 Mukwiimpana azilenge zimbi anyika, bantu bakalengwa “mucikozyanyo ca-Leza.” (Jak. 3:9) Aboobo tujisi bube bwa Leza mbuli luyando, busongo, alimwi abululami. Amubone acimbi ncaakatupa Mulengi wesu. Sintembauzyo waamba kuti: “O Jehova, . . . uwe uli abulemu buyandeele kujulu. . . . [Muntu] wamupa bupati bwasi elane abwa-Leza, wamusamika munsini wabulemu awabwami.” (Int. 8:1, 4, 5; 104:1) * Bantu boonse basamikidwe musini, naa balibotezyedwe a Leza kwiinda mukupegwa bulemu bumwi. Aboobo notupa umwi bulemu, mubwini tulemeka yooyo wakapa bantu bulemu, nkokuti Jehova. Lino ikuti katujisi twaambo tubotu ncotubalemekela bantu boonse, nkokuti basyomima tweelede kubalemeka kapati!—Joh. 3:16; Gal. 6:10.

Tuli Bamukwasyi Omwe

8, 9. Ino nkaambo nzi ikeelede kutupa kulemeka basyomima nkaakaamba Paulo?

8 Paulo wakakaamba kaambo akamwi katupa kulemekana. Katanapa lulayo lujatikizya kulemeka bamwi wakaamba kuti: “Amuyandane aluyandisyo lwabunyina.” Ijwi lya Chigiliki lisanduludwe kuti “amuyandane” lyaamba kukamantana kuli akati kabanamukwasyi bayandana alimwi bagwasyanya. Aboobo, kwiinda mukubelesya majwi aaya, Paulo wakali kukankaizya kuti basimbungano beelede kumvwana kapati akuyandana mbubonya mbuli mumukwasyi uukamantene. (Rom. 12:5) Kunze lyaboobo, amuyeeye kuti Paulo wakalemba majwi aaya ku Banakristo bananike, aabo boonse buyo bakaba bana ba Jehova. Aboobo munzila iilibedelede, bantu aaba bakali bamukwasyi omwe. Nkakaambo kaako Banakristo bananike bakali kupona muciindi ca Paulo ncobakeelede kulemekana. Ncimwi buyo abananike ibaliko mazuba aano.

9 Ino mbuti ba “mbelele zimwi”? (Joh. 10:16) Nokuba kuti lino tabanaba bana ba Leza, balakonzya kwiitana kuti mukwesu amucizyi akaambo kakuti babamba mukwasyi wa Banakristo uukamantene munyika yoonse. (1 Pet. 2:17; 5:9) Ikuti naa ba mbelele zimwi balicizyi ncobeni ncobaamba nobaitana kuti “mukwesu” naa “mucizyi,” nkokuti abalo balijisi kaambo kabotu ikeelede kubapa kulemeka basyominyina kuzwa ansi amoyo.—Amubale 1 Petro 3:8.

Ino Nkaambo nzi Kulemeka Bamwi Ncokuyandika Kapati?

10, 11. Ino nkaambo nzi kuba abulemu naa kulemeka bamwi ncokuyandika kapati?

10 Ino nkaambo nzi kuba abulemu naa kulemeka bamwi ncokuyandika kapati? Nkaambo kakuti: Kwiinda mukulemeka bakwesu abacizyi, tupa kuti mbungano yoonse kaicita kabotu kapati alimwi akukamantana.

11 Masimpe, tulizyi kuti ikuba acilongwe cibotu a Jehova alimwi akugwasyigwa amuuya wakwe nenzila yiinda zyoonse iitupa nguzu Tobanakristo bakasimpe. (Int. 36:7; Joh. 14:26) Aciindi nciconya, basyomima nobatondezya kuti balatubikkila maano, tulakulwaizyigwa. (Tus. 25:11) Tulayumizyigwa bamwi nobatulumba akutulemeka. Eeci citupa nguzu zyakuti tuzumanane kweenda munzila iitola kubuumi katukkomene. Cakutadooneka kuli nomwakalimvwa boobo.

12. Mbuti umwi aumwi wesu mbwakonzya kupa kuti mumbungano kakuli lumvwano aluyando?

12 Lino mbwaanga Jehova ulizyi kuti lyoonse tuyanda kulemekwa, ulatukulwaizya kwiinda mu Jwi lyakwe kuti “amusungwaale kukulemekana.” (Rom. 12:10; Amubale Matayo 7:12.) Banakristo boonse ibalutobela camoyo woonse lulayo oolu luyandika lyoonse bapa kuti katumvwana akati kesu Tobanakristo. Aboobo tweelede kukkala ansi akulibuzya kuti, ‘Ndilili nindakaamba majwi naa kucita cintu cimwi citondezya kuti mukwesu naa mucizyi umwi mumbungano ndilamulemeka?’—Rom. 13:8.

Toonse Tuli Amulimo

13. (a) Ino mbaani beelede kuba kumbele mukulemeka bamwi? (b) Ino majwi aa Paulo aali ku Ba-Roma 1:7 atondezya nzi?

13 Ino mbaani beelede kuba kumbele mukulemeka bamwi? Mulugwalo ndwaakalembela bana Hebrayo, Paulo wakaamba baalu Banakristo kuti “aabo basololela akati kanu.” (Heb. 13:17, NW) Masimpe, baalu mbabasololela mumilimo minji. Nokuba boobo, mbwaanga mbeembezi babutanga, baleelede kuba kumbele mukulemeka basyominyina—kubikkilizya abaalunyina. Mucikozyanyo, ibaalu nobaswaangana kuti balange-lange ziyandika zyakumuuya zyambungano, balalemekana kwiinda mukuswiililisya ncaamba mwaalunyina. Kuyungizya waawo, nobakosola makani balapana bulemu kwiinda mukumvwana mutwaambo tubabandika. (Inc. 15:6-15) Pele, tweelede kuyeeya kuti lugwalo ndwaakalemba Paulo kubana Roma tiilwakalembelwa buyo baalu balikke, lwakalembelwa mbungano yoonse. (Rom. 1:7) Aboobo, lulayo lujatikizya kulemeka bamwi lulabeleka akulindiswe toonse mazuba aano.

14. (a) Amupe cikozyanyo ikutondezya kwiindana kuliko akati kakulemeka akuba kumbele kukulemeka. (b) Ino mubuzyo nzi ngotweelede kulibuzya?

14 Amubikkile maano alimwi kucibeela eeci calulayo lwa Paulo. Wakakulwaizya basyominyina ku Roma ikutali buyo kulemeka bamwi pele ikuba kumbele kukulemeka. Ino nkwiindana nzi kuliko aawa? Amulange-lange cikozyanyo eeci. Sena mwiiyi ulakonzya kukulwaizya kakamu kabasicikolo ibazyi kale kubala kuti baiye kubala? Peepe. Balicizyi kale kubala. Muciindi caboobo, mwiiyi inga wayanda kugwasya basicikolo aabo ikucikonzya kubala kabotu. Mbubonya buyo, iluyando ndotujisi akati kesu oolo ilutupa kulemeka bamwi ncitondezyo kale ca Banakristo bakasimpe. (Joh. 13:35) Nokuba boobo, mbubonya basicikolo bacizyi kale kubala mbobakonzya kuyaambele kwiinda mukwiiya kubala kabotu, andiswe tulakonzya kuyaambele kwiinda mukuba kumbele mukulemeka. (1 Tes. 4:9, 10) Ooyu ngomukuli uugaminide umwi aumwi wesu ngwapedwe. Tweelede kulibuzya kuti, ‘Sena ndilacita oobo—kubweza ntaamu kulemeka bamwi mumbungano?’

Amubalemeke “Bacete”

15, 16. (a) Notulemeka bamwi mbaani mbotuteelede kwiinda ambali, alimwi ino nkaambo nzi? (b) Ncinzi cinga catondezya kuti tulabalemeka camoyo woonse bakwesu abacizyi boonse?

15 Notulemeka bamwi, mbaani mumbungano mbotuteelede kwiinda ambali? Jwi lya Leza lyaamba kuti: “Uufwida bacete luzyalo ulakolotya Jehova; ulamupa bulumbu bweelede milimo yakwe.” (Tus. 19:17) Ino njiisyo eeyi yeelede kutupa kucita nzi notuba kumbele mukulemeka bamwi?

16 Cakutadooneka mulizyi kuti bunji bwabantu balabalemeka aabo bajisi zyuuno zyaatala kwiinda mbabo, pele bantu aaba mbamunya bunji bwaziindi tababalemeki pe aabo mbobabona kuti bajisi zyuuno zyaansi kuli mbabo. Pele Jehova tali boobo pe. Waamba kuti: “Abo bandilemeka ambebo ndabalemeka.” (1 Sam. 2:30; Int. 113:5-7) Jehova ulabalemeka boonse bamubelekela akumulemeka. Tabaindi ambali ‘bacete.’ (Amubale 1 Samuele 2:8; 2 Mak. 16:9) Masimpe, tulayanda kumwiiya Jehova. Aboobo ikuti katuyanda kuzyiba mbotucita mukulemeka bamwi camoyo woonse, tweelede kulibuzya kuti, ‘Ino ndibabona buti aabo batajisi mpuwo naa ibanyina mukuli mumbungano?’ (Joh. 13:14, 15) Ibwiinguzi mbotujisi kumubuzyo ooyu bulatondezya naa ncobeni bulemu mbotujisi kuli bamwi buzwa ansi amoyo.—Amubale Ba-Filipi 2:3, 4.

Tulabalemeka Kwiinda Mukuba Ambabo

17. Ino ncintu nzi cipati ncotukonzya kucita kutegwa tube kumbele mukulemeka bamwi, alimwi nkaambo nzi ncocili boobo?

17 Ino ncintu nzi cipati ncotukonzya kucita kutegwa tube kumbele mukubalemeka boonse mumbungano? Nkwiinda mukuba ambabo. Nkaambo nzi ncocili boobo? Mbotuli Banakristo, tulibbaatidwe alimwi ikucita milimo minji iiyandika kapati yamumbungano kututolela ciindi cinji. Aboobo tacili ceenzu kuti ciindi tucibona kuti cilayandika kapati. Nkakaambo kaako tatweelede kulangila kuti bakwesu abacizyi kababa andiswe ciindi coonse. Mbubonya buyo, tulalumba ibamwi mumbungano nobabona kuti tabeelede kulangila kuti katuba ambabo ciindi coonse.

18. Mbubonya mbokutondezyedwe mucifwanikiso apeeji 18, mbuti mbotukonzya kutondezya kuti tulilisungwide kwaaba ciindi cesu cimwi kubasyomima?

18 Nokuba boobo, alimwi tulizyi (ikapati swebo tobeembezi mumbungano) kuti ikulisungula kwesu kusiya milimo yesu ikutegwa twaabe ciindi cesu cimwi kubasyomima kutondezya kuti tulabalemeka. Munzila nzi? Kwiinda mukuleka milimo yesu ikutegwa twaabe ciindi cesu cimwi kubasyomima, munzila imwi tubaambila kuti, ‘Mulayandika kapati kulindime cakuti ncintu cipati kapati kulindime ikuba aandinywe kwaciindi cili mbocibede kwiinda kuti ndizumanane amilimo yangu.’ (Mk. 6:30-34) Akwalo kutacita boobo kuli ncokwaamba. Ikuti naa twakaka kuleka milimo yesu kuti tube amukwesu, ulakonzya kubona kuti tatumuyandi. Masimpe, cilalimvwisya kuti ziindi zimwi inga tiicayandika pe ikuleka kulanganya kaambo kamwi kayandika cakufwambaana. Pele, ikulisungula kwesu kuti tube abantu bantu kulatondezya mbotubalemeka.—1 Kor. 10:24.

Kamuba Kumbele Lyoonse

19. Ninzila nzi imbi kunze lyakuba abasyomima iinga yatondezya kuti tulabalemeka?

19 Kuli nzila zimbi ziyandika motukonzya kutondezya kuti tulabalemeka basyomima. Mucikozyanyo, notujana ciindi cakuba ambabo, tweelede kubabikkila maano. Aawa aalo Jehova ncikozyanyo cibotu. Sintembauzyo Davida waamba kuti: “Meso aa-Jehova alalangisya baluleme, amatwi aakwe alaswiilila kukwiila kwabo.” (Int. 34:15) Tulamwiiya Jehova kwiinda mukubalanga bakwesu akuswiilila nobatulomba kuti tubagwasye. Twacita boobo, tutondezya kuti tulabalemeka.

20. Ino nzyintu nzi zijatikizya kulemeka nzyotweelede kuyeeya lyoonse?

20 Mbuli mbotwabona, tuyanda kuti lyoonse katutuyeeya twaambo ncotweelede kubalemeka basyomima. Kunze lyaboobo, tulabikkila maano kuciindi cili coonse cikonzya kutubeda coolwe cakuba kumbele mukubalemeka boonse, kubikkilizya abacete. Kwiinda mukubweza ntaamu eezyi, tuyooyumya luyando lwabunyina alimwi akupa kuti tukamantane mumbungano. Aboobo, swebo toonse atuzumanane ikutali buyo kupana bulemu pele ikapati ikuba kumbele mukulemekana. Sena mulikanzide kucita oobu?

Bupanduluzi buyungizidwe

^ munc. 7 Itwaambo twa Davida ituli mu Intembauzyo 8 alimwi ntwabusinsimi, itwakali kwaamba muntu uulondokede Jesu Kristo.—Heb. 2:6-9.

Sena Muciyeeyede?

• Ino mbomubabona bamwi kuswaangene buti akubalemeka?

• Ino ntwaambo nzi itweelede kutupa kulemeka basyomima?

• Ino nkaambo nzi ncociyandika kapati kulemekana?

• Ino muunzila nzi motukonzya kubalemeka basyomima?

[Mibuzyo yaciiyo]

[Cifwanikiso icili apeeji 18]

Mbuti mbotukonzya kubalemeka basyomima?