Skip to content

Skip to table of contents

Ino Kulyookezya Kwa Leza Caamba Nzi?

Ino Kulyookezya Kwa Leza Caamba Nzi?

Ino Kulyookezya Kwa Leza Caamba Nzi?

“Kucili Sabata yakulyookezya kubantu ba Leza.”—HEB. 4:9.

1, 2. Ino ncinzi ncotwiiya ku Matalikilo 2:3, alimwi mibuzyo nzi iibuzyigwa?

MUCAANDANO cakusaanguna cabbuku lya Matalikilo, twiiya kuti mumazuba aali cisambomwe Leza wakabamba nyika kutegwa bantu bakkale alinjiyo. Aaya tanaakali mazuba aajisi mawoola aali 24 pele akali aaciindi cilamfwu kwiinda waawo. Mamanino aabuzuba bumwi abumwi alatondezyegwa amajwi aakuti: “Kwakaba igoko, alimwi kwakaba cifumo.” (Matl. 1:5, 8, 13, 19, 23, 31) Nokuba boobo, kujatikizya buzuba bwaciloba, Bbaibbele lyaamba kuti: “Leza wakakondezya buzuba bwamusanu aabili akubusalazya, nkaambo mulimbubo wakalyokezya kuzwa kumilimo yakwe yoonse Leza njaakalenga.”—Matl. 2:3.

2 Amubone bbala lyakabelesyegwa lyakuti “wakalyookezya.” Litondezya kuti buzuba bwaciloba—“[m]buzuba” bwa Leza bwakulyookezya—bwakalitalikide kale mu 1513 B.C.E. ciindi Musa naakalemba bbuku lya Matalikilo. Sena Leza ucilyookezya? Kuti naa ucilyookezya, sena tulakonzya kunjila mukulyookezya kwakwe mazuba aano? Bwiinguzi kumibuzyo eeyi bulayandika kapati kulindiswe.

Sena Jehova ‘Ucilyookezya’?

3. Mbuti majwi aa Jesu aali mulugwalo lwa Johane 5:16, 17 mbwaatondezya kuti buzuba bwaciloba bwakazumanana mumwaanda wamyaka wakusaanguna?

3 Kuli twaambo tobilo tutupa kusyoma kuti buzuba bwaciloba bwakacili kutobelwa mumwaanda wamyaka wakusaanguna C.E. Kusaanguna, amuyeeye majwi aa Jesu ngakaambila basikukazya ibakali kumukazya akaambo kakuponya bantu mu Sabata calo ncobakabona kuti mulimo. Mwami wakabaambila kuti: “Taata ulabeleka ambuli sunu, aboobo andime ndilabeleka lyoonse.” (Joh. 5:16, 17) Ino wakali kwaamba nzi? Jesu bakamubejelezya kuti wakali kubeleka mubuzuba bwa Sabata. Kwiingula kaambo aaka wakaamba kuti: “Taata ulabeleka ambuli sunu.” Aawa, Jesu wakali kwaambila basikumukazya kuti: ‘Mebo a Bataata tubeleka mulimo omwe. Mbokunga Bataata balikubeleka kwazyuulu zyamyaka zya Sabata, nkokuti andime ndeelede kuzumanana kubeleka, nomuba mu Sabata.’ Aboobo, Jesu wakali kupandulula kuti anyika, buzuba bupati bwa Leza bwakulyookezya, buzuba bwaciloba tiibwakamana mubuzuba bwakwe. *

4. Ino mbumboni nzi bumbi Paulo mbwakaamba kutondezya kuti buzuba bwaciloba bwakazumanana muciindi cakwe?

4 Kaambo kabili kakapegwa amwaapostolo Paulo. Naakali kuzubulula lugwalo lwa Matalikilo 2:2 kujatikizya kulyookezya kwa Leza, Paulo wakasololelwa amuuya kulemba kuti: “Swebo notwatondezya lusyomo tulanjila mukulyookezya ooko.” (Heb. 4:3, 4, 6, 9) Aboobo, buzuba bwa ciloba bwakali kuzumanana muciindi ca Paulo. Ino buzuba bwakulyookezya oobo bwakali kuyootola ciindi cilamfwu buti?

5. Ino ncinzi cakeelede kucitika mubuzuba bwaciloba, alimwi ino makanze aayo ayoozuzikizyigwa lili cakumaninina?

5 Kutegwa twiingule mubuzyo ooyu, tweelede kuyeeya makanze aabuzuba bwaciloba. Lugwalo lwa Matalikilo 2:3 lulaapandulula makanze aayo nolwaamba kuti: “Leza wakakondezya buzuba bwamusanu aabili akubusalazya.” Oobu buzuba Jehova ‘wakabusalazya’—bwakalisetekene naa bwakali bwaalubazu kutegwa buzuzikizye makanze aakwe. Makanze aayo ngakuti inyika ikkalwe abaalumi alimwi abanakazi ibamvwida ibayooilanganya alimwi azyintu zyoonse zipona alinjiyo. (Matl. 1:28) Aboobo, ikutegwa makanze aayo azuzikizyigwe Jehova Leza a Jesu Kristo “Mwami wa Sabata,” bazumanana ‘kubeleka ambuli sunu.’ (Mt. 12:8) Buzuba bwa Leza bwakulyookezya buyoozumanana kusikila makanze aambubo akazuzikizyigwe cakumaninina kumamanino aa Bulelo bwa Kristo bwa Myaka iili Cuulu.

Mutabi “Aciyanza Nciconya Eeco Cakutaswiilila”

6. Ino nzikozyanyo nzi zitucenjezya, alimwi ncinzi ncotukonzya kwiiya kulinzizyo?

6 Makanze aa Leza akapandululwa kabotu kuli ba Adamu a Eva, pele bakaalilwa kwaatobela. Mubwini, ba Adamu a Eva mbobakali bantu bakusaanguna kutatobela malailile. Kuzwa ceeco ciindi mamiliyoni aabantu abalo bacileka kuswiilila. Nobaba bantu ba Leza basalidwe, cisi ca Israyeli bakanjila muciyanza cakutaswiilila. Nkakaambo kaako Paulo ncaakacenjezya Banakristo bamumwaanda wamyaka wakusaanguna kuti bamwi aakati kabo bakali kuyoonjila mukakole nkoonya mbuli bana Israyeli bansiku. Wakalemba kuti: “Aboobo atusoleke kusikila mpotugolela kunjila mukulyookezya ooku, kutegwa kutabi muntu naba omwe uuba aciyanza nciconya eeco cakutaswiilila.” (Heb. 4:11) Amubone kuti Paulo waamba kutaswiilila kuti kuliswaangene akwaalilwa kunjila mukulyookezya kwa Leza. Ino eeci caamba nzi kulindiswe? Kuti twacita zyintu ziteendelani amakanze aa Leza, sena inga tiitwanjila mukulyookezya kwa Leza? Mubwini bwiinguzi kumubuzyo ooyu bulayandika kapati kulindiswe alimwi tulabulanga-langa. Lino atubone azimwi nzyotukonzya kwiiya kujatikizya kunjila mukulyookezya kwa Leza kwiinda mukulanga-langa cikozyanyo cibi cabana Israyeli.

“Tabakanjili Pe Mukulyookezya Kwangu”

7. Ino ncinzi Jehova ncaakali kuyeeya naakavwuna bana Israyeli kuzwa mubuzike mu Egepita, alimwi ncinzi ncobakeelede kucita?

7 Mu 1513 B.C.E., Jehova wakayubununa makanze aakwe kumubelesi wakwe Musa kujatikizya bana Israyeli. Leza wakaamba kuti: “Lino ndaseluka kuzoobavuna mumaanza aaba-Egepita akubapozya munyika eyo [Egepita], mbatole kunyika imbotu iikwazeme, kunyika iikunka malili abuci.” (Kul. 3:8) Mbubwenya Jehova mbwaakasyomezyede Abrahamu syaanene wabo, makanze aa Leza aakuvwuna bana Israyeli “mumaanza aaba-Egepita” akali aakuti babe bantu bakwe. (Matl. 22:17) Leza wakapa bana Israyeli milawo kuti ibagwasye kuba acilongwe cibotu anguwe. (Is. 48:17, 18) Wakaambila bana Israyeli kuti: “Lino ncobeni, na mwazumina kuswiilila ijwi lyangu akubamba cizuminano cangu [kweelana a Mulawo], muyooyandika mumeso aangu kwiinda bamasi boonse; nkaambo nyika yoonse njiyangu.” (Kul. 19:5, 6) Aboobo, kutegwa bana Israyeli babe acilongwe cibotu a Leza bakeelede kuswiilila jwi lyakwe.

8. Ino bana Israyeli bakali kunoopona buumi buli buti nobakamumvwida Leza?

8 Amuyeeye buyo buumi mbobwakali kunooba kuti bana Israyeli nobakaswiilila buyo jwi lya Leza. Jehova naakalongezya myuunda yabo, myuunda yamisaansa, mbelele zyabo alimwi aŋombe zyabo. Naakabakwabilila kuli basinkondonyina. (Amubale 1 Bami 10:23-27.) Mesiya, naakajana cisi ca Israyeli cilaangulukide kutali kupenga abweendelezi bwa Roma bwalunya. Cisi ca Israyeli nocakaba cikozyanyo cibotu cabwami kuzisi zyakeengelede, akupa bumboni butondezya kuti kumvwida Leza wakasimpe kuletela zilongezyo kumuuya akumubili.

9, 10. (a) Ino nkaambo nzi kulombozya kupiluka ku Egepita kwabana Israyeli ncokakali kaambo kapati? (b) Ino bukombi bwabana Israyeli nobwakajatikizyigwa buti nobakapiluka ku Egepita?

9 Eelo kaka bakali acoolwe bana Israyeli cakuzuzikizya makanze aa Jehova aakapa kuti balongezyegwe balo abantu boonse munyika! (Matl. 22:18) Nokuba boobo, aaba bamuzyalani eeyi bakazanga, tiibakali kubikkila maano kubweendelezi bwa Leza kutegwa babe cikozyano cibotu cabwami. Nkakaambo kaako ncobakayandila kuti bapiluke ku Egepita. (Amubale Myeelwe 14:2-4.) Kuti bana Israyeli nobakapiluka ku Egepita, ino nobakaazuzikizya buti makanze aa Leza kutegwa babe cikozyano cibotu cabwami? Nobatakacikonzya kucita oobo. Mubwini, kuti bana Israyeli nobakapiluka mubuzike bwabantu batakombi nobakaalilwa kutobela Mulawo wa Musa alimwi nobatakagwasyigwa abubambe bwa Jehova bwakulekelelwa zibi. Eelo kaka bantu aaba bakali kuyeeya cabuntu! Nkakaambo kaako Jehova ncakaambila basikuzanga kuti: “Ndakasesemwa azyalani eelyo akwaamba kuti, ‘Balasweeka lyoonse mumyoyo yabo, alimwi balo beni tabanazizyiba nzila zyangu.’ Aboobo kandinyemede ndakakonka ndilaamba, ‘Tabakanjili pe mukulyookezya kwangu.’”—Heb. 3:10, 11; Int. 95:10, 11.

10 Akaambo kakuyanda kupiluka ku Egepita, aaba basikuzanga bakatondezya kuti tiibakali kuzibikkila maano kapati zilongezyo zyakumuuya nzyobakapegwa, pele bakali kuyanda zisyu, maonioni amagaliki zyalo zyakali kujanika mu Egepita. (My. 11:5) Mbubwenya mbuli Esau uutalumbi, basikuzanga aaba bakalilibambide kusweekelwa zyintu zyakumuuya nzyobakakona acakulya cinona.—Matl. 25:30-32; Heb. 12:16.

11. Ino kutasyomeka kwabana Israyeli ciindi naakali kupona Musa kwakaajatikizya buti makanze aa Leza?

11 Nokuba kuti bana Israyeli aaba bakazwa ku Egepita tiibakali kumusyoma Jehova, tanaakacinca makanze aakwe ngaakajisi mucisi eeci. Bamuzyalani lipya bakali kusyomeka kwiinda mbobakabede bamausyi. Kweelana amalailile aa Jehova bakanjila mu Nyika Yakasyomezyegwa akutalika kuzunda. Mulugwalo lwa Joshua 24:31 tubala kuti: “Bana ba-Israyeli bakamanina Jehova milimo amazuba oonse aa-Joshua, amazuba oonse aabapati ibakacisyeede Joshua naakafwa, ibakabwene milimo ya-Jehova njaakacitila ba-Israyeli.”

12. Ino tuzyiba buti kuti cilakonzyeka kunjila mukulyookezya kwa Leza mazuba aano?

12 Nokuba boobo, aaba bazyalani eeli bakali kusyomeka, mukuya kwaciindi bakafwa bamane bakanjililwa busena abazyalani “ilyatakezi Jehova niziba incito zyakwe nzyaakacitila ba-Israyeli.” Bamane “bana ba-Israyeli bakacita bubi mumeso aa-Jehova, bakamanina Baala milimo.” (Bab. 2:10, 11) Nyika Yakasyomezyegwa tiibwakali “busena bwakulyookezya” kuli mbabo. Akaambo kakutatobela malailile, tiibakazumanana kumvwana a Leza. Naakali kwaamba zyakacitika kaindi, Paulo wakalemba kuti: “Ikuti Joshuwa naakabanjizya mubusena bwakulyookezya, kunyina Leza kumbele naakali kunga waamba zyabuzuba bumbi pe. Aboobo kucili Sabata yakulyookezya kubantu ba Leza.” (Heb. 4:8, 9) “Bantu ba Leza” Paulo mbaakali kwaamba Mbanakristo. Sena eeci caamba kuti Banakristo balakonzya kunjila mukulyookezya kwa Leza? Inzya Banakristo bama Juda abatali bama Juda bakali kukonzya kunjila.

Bamwi Balaalilwa Kunjila Mukulyookezya kwa Leza

13, 14. Ino kutobela Mulawo wa Musa akunjila mukulyookezya kwa Leza kwakaswaangene buti (a) muciindi ca Musa? (b) mumwaanda wamyaka wakusaanguna?

13 Paulo naakali kulembela Banakristo bana Hebrayo, wakali kulibilika kuti bamwi akati kabo tiibakali kucita kweelana amakanze aa Leza. (Amubale Bahebrayo 4:1.) Munzila nzi? Akaambo kakuti bakacili kutobela Mulawo wa Musa. Kwamyaka iili 1,500, muna Israyeli iwakali kuyanda kupona kweelana amakanze aa Leza wakeelede kuutobela Mulawo. Pele naakafwa Jesu, Mulawo ooyu wakaleka kutobelwa. Bamwi Banakristo bakaalilwa kucitobela eeci aboobo bakazumanana kutobela zibeela zimwi zya Mulawo. *

14 Ku Banakristo bakali kuyanda kutobela Mulawo, Paulo wakapandulula kuti Jesu wakali mupaizi mubotu kwiinda bapaizi bapati batalondokede alimwi akuti cizuminano cipya a tempele lyakumuuya zyakalisumpukide kwiinda zyeezyo zyakaindi Bunakristo kabutanatalika. (Heb. 7:26-28; 8:7-10; 9:11, 12) Aboobo, kayeeya Mulawo wakubamba Sabata yaansondo ansondo, Paulo wakalemba kujatikizya coolwe cakunjila mubuzuba bwakulyookezya kwa Jehova naakati: “Kucili Sabata yakulyookezya kubantu ba Leza. Nkaambo muntu iwanjila mukulyookezya kwa Leza walyookezya akumilimo yakwe mwini, mbubonya Leza mbwaakalyookezya kumilimo yakwe.” (Heb. 4:8-10) Aabo Banakristo bana Hebrayo tiibakeelede kuyeeya kuti Jehova ulakonzya kubakkomanina kwiinda mukucita milimo iikozyanya a Mulawo wa Musa. Kuzwa mu Pentekoste 33 C.E., Leza ulabakkomanina aabo bamusyoma Jesu Kristo.

15. Ino nkaambo nzi kutobela malailile ncokuyandika kuti katuyanda kunjila mukulyookezya kwa Leza?

15 Ino ncinzi cakabalesyede bana Israyeli muciindi ca Musa kuti banjile mu Nyika Yakasyomezyegwa? Nkutatobela malailile. Ino ncinzi cakalesyede Banakristo bamwi muciindi ca Paulo kuti banjile mukulyookezya kwa Leza? Nkutatobela malailile. Bakaalilwa kuzumina kuti Mulawo wakaleka kubeleka akuti Jehova wakali kubelesya nzila iimbi kusololela bantu bakwe.

Kunjila Mukulyookezya kwa Leza Mazuba Aano

16, 17. (a) Ino caamba nzi kunjila mukulyookezya kwa Leza mazuba aano? (b) Ino ncinzi ciyoobandikwa mucibalo citobela?

16 Mazuba aano, taakwe Banakristo bazumanana kutobela zibeela zimwi zya Mulawo wa Musa kutegwa bakafwutuke. Majwi aakasololelwa amuuya Paulo ngaakalembela bana Efeso alacisalazya kuti: “Ikwiinda muluzyalo lwa Leza oolu mwafwutulwa akaambo kalusyomo; alimwi eeci tacili akaambo kandinywe pe. Pele, ncipego buyo ca Leza. Peepe, eeci tacili akaambo kamilimo pe, ikutegwa kutabi muntu uukonzya kuba akaambo kakulilumbaizizya.” (Ef. 2:8, 9) Aboobo ino caamba nzi ku Banakristo kunjila mukulyookezya kwa Leza? Jehova wakasala buzuba bwaciloba kuti bube buzuba bwakwe bwakulyookezya kutegwa azuzikizye makanze aakwe munyika. Tulakonzya kunjila mukulyookezya kwa Jehova naa kumusangana mukulyookezya kwakwe kwiinda mukubeleka kweelana amakanze aakwe mbubwenya mbotwaambilwa mumbunga yakwe.

17 Kulubazu lumwi kuti katutalutobeli lulayo lujanika mu Bbaibbele kuzwa kuciinga camuzike musyomesi akusala kutobela nzyotuyanda, tunookazyanya amakanze aa Leza. Eeci cilakonzya kunyonganya cilongwe cibotu ncotujisi a Jehova. Mucibalo citobela, tuyoolanga-langa bukkale motukonzya kutondezya kuti tulaatobela malailile. Nzyotusala mubukkale oobu ziyootondezya naa twakanjila mukulyookezya kwa Leza.

[Bupanduluzi buyungizidwe]

^ munc. 3 Bapaizi alimwi aba Levi bakali kubeleka mutempele mubuzuba bwa Sabata pele ‘tiibakapegwa mulandu.’ Mbuli mupaizi mupati wa tempele lya Leza lyakumuuya, Jesu awalo wakali kukonzya kucita milimo yakwe yakumuuya kakutakwe kuyoowa kutyola mulawo wa Sabata.—Mt. 12:5, 6.

^ munc. 13 Takuzyibidwe naa bama Juda bakali kubutobela bubambe bwa Buzuba Bwakumanya Milandu kabwiindide buzuba bwa Pentekoste 33 C.E. Ikucita boobo kwakali kutondezya kuti tabajisi bulemu kucipaizyo ca Jesu. Nokuba boobo, bamwi Banakristo bama Juda bakazumanana kutobela zilengwa zimwi zyakali kukozyanya a Mulawo.—Gal. 4:9-11.

Mibuzyo Yakuzinzibala Kuyeeya

• Ino ncinzi cakeelede kucitwa mubuzuba bwa Leza bwaciloba bwakulyookezya?

• Ino tuzyi buti kuti buzuba bwaciloba buciliko mazuba aano?

• Ino ncinzi cakalesyede bana Israyeli muciindi ca Musa alimwi a Banakristo bamumwaanda wamyaka wakusaanguna kuti banjile mukulyookezya kwa Leza?

• Ino caamba nzi kunjila mukulyookezya kwa Leza mazuba aano?

[Mibuzyo yaciiyo]

[Majwi aakwelelezya sikubala aali apeeji 27]

Tulakonzya kunjila mukulyookezya kwa Jehova naa kumusangana mukulyookezya kwakwe kwiinda mukubeleka kweelana amakanze aakwe mbubwenya mbotwaambilwa mumbunga yakwe

[Zifwanikiso izili apeeji 26, 27]

Ino ncinzi ciyandika kubantu ba Leza kutegwa banjile mukulyookezya kwakwe?