Skip to content

Skip to table of contents

Bakali Kumulangila Mesiya

Bakali Kumulangila Mesiya

Bakali Kumulangila Mesiya

“Bantu mbwaanga bakali kulangila alimwi boonse bakali kulibuzya mumyoyo yabo kujatikizya Johane kabati, ‘Sena ooyu inga kali ngo Kilisito?’”—LK. 3:15.

1. Ino nkwaambilizya nzi beembezi bamwi nkobakamvwa kuzwa kumungelo?

CAKALI ciindi camasiku. Beembezi bakali musokwe kulanganya butanga bwabo. Bakagambwa nobakabona mungelo wa Jehova alimwi bulemu bwa Leza bwakabamunika. Amuswiilile! Mungelo wakaambilizya kuti: “Mutayoowi, amubone! Ndamuletela makani mabotu aayoobakkomanisya kapati bantu boonse nkaambo sunu mwazyalilwa Mufwutuli, Kilisito Mwami,” ooyo wakali kuzooba Mesiya. Beembezi bakali kukonzya kumujana mwana muvwanda ooyu mucilido cabanyama mudolopo lyakali munsi-munsi. Ndilyonya kwakaba “makamu-makamu aakujulu” aakatalika kutembaula Jehova kaati: “Aalemekwe Leza kujulu lyamajulu alimwi aanyika akube luumuno kubantu mbakkomanina.”—Lk. 2:8-14.

2. Ino zyina lyakuti “Mesiya” lyaamba nzi alimwi mbuti mbwakonzya kuzyibwa?

2 Mubwini, beembezi bana Juda bakalizyi kuti “Mesiya” naa Kristo wakali kwiiminina “Munanike” wa Leza. (Kul. 29:5-7) Pele ino mbuti bamwi mbobakali kuyooiya zinji akuyoosinizya kuti muvwanda wakaambwa amungelo wakali kuzooba Mesiya wakasalwa a Jehova? Nkwiinda mukulingaula businsimi bujanika mu Magwalo aa Cihebrayo alimwi akubweezyanisya amilimo yamwana ooyu ambwaakali kupona.

Nkaambo nzi Bantu Ncobakali Kulangila?

3, 4. Ino businsimi bwa Daniele 9:24, 25 tubuteelela buti?

3 Myaka yakatobela Johane Mubbapatizi naakasika, majwi amicito yakwe yakapa bantu kuyeeya kuti ngowakali Mesiya. (Amubale Luka 3:15.) Kulangilwa kuti bamwi bakali kubuteelela businsimi bwaamba Mesiya bujatikizya “nsondo zili makumi aali musanu aabili.” Kuti nicakali boobo, bakeelede kuzyiba Mesiya naakali kuyoolibonya. Cibeela cimwi cabusinsimi cakali kwaamba kuti: ‘Kuzwa kuciindi camulazyo wakubusya awakuyakulula Jerusalemu kusikila kuciindi cakusika kwamwami uunanikidwe, kuyooba insondo zili musanu azibili ansondo zili makumi aali musanu alimwi ansondo zyobile.’ (Dan. 9:24, 25) Basikwiiya Bbaibbele banji balazumina kuti eezyi ninsondo zyamyaka. Mucikozyanyo, Bbaibbele litegwa Revised Standard Version lyaamba kuti: “Kwabikwa nsondo zili makumi aali musanu aabili aamyaka.”

4 Mazuba aano babelesi ba Jehova balizyi kuti nsondo zili 69, naa myaka iili 483, yabusinsimi bwa Daniele 9:25 yakatalika mu 455 B.C.E. ciindi Mwami waku Persia Aritasasta naakazumizya Nehemiya kubusya akuyakulula Jerusalemu. (Neh. 2:1-8) Nsondo eezyo zyakakkwana nokwakainda myaka iili 483 mu 29 C.E., ciindi Jesu waku Nazareta naakabbapatizyigwa akunanikwa amuuya uusalala akuba Mesiya.—Mt. 3:13-17. *

5. Ino mbusinsimi nzi mbotutiilange-lange?

5 Lino atulange-lange businsimi bumbi kujatikizya Mesiya ibwakazuzikizyigwa Jesu naakazyalwa, naakacili mwana alimwi anaakali mumulimo wakwe. Cakutadooneka eeci cilayumya lusyomo lwesu mujwi lyabusinsimi lya Leza. Kuyungizya waawo cilapa bumboni bwakuti Jesu mubwini ngowakali Mesiya wakali kulangilwa kwaciindi cilamfwu.

Buumi Bwakwe Kacili Mwana

6. Amupandulule lugwalo lwa Matalikilo 49:10 mbolwakazuzikizyigwa.

6 Mesiya wakeelede kuzyalilwa mumusyobo wabana Israyeli wa Juda. Katanafwa Jakobo wakabalongezya bana bakwe kati: “Inkoli yabwami tikooyoomana muli-Juda, nuuba musako wabwami waakati kazituta zyakwe, mane Siluumuno [“Silo,” NW] akasike, ngonguwe bantu ngobayooswiilila.” (Matl. 49:10) Basikwiiya Bbaibbele ba Juda banji bakaindi bakali kwaamba kuti imabala aaya aamba Mesiya. Kutalikila mubulelo bwa Juda naakali kulela Mwami Davida, inkoli yabwami (bweendelezi bwa bwami) alimwi amusako wabwami (inguzu zyakusololela) zyakali mumusyobo waba Juda. Ibbala lyakuti “Silo” lyaamba kuti “Ngonguwe Mukamwini.” Bulelo bwa Juda bwakali kuyoomana aakusika “Silo” nkaambo walo ngo Simulyazyina uutafwi, Leza wakaambila Zedekiya mwami wamamanino mu Juda kuti bulelo buyoopegwa ooyo uuelede. (Ezk. 21:26, 27) Naakazwa Zedekiya, Jesu alikke waluzubo lwa Davida ngowakasyomezyegwa bwami. Jesu katanazyalwa, mungelo Gabriyeli wakaambila Mariya kuti: “Jehova Leza uyoomupa cuuno cabwami ca Davida usyi, eelyo unooli Mwami uuyoolela muŋanda ya Jakobo kukabe kutamani, alimwi Bwami bwakwe tabukamani.” (Lk. 1:32, 33) Silo weelede kuba Jesu Kristo iwakali waluzubo lwa Juda a Davida.—Mt. 1:1-3, 6; Lk. 3:23, 31-34.

7. Ino Mesiya wakazyalilwa kuli alimwi nkaambo nzi eeci ncociyandika kapati?

7 Mesiya wakeelede kuzyalilwa mu Betelehemu. Musinsimi Mika wakalemba kuti: “Webo O Betelehemu-Efrata, nekuba kuti uli muniini buyo akati kamikowa ya-Juda, mulinduwe momuyoozwa uuti kaendelezye ba-Israyeli. Kweendeenda kwakwe nkwakalekale, nkwamazuba aaciindi loko.” (Mik. 5:2) Mesiya wakeelede kuzyalilwa mudolopo lya Betelehemu ku Juda lyalo lyakali kwiitwa kuti Efrata. Nokuba kuti banyina Jesu ba Mariya alimwi abausyi ba Josefa bakali kukkala ku Nazareta, mulawo waku Roma wakapedwe wakulilembya ngowakapa kuti baunke ku Betelehemu, kwalo Jesu nkwaakazyalilwa mu 2 B.C.E. (Mt. 2:1, 5, 6) Eelo kaka takuliboteli kuzuzikizyigwa kwabusinsimi oobu!

8, 9. Ino ncinzi cakasinsimwa kujatikizya kuzyalwa kwa Mesiya alimwi azyintu zyakatobela?

8 Mesiya wakeelede kuzyalwa kuli nakalindu. (Amubale Isaya 7:14.) Ibbala lya Cihebrayo lya bethu·lahʹ lyaamba “nakalindu,” pele bbala limwi (ʽal·mahʹ) lijanika kulugwalo lwa Isaya 7:14. Ooku kwakasinsimwa kuti “musimbi [ha·ʽal·mahʹ]” wakali kuyooba amwana musankwa. Ibbala eeli ʽal·mahʹ lyaamba Rabeka katanakwatwa. (Matl. 24:16, 43) Kasololelwa amuuya, Matayo wakabelesya bbala lya Cigiliki kwaamba “nakalindu” (par·theʹnos) naakali kutondezya kuti lugwalo lwa Isaya 7:14 lwakazuzikizyigwa kujatikizya kuzyalwa kwa Jesu. Balembi ba Makani Mabotu ba Matayo a Luka bakaamba kuti Mariya iwakali nakalindu wakamita kwiinda mumuuya wa Leza.—Mt. 1:18-25; Lk. 1:26-35.

9 Bana basyoonto bayakujaigwa aakuzyalwa Mesiya. Cintu cikozyenye aceeci cakacitika mumyaanda yamyaka yainda ciindi Farao waku Egepita naakaambilizya kuti bana Hebrayo bana basankwa bamvwanda bawaalwe mu Mulonga wa Nile. (Kul. 1:22) Pele cipati caambwa kulugwalo lwa Jeremiya 31:15, 16 ncakuti, Rakele wakali kulila bana bakwe basankwa bakatolwa “kunyika yabasinkondonyina.” Kulila kwakwe kwakalimvwisya ku Rama kulamfwu, kunyika ya Benjamini, Jerusalemu nkoili kunyika. Matayo utondezya kuti majwi a Jeremiya akazuzikizyigwa ciindi Mwami Heroda naakalailila kuti bana basankwa bavwanda bamu Betelehemu amasena aali munsi-munsi beelede kujaigwa. (Amubale Matayo 2:16-18.) Amweezyeezye bantu mbubakauside kubusena oobu!

10. Amupandulule lugwalo lwa Hosea 11:1 mbolwakazuzikizyigwa kujatikizya Jesu.

10 Mbuli bana Israyeli, Mesiya wakeelede kuzwa mu Egepita. (Hos. 11:1) Kautanaambilizyigwa mulawo wa Heroda wakujaya bana, imungelo wakaambila Josefa, Mariya a Jesu kuti baunke ku Egepita. Bakazumanana kukkala ooku “kusikila naakafwa Heloda. Eeci cakazuzikizya ceeco ncaakaamba Jehova kwiinda mumusinsimi wakwe [Hosea] naakati: ‘Kuzwa mu Egepita ndakaita mwanaangu.’” (Mt. 2:13-15) Masimpe ngakuti, Jesu tanaakali kukonzya kweendelezya zyintu zyakacitika kujatikizya kuzyalwa kwakwe alimwi azyakacitika kacili mwana.

Mesiya Watalika Kubeleka

11. Ino inzila ya Munanike wa Jehova yakabambwa buti?

11 Nzila ya Munanike wa Leza yakeelede kubambwa. Malaki wakasinsima kuti “Eliya musinsimi” nguuyoocita mulimo ooyu, kugwasya bantu kuti balibambile kuboola kwa Mesiya. (Amubale Malaki 4:5, 6.) Jesu wakamuzyiba “Eliya” kuti nguwakali mbuli Johane Mubbapatizi. (Mt. 11:12-14) Alimwi Marko wakatondezya kuti mulimo wa Johane wakazuzikizya majwi aabusinsimi aa Isaya. (Is. 40:3; Mk. 1:1-4) Jesu tanaakabikka bubambe bwakuti Johane amwiiminine mbuli mbwaakali kucita Eliya. Mulimo wa “Eliya” iwakasinsimwa wakacitwa kweelana akuyanda kwa Leza kutegwa Mesiya azyibwe.

12. Ino mulimo nzi uugwasya kuti Mesiya azyibwe?

12 Mulimo ngwaakamupa Leza ulagwasya kumuzyiba Mesiya. Mucikombelo caku Nazareta, dolopo nkwakakomenena, Jesu wakabala kuzwa mubbuku lya Isaya alimwi akubelesya majwi aakuti: “Muuya wa Jehova uli alindime nkaambo wakandinanika kuti ndaambile bacete makani mabotu; wakandituma kuti ndaambilizye kwaangununwa kubaange akupona kuboofwu, ikwaangununa badyaaminidwe, kukambauka mwaka mubotu wa Jehova.” Akaambo kakuti ngowakali Mesiya, Jesu wakaamba kuti: “Sunu oolu lugwalo ndomwamvwa lwazuzikizyigwa.”—Lk. 4:16-21.

13. Ino mbuti mulimo wa Jesu wakubelekela mu Galilaya mbowakasinsimwa?

13 Mulimo wa Mesiya wakubelekela mu Galilaya wakasinsimwa. Kaamba “nyika ya-Zebuloni aya-Nafitali . . . Galilaya wabamasi,” Isaya wakalemba kuti: “Bantu ibakeenda mumudima babona mumuni mupati. Abo ibakakede munyika yalufu iisia mbi bapasukilwa mumuni.” (Is. 9:1, 2) Jesu wakatalika kukambauka mu Galilaya ku Kapenauma, amane wakasika aku Zebuloni aku Nafitali kwalo bantu nkobakakkomana amumuni wakumuuya ngwaakabatolela. (Mt. 4:12-16) Mwakali mu Galilaya Jesu mwaakapa Mulumbe waa Cilundu, mwakasala baapostolo bakwe, mwaakacita maleele aakusaanguna amwaakalibonya kuli basikwiiya bakwe bali 500 naakabusyigwa. (Mt. 5:1–7:27; 28:16-20; Mk. 3:13, 14; Joh. 2:8-11; 1 Ko. 15:6) Aboobo, wakazuzikizya businsimi bwa Isaya kwiinda mukukambauka “[mu]nyika ya-Zebuloni aya-Nafitali.” Nokuba boobo, Jesu wakali kukambauka makani aa Bwami mumasena aamwi mu Israyeli.

Azimwi Zyintu Nzyaakacita Mesiya

14. Ino lugwalo lwa Intembauzyo 78:2 lwakazuzikizyigwa buti a Jesu?

14 Mesiya wakali kubelesya zikozyanyo. Sintembauzyo Asafu wakaimba kuti: “Ndaasama amulomo wangu kwaamba cikozyano.” (Int. 78:2) Ino mbuti mbotuzyiba kuti businsimi oobu bwakali kwaamba Jesu? Matayo mbwatwaambila oobo. Jesu naakamana kwaamba cikozyanyo ncaakakozyanisya Bwami kunseke yamusitada abumena, Matayo wakaamba kuti: “Taakwe naakali kubaambila kakunyina cikozyanyo, ikutegwa azuzikizyigwe aayo aakaambwa kwiinda mumusinsimi iwakati: ‘Ndizyooamba azikozyanyo; ndizyoozyibya zyintu zisisidwe kuzwa kumatalikilo.’” (Mt. 13:31-35) Ikubelesya zikozyanyo cakali cintu cimwi Jesu ncaakali kubelesya mukuyiisya.

15. Amwaambe lugwalo lwa Isaya 53:4 mbolwakazuzikizyigwa.

15 Mesiya wakeelede kubweza mapenzi eesu. Isaya wakasinsima kuti: “Ncobeni wakalemenwa maciswe esu, wakatola mapenzi esu.” (Is. 53:4) Matayo wakaamba kuti naakaponya banyinazyala ba Petro, Jesu wakaponya abambi bantu “kutegwa azuzikizyigwe aayo aakaambwa kwiinda mumusinsimi Izaya kuti: ‘Ooyo wakabweza macise eesu akunyamuna malwazi eesu.’” (Mt. 8:14-17) Eeci nciindi comwe buyo akati kaziindi zinji Jesu nzyaakaponya bantu baciswa.

16. Ino mbuti mwaapostolo Johane mbwakatondezya kuti Jesu wakaluzuzikizya lugwalo lwa Isaya 53:1?

16 Nokuba kuti Mesiya wakacita zyintu zinji zibotu bantu banji tiibakali kuyoomusyoma. (Amubale Isaya 53:1.) Kutondezya kuti businsimi oobu bwakazuzikizyigwa, mwaapostolo Johane wakalemba kuti: “Nokuba kuti wakacitide zitondezyo zinji kumbele lyabo, kunyina nobakamusyoma pe, aboobo akazuzikizyigwa majwi aamusinsimi Izaya ngaakaamba kuti: ‘Jehova, ino nguni wasyoma zyintu nzyotwakamvwa? Alimwi kujatikizya janza lya Jehova, ino nguni ngolyayubunwidwa?’” (Joh. 12:37, 38) Alimwi ciindi mwaapostolo Paulo naakali kukambauka makani mabotu aa Jesu, Mesiya bantu basyoonto bakasyoma nzyaakali kwaamba.—Lom. 10:16, 17.

17. Ino Johane wakalubelesya buti lugwalo lwa Intembauzyo 69:4?

17 Mesiya wakali kuyoosulwa kakunyina kaambo. (Int. 69:4) Mwaapostolo Johane wakazubulula majwi aakaamba Jesu aakuti: “Ikuti nendatakabacitila milimo yatakacitwa amuntu uuli woonse, nobatajisi cibi; pele lino babona alimwi bandisula mebo a Taata. Pele eeci cakacitika kutegwa azuzikizyigwe majwi aalembedwe mu Mulawo wabo aakuti, ‘Bakandisula kakunyina kaambo.’” (Joh. 15:24, 25) Kanji-kanji “Mulawo” caamba Magwalo woonse. (Joh. 10:34; 12:34) Zibalo zya Makani Mabotu zilasinizya kuti Jesu wakasulwa, ikapati abasololi bacikombelo caba Juda. Nkakaambo kaako Kristo ncaakaambila kuti: “Inyika inyina kaambo kakumusulaikila, pele mebo ilindisulide nkaambo ndipa bumboni kujatikizya njiyo kuti milimo yanjiyo mibi.”—Joh. 7:7.

18. Ino ncinzi ncotweelede kulanga-langa ciyakutugwasya kuyumya lusyomo lwesu lwakuti Jesu ngo Mesiya?

18 Basikumutobela Jesu bamumwaanda wamyaka wakusaanguna bakali masimpe kuti Jesu wakali Mesiya, nkaambo businsimi bwaamba Mesiya bujanwa mu Magwalo aa Cihebrayo, wakabuzuzikizya. (Mt. 16:16) Mbubwenya mbutwabona kale, businsimi bumwi oobu bwakazuzikizyigwa ciindi Jesu waku Nazareta naakacili mwana alimwi amumulimo wakwe. Businsimi abumbi bwaamba Mesiya bulalangwa-langwa mucibalo citobela. Kuzinzibala kuyeeya businsimi oobu kuyakutugwasya kuyumya lusyomo lwesu lwakuti Jesu Kristo masimpe ngo Mesiya wakasalwa a Taateesu wakujulu, Jehova.

[Bupanduluzi buyungizidwe]

^ munc. 4 Kutegwa mujane makani aayungizyidwe aa “nsondo zili makumi aali musanu aabili,” amubone cibalo 11 mubbuku lya Amububikkile Maano Businsimi bwa Daniele!

Ino Inga Mwaingula Buti?

• Ino mbusinsimi nzi bwakazuzikizyigwa Jesu naakazyalwa?

• Ino inzila ya Mesiya yakabambwa buti katanasika?

• Ino majwi nzi aabusinsimi aajanika kulugwalo lwa Isaya caandano 53 aakazuzikizyigwa muli Jesu?

[Mibuzyo yaciiyo]