Skip to content

Skip to table of contents

“Bamuzwakule Batakkalilili” Munyika Mbyaabi

“Bamuzwakule Batakkalilili” Munyika Mbyaabi

“Bamuzwakule Batakkalilili” Munyika Mbyaabi

“Boonse aaba bakafwa kabajisi lusyomo . . . akwaambilizya caantangalala kuti bakali beenzu alimwi bamuzwakule batakkalilili munyika iilya.”—HEB. 11:13.

1. Ncinzi ncaakaamba Jesu kujatikizya basikumutobela bakwe mbobabubona bweende bwanyika obuno?

JESU wakaamba basikwiiya bakwe kuti: “bali munyika”. Pele wakapandulula kuti: “Tabali banyika mbubonya mebo mbonditali wanyika.” (Joh. 17:11, 14) Aboobo, caantangalala Jesu wakatondezya basikumutobela bakasimpe mbobeelede kubulanganya “bweende bwazyintu oobu” bweendelezyegwa a leza waansi aano Saatani. (2 Ko. 4:4) Nokuba kuti banookkede munyika ino mbyaabi tabali banyika. Bukkale bwabo mubweende obuno bwazyintu bulikozyenye “[abwa]beenzu abamuzwakule batakkalilili.”—1 Pe. 2:11.

Bakali Kupona Mbuli “Bamuzwakule Batakkalilili”

2, 3. Nkaambo nzi ncotukonzya kwaamba kuti Enoki, Nowa alimwi aba Abrahamu a Sara bakapona mbuli “beenzu alimwi bamuzwakule batakkalilili”?

2 Kuzwa kaindi babelesi ba Jehova basyomeka balaandeene abantu bamunyika eeyi batamuyandi Leza. Zambangulwe kalitanacitika, Enoki alimwi a Nowa ‘bakali kweenda a Leza wakasimpe.’ (Matl. 5:22-24; 6:9) Boonse bobilo bakali basicamba kukambauka milumbe yalubeta ya Jehova kujatikizya nyika yaa Saatani mbyaabi. (Amubale 2 Petulo 2:5; Juda 14, 15.) Akaambo kakuti bakali kweenda a Leza munyika mbyaabi, Enoki “wakakkomanisya Leza” alimwi Nowa “[wa]kali muntu uululeme, katajisi kampenda, akati kabasaanyina.”—Heb. 11:5; Matl. 6:9.

3 Kwiinda mukutambwa a Leza ba Abrahamu a Sara bakasiya buumi bubotu bwamunzi wa Uri waba Kasidi akuzumina kukkala mbuli basimutuntuli munyika yeenzu. (Matl. 11:27, 28; 12:1) Mwaapostolo Paulo wakalemba kuti: “Akaambo kalusyomo, Abulahamu naakaitwa wakaswiilila kwiinda mukuunka kubusena mbwaakali kuyootambula kabuli lukono; eelyo wakasiya cisi cakwe akuunka, nokuba kuti tanaakazyi nkwaakali kuunka. Akaambo kalusyomo wakakkala kali mweenzu munyika yakasyomezyegwa mbuli mucisi citali cokwabo, alimwi wakali kukkala mumatente antoomwe a Izaka a Jakobo, basikukonanyina bacisyomezyo eeci nciconya.” (Heb. 11:8, 9) Kujatikizya babelesi ba Jehova aaba basyomeka, Paulo wakaamba kuti: “Boonse aaba bakafwa kabajisi lusyomo, nokuba kuti tiibakabona kuzuzikizyigwa kwazisyomezyo eezyo, pele bakazibona kulaale akuzitambula alimwi akwaambilizya caantangalala kuti bakali beenzu alimwi bamuzwakule batakkalilili munyika iilya.”—Heb. 11:13.

Kucenjezya Kubana Israyeli

4. Ino bana Israyeli bakacenjezyegwa buti kabatanakkala munyika njobakapedwe?

4 Luzubo lwa Abrahamu, nkokuti bana Israyeli, bakavwula kapati alimwi bakapegwa nyika amulawo wakali kubeendelezya. (Matl. 48:4; Dt. 6:1) Bana Israyeli tiibakeelede kuluba kuti nyika njobakakkede yakali ya Jehova. (Lev. 25:23) Bakali mbuli beenzu, aboobo bakeelede kutobela nzyayanda Mukamwini nyika. Kwiinda waawo bakeelede kuzyiba kuti ‘teensi insima ilikke iiponya muntu,’ tiibakeelede kumuluba Jehova akaambo kakuyanda buvwubi. (Dt. 8:1-3) Kabatanakkala munyika yabo, bana Israyeli bakalaililwa kuti: “Lino Jehova Leza wanu naayomusisya kunyika eyo njaakakonkezya kulibamauso, Abrahamu a-Izaka a-Jakobo, kumupa, kuminzi mibotu mipati njemwatakayaka, kumaanda aazwide zintu zibotu ngemwatakazuzya, kuzikala zisidwe nzemwatakasya, kumyuunda yamasaansa ayamaolifa njemwatakabyala, lino nemuyoolya akukuta, amucenjele kuti mutalubi Jehova.”—Dt. 6:10-12.

5. Nkaambo nzi Jehova ncaakabakakila bana Israyeli, alimwi ncisi nzi cipya ncaakatalika kuyanda?

5 Kwakali kaambo ncobakacenjezyelwa boobo. Ciindi ca Nehemiya, ba Levi bamwi bakausa nobakayeeya zyakacitika ciindi bana Israyeli nobakakona Nyika Yakasyomezyegwa. Bana Israyeli nobakatalika kukkala mumaanda mabotu alimwi akuba azyakulya zinji awaini, “elyo bakalya, bakakuta, bakaneneya.” Bakazangila Leza, akujaya basinsimi mbaakatuma kuti babacenjezye. Aboobo, Jehova wakabalekelezya kuli basinkondonyina. (Amubale Nehemiya 9:25-27; Hos. 13:6-9) Kumane kabali mubweendelezi bwa Roma, ba Juda ibatakajisi lusyomo mane bakajaya Mesiya wakasyomezyedwe. Jehova wakabakaka mpoonya wakatalika kuyanda cisi cipya, bana Israyeli bakumuuya.—Mt. 21:43; Mil. 7:51, 52; Gal. 6:16.

“Tabali Banyika”

6, 7. (a) Mbuti mbomukonzya kucipandulula ncaakaamba Jesu kujatikizya basikumutobela bakwe mbobabubona bweende bwanyika? (b) Nkaambo nzi Banakristo bakasimpe ncobatakeelede kuba cibeela cabweende bwazyintu bwa Saatani?

6 Mbubwenya mbokwatondezyegwa kale mucibalo eeci, Mutwe wambungano ya Bunakristo, Jesu Kristo, wakasalazya kuti basikumutobela tiibakali kuyooba banyika, nkokuti bweende bwanyika mbyaabi ya Saatani. Katanafwa, Jesu wakaambila basikwiiya bakwe kuti: “Ikuti nimwali banyika, inyika niyali kumukkomanina nkaambo muli banjiyo. Lino akaambo kakuti tamuli banyika, pele ndakamusala kuzwa munyika, akaambo kaceeci nyika ilamusula.”—Joh. 15:19.

7 Bunakristo nobwakali kuyaabukomena, sena Banakristo bakali kuyoomvwana anyika, kabatobela micito yanyika akuba cibeela canjiyo? Peepe. Kufwumbwa nkobakali kuyookkala, bakali kuyoolyaandanya kubweende bwazyintu bwa Saatani. Kakwiindide myaka iili 30 kuzwa ciindi Jesu naakafwa, mwaapostolo Petro wakalembela Banakristo bakali kukkala mumasena aaindene-indene mu Roma kuti: “Nobayandwa, mbomuli beenzu abamuzwakule batakkalilili, ndimukulwaizya kuti muzumanane kulilesya kuzisusi zyanyama eezyo zilwana buumi bwanu. Amube abukkale buli kabotu lyoonse akati kabamasi.”—1 Pe. 1:1; 2:11, 12.

8. Ino sikwiiya zyakaindi umwi wakabapandulula buti Banakristo bakusaanguna kujatikizya mbobakali kwiibona nyika?

8 Kasinizya kuti Banakristo bakusaanguna bakali kupona mbuli “beenzu abamuzwakule batakkalilili” mu Roma, sikwiiya zyakaindi Kenneth Scott Latourette wakalemba kuti: “Ncintu cizyibidwe kujatikizya Banakristo bamumwaanda wakusaanguna kuti bakali kuzumanana kusyomeka nokuba kuti bapenzyegwa kapati . . . Bakali kubejelezyegwa munzila zisiyene-siyene. Akaambo kakuti kunyina nobakali kutola lubazu muzilengwa zyakunyika Banakristo bakali kwaambwa kuti bakali kukazya Leza. Kwiinda mukutatola lubazu muzyintu zinji zyakali kucita bantu bamwi mbuli mapobwe aabantu batakombi Leza, [izya]kulikondelezya zyalo Banakristo nzyobakali kubona kuti zyakazwide bukombi bwakubeja alimwi akoonana kutali kwamumulawo—bakali kufwubaazyigwa kuti mbantu batayandi bantunyina.”

Mutaibelesyi Nyika Cakumaninina

9. Mbotuli Banakristo bakasimpe, mbuti mbotukonzya kutondezya kuti ‘tulabayanda bantu bamwi’?

9 Ino bukkale buli buti mazuba aano? Kujatikizya “bweende bwazyintu oobu bubyaabi” andiswe mazuba aano tulacita mbubwenya mbuli Banakristo bakusaanguna. (Gal. 1:4) Akaambo kakucita boobu, bantu banji tabazimvwisyi nzyotwaamba alimwi bamwi tabatuyandi. Pele nokuba boobo, tulisinizyide kuti ‘tulabayanda bantu bamwi.’ Akaambo kaluyando tulaunka kuŋanda aŋanda kutegwa tubasikile boonse “[a]makani mabotu aa Bwami [bwa Leza].” (Mt. 22:39; 24:14) Tulacita oobo akaambo kakuti tulisinizyide kuti Bwami bwa Jehova kwiinda muli Kristo buyoogwisya bweendelezi bwabantu butalondokede, akuleta bweende bwazyintu bupya bululeme.—Dan. 2:44; 2 Pe. 3:13.

10, 11. (a) Mbuti mbotukonzya kweeleba kubelesya nyika cakumaninina? (b) Ino ninzila nzi zimwi nzyobabelesya Banakristo bapakamene kweeleba kubelesya nyika cakumaninina?

10 Akaambo kamamanino abweende bwazyintu aali afwaafwi, swebo tobabelesi ba Jehova tulizyi kuti tatweelede kukkalilila munyika ino iili afwaafwi kunyonyoonwa. Tulaabikkila maano majwi amwaapostolo Paulo aakuti: “Bakwesu ndimwaambila kuti ciindi casyaala caceya. Kuzwa lino aabo . . . baula babe mbuli batajisi zyintu, aabo babelesya nyika babe baabo bataibelesyi cakumaninina; nkaambo izyintu zicitika munyika eeyi ziyaabucinca.” (1 Ko. 7:29-31) Pele mbuti Banakristo bamazuba aano mbobaibelesya nyika? Balacita oobo kwiinda mukubelesya mincini yamazuba aano alimwi anzila zimwi zyakumwaila mulumbe wamu Bbaibbele nyika yoonse mumyaambo minji. Tababelesyi nyika cakumaninina kutegwa bajane nzyobayandika mubuumi. Balaula zyintu ziyandika nzyobakonzya kujana. Nokuba boobo, tababelesyi nyika cakumaninina mukuti balazibikka mubusena bweelede imbono zyamunyika alimwi amilimo.—Amubale 1 Timoteyo 6:9, 10.

11 Banakristo bapakamene tababelesyi nyika cakumaninina caboola kumakani aalwiiyo lwaatala. Bantu banji babona kuti lwiiyo lwaatala lulayandika kutegwa basumpuke akujana lubono mubuumi. Pele swebo Tobanakristo tupona mbuli bamuzwakule batakkalilili alimwi tutobela mbaakani ziindene. ‘Tatuliyandawidi zyintu zipati,’ nkokuti zyintu zikonzya kutupa kuba ampuwo munyika eeyi. (Jer. 45:5; Lom. 12:16) Mbokunga tuli basikutobela Jesu, tutobela kucenjezya kwakwe kwakuti: “Amucenjele akulikasya kubulyato buli boonse, nkaambo nokuba kuti muntu kajisi zyintu zinji buti, ibuumi bwakwe tabuzwi kuzyintu eezyo nzyajisi.” (Lk. 12:15) Aboobo, Banakristo bacili bana bakulwaizyigwa kuba ambaakani zyakumuuya, ikujana buyo lwiiyo luyandika kutegwa kabajana buyo nzyobayandika kumwi kabakanzide kubelekela Jehova ‘amoyo wabo woonse, abuumi bwabo boonse, anguzu zyabo zyoonse, amizeezo yabo yoonse.’ (Lk. 10:27) Kwiinda mukucita boobo baba ‘bavwubi kuli Leza.’—Lk. 12:21; amubale Matayo 6:19-21.

Mutalengaani Akaambo Kamakataazyo Aabuumi

12, 13. Mbuti kutobela majwi aa Jesu aalembedwe mulugwalo lwa Matayo 6:31-33 mbokutwaandaanya abantu bamunyika?

12 Babelesi ba Jehova baliindene abantu bamunyika kweelana ambobazyibona zyintu zyakumubili. Mukaambo aaka Jesu wakaambila basikumutobela kuti: “Mutani kulibiliki akwaamba kuti, ‘Ino tulalya nzi?’ naa, ‘Ino tulanywa nzi?’ naa, ‘Ino tulasama nzi?’ Nkaambo zyoonse eezyi, nzyezyintu bamasi nzyobayandaula kapati. Uso wakujulu ulizyi kuti mulaziyanda zyintu zyoonse eezyi. Aboobo, amuzumanane kusaanguna kuyandaula Bwami abululami bwakwe, eelyo zyintu zimbi zyoonse eezyi ziyooyungizyigwa kulindinywe.” (Mt. 6:31-33) Kweelana azyakabacitikila, bakombima banji bajana kuti Taateesu wakujulu ulabapa nzyobayandika.

13 “Kuli mpindu mpati mukubelekela Leza cakulyaaba.” (1 Ti. 6:6) Oobo teensyi mbobabubona buumi bantu munyika mazuba aano. Mucikozyanyo, ciindi bantu bacili bakubusi nobakwatana, ibanji balangila kujana zyintu zyoonse mbuli ŋanda mbotu iijisi kale zyintu zyoonse ziyandika, mootokala mubotu alimwi azibelesyo zyamazuba aano zidula. Nokuba boobo, Banakristo bapona mbuli bamuzwakule batakkalilili, tabayandauli zyintu nzyobatakonzyi kujana. Masimpe, cilakkomanisya kuti banji baliimya zyintu zyakumubili zibotu kutegwa babelesye ciindi cinji alimwi anguzu mumulimo wa Jehova kabali bakambausi ba Bwami basungu. Bamwi balabeleka kabali bapainiya, bamwi babelekela ku Bbeteli, bamwi mumulimo wakweendeenda naa kabali bamisyinali. Eelo kaka tulabalumba bakombima aaba ibabelekela Jehova camoyo oonse!

14. Ncinzi ncotukonzya kwiiya kucikozyanyo ca Jesu casikuminza?

14 Mucikozyanyo cakwe casikuminza, Jesu wakaamba kuti “kulibilika kwamubweende bwazyintu oobu akweena kwabuvwubi” kulakonzya kusyanikizya majwi aa Leza mumyoyo yesu akupa kuti tutazyali micelo. (Mt. 13:22) Kukkutila mubuumi bwesu bwakukkala mbuli bamuzwakule batakkalilili, kuyootugwasya kuti tutawidi mukakole aaka. Aboobo, tuyoozumanana kuba aliso “lilangide buyo acintu comwe,” nkokuti Bwami bwa Leza alimwi akubikka ziyandika zya Bwami oobu mubusena bwakusaanguna mubuumi bwesu.—Mt. 6:22.

“Inyika Iyaabumana”

15. Kujatikizya nyika eeyi, ino majwi nzi aamwaapostolo Johane aatondezya mbobazilanga zyintu alimwi ambobalilemeka Banakristo bakasimpe?

15 Kaambo katupa kuti swebo Tobanakristo bakasimpe katulibona kuti tuli “beenzu abamuzwakule batakkalilili” munyika eeyi, nkakuti tulisinizyide kuti ilamana ino-ino. (1 Pe. 2:11; 2 Pe. 3:7) Kuzilanga munzila eeyi zyintu kulazijatikizya zyintu nzyotusala mubuumi anzyotuyanda kucita. Mwaapostolo Johane wakakulwaizya basyominyina kuti tabeelede kuyanda nyika naa zyintu zili munyika akaambo kakuti “nyika iyaabumana antoomwe azisusi zyayo, pele ooyo uucita kuyanda kwa Leza unooliko lyoonse mane kukabe kutamani.”—1 Jo. 2:15-17.

16. Mbuti mbotukonzya kutondezya kuti tuli bantu baindene abantu bamunyika?

16 Bana Israyeli bakaambilwa kuti, ikuti naa bamumvwida Jehova bakali ‘kuyooyandika mumeso aakwe kwiinda bamasi boonse.’ (Kul. 19:5) Ciindi nobakasyomeka, bana Israyeli bakaindana kumasi oonse mukukomba alimwi amukulilemeka. Mbubwenya buyo mazuba aano, Jehova walisalila bantu baindene abantu bamunyika yaa Saatani. Twaambilwa kuti: “[Tweelede] kukaka bukkale bwakutayoowa Leza azisusi zyanyika akuti tweelede kupona cakulibatamika, cabululami alimwi acakubelekela Leza cakulyaaba mubweende bwazyintu oobu, notulindila bulangizi bukkomanisya akulibonya kwabulemu kwa Leza wesu mupati alimwi akwa Mufwutuli wesu, Kilisito Jesu, iwakalyaaba mwini akaambo kandiswe ikutegwa atuvwune kumisyobo yoonse yabubi alimwi akulisalazizya bantu bakwe balibedelede, ibasungweede kubeleka milimo mibotu.” (Tit. 2:11-14) “Bantu” aaba babikkilizya Banakristo bananike alimwi amamiliyoni aa “mbelele zimbi” zya Jesu ibabagwasyilizya.—Joh. 10:16.

17. Nkaambo nzi bananike alimwi abambelele zimbi ncobatakausi akaambo kakupona mbuli bamuzwakule batakkalilili munyika ino mbyaabi?

17 “Bulangizi bukkomanisya” bwabananike mbwakulela antoomwe a Kristo kujulu. (Ciy. 5:10) Ciindi bulangizi bwabuumi butamani bwaakuzuzikizyigwa kujatikizya mbelele zimbi, tabakabi limbi bamuzwakule batakkalilili munyika mbyaabi. Bayooba amaanda mabotu alimwi azyakulya azyakunywa zinji. (Int. 37:10, 11; Is. 25:6; 65:21, 22) Kwiindana abana Israyeli, tabakalubi kuti eezyi zyoonse zizwa kuli Jehova, “Leza wanyika yoonse.” (Is. 54:5) Banakristo bananike abaabo bambelele zimbi kunyina nobayoousa akaambo kakupona mbuli bamuzwakule batakkalilili munyika ino mbyaabi.

Ino Inga Mwaingula Buti?

• Muunzila nzi baalumi basyomeka bakaindi mobakapona mbuli bamuzwakule batakkalilili?

• Ino Banakristo bakusaanguna bakali kupona buti munyika?

• Mbuti Banakristo bakasimpe mbobataciindizyi kubelesya nyika?

• Nkaambo nzi ncotutakausi akaambo kakupona mbuli bamuzwakule batakkalilili munyika ino mbyaabi?

[Mibuzyo yaciiyo]

[Cifwanikiso icili apeeji 18]

Banakristo bakusaanguna kunyina nobakali kukkomanina nkondo alimwi azyintu zibi zyakulikondelezya