Skip to content

Skip to table of contents

Bantu Basyomeka Bakaindi Bakali Kusololelwa Amuuya wa Leza

Bantu Basyomeka Bakaindi Bakali Kusololelwa Amuuya wa Leza

Bantu Basyomeka Bakaindi Bakali Kusololelwa Amuuya wa Leza

‘Mwami Mupati Jehova wandituma, awalo muuya wakwe wandituma.’—IS. 48:16.

1, 2. Ncinzi ciyandika kutegwa tutondezye lusyomo, alimwi tulakulwaizyigwa buti kwiinda mukulanga-langa bantu bakaindi bakali kusyomeka?

NOKUBA kuti bantu bali kusyomeka kuzwa kuciindi ca Abelo, “tabali boonse bajisi lusyomo.” (2 Te. 3:2) Aboobo, nkaambo nzi bantu ncobajisi lusyomo alimwi ncinzi cibagwasya kuti kabasyomeka? Kaambo kapati nkakuti lusyomo lujanwa buyo lyamana kumvwugwa jwi kuzwa mu Jwi lya Leza. (Lom. 10:17) Lusyomo ncibeela camucelo wamuuya uusalala wa Leza. (Gal. 5:22, 23) Aboobo kutegwa tutondezye lusyomo, tuyandika muuya uusalala.

2 Inga kwaba kulubizya ikwaamba kuti bamaalumi abamakaintu basyomeka bakazyalwa kabajisi lusyomo. Babelesi ibapa cikozyanyo cibotu mbotubala mu Bbaibbele, bakali bantu ibakali “kulimvwa mbubonya mbotulimvwa aswebo.” (Jak. 5:17) Bakali kudooneka, bakali kulibilika alimwi bakali kulezya pele “bakapegwa nguzu.” (Heb. 11:34) Kwiinda mukubona muuya wa Jehova mbowakali kubeleka mubantu bakaindi, cilakonzya kutukulwaizya kusyomeka andiswe mazuba aano ciindi lusyomo lwesu nolusunkwa.

Muuya wa Leza Wakamupa Kuba Anguzu Musa

3-5. (a) Ino tuzyi buti kuti Musa wakagwasyigwa amuuya uusalala? (b) Ino cikozyanyo ca Musa cituyiisya nzi kujatikizya Jehova mbwapa muuya wakwe?

3 Akati kabantu boonse bakali kupona mu 1513 B.C.E., Musa ngookali “mubombemoyo kwiinda bantu boonse.” (My. 12:3) Mubelesi ooyu iwakali mubombe moyo wakapedwe mukuli mupati mucisi ca Israyeli. Muuya wa Leza wakapa Musa nguzu zya kusinsima, kubeteka, kulemba, kusololela alimwi akucita maleele. (Amubale Isaya 63:11-14.) Pele ciindi cimwi Musa wakaamba kuti mukuli wakali mulemu kapati. (My. 11:14, 15) Aboobo, Jehova ‘wakagwisya umwi muuya’ kuli Musa akupa baalumi bamwi ibali 70 kutegwa bamugwasye kunyamuna mukuli. (My. 11:16, 17) Nokuba kuti mukuli wa Musa wakali kulibonya kuti mulemu kapati, mubwini tanaakali kuunyamuna alikke alimwi nobaba baabo bali 70 ibakasalwa kuti bamugwasye tiibakali kucita oobo munguzu zyabo beni.

4 Musa wakalipedwe muuya uusalala kutegwa umugwasye kunyamuna mukuli ooyo. Nokwakaba kucinca, mbubwenya buyo Musa wakalijisi muuya iwakali kuyandika. Muuya ngwaakajisi Musa tiiwakali musyoonto kapati alimwi muuya wakajisi bamaalumi bapati ibali 70 tiiwakali munji kapati. Jehova ulapa muuya wakwe kweelana ambotuyandika, alimwi abukkale bwesu. “Leza tacesyi kupa muuya wakwe” pele ulapa “kuzwa kuli zyeezyo nzyajisi mubunji.”—Joh. 1:16; 3:34.

5 Sena kuli masunko ngomujisi? Sena zyintu ziyandika ziyaabuvwula kweelana aciindi canu? Sena mubeleka canguzu kutegwa mujane ziyandika kumuuya akumubili mumukwasyi wanu kumwi kamuliyumya akaambo kakuyungizyika kwazyintu ziyandika naa kulibilika akaambo kakuciswa? Sena mujisi mikuli milemu mumbungano? Amusyome kuti Leza ulakonzya kumupa muuya wakwe kutegwa mube anguzu nzyomuyandika kuliyumya mubukkale buli boonse.—Lom. 15:13.

Muuya Uusalala Wakagwasya Bezaleli Kuti Azwidilile

6-8. (a) Ino muuya wa Leza wakabagwasya kucita nzi ba Bezaleli a Oholiabu? (b) Ncinzi citondezya kuti ba Bezaleli a Oholiabu bakali kusololelwa amuuya wa Leza? (c) Nkaambo nzi icakacitika kuli Bezaleli ncocikulwaizya?

6 Icakacitika kuli Bezaleli iwakali kupona ciindi ca Musa citondezya zinji kujatikizya muuya wa Leza mboubeleka. (Amubale Kulonga 35:30-35.) Bezaleli wakasalidwe kuti asololele mumilimo yakubotya tempele. Sena wakalijisi luzyibo lwa zyakupanga-panga katananjila mulimo ooyu mupati? Mbokulibonya, pele mulimo ngwaakali kucita kuciindi eeco wakali wakupanga zitina zyabana Egepita. (Kul. 1:13, 14) Aboobo, mbuti Bezaleli mbwaakali kukonzya kuzuzikizya mulimo wakwe uukatazya? Jehova ‘wakamuzuzya muuya wa-Leza, busongo amaanu aluzyibo lwa milimo yoonse . . . akucita milimo yoonse yamisyobo misyobo.’ Kufwumbwa busongo mukucita zyintu Bezaleli mbwaakajisi, bwakasumpuka kwiinda mumuuya uusalala. Mbocakabede oobo akuli Oholiabu. Ba Bezaleli a Oholiabu beelede kuti bakaiya kabotu nkaambo bakacita milimo yabo alimwi bakayiisya bamwi cakucita. Inzya, Leza wakabagwasya kuti bacikonzye kuyiisya.

7 Abumbi bumboni butondezya kuti ba Bezaleli a Oholiabu bakali kusololelwa amuuya wa Leza mbwakuti mulimo wabo wakakkala kwaciindi cilamfwu. Zyintu nzyobakabamba zyakazumanana kubelesyegwa kwamyaka iibalilwa kuma 500 yakatobela. (2 Mak. 1:2-6) Mukwiimpana abasikupanga zyintu bamazuba aano, ba Bezaleli a Oholiabu tiibakali kuyanda kubikka citondezyo cakuti mbebakacita mulimo ooyo. Bulumbu bwakali kupegwa kuli Jehova akaambo kakuzwidilila kwabo.—Kul. 36:1, 2.

8 Mazuba aano, tulakonzya kupegwa milimo iikatazya iiyandika luzyibo lwaalubazu mbuli kuyaka, kusimba mabbuku, kulibambila miswaangano mipati, kulanganya ziyandika mumasena muli ntenda zilicitikila, kubandika abamadokota alimwi ababelesi bamucibbadela kujatikizya mbotukubona kubelesya bulowa kweelana a Magwalo. Zimwi ziindi milimo eeyi ilacitwa ababelesi bacibwene, pele ziindi zinji ilacitwa abasikulisungula ibatajisi luzyibo mumulimo uugaminide. Muuya wa Leza ulabagwasya mukusoleka kwabo. Sena kuli nomwakakaka kutambula mukuli mumulimo wa Jehova kamulimvwa kuti bamwi baleelela kapati kwiinda ndinywe? Amuyeeye kuti, muuya wa Jehova ulakonzya kuyungizya luzyibo lwanu alimwi akumugwasya kuzuzikizya mukuli ngomwapegwa.

Muuya wa Leza Wakamugwasya Joshua Kuti Azwidilile

9.Ino bana Israyeli bakalijana mubukkale buli buti nobakalonga, alimwi mubuzyo nzi wakabuzyigwa?

9 Muuya wa Leza alimwi wakasololela muntu umwi wakapona muciindi ca Musa a Bezaleli. Nokwakainda buyo ciindi cisyoonto kuzwa nobakalonga bana Israyeli, bana Amaleki bakalwana bantu ba Leza. Cakalisikide ciindi cakuti bana Israyeli balikwabilile. Nokuba kuti tiibakazyibide kulwana, bana Israyeli bakeelede kulwana ciindi cakusaanguna kuzwa ciindi nibakazwa mubuzike. (Kul. 13:17; 17:8) Kwakali kuyandika muntu wakali kukonzya kusololela basikalumamba. Ino nguni wakali kuyoobasololela?

10.Nkaambo nzi bana Israyeli ncobakazunda munkondo nibakali kusololelwa a Joshua?

10 Joshua ngookasalwa. Pele naakaamba mulimo ngwaakali kucita kaindi kutegwa azwidilile, ino mulimo nzi ngwaakali kukonzya kwaamba? Muzike? Sikubweza bwizu bwakuumya zitina? Sikubwezelela mana? Masimpe, bakaapanyina Joshua ba Elisama bakali basilutwe babana Efraimu alimwi bakali kusololela baalumi bali 108,100 banzubo zyotatwe zyabana Israyeli. (My. 2:18, 24; 1 Mak. 7:26, 27) Pele Jehova wakapa malailile kwiinda muli Musa kuti Joshua nguweelede kusololela basikalumamba ibakali kuyoolwana basinkondonyina kutali Elisama naa mwanaakwe Nuni. Nkondo yakatola ciindi cilamfwu cabuzuba oobo. Akaambo kakumvwida kwa Joshua alimwi akulumba busolozi bwa muuya uusalala wa Leza, bana Israyeli bakazunda.—Kul. 17:9-13.

11. Mbuti mbotukonzya kuzwidilila mumulimo wesu uusetekene mbubwenya mbwaakacita Joshua?

11 Mukuya kwaciindi, Joshua “kazwide muuya wabusongo,” wakanjila mubusena bwa Musa. (Dt. 34:9) Muuya uusalala kunyina nookamupa nguzu zyakusinsima naa kucita maleele mbuli Musa, pele wakamugwasya kusololela bana Israyeli munkondo zyalo zyakapa kuti bazunde bana Kanana. Mazuba aano tulakonzya kulimvwa kuteelela kucita zyintu zimwi mumulimo wesu uusetekene. Nokuba boobo, mbubwenya mbuli Joshua tulakonzya kuba masimpe kuti tuyoozwidilila kuti twaatobela malailile ngatupa Leza.—Jos. 1:7-9.

“Muuya wa Jehova Wakaselukila Gideoni”

12-14. (a) Ino kaambo kakuti baalumi bali 300 bakakonzya kuzunda basikalumamba bayoosya bana Midiyani katondezya nzi? (b) Ino Jehova wakamuyumya-yumya buti Gideoni? (c) Ino Leza utusyomezya nzi mazuba aano?

12 Joshua naakafwa Jehova wakazumanana kutondezya kuti ulazibelesya nguzu zyakwe kuyumya baabo basyomeka kulinguwe. Mubbuku lya Babetesi muli zibalo zyaamba bantu “bakanyina nguzu pele bakapegwa nguzu.” (Heb. 11:34) Kwiinda mumuuya uusalala Leza wakagwasya Gideoni kutegwa alwanine bantu bakwe. (Bab. 6:34) Mweelwe wabasikalumamba ngwaakabunganya Gideoni wakali musyoonto cakuti bana Midiyani bone bakeelede kulwana muntu omwe. Nokuba kuti basinkondonyina bakali banji kwiinda mbabo, Jehova wakali kubona bana Israyeli kuti mbanji. Mweelwe wabasikalumamba wakacesyegwa ziindi zyobilo cakuti basinkondo bali 450 bakeelede kulwana muntu omwe. (Bab. 7:2-8; 8:10) Ooyu ngomweelwe Jehova ngwaakali kuyanda. Kuti bazunda munkondo, nguni wakali kukonzya kulisumpula akwaamba kuti bazunda akaambo kanguzu naa busongo bwamuntu?

13 Gideoni abasikalumamba bakwe bakali afwaafwi kumanizya kulibambila. Ikuti nimwakali akati kabasikalumamba basyoonto aaba, sena nimwakalimvwa kukwabililwa akaambo kakuti basikalumamba bakali bakandu alimwi batakazyibide kulwana bagusyigwa? Sena nimwakayoowa nomuyeeya mbozyakali kuyoocitika zyintu? Tatudooneki kuzyiba Gideoni mbwaakalimvwa. Wakacita ncaakaambilwa kucita. (Amubale Babetesi 7:9-14.) Jehova kunyina naakamunyemena Gideoni akaambo kakulomba citondezyo cakuti Leza wakali anguwe. (Bab. 6:36-40) Muciindi caboobo, Leza wakayumya lusyomo lwa Gideoni.

14 Jehova ulaanguzu zinji. Ulakonzya kuvwuna bantu bakwe mumapenzi manji, cimwi ciindi ulakonzya kubelesya bantu balibonya kuti tabajisi nguzu. Zimwi ziindi tulakonzya kulimvwa kuti basinkondoma mbanji kapati naa kuti tuli mubukkale bukatazya kapati. Tatweelede kulangila cisyomezyo camaleele mbuli ncaakatambula Gideoni, pele tulakonzya kujana busolozi acisyomezyo mu Jwi lya Leza alimwi amumbungano yakwe iisololelwa amuuya. (Lom. 8:31, 32) Zyintu nzyatusyomezya Jehova caluyando zilayumya lusyomo lwesu alimwi zilatugwasya kuzyiba kuti Mugwasyi wesu.

‘Muuya wa Jehova Lino Wakaboola Aali Jefita’

15, 16. Nkaambo nzi mwana musimbi wa Jefita ncaakazilanganya kabotu zyintu, alimwi mbuti bazyali mbobakulwaizyigwa acikozyanyo eeci?

15 Amubone cikozyanyo acimbi. Ciindi bana Israyeli nibakali kulwana abana Amoni, muuya wa Jehova wakaboola aali Jefita. Kajisi makanze aakutembaula Jehova kwiinda mukuzunda munkondo, Jefita wakakonka cikonke cakali kukatazya kuzuzikizya. Wakakonka kuti, ikuti Leza waaba bana Amoni mumaanza aakwe, muntu wamuŋanda yakwe uutiboole akumutambula ciindi nazwa kunkondo wakali kuyoomwaaba kuli Jehova. Jefita naakali kupiluka kazwa kuzunda bana Amoni, mwanaakwe musimbi wakabalika kuyoomutambula. (Bab. 11:29-31, 34) Sena eeci cakamugambya Jefita? Peepe, akaambo kakuti wakajisi buyo mwana omwe. Jefita wakacizuzikizya cikonke eeco kwiinda mukupa mwanaakwe kuti abelekele Jehova kutente lyakubunganina ku Silo. Mbwaanga wakali mukombi uusyomeka wa Jehova, awalo mwana wa Jefita wakaliyandide kuzuzikizya cikonke cabausyi. (Amubale Babetesi 11:36.) Muuya wa Jehova wakabapa nguzu nzyobakali kuyandika.

16 Ncinzi cakamugwasya mwana musimbi wa Jefita kuti abe amuuya wakulyaaba uuli boobo? Cakutadooneka lusyomo lwakwe lwakayuma kwiinda mukubona busungu akulyaaba kwabausyi mumulimo wa Leza. Nobazyali, cikozyanyo canu cilakonzya kubagwasya bana banu. Nzyomusala zitondezya kuti nzyomwaamba mulazisyoma. Bana banu balazyibona nzyomucita, mipailo yanu akuyiisya kwanu kubotu mbokweendelana acikozyanyo ncomupa nomubelekela Jehova amoyo oonse. Ciindi bana banu nobacita oobo, cakutadooneka bayooba aluyandisisyo lwakubelekela Jehova. Eeci cipa kukkomana.

‘Muuya wa Jehova Wakamugwasya Samsoni’

17. Ncinzi ncaakacita Samsoni kwiinda mukugwasyigwa amuuya wa Leza?

17 Amubone cikozyanyo acimbi. Ciindi bana Israyeli nobakali mubuzike ku Filisti, “muuya wa-Jehova wakatalika kumubusya” Samsoni kutegwa avwune bana Israyeli. (Bab. 13:24, 25) Samsoni wakagwasyigwa kucita zyintu zikankamanisya kapati. Ciindi bana Filisti nobakoongelezya bana Israyeli kuti bamujate Samsoni, “muuya wa-Jehova wakamuselukila canguzu, elyo intambo nzyakajisi amaboko aakwe akaba mbuli tutambo buyo tutentedwe mumulilo azyaanzyo zyakwe zyakeenzunuka amaanza aakwe.” (Bab. 15:14) Mukuya kwaciindi, Samsoni tanaakasala kabotu calo cakapa kuti nguzu zyakwe zimane, nokuba boobo ciindi camamanino wakapegwa nguzu ‘akaambo kalusyomo.’ (Heb. 11:32-34; Bab. 16:18-21, 28-30) Muuya wa Jehova wakamugwasya Samsoni munzila iilibedelede akaambo kabukkale bukatazya mwaakabede. Nokuba boobo, eezyi zyintu zyakacitika kaindi zilatukulwaizya kapati. Munzila nzi?

18, 19. (a) Ncisyomezyo nzi ncotujana kuzyintu zyakamucitikila Samsoni? (b) Mbuti mbomwagwasyigwa kwiinda mukulanga-langa zikozyanyo zyabantu basyomeka mucibalo eeci?

18 Andiswe tulausyoma muuya uusalala mbubwenya mbuli Samsoni. Tulacita oobo notubeleka mulimo Jesu ngwaakapa basikutobela bakwe, mulimo “[wa]kukambaukila bantu akupa bumboni cakulomya.” (Mil. 10:42) Cimwi ciindi cilakonzya kukatazya kucita mulimo ooyu. Eelo kaka tulakkomana kuti Jehova ulatupa muuya wakwe uupa kuti cikonzyeke kuzuzikizya milimo yaandeene-andene njatupede! Aboobo, notucita mulimo wesu, tulakonzya kwaamba mbubwenya mbwaakaamba musinsimi Isaya kuti: ‘Mwami Mupati Jehova wandituma, awalo Muuya wakwe wandituma.’ (Is. 48:16) Masimpe, muuya wa Leza wakatutuma. Tulabikkila maano kumulimo wesu katuzyi kuti Jehova uyootugwasya kuti tweelele mulimo mbubwenya mbuli Musa, Bezaleli a Joshua. Tulabweza “panga lyamuuya, nkokuti ijwi lya Leza,” katusinizyide kuti uyootupa nguzu mbubwenya mbuli Gideoni, Jefita a Samsoni. (Ef. 6:17, 18) Kwiinda mukusyoma kuti Jehova ulakonzya kutugwasya kuliyumya mumapenzi, tulakonzya kuyuma kumuuya mbuli Samsoni mbwaakajisi nguzu zinji zyakumubili.

19 Cakutadooneka, Jehova ulabalongezya aabo baiminina bukombi bwakasimpe. Kwiinda mukucita kweelana amuuya uusalala wa Leza, lusyomo lwesu luyookomena. Eelo kaka tuyookkomana ­kulanga-langa zyintu zikkomanisya zilembedwe mu Magwalo aa Banakristo aa Chigiliki! Tuyoolanga-langa muuya wa Jehova mbowakagwasya babelesi bakwe basyomeka bamumwaanda wakusaanguna, ­ciindi ca Pentekoste 33 C.E. kacitanasika alimwi anocakainda. Zibalo eezyi ziyoolangwa-langwa mucibalo citobela.

Ino mwagwasyigwa buti kwiinda mukulanga-langa muuya wa Leza mbookali kubeleka aali . . .

• Musa

• Bezaleli?

• Joshua?

• Gideoni?

• Jefita?

• Samsoni?

[Mibuzyo yaciiyo]

[Majwi aakwelelezya sikubala aali apeeji 22]

Muuya wa Leza ulakonzya kutugwasya kuyuma kumuuya mbuli Samsoni mbwaakajisi nguzu zinji zyakumubili

[Cifwanikiso icili apeeji 21]

Nobazyali, cikozyanyo canu cibotu cilayandika kapati kubana banu