Skip to content

Skip to table of contents

Amwiiye Kulinda Kuli Baapostolo ba Jesu

Amwiiye Kulinda Kuli Baapostolo ba Jesu

Amwiiye Kulinda Kuli Baapostolo ba Jesu

“Amukkale aano, mulinde antoomwe andime.”—MT. 26:38.

1-3. Mbuti baapostolo mbobakaalilwa kulinda masiku aamamanino aa Jesu anyika, alimwi ncinzi citondezya kuti bakaiya ciiyo kumakani aaya?

AMWEEZYEEZYE cakacitika masiku aamamanino aabuumi bwa Jesu bwaanyika. Jesu waboola kubusena mbwayandisya, muunda wa Getesemane, kujwe lya Jerusalemu. Waboola abaapostolo bakwe basyomeka. Kakatazyidwe kapati mumizeezo alimwi amumoyo, Jesu uyanda kuba alikke kutegwa apaile.—Mt. 26:36; Joh. 18:1, 2.

2 Botatwe akati kabaapostolo bakwe—Petro, Jakobo a Johane—baunka a Jesu kubusena buli mukati kamuunda. Wabaambila kuti: “Amukkale aano, mulinde antoomwe andime” mpoonya walo waunka kuyoopaila. Naapiluka, wajana beenzinyina balilede. Alimwi wabakombelezya kuti: “Amulinde.” Pele, boona alimwi ziindi zyobilo. Nikwainda ciindi busiku mbubwenya oobu, baapostolo boonse baalilwa kupakamana kumuuya. Alimwi bamulekelezya Jesu akumutija.—Mt. 26:38, 41, 56.

3 Cakutadooneka, baapostolo bakatyompwa akaambo kakukakilwa kupakamana. Baalumi aaba basyomeka bakaiya kumakani aaya. Ibbuku lya Milimo litondezya kuti kumbele bakazumanana kupa cikozyanyo cibotu cakulinda. Masimpe, cikozyanyo cabo cakabakulwaizya Banakristonyina kucita mbubwenya oobu. Lino kwiinda lyoonse, tweelede kuzumanana kulinda. (Mt. 24:42) Atulange-lange ziiyo zyotatwe zijatikizya kulinda nzyotukonzya kwiiya kubbuku lya Milimo.

KUBIKKILA MAANO KUBUSOLOZI BUJATIKIZYA NKOBAKEELEDE KUKAMBAUKILA

4, 5. Ino Paulo abasilweendonyina bakasololelwa buti amuuya uusalala?

4 Cakusaanguna, baapostolo bakali kubikkila maano kubusolozi bujatikizya nkobakeelede kukambaukila. Mutupango tumwi mubbuku lya Milimo, tulabona Jesu mbwaakabelesya muuya usalala ngwaakapegwa a Jehova kusololela mwaapostolo Paulo abeenzinyina mbaakali kweenda limwi mulweendo oolu lulibedelede. (Mil. 2:33) Atubasangane mulweendo lwabo.—Amubale Milimo 16:6-10.

5 Paulo, Sila a Timoteo bakazwa kudolopo lya Lustra kumusanza aa Galatiya. Nokwakainda mazuba aali mbwaabede, bakasika kumugwagwa wabana Roma uutozya kumbo kucilawo cakajisi bantu banji mucooko ca Asiya. Basilweendo aaba bakali kuyanda kutola nzila eeyi kutegwa bakaswaye madolopo aakajisi myaanda yabantu ibakali kuyandika kumvwa makani aajatikizya Kristo. Nokuba boobo, kuli cintu cakabalesya kuzumanana anzila eeyi. Mukapango 6 tubala kuti: “Bakainda mu Fuligiya amucisi ca Galatiya nkaambo muuya uusalala wakabakasya kwaamba jwi mucooko ca Asiya.” Munzila iitapanduludwe kabotu mu Bbaibbele, imuuya usalala wakabakasya basilweendo aaba kukambaukila mucooko ca Asiya. Cakutadooneka, Jesu—kwiinda mukubelesya muuya wa Leza—wakali kuyanda kusololela Paulo alimwi abasilweendonyina kuti bagame kumbi.

6, 7. (a) Ncinzi cakamucitikila Paulo abasilweendonyina afwaafwi a Bituniya? (b) Ncinzi ncibakasala kucita basikwiiya, alimwi ncinzi cakacitika?

6 Ino basilweendo aaba bakagama kuli? Kapango 7 kapandulula kuti: “Kunze lyaboobo, nibakali kuselemukila ku Musiya bakasolekesya kuunka ku Bituniya, pele muuya wa Jesu tiiwakabazumizya pe.” Mbokunga bakakasyigwa kukambaukila mu Asiya, Paulo abasilweendonyina bakagama kunyika kutegwa bakakambaukile mumadolopo aaku Bituniya. Nokuba boobo, nobakasika kufwaafwi a Bituniya, Jesu alimwi wakabelesya muuya uusalala kubakasya kukambaukila mubusena oobu. Aciindi eeci, baalumi aaba beelede kuti bakazyingwa. Bakalizyi ncobakeelede kukambauka alimwi ambobakeelede kukambauka, pele tiibakazyi nkobakeelede kukambaukila. Tulakonzya kucipandulula boobu: Bakakonkomona amulyango waku Asiya—pele tiibakazumizyigwa kunjila. Bakakonkomona amulyango waku Bituniya—pele alimwi tiibakazumizyigwa kunjila. Sena bakacileka kukonkomona? Peepe, aaba bakali bakambausi basungu.

7 Aciindi eeci, aaba baalumi bakasala kucita cintu cimwi catakali kulangilwa. Kapango 8 kapandulula kuti: “Aboobo bakaciinda kumbali cisi ca Musiya akuselemukila ku Tulowa.” Aboobo, basilweendo aaba bakatozya kumbo alimwi bakeenda kwamakkilomita aasika ku 563, bakaindilila madolopo aali mbwaabede mane bakasika kucito ca Trowa, nkobakali kukonzya kuzumizyigwa kunjila mu Makedoniya. Ookuya, Paulo naakakonkomona kwaciindi catatu, mulyango wakajaluka. Kapango 9, kalapandulula cakatobela kucitika: “Eelyo masiku aayo Paulo wakabona cilengaano: mwaalumi umwi muna Makedoniya wakaliimvwi kamukombelezya kuti: ‘Amuzabukile okuno ku Makedoniya mutugwasye.’” Lino, Paulo wakakuzyiba nkwaakeelede kukambaukila. Cakutasowa ciindi baalumi aaba bakatanta bwato akuunka ku Makedoniya.

8, 9. Ncinzi ncotukonzya kwiiya kucibalo calweendo lwa Paulo?

8 Ino nciiyo nzi ncotukonzya kwiiya kumakani aaya? Amubone kuti lilikke buyo Paulo naakatalika lweendo lwakuunka ku Asiya ndendilyo muuya wa Leza nowakabasololela. Alimwi, lilikke buyo Paulo naakasika afwaafwi a Bituniya, ndendilyo Jesu naakabasololela. Alimwi lilikke buyo Paulo naakasika ku Trowa, ndendilyo Jesu naakamulailila kuunka ku Makedoniya. Mbwali mutwe wambungano, mazuba aano Jesu ulakonzya kutusololela munzila iili mbuli yeeyi. (Kol. 1:18) Mucikozyanyo, ambweni muyanda kubeleka mulimo wabupainiya naa kuunka kubusena kubulide basikumwaya ba Bwami. Pele ambweni cikonzya kucitika ncakuti mwamana kulibambila naa kubweza ntaamu ziyandika kuti muzuzikizye mbaakani yanu, ndendilyo Jesu nayoomusololela kwiinda mukubelesya muuya wa Leza. Amweezyeezye cikozyanyo eeci: Namutekenya ulakonzya kuunyona mootokala kuti ugame kulumwensyi naa kululyo lilikke buyo kuti mootokala kaweenda. Mbubwenya buyo, Jesu ulakonzya kutusololela kuti tuyungizye mulimo wesu lilikke buyo ikuti naa twatalika kale kweenda—nkokuti ikuti naa twabweza ntaamu ziyandika kuti tuzuzikizye mbaakani yesu.

9 Pele, ino mbuti ikuti naa tiimwazwidilila mpoonya-mpoonya? Sena mweelede kutyompwa akaambo kakuyeeya kuti muuya wa Leza taumusololeli? Amuyeeye kuti Paulo awalo wakajana buyumuyumu. Nokuba boobo, wakazumanana kukonkomona mane wakajana mulyango iwakajaluka. Mbubwenya buyo, ikuti naa mwazumanana kuyandaula “mulyango mupati uutola kumulimo,” andinywe mulakonzya kulongezyegwa.—1 Ko. 16:9.

BAKALIPAKAMENE KUJATIKIZYA MIPAILO

10. Ncinzi citondezya kuti kupakamana kujatikizya mipailo kulayandika kutegwa tuzumanane kulinda?

10 Lino atulange-lange ciiyo cabili cijatikizya kulinda ncotukonzya kwiiya kubakwesu Banakristo bamumwaanda wamyaka wakusaanguna: Bakalipakamene kujatikizya mipailo. (1 Pe. 4:7) Kutegwa tucikonzye kuzumanana kulinda tweelede kuzumanana kupaila. Amuyeeye kuti naakali mumuunda wa Getesemane kakuceede buyo ciindi cisyoonto kuti aangwe, Jesu wakaambila baapostolo bakwe botatwe kuti: “Amulinde akuzumanana kupaila.”Mt. 26:41.

11, 12. Nkaambo nzi alimwi muunzila nzi Heroda mwaakabapenzya Banakristo kubikilizya a Petro?

11 Petro walo wakaliko ciindi eeci, wakalibonena mboigwasya mipailo iizwa aansi aamoyo. (Amubale Milimo 12:1-6.) Mutupango twakusaanguna twacibalo eeci, twiiya kuti Heroda wakatalika kupenzya Banakristo kutegwa bamuyande ba Juda. Tacidoonekwi buya kuti Heroda wakalizyi kuti Jakobo wakali mwaapostolo iwakali kumvwana kapati a Jesu. Aboobo, Heroda wakajaya Jakobo “apanga.” (Kapango 2) Aboobo, imbungano yakasweekelwa mwaapostolo uuyandwa. Eeli lyakali sunko kaka kubakwesu!

12 Ncinzi acimbi Heroda ncaakacita? Kapango 3 kapandulula kuti: “Naakabona kuti cakababotela ba Juda, wakamujata Petulo awalo.” Pele baapostolo bamwi kubikkilizya a Petro aciindi cimwi bakaligusyidwe muntolongo munzila yamaleele. (Mil. 5:17-20) Kuboneka kuti awalo Heroda wakalaazyi makani aaya. Aboobo, aciindi eeci Mwami ooyu mumpelenge kunyina naakali kuyanda kuti Petro ajane nzila yakutija muntolongo. Wakabikka Petro muntolongo yakali kulindilwa “ankamu zyabasikalumamba zyone izyakali kupana bulizyi, inkamu aimwi kaijisi basikalumamba bone, mbwaanga wakali kuyanda kumuleta kumbele lyabantu lyamana Pobwe lya Kwiindilila.” (Kapango 4) Amuyeeye buyo! Heroda wakalailila kuti Petro aangwe akati kabasikalumamba bobile, alimwi kwakali basikalumamba bali 16 ibakali kwiinzyanya kumugatela masyikati amasiku kutegwa mwaapostolo ooyu atatiji. Wakali kuyanda kuti amujaye Petro lyamana Pobwe lya Kwiindilila kutegwa abakkomanisye bantu. Mubukkale oobu bukatazya kapati, ino ncinzi ncobakeelede kucita Banakristonyina Petro?

13, 14. (a) Ino mbungano yakacita buti akaambo kakwaangwa kwa Petro? (b) Ncinzi ncotukonzya kwiiya ku Banakristonyina Petro kujatikizya makani aamupailo?

13 Imbungano yakalizyi cakucita. Mukapango 5 tubala kuti: “Aboobo Petulo wakali muntolongo; pele mbungano yakazumanana kumupailila kuli Leza camoyo woonse.” Inzya, camoyo woonse bakamupailila imunyina ooyu uuyandwa. Lufwu lwa Jakobo tiilwakabapa kuyeeya kuti tacigwasyi kupaila. Muciindi caboobo, bakalizyi kuti mipailo yabantu basyomeka ilayandika kapati kuli Jehova. Ikuti mipailo eeyi kayeendelana anzyayanda, ulayiingula.—Heb. 13:18, 19; Jak. 5:16.

14 Ino ncinzi ncotukonzya kwiiya twalanga ncobakacita Banakristonyina Petro? Kuzumanana kulinda tacaambi buyo kulipailila tobeni pe, pele tweelede kubapailila abalo bakwesu abacizyi. (Ef. 6:18) Sena kuli bakombima mbomuzyi ibajisi mapenzi? Ibamwi ambweni bali mukupenzyegwa, balakasyigwa amfwulumende, balaciswa naa bakacitikilwa ntenda zyacibukila mbuta. Inga cainda kubota kubapailila bakwesu abacizyi aaba. Kunze lyaboobo, ambweni kuli bamwi mbomuzyi ibajisi mapenzi aaboneka mbuli kuti taali mapati. Andiza bajisi mapenzi aajatikizya mukwasyi, kutyompwa, naa kuciswa-ciswa. Ikuti naa mwasaanguna kukkala ansi kuyeeya kamutanapaila, mulakonzya kuyeeya bantu mbomukonzya kubandauka nomupaila kuli Jehova, “[Uu]swiilila zikombyo.”—Int. 65:2.

15, 16. (a) Amupandulule mungelo wa Jehova mbwaakaangununa Petro muntolongo. (Amubone cifwanikiso cili aansi aawa.) (b) Nkaambo nzi ncocuumbulizya kuyeeya Jehova mbwaakamuvwuna Petro?

15 Ncinzi cakacitika kuli Petro? Mubuzuba bwamamanino imasiku kali muntolongo, kalede akati kabasikalumamba bobilo ibakali kumugatela, Petro wakacitikilwa zyintu zigambya. (Amubale Milimo 12:7-11.) Amweezyeezye cakacitika: Cakutayeeyelwa, mumuni wakamweka mucitolokesi mwaakabede. Katalibonyi kuli basikalumamba ibakali kugatela, mungelo wakazikwiima mbuli waawa, amane cakufwambaana wakamubusya Petro. Eezyo nketani zyakali kumaanza aakwe zyakaile kuloka. Mpoonya mungelo wakagwisya Petro mucitolokesi akumusololela anze kwiinda aakali basikalumamba ibakali kugatela anze, mane bakainda amulyango iwakajalidwe acijazyo calubulo lwabutale, “[i]cakalijalukila cini.” Nibakasika kumugwagwa kunze aantolongo, mungelo wakazimaana. Petro wakaangununwa.

16 Sena tacitupi kuba alusyomo luyumu ikubona kuti Jehova ulijisi nguzu zinji kapati cakuti ulakonzya kuvwuna babelesi bakwe? Masimpe, mazuba aano tatulangili Jehova kuti atuvwune munzila yamaleele. Nokuba boobo, tulijisi lusyomo lwakuti ulabelesya nguzu zyakwe kugwasya bantu bakwe mazuba aano. (2 Mak. 16:9) Kwiinda mumuuya wakwe uujisi nguzu kapati, ulakonzya kutugwasya kuliyumya mumasunko aakonzya kutusikila. (2 Ko. 4:7; 2 Pe. 2:9) Ino-ino Jehova uyoobelesya Mwanaakwe kugusya tuulunzuma twabantu ibali muntolongo iikatazyide, nkokuti ilufwu. (Joh. 5:28, 29) Lusyomo ndotujisi muzisyomezyo zya Jehova lulakonzya kutugwasya kuba basicamba ciindi notusikilwa masunko naa mapenzi mazuba aano.

BAKAKAMBAUKA CAKULOMYA NOKUBA KUTI BAKALI KUJANA BUYUMUYUMU

17. Mbuti Paulo mbwaakapa cikozyanyo cibotu mumakani aakukambauka cabusungu kumwi kazyi kuti ciindi camana?

17 Lino atubone ciiyo catatu cijatikizya kulinda ncotukonzya kwiiya kubaapostolo: Bakazumanana kukambauka cakulomya nokuba kuti bakali kujana buyumuyumu. Kutegwa tuzumanane kulinda, tweelede kukambauka cabusungu kumwi katuzyi kuti ciindi camana. Mwaapostolo Paulo wakapa cikozyanyo cibotu mumakani aaya. Wakali musungu, wakaunka kumasena aaindene-indene alimwi wakatalisya mbungano zinji. Wakaliyumya mumapenzi manji, pele kunyina naakaleka kuba musungu naa kutalika kuyeeya kuti ciindi nkocicili.—2 Ko. 11:23-29.

18. Mbuti Paulo mbwaakazumanana kukambauka cakulomya naakali muntolongo ku Roma?

18 Atulange-lange makani aamamanino aajatikizya Paulo mubbuku lwa Milimo, aalembedwe mubbuku lya Milimo caandaano 28. Paulo wakasika ku Roma, kwalo nkwaakeelede kuyooima kumbele lya Nero. Wakabikwa muntolongo andiza kaangilidwe nketani kuli sikalumamba wakali kumugatela. Nokuba boobo, kunyina nketani yakali kukonzya kupa kuti mwaapostolo ooyu musungu acileke kukambauka. Paulo wakazumanana kujana nzila zyakukambauka. (Amubale Milimo 28:17, 23, 24.) Nokwakainda buyo mazuba otatwe kuzwa naakasika ku Roma, Paulo wakaita baalumi balemekwa akati kaba Juda kutegwa abakambaukile. Mpoonya, mubuzuba bwakasalidwe, Paulo wakakambauka kapati. Kapango 23 kaamba kuti: “Lino [ba Juda banyezi] bakapangana buzuba bwakuswaangana anguwe, alimwi banji bakaboola kulinguwe mubusena mwaakali kukkala. Eelyo wakabaambila makani kwiinda mukubalungulwida Bwami bwa Leza kutegwa abape kusyoma kwiinda mukusalazya kwaamba zya Jesu zili mumulawo wa Musa alimwi a Basinsimi, kuzwa cifwumofwumo kusikila kumangolezya.”

19, 20. (a) Nkaambo nzi Paulo ncaakacikonzya kukambauka kabotu? (b) Ncinzi Paulo ncaakacita akaambo kakuti tabali boonse bakaazumina makani mabotu?

19 Nkaambo nzi Paulo ncaakacikonzya kukambauka kabotu? Amubone kuti kapango 23 katondezya twaambo tuli mbotubede twakapa kuti acite oobo. (1) Wakabikkila maano kukwaamba zya Bwami bwa Leza. (2) Kutegwa makani ngaakali kwaamba abanjile mumoyo bantu, wakali “kusalazya kwaamba.” (3) Wakasalazya twaambo kwiinda mukubelesya Magwalo. (4) Wakalilyaabide mumulimo, wakakambauka “kuzwa cifwumofwumo kusikila kumangolezya.” Paulo wakakambauka kabotu, pele tabali boonse bakazumina makani ngaakali kukambauka. Kapango 24 kaamba kuti: “Bamwi bakatalika kuzisyoma zyintu nzyaakaamba; pele bamwi tiibakasyoma pe.” Bantu aaba bakatalika kukazyanya, mpoonya bakaandaana.

20 Sena Paulo wakatyompwa akaambo kakuti tabali boonse bakaazumina makani mabotu? Peepe! Lugwalo lwa Milimo 28:30, 31 lutwaambila kuti: “Wakazumanana kukkala ooko kwamyaka yobilo iikkwene muŋanda njaakali kulitelela mwini, alimwi wakali kubatambula kabotu boonse bakali kumuswaya, kabakambaukila Bwami bwa Leza akuyiisya zyintu zijatikizya Mwami Jesu Kilisito cakutayoowa abuniini, kakunyina uumukasya.” Majwi aaya aakulwaizya ngaamamanino mubbuku eeli lya Milimo ilyakasololelwa amuuya.

21. Ncinzi ncotukonzya kwiiya kucikozyanyo ca Paulo ciindi naakaangidwe muŋanda?

21 Ncinzi ncotukonzya kwiiya kucikozyanyo ca Paulo? Ciindi naakaangidwe muŋanda, Paulo tanaakaangulukide kukambauka kuŋanda aŋanda. Nokuba boobo, wakazumanana kuzibona kabotu zyintu, wakali kubakambaukila bantu boonse ibakali kuboola kulinguwe. Mbubwenya buyo, bantu ba Leza banji mazuba aano balazumanana kukkomana alimwi akukambauka noliba leelyo nobabikkwa muntolongo akaambo kalusyomo lwabo. Ibamwi bakwesu abacizyi ibayandwa kapati bali mubukkale butabazumizyi kuzwa aŋanda, andiza akaambo kakuti bakkala mumaanda nkobalanganya bantu bacembeede, naa akaambo kakuciswa-ciswa. Balabakambaukila bamadokota, beenzu, alimwi abamwi ibaboola kubabona. Ncobayandisya nkupa bumboni cakulomya kujatikizya Bwami bwa Leza. Eelo kaka tulikkomene akaambo kacikozyanyo cibotu ncobapa!

22. Ino makanze nzi ngomujisi nomulindila mamanino aabweende bwazyintu oobu bubyaabi?

22 Cilisalede kuti kuli zyintu zinji nzyotukonzya kwiiya kujatikizya kulinda kubaapostolo alimwi a Banakristo bambi bamumwaanda wamyaka wakusaanguna baambidwe mubbuku lyamu Bbaibbele lya Milimo. Notulindila kumana kwabweende bwazyintu oobu bubyaabi, atube aamakanze akutobela cikozyanyo ca Banakristo bamumwaanda wamyaka wakusanguna kwiinda mukukambauka cabusicamba alimwi cabusungu. Taakwe coolwe cimbi ncotukonzya kuba acalo kwiinda kutola lubazu ‘mukukambauka cakulomya’ kujatikizya Bwami bwa Leza.—Mil. 28:23.

NCINZI NCOMUKONZYA KWIIYA KUTWAAMBO OOTU:

․․․․․

Kubikkila maano kubusolozi kujatikizya nkotweelede kukambaukila?

․․․․․

Kupakamana kujatikizya mupailo?

․․․․․

Kukambauka cakulomya nokuba kuti twajana buyumuyumu?

[Mibuzyo yaciiyo]

[Kabbokesi kali apeeji 13]

“BBUKU LYA MILIMO NDALIMVWSYA KWIINDA KAINDI”

Naakamana kubala bbuku lya “Bearing Thorough Witness” About God’s Kingdom, mulangizi weendeenda wakaamba mbwaakalimvwa naakaamba kuti: “Ibbuku lya Milimo ndakalimvwisya kwiinda kaindi. Ndakazibala zibalo zyamubbuku lya Milimo ziindi zinji, pele kunyina nondakali kuzimvwisya. Lino ndilimvwa kuti ndililelekedwe kubona bubotu bwabbuku eeli akulimvwisya kwiinda kaindi.”

[Cifwanikiso icili apeeji 12]

Mungelo wakasololela Petro kwiinda amulyango wakajalidwe acijazyo calubulo lwabutale