Skip to content

Skip to table of contents

Munyono Kampenda Ikakonzya Kunyonganya Mizeezo Yesu

Munyono Kampenda Ikakonzya Kunyonganya Mizeezo Yesu

Munyono Kampenda Ikakonzya Kunyonganya Mizeezo Yesu

Napoleon Bonaparte wakaluujisi. Julius Caesar wakaluujisi. Alexander Mupati wakaluujisi. Nikuba kuti bakalijisi nguzu alimwi abulemu, baalumi aaba bakalijisi munyono mumyoyo yabo, kampenda ikakonzya kunyonganya mizeezo yamuntu. Boonse botatwe bakalijisi munyono kujatikizya muntu umbi.

Haabusongo wazyina lyakuti Bertrand Russell wakalemba kuti: “Napoleon wakalijisi munyono kuli Caesar, Caesar wakajisi munyono kuli Alexander [Mupati], mpoonya Alexander wakajisi munyono kuli Hercules walo iwakali muntu wakuyeeyela buyo.” Munyono ulakonzya kupenzya muntu uuli woonse tacikwe makani naa ujisi lubono lunji buti, bube bubotu buli buti, alimwi naa upona buumi bubotu buti.

Munyono nkubikkilila bamwi kumoyo akaambo kazyintu nzyobajisi, lubono azimwi buyo. Nilyaamba kwiindana kuliko akati kamunyono alimwi abbivwe ibbuku limwi ilyaamba zyamu Bbaibbele lyaamba kuti: “‘Ibbivwe’ caamba kulombozya kuba kabotu kwiinda bamwi, mpoonya ibbala lyakuti ‘munyono’ lyaamba kulombozya kuti umwi nzyajisi zileke kuba zyakwe.” Muntu uujisi munyono uyanda kuti zyintu nzyobajisi bamwi zibe zyakwe.

Tweelede kulilingula kubona munyono mboukonzya kuboola alimwi azyintu zibyaabi ziliko akaambo kamunyono. Ikapati ncotuyandika nkuzyiba ntaamu nzyotukonzya kubweza kutegwa tutalekeli munyono kutweendelezya mubuumi bwesu.

IMUUYA UUKONZYA KUPA KUTI TUBE AMUNYONO

Nikuba kuti bantu batalondokede balijisi “cilengwa cakuyandisisya kuba amunyono,” kuli twaambo twiindene-indene itukonzya kupa kuti kampenda aaka kakomene. (Jak. 4:5) Mwaapostolo Paulo wakalemba boobu kujatikizya kaambo kamwi naakati: “Tutalisumpuli pe, tutabusyi mizundano akati kesu, alimwi tutafwidilani munyono.” (Gal. 5:26) Muuya wakuzundana ulakonzya kupa kuti kampenda kesu kakuba amunyono kakomene. Banakristo bobilo ibajisi mazyina aakuti Cristina alimwi a José * bakajana kuti majwi aaya ngamasimpe.

Ba Cristina bapainiya baciindi coonse baamba kuti: “Kanji-kanji ndilaba amunyono kuli bamwi. Inga ndilanyomenena zyintu nzyobajisi mebo nzyonditajisi.” Ciindi cimwi, ba Cristina bakali kulya cakulya abanabukwetene ibajisi coolwe cakubeleka mulimo wakweendeenda. Kabazyi kuti balo abalumi babo ba Eric, bakali musela omwe amulangizi weendeenda amukaintu wakwe alimwi akuti bakalijisi mulimo uukozyenyi kaindi, ba Cristina bakaamba kuti: “Balumi bangu abalo mbaalu. Aboobo, nkaambo nzi nywebo muli mumulimo wakweendeenda pele swebo tatuli mumulimo ooyo?” Imunyono walo iwakakulwaizyigwa amuuya wakuzundana, wakabavwumba ameso kumulimo mubotu balo abalumi babo ngobakali kucita alimwi bakalimvwa kutakkutila mubuumi bwabo.

Ba José bakali kulombozya kuba bakutausi mumbungano. Ciindi balo nibatakasalwa pele bamwi bakasalwa, bakaba amunyono kulimbabo akubabikkilila kumoyo basicuuno bakabunga kabaalu. Ba José bakaamba kuti: “Munyono wakapa kuti ndileke kumuyanda mukwesu ooyu akwaamba zyintu zitali kabotu kujatikizya makanze aakwe. Kuti munyono watalika kukweendelezya mubuumi, inga watalika kucita kufwumbwa ncooyeeya alimwi tokonzyi kuyeeya kabotu.”

NCOZITUYIISYA ZIKOZYANYO ZYAMU MAGWALO

Mu Bbaibbele kuli zikozyanyo zinji izitucenjezya. (1 Ko. 10:11) Zikozyanyo zimwi eezyi zilatondezya munyono mboutalika alimwi amboubanyonganya aabo baulekela kuti ubeendelezye.

Mucikozyanyo, Kaini mwana wakusaanguna wa Adamu a Eva wakanyema ciindi Jehova naakatambula cituuzyo ca Abelo akucikaka cakwe. Kaini naakabambulula bukkale oobu, pele wakavwumbwa ameso amunyono cakuti wakajaya munyina. (Matl. 4:4-8) Nkakaambo kaako Bbaibbele ncolyaamba kuti Kaini “wakazwa kuli yooyo mubi,” Saatani.—1 Jo. 3:12.

Banabokwabo Josefa bali kkumi bakaba amunyono kucilongwe caalubazu Josefa ncaakajisi abausyi. Lusulo ndobakajisi kuli Josefa lwakakomena naakabaambila kujatikizya ziloto zyakwe zyabusinsimi. Mane bakali kuyanda kumujaya. Kumamanino, bakamusambala kali muzike alimwi calunya bakacenga bausyi kuti Josefa wafwa. (Matl. 37:4-11, 23-28, 31-33) Myaka yakatobela bakacizumina cibi cabo akwaamba kuli umwi amweenzinyina kuti: “Iiyi, twajana mulandu nkaambo kaceciya ncitwakacita kumusyoonto wesu. Twabona mapenzi mapati ngaakajisi ciindi naakali kutukumbila kuti tumuleke, pele taakwe nitwakamuswiilila.”—Matl. 42:21, BT; 50:15-19

Kuli Kora, Datani alimwi a Abiramu, munyono wakatalika ciindi nibakali kweezyanisya mikuli yabo ayeeyo yakajisi Musa a Aroni. Bakatamikizya Musa kuti ulipa busilutwe alimwi akuti ulalisumpula kwiinda bamwi. (My. 16:13) Kutamikizya ooku tiikwakali kwamasimpe pe. (My. 11:14, 15) Jehova lwakwe ngookasala Musa. Pele bazangi aaba bakaba amunyono akaambo kacuuno ncaakajisi Musa. Kumamanino munyono wabo wakapa kuti Jehova abanyonyoone.—Int. 106:16, 17.

Mwami Solomoni wakalibonena cicitika kuti muntu kajisi munyono. Mukaintu umwi mwanaakwe muvwanda naakafwa, wakasola kucenga mweenzinyina kuti ayeeye kuti mwanaakwe muvwanda ngookafwa. Ikaambo nikakali kubetekwa, sikubeja mane wakapa muzeezo wakuti mwana iwakali muzumi ajaigwe. Nokuba boobo, Solomoni wakasinizya kuti mwana apegwe kuli banyina beni-beni.—1 Bam. 3:16-27.

Kuli zyintu zibyaabi ziboola akaambo kakuba amunyono. Zikozyanyo zyamu Magwalo izyaambwa kale zitondezya kuti munyono ulakonzya kusololela kulusulo, kutalulama abujayi. Kuyungizya waawo, mukaambo kamwi akamwi iwakacitilwa munyono taakwe ncaakacita cakapa kuti bamucitile munyono. Sena kuli ncotukonzya kucita kutegwa munyono utatweendelezyi mubuumi bwesu? Nintaamu nzi nzyotukonzya kubweza kutegwa tutabi amunyono?

NZILA IZIGWASYA KAPATI

Amube aluyando lwabunyina. Mwaapostolo Petro wakakulwaizya Banakristo kuti: “Lino mbwaanga mwasalazya buumi bwanu kwiinda mukuswiilila kasimpe alimwi mwaba aluyando lwabunyina ilutali lwakuupaupa ameso, amuyandane kapati kuzwa ansi amoyo.” (1 Pe. 1:22) Ino luyando ninzi? Mwaapostolo Paulo wakalemba kuti: “Luyando lulakkazyika moyo alimwi luli aluzyalo. Luyando talukwe bbivwe, talulidundi, talulisumpuli, talukwe cisapi, talulibikkili buyo maano lwini.” (1 Ko. 13:4, 5) Sena kuba aluyando luliboobo mumoyo wesu kuli bamwi tacikonzyi kutugwasya kutantamuka tumpenda tupa kuba amunyono? (1 Pe. 2:1) Muciindi cakuba amunyono kuli Davida, Jonatani “wakamuyandisya mbuli mbwaliyanda mwini.”—1 Sam. 18:1.

Amuyanzane abantu balyaabide kuli Leza. Iwakalemba Intembauzyo 73 wakaba amunyono kujatikizya basizibi ibakali kukkomana abuumi bubotu ibunyina mapenzi. Nokuba boobo, wakauzunda munyono kwiinda mukunjila “mucikombelo ca-Leza.” (Int. 73:3-5, 17) Kuyanzana abakombinyina kwakamugwasya sintembauzyo kubona zilongezyo nzyaakajana kwiinda “[mu]kuswena kuli-Leza.” (Int. 73:28) Kuyanzana lyoonse abakombima kumiswaangano ya Bunakristo kulakonzya kutugwasya andiswe.

Amusole kucita zibotu. Naakamana kubona munyono alusulo ilwakali muli Kaini, Leza wakamwaambila kuti: ‘Weelede kucita zibotu.’ (Matl. 4:7) Ino ‘kucita zibotu’ caamba nzi ku Banakristo? Jesu wakaamba kuti ‘tweelede kuyanda Jehova Leza wesu amoyo wesu woonse abuumi bwesu boonse amizeezo yesu yoonse alimwi akuyanda simukoboma mbubonya mbuli mbotuliyanda tobeni.’ (Mt. 22:37-39) Kukkutila nkotujana kwiinda mukubelesya buumi bwesu kubelekela Jehova akugwasya bamwi ninzila iigwasya kapati kutegwa tutantamuke munyono. Kutola lubazu mumulimo wakwaambilizya Bwami akupanga basikwiiya ninzila mbotu yakubelekela Leza alimwi abasimukoboma alimwi cilatuletela “lulongezyo lwa-Jehova.”—Tus. 10:22.

“Amukondwe abaabo bakondwa.” (Lom. 12:15) Jesu wakakondwa ciindi basikwiiya bakwe nibakazwidilila, alimwi wakaamba kuti bayoocita zinji kwiinda nzyaakacita walo mumulimo wakukambauka. (Lk. 10:17, 21; Joh. 14:12) Mbotuli babelesi ba Jehova tulikamantene; aboobo kuzwidilila nkwacita umwi wesu ncilongezyo kuli boonse. (1 Ko. 12:25, 26) Aboobo, tweelede kukondwa ciindi bamwi nibapegwa mikuli mipati muciindi cakuba amunyono.

TACILI CUUBAUBA

Kulwana munyono ninkondo iitola ciindi cilamfwu. Ba Cristina baamba kuti: “Ndicijisi kampenda kapati kakuba amunyono. Nikuba kuti munyono tanduuyandi, ndilimvwa kuba amunyono alimwi ndeelede kuulwana lyoonse.” Ba José balijisi nkondo iikozyene. Baamba kuti “Jehova wakandigwasya kulumba bube bubotu mbobajisi basicuuno bakabunga kabaalu. Cilongwe cibotu a Leza candigwasya kapati.”

Munyono uli akati ka “milimo yamubili” yalo Munakristo njayelede kulwana. (Gal. 5:19-21) Kwiinda mukutazumizya munyono kuti utweendelezye, tulakonzya kupona buumi bwalukkomano alimwi tulakonzya kumukkomanisya Taateesu wakujulu Jehova.

[Bupanduluzi buyungizidwe]

^ munc. 7 Mazyina acincwa.

[Majwi aakwelelezya sikubala aali apeeji 17]

“Amukondwe abaabo bakondwa”