Skip to content

Skip to table of contents

“Kujanza Lyako Lyalulyo Kulabotezya Lyoonse”

“Kujanza Lyako Lyalulyo Kulabotezya Lyoonse”

Makani Aabuumi

“Kujanza Lyako Lyalulyo Kulabotezya Lyoonse”

AKALUULWA ABA LOIS DIDUR

Sena kuli ziindi nimwakaambide majwi mbuli aakuti, ‘nindakalizyi nindatakasala boobu’? Myaka iinda ku 50 kuzwa ciindi nindakanjila mulimo waciindi coonse, kunyina cintu cibi ncendikonzya kuyeeya cakandicitikila akaambo kakukkala kujanza lyalulyo lya Jehova. Amuleke ndimwaambile kaambo ncecili boobu.

NDAKAZYALWA mu 1939 alimwi ndakakomenena mumunzi uuli mucooko ca Saskatchewan ku Canada antoomwe abanabokwesu basimbi bone amusankwa omwe. Buumi afaamu yamucibanda bwakali kukkomanisya. Bumwi buzuba, Bakamboni ba Jehova bakaswaya bataata, mpoonya ndakababuzya naa Leza ulijisi zyina. Bakatutondezya zyina lya Jehova mulugwalo lwa Intembauzyo 83:18. Eeci cakapa kuti ndiyandisye kuzyiba makani manji aajatikizya Leza alimwi a Jwi lyakwe.

Mumyaka eeyo, bana bamu faamu bakali kuyiila mukkilasi yomwe kusikila mane basika mugiledi 8. Bakali kutanta mabbiza naa kweenda amaulu makkilomita manji nibakali kuunka kucikolo. Bamayi bakali kukkala amikwasyi iisiyene-siyene yamu cooko cikolo mocakabede alimwi mikwasyi eeyo njiyakali kubajanina nzyobakali kuyandika abuzuba. Mwaka umwi, bazyali bangu bakajisi coolwe cakulanganya mwiiyi mupya, John Didur.

Kunyina nindakalizyi kuti ooyu mulombwana awalo wakalijisi luyandisisyo mu Jwi lya Leza. Aciindi cimwi ndakali kutembaula mfwulumende zyeendelezya zyintu zyamucisi zyoonse yalo bataata njibakali kwiiminina. Caansaansi ba John bakaingula kuti: “Kunyina muntu uujisi nguzu zyakweendelezya bantunyina. Leza alikke nguujisi nguzu zyakweendelezya.” Eeci cakasololela kumibandi minji iikkomanisya kapati.

Ba John bakazyalwa mu 1931, alimwi bakalibuzyi buyumuyumu buboola akaambo kankondo. Niyakatalika Nkondo yaku Korea mu 1950, bakabuzya basicikombelo basiyene-siyene kaambo ncobakali kutolela lubazu munkondo. Boonse bakali kwaamba kuti cilizumizyidwe ku Banakristo kutola lubazu munkondo. Kumane bakabuzya Bakamboni ba Jehova mubuzyo ngoonya ooyu. Bakabatondezya ncaamba Magwalo kujatikizya ntaamu njobakabweza Banakristo bakusaanguna ciindi cankondo. Ba John bakabbapatizyigwa mu 1955. Mwaka wakatobela andime ndakabbapatizyigwa. Toonse twakali kuyanda kubelesya buumi bwesu anguzu zyesu kubelekela Jehova. (Int. 37:3, 4) Mu July 1957, twakakwatana aba John.

Ziindi zinji deeti yakuyeeya buzuba mbotwakakwatana yakali kusika ciindi nitwakali kucita muswaangano wacooko. Tulikkomene kuba akati kamamiliyoni aabanabukwetene ibalemeka cikwati. Mu 1958 twakajanika kumuswaangano wamasi ciindi cakusaanguna. Swebo nitwakali bosanwe twakaunka kudolopo lya New York City amootokala kuzwa ku Saskatchewan. Kwansondo yoonse twakali kweenda masikati, mpoonya masiku twakali koona mutente. Mukwesu ngotwakaswaanganya nitwakasika ku Bethlehem mu Pennsylavania, wakatutamba kukkala antoomwe anguwe muŋanda yamukwasyi wabo busiku oobo. Eelo kaka tiitwakali kuciyeeyela eeci! Akaambo kakutulanganya munzila yaluzyalo, twakasika mudolopo lya New York City katuboneka kabotu. Muswaangano ooyu mupati wakatupa kubona mbocikkomanisya kubelekela Jehova, mbubwenya mbwaakalemba sintembauzyo kuti, “kujanza lyako lyalulyo kulabotezya lyoonse.”—Int. 16:11.

BUPAINIYA

Nikwakainda mwaka omwe mu 1959, twakali kakkala muŋanda nsyoonto yakali atala acilundu mucibanda ku Saskatchewan kumwi katucita bupainiya. Abusena oobu, mulakonzya kubona maanda aali kulamfwu, musinzo uulampa makkilomita aali mbwaabede alimwi nkokwakali cibeela cimwi cacilawo cesu.

Bumwi buzuba, twakatambula lugwalo lukkomanisya kuzwa kuofesi yamutabi. Ndakazuza kuunka nkobakabede ba John nkobakali kubamba talakita. Mulugwalo oolu, twakali kulombwa kuti tukabelekele kudolopo lya Red Lake mu Ontario katuli bapainiya baalubazu. Mbwaanga tiitwakalibuzyi busena oobu, twakabweza maapu kutegwa tubone busena oobu nkobwakabede.

Eelo kaka busena oobu bwakalisiyene kapati acibanda nkotwakali kukkala! Ooku kwakali zisamu zinji amadolopo masyoonto-syoonto aakayakidwe afwaafwi amugodi wangolida. Buzuba bwakusaanguna nitwakali kulangaula ŋanda yakubbadelela, musimbi umwi uucili mwana wakamvwa nzyotwakali kubandika abasimukobonyina. Ooyu musimbi wakazuza kuunka kuŋanda kuli banyina, banyina musimbi ooyu bakatupa aakoona busiku oobo. Bulo bwakali muluumu muzwide tombe. Nibwakaca, twakajana ŋanda yamapulanga iijisi maluumu obilo, ŋanda iitajisi meenda naa zyuuno mukati, mwakali buyo mbaula. Twakaula zyintu zisyoonto kucintoolo nkobasambala zyintu izyakabelesyegwa kale, kucita boobo kwakatupa kulimvwa kukkutila asyoonto.

Ikwakali mbungano kwakali kulampa makkilomita aasika ku 209. Babelesi banji ibakali kubeleka mumigodi yangolida bakali kuzwa ku Europe, bakalomba ikuti naa cilakonzyeka tukabatolele Bbaibbele mumwaambo wabo. Muciindi buyo cisyoonto, twakaba aziiyo zya Bbaibbele zili 30 izyakali kucita kabotu. Mumyezi buyo iili cisambomwe, mbungano nsyoonto yakatalisyigwa.

Balumi babakaintu mbotwakali kwiiya limwi Bbaibbele bakatumina luwaile mupati wakucikombelo cabo kutegwa aboole kuzoopandulwida bakaintu babo kuti nzyobakali kwiiya andiswe tazili zyamasimpe. Ciindi camubandi ooyu, mupati wacikombelo wakaamba kuti akati kazyintu nzyotweelede kuyiisya, tweelede kuyiisya anjiisyo ya Butatu. Mukaintu ooyu wakabweza Bbaibbele lyabo lyaci Katolika akumupa mupati wacikombelo ooyu kutegwa kaamba amagwalo muzwa twaambo ntwabandika. Ibbaibbele wakalifwusila kulubazu lumwi lwatebule, akwaamba kuti kunyina makani ngaelede kusinizya buya mu Bbaibbele. Naakali kuunka, wakaamba mumwaambo waku Ukraine kuti bakeelede kututanda muŋanda yabo akuti tiibakeelede kutuzumizya kunjila muŋanda yabo alimwi. Kunyina naakazyi kuti ba John bakaluuzyi mwaambo waku Ukraine.

Nikwakainda buyo ciindi cisyoonto, twakazwa ku Red Lake akaambo kakuti ba John bakeelede kuyooisyigwa mulimo wamubbazu. Nikwakainda mwaka omwe, ciindi ba John nibakali kupa makani aalubbapatizyo amuswaangano wacooko, balumi babakaintu aabaya mbotwakali kwiiya limwi bakali akati kabaabo bakali kuunka kukubbapatizyigwa. Ncaakacita mupati wacikombelo cakapa kuti mwaalumi ooyu atalike kuvwuntauzya ncolyaamba Bbaibbele alikke.

MUMULIMO WAKWEENDEENDA

Mumulimo wamubbazu, twakajisi coolwe cilibedelede cakukkala amikwasyi minji iisiyene-siyene. Twakaba acilongwe ciyumu abaabo bakali kututamba kuti tukkale ambabo. Ciindi cimwi twakali kukkala muŋanda yamujulu mwalo mwakanyina muncini uukasaazya muŋanda ciindi camupeyo. Mucizyi umwi iwakacembeede wakali kuboola cakaumu-umu muŋanda yesu mafwumofwumo kutegwa akunke mulilo. Kwainda ciindi cisyoonto, wakali kupiluka kajisi meenda aapya kutegwa tulibambile. Ndakaiya zyintu zinji mbuli mbwaakali kucita zyintu mucizyi ooyu.

Mulimo wakweendeenda wakandigwasya kuswenenena kuli Jehova. Bbazu limwi ku Alberta lyakali kubikkilizya adolopo lyabasimigodi lyakali ku Far North, ikwakali kukkala mucizyi umwi. Ino mbunga ya Jehova yakali kumubona buti mucizyi ooyu iwakali alikke? Kwainda myezi iili cisambomwe, twakali kutanta ndeke kuunka kubusena oobu, kwansondo yomwe twakali kuunka mumulimo wakukambauka antoomwe akuswaangana anguwe mbubwenya mbuli mbocakali kuba ambungano zyakali mumadolopo mapati-pati. Eeci cakali kutwiibalusya Jehova mbwali siluzyalo kumbelele zyakwe imwi aimwi kwiigama.

Twakali kulembelana magwalo abaabo bakali kututamba kukkala mumaanda aabo. Eeci cindiibalusya cipego cakusaanguna ncobakandipa ba John, ikabbokesi keebeka kakazwide mapepa aakulembela. Twakali kukkomana kulembelana magwalo abalongwe besu kwiinda mukubelesya mapepa ngoonya aayo. Ndilakakkomanina asunu kabbokesi kamagwalo aakaya.

Nitwakali mumulimo wamubbazu ku Toronto, mukwesu iwakali kubelekela ku Bbeteli yaku Canada wakatuma luwaile kubuzya naa inga twayanda kubelekela ku Bbeteli. Ino bwiinguzi wakali kubuyanda lili? Wakaamba kuti “cifwumo ikuti kacikonzyeka.” Nibwakaca twakamwaambila kuti inzya, tulayanda.

KUBELEKELA KU BBETELI

Kucinca mulimo kulikoonse nkotwakali kuba ankuko kwakali kututondezya mbazu zisiyene-siyene zyabubotu bwa Jehova. Eeci cakacitika nitwakatambwa kuti tukabelekele ku Bbeteli mu 1977. Kuyanzana abananike bamwi cakatupa coolwe cakuzyiba bube busiyene-siyene mbobajisi alimwi mbobalibikkila maano Jwi lya Leza.

Kubelekela ku Bbeteli kwakali kukkomanisya. Mucikozyanyo, zisani zyesu lino zyakalijisi aakukkala kutali mucibbeeke alimwi twakali kuzulilwa buyo kumbungano yomwe. Kuyungizya amulimo ngondakapedwe, kutondezya bantu busena ibakali kuboola kuswaya mutabi cakali kundikkomanisya kapati. Ndakali kubapandulwida mulimo uucitwa aa Bbeteli, kuswiilila nzyobakali kwaamba alimwi akuvwiila mibuzyo njobakali kubuzya.

Myaka yakali kweenda cakufwambaana, mu 1997, ba John bakatambwa kuyoojanika ku Cikolo ca Bamukkomiti ya Mutabi ku Patterson, New York. Kumane waawo, twakalombwa kuyoobelekela ku Ukraine. Bakatukulwaizya kwaayeeyesya makani aaya alimwi akwaapailila. Kusikila kumazuba mbubwenya buzuba oobo, twakasala kuzumina.

KULONGELA KU UKRAINE

Twakajanika kumuswaangano wamasi iwakacitikila mudolopo lya St. Petersburg ku Russia mu 1992, alimwi awakacitikila mudolopo lya Kiev ku Ukraine mu 1993. Miswaangano eeyi yakatupa kubayanda bakwesu baku Eastern Europe. Ŋanda yesu mpya mudolopo lya Lviv ku Ukraine, yakali muŋanda yamujulu yabili yakaindi. Ampulungwido kwakali kulibonya lubuwa lwakajisi gaadeni nsyoonto, muzingini mupati omwe usalala alimwi anseke zinji. Cakali mbuli kuti twakali afaamu ya Saskatchewan. Twakali 12 nitwakali kukkala muŋanda eeyo. Buzuba abuzuba mafwumofwumo twakali kwiinda mudolopo kutegwa tukabeleke ku Bbeteli.

Ino twakali kulimvwa buti kukkala mucisi ca Ukraine? Cakatugwasya kulibombya ikuba aakati kabantu ibakainda mumasunko alimwi ibakaangidwe mumasi mulimo mowakali kulesyegwa. Nikuba boobo, bakazumanana kuba alusyomo luyumu. Nitwakali kubalumbaizya, bakali kwaamba kuti, “Twakali kucita oobo nkaambo kakumuyanda Jehova.” Tiibakali kulimvwa kuti bakali balikke pe. Neliba lino, kuti wamulumba umwi akaambo kakutucitila cintu cibotu, ulakonzya kwiingula kuti, “Atulumbe Jehova,” ikutondezya kuti zyintu zibotu zyoonse zizwa kulinguwe.

Ku Ukraine, ibanji beenda amaulu kuunka kumiswaangano, aboobo balajana ciindi cakubandika akukulwaizyanya. Musinzo ngobeenda ulatola woola lyomwe naa kwiinda aawo. Kuli mbungano ziinda ku 50 mu Lviv, aali zyeezi izili 21 zibelesya Ŋanda ya Bwami mpati yomwe iijisi maanda manji. Mu Nsondo cilakkomanisya kubona bakwesu banji kababoola kumiswaangano.

Twakali kufwambaana kulimvwa kwaanguluka kuba abakwesu abacizyi, ibalilemeka kabotu alimwi ibayandisisya kulanganya bamwi. Kuti ndajana penzi kumvwa mwaambo, balandikkazyikila moyo. Busyu bwabo kanji-kanji bwaamba zinji kwiinda nzyobaamba amulomo.

Cikozyanyo icitondezya kusyomana akati kabakwesu cakacitika mu 2003, amuswaangano wacooko wamasi mu Kiev. Nitwakali acitisyini cacitima ikujanika bantu banji, mwana musimbi wakaboola kulindiswe akutwaambila kuti, “Ndasweeka. Bandizimina bakaapa.” Imusimbi ooyo wakabona mabbaaji eesu akuzyiba kuti twakali Bakamboni. Tanaakayoowede alimwi tanaakalila. Mukaintu wamulangizi wacooko wakamubweza musimbi ooyu akumutola ku Dipatimenti Yazisweeka kubbuwa kwakali kucitilwa miswaangano. Muciindi buyo cisyoonto bakaapanyina bakajanika. Lusyomo ndwaakajisi mwana musimbi ooyu nikuba akati kabantu banji lwakandinjila kapati mumoyo.

Bakwesu banji bazwa muzisi zinji bakaboola ku Ukraine mu May 2001 mayake mapya aamutabi wesu naakali kwaabwa. Naakamana makani aalubazu kubbuwa lyazisobano mu Nsondo mafwumofwumo, bakwesu banji bakaboola amaulu kuzoobona mayake aa Bbeteli mapya. Eelo kaka mayake aaya taalubiki! Ndakakkomana kapati kubona bakwesu aaba, ibakali kulilemeka kabotu. Ndakayumizyigwa kapati kubona bubotu buboola akaambo kakubelekela Leza.

KUCINCA KWABUKKALE

Cuusisya kapati ncakuti, mu 2004, ba John bakajanwa abulwazi bwakkansa. Twakaunka ku Canada kutegwa bakasilikwe. Cibeela cakusaanguna cabusilisi bwabo citegwa chemotherapy cakali aanguzu kapati mumubili wabo cakuti bakakkala nsondo zili mbozibede kabafwumba bulamfwu. Mucoolwe bakabukuluka. Nikuba kuti tiibakali kukonzya kwaambaula, meso aabo akali kutondezya kulumba kubantu boonse bakali kubaswaya.

Pele tiibakayumya pe, aboobo bakafwa ciindi cacilimo. Ndakalimvwa kulendelelwa kapati. Ndakali kukkomana kapati kubelekela Jehova antoomwe aba John. Ino ncinzi ncindakali kukonzya kucita? Ndakasala kupiluka ku Ukraine. Ndilalumba kapati akaambo kakubikkila maano kwamukwasyi wa Bbeteli alimwi ambungano.

Mubuumi bwesu taakwe nitwakalimvwa kuusa akaambo kazyintu nzyotwakasala kucita. Buumi bwali kukkomanisya akaambo kakuba amulongwe mubotu kapati. Ndilizyi kuti kucili zinji ziyandika kwiiya kujatikizya bubotu bwa Jehova, alimwi ndikanzide kuzumanana mumulimo wakwe kukabe kutamani nkaambo masimpe ‘kulabotezya kujanza lyalulyo lya Jehova.’

[Majwi aakwelelezya sikubala aali apeeji 6]

“Mubuumi bwesu taakwe nitwakalimvwa kuusa akaambo kazyintu nzyotwakasala kucita”

[Cifwanikiso icili apeeji 3]

Nitwakakwatana aba John

[Cifwanikiso icili apeeji 4]

Nindakali painiya waalubazu mu Red Lake, ku Ontario

[Cifwanikiso icili apeeji 5]

Kandili aba John ku Ukraine, mu 2002