Skip to content

Skip to table of contents

“Ndili Andinywe”

“Ndili Andinywe”

“Ndili Andinywe”

“Bantu banji bayootuntulika, aboobo luzibo luyooyungizizigwa.”—DAN. 12:4.

INO INGA MWAINGULA BUTI?

Mbuti ‘luzyibo lwini-lwini’ mbolwazyibwa mazuba aano?

Mbuti aabo bazumina kasimpe mbobaba “banji”?

Muunzila nzi luzyibo lwini-lwini ‘molwayungizyika’?

1, 2. (a) Ino tuzyi buti kuti Jesu ulaabalelwa bakwe alimwi akuti unooli aambabo kumbele? (b) Kweelana alugwalo lwa Daniele 12:4, ncinzi ciyoocitika ikuti twaiya Magwalo cakusitikila?

AMWEEZYEEZYE kuti muli mu Paradaiso. Mafwumofwumo aali woonse mwabuka buyo mulimvwa kukatalukwa alimwi muliyandide kubeleka. Kunyina zicisa nzyomumvwide. Malwazi oonse ngomwakajisi amana. Mulakonzya kubona, kuswiilila, kununkizya, kwaampa-ampa, alimwi akulabila kakunyina penzi lili lyoonse. Mulijisi nguzu zinji, mulimo ngomubeleka ulakkomanisya, balongwe banu mbanji, alimwi kunyina cimulibilisya. Eezyi nzimwi zyazilongezyo nzyomuyoojana kwiinda mukweendelezyegwa a Bwami bwa Leza. Kristo Jesu, Mwami uunanikidwe, uyoobalongezya balelwa bakwe akubayiisya luzyibo lwa Jehova.

2 Jehova unooli ababelesi bakwe basyomeka ciindi banootola lubazu mumulimo wakuyiisya wanyika yoonse kumbele. Leza alimwi a Mwanaakwe bali abaabo ibasyomeka kwamyaanda yamyaka minji. Katanaunka kujulu, Jesu wakasyomezya basikwiiya bakwe kuti unooli aambabo. (Amubale Matayo 28:19, 20.) Kutegwa tuyumye lusyomo lwesu mucisyomezyo eeci, atulange-lange muzila omwe buyo wamabala iwakalembwa kwiinda mukusololelwa amuuya uusalala myaka 2,500 yainda, iwakalembelwa ku Babuloni wakaindi. Kujatikizya “mamanino aaciindi” ngotupona, musinsimi Daniele wakalemba kuti: “Bantu banji bayootuntulika, aboobo luzibo [lwini-lwini] luyooyungizizigwa.” (Dan. 12:4) Mumaambilambali alimwi azyintu mbozibede mazuba aano, bbala lya Cihebrayo lisanduludwe kuti ‘kutuntulika’ lipa muzeezo wakulingula cakusitikila. Eelo kaka kuli zilongezyo zinji ziboola akaambo kakutuntulika kuli boobu! Aabo baiya Magwalo cakusitikila bayoolongezyegwa aluzyibo lwini-lwini lujanika mu Jwi lya Leza. Businsimi oobu alimwi bwakaamba kuti bantu banji bakali kuyootambula ‘luzyibo lwini-lwini.’ Ciinda waawo, businsimi oobu alimwi bwakaamba kuti luzyibo oolu lwakali kuyoovwula. Lwakali kunoojanika koonse-koonse alimwi kalutakatazyi kujana. Notulanga-langa mbobwakazuzikizyigwa businsimi oobu, tulabona Jesu mbwali abasikwiiya bakwe alimwi tulabona Jehova mbwajisi nguzu zyakuzuzikizya zisyomezyo zyakwe.

‘LUZYIBO LWINI-LWINI’ LWAZYIBWA

3. Ncinzi cakacitika ‘kuluzyibo lwini-lwini’ nibakamana kufwa baapostolo?

3 Nibakamana kufwa baapostolo, businsimi ibwakali kwaamba zyaluleyo kuzwa ku Bunakristo bwakasimpe bwakatalika kulibonya alimwi bwakayandilila mbuli mulilo. (Mil. 20:28-30; 2 Tes. 2:1-3) Nikwakainda myaanda yamyaka iili mbwiibede, ‘luzyibo lwini-lwini’ lwakali lusyoonto kapati kutali buyo akati kabaabo batakajisi luzyibo lwamu Bbaibbele, pele alimwi aakati kabaabo ibakali kwaambwa kuti Mbaanakristo. Nikuba kuti bakali kwaamba kuti basyoma zilembedwe mu Magwalo, basololi bazikombelo zya Bunakristo bwakubeja bakali kuyiisya njiisyo zyabukombi zyakubeja—“njiisyo zyamadaimona” izyatakali kulemeka Leza. (1 Ti. 4:1) Bantu banji bakali mumudima wakumuuya. Njiisyo zyaluleyo zyakali kubikkilizya anjiisyo zyakuti Leza Mbutatu, njiisyo zyakuti buumi tabufwi, alimwi akuti bantu bamwi bafwide balapenzyegwa mumulilo wahelo.

4. Mbuti kabunga kamwi ka Banakristo muma 1870 mbokakatalika kulangaula ‘luzyibo lwini-lwini’?

4 Nikuba boobo, muma 1870—kakucili myaka iili 40 “mazuba aamamanino” kaatanatalika—kabunga kasyoonto ka Banakristo basyomeka mu Pennsylvania ku U.S.A., kakali kuswaangana akwiiya Bbaibbele cakusitikila alimwi akulangaula ‘luzyibo lwini-lwini.’ (2 Ti. 3:1) Bakali kuliita kuti Basikwiiya Bbaibbele. Aaba tiibakali bantu “basongo abacenjede” aabo Jesu mbakaamba kuti luzyibo luli boobu luyoosiswa kulimbabo. (Mt. 11:25) Pele bakali bantu balicesya ibakajisi luyandisisyo lwakucita kuyanda kwa Leza. Cakusitikila alimwi akwiinda mukupaila, bakali kubala, kubandika, alimwi akuzinzibala kuyeeya kujatikizya ncaamba Magwalo. Alimwi bakali kweezyanisya zibalo zyamu Bbaibbele alimwi bakali kulanga-langa eezyo nzyobakaamba bamwi kujatikizya zibalo eezyo. Mukuyakwaciindi, Basikwiiya Bbaibbele aaba bakakazyiba kasimpe ikakasisidwe kwamyaanda yamyaka.

5. Ino matulakiti aakali kuccililana aategwa The Old Theology akajisi makanze nzi?

5 Nikuba kuti Basikwiiya Bbaibbele aaba bakalikkomene azyintu nzyobakali kwiiya, kunyina nibakalekela luzyibo oolu lupya kubapa kutalika kulisumpula; alimwi kunyina nibakaamba kuti bajana cimwi cintu cipya. (1 Ko. 8:1) Muciindi cakulisumpula, bakamwaya matulakiti aakali kuccililana aakajisi mutwe wakuti The Old Theology. Makanze aakali aakugwasya babali kuzyiba kasimpe kamu Magwalo ikakalembwa mu Bbaibbele. Katulakiti kakusaanguna kakajisi “makani aayungizyidwe aakubala kugwasyilizya muciiyo ca Bbaibbele kutegwa bagusye njiisyo zyakubeja zyabantu akujana luzyibo lwini-lwini lwa Mwami wesu alimwi alwabaapostolo.”—The Old Theology, Na. 1, April 1889, p. 32.

6, 7. (a) Nkasimpe kali nkotwagwasyigwa kumvwisya kuzwa muma 1870? (b) Nkasimpe kali nkomwakakkomana kapati kuzyiba?

6 Myaka iinda ku 100 yainda kuzwa ciindi kabunga kasyoonto nikakatalika kwayubununwa makani manji aakasimpe. * Makani aaya alijisi bumboni buzulide, taali makani aakonzya kukazyigwa abasibusongo pe. Aya makani aakkomanisya, kasimpe kakatalusya ikapa kuti buumi bube aampindu alimwi akuti kabukkomanisya akutupa bulangizi. Kasimpe aaka kalatugwasya kumuzyiba Jehova—bube bwakwe bwaluyando alimwi amakanze aakwe. Alimwi makani aaya aakasimpe alatugwasya kuumvwisya mukuli wa Jesu, alapandulula kaambo ncaakaponena alimwi ancaakafwida, alimwi alatugwasya kuzyiba ancacita lino. Makani aaya aakasimpe alatugwasya kuzyiba Leza ncalekelede bubi, kaambo ncotufwida, mbotweelede kupaila, alimwi ambotukonzya kukkomana ncobeni.

7 Lino tulakonzya kubumvwisya ncobupandulula businsimi ‘ibwakasisidwe’ kwamyaka minji bwalo ibuli mukuzuzikizyigwa lino muciindi camamanino. (Dan. 12:9) Bunji bwabusinsimi oobu bulajanika mu Magwalo oonse, kwaambisya mu Makani Mabotu alimwi amubbuku lya Ciyubunuzyo. Jehova alimwi watugwasya kumvwisya zyintu nzyotutakonzyi kubona—kubikkwa kwa Jesu acuuno cabwami, nkondo yakali kujulu, alimwi akuwaalwa ansi kwa Saatani aanyika. (Ciy. 12:7-12) Leza alimwi watugwasya kumvwisya bupanduluzi bwazyintu nzyotukonzya kubona—nkondo, mizuzumo yanyika, zilwazi, nzala alimwi akaambo bantu ncobacitila zyintu zibyaabi zyalo zipa kuti mazuba ngotupona ‘kaakatazya ncobeni.’—2 Ti. 3:1-5; Lk. 21:10, 11.

8. Nguni ngotweelede kulumba akaambo kazyintu nzyotwabona alimwi akumvwa?

8 Jesu wakaambila basikumutobela kuti: “Balikkomene aabo bali ameso aabona zyintu eezyi nzyomubona. Nkaambo ndimwaambila kuti: Bunji bwabasinsimi abami bakali kuyandisisya kubona zyintu nzyomubona, pele tiibakazibona, akumvwa zyintu eezyi nzyomumvwa, pele tiibakazimvwa pe.” (Lk. 10:23, 24) Tulamulumba Jehova Leza akaambo kakutugwasya kubona alimwi akumvwa zyintu zili boobo. Alimwi tulikkomene kuti “mugwasyi,” muuya uusalala wa Leza ulabelesyegwa kugwasya basikutobela ba Jesu kumvwisya “kasimpe koonse.” (Amubale Johane 16:7, 13.) Atuzumanane kuluyandisisya ‘luzyibo lwini-lwini’ alimwi akwaambila bamwi.

“BANTU BANJI” BALUTAMBULA ‘LUZYIBO LWINI-LWINI’

9. Nkutamba nzi kwakali mu Ngazi Yamulindizi yamu April 1881?

9 Mu Ngazi Yamulindizi yamu April 1881, kakutanainda myaka yobilo kuzwa ciindi magazini yakusaanguna niyakasimbwa, kwakali cibalo cakali kwaamba kuti “Kuyandika Bakambausi Bali 1,000.” Mucibalo eeci kwakatambwa baabo ibakali kukonzya kwaaba cisela caciindi cabo naa kwiinda waawo kumulimo wakukambauka kabali bakambausi baciindi coonse naa bapainiya. Bakalombwa kuti baunke kulikoonse nkobakali kukonzya kuyooyandaula Banakristo ibakali kumuyanda Leza pele ibatakajisi luzyibo lwini-lwini alimwi akubayiisya kasimpe ka Leza kamu Bbaibbele.

10. Ncinzi bantu banji ncobakali kuyanda kucita nibakamana kubala cibalo cakali kwaamba kuti kuyandika bakambausi baciindi coonse bali 1,000?

10 Basikwiiya Bbaibbele bakali kutamba bambi kuti abalo kabakambauka nkaambo bakalizyi kuti Banakristo beni-beni beelede kukambauka makani mabotu. Aciindi eeco, kwakali buyo bantu basyoonto bakali kujanika kumiswaangano ya Basikwiiya Bbaibbele, aboobo tabali banji ibakazumina kukutamba ooku. Pele bantu banji nibakamana kubala katulakiti naa magazini bakazyiba kuti bakajana kasimpe, alimwi bakayanda kuti bagwasye bambi. Mucikozyanyo, mu 1882, muntu umwi waku London mu England, iwakabala Ngazi Yamulindizi alimwi akabbuku ka Basikwiiya Bbaibbele wakalemba kuti: “Amunditondezye mbokukambaukwa alimwi ancondeelede kukambauka kutegwa ndizuzikizye mulimo ooyu uulelekedwe Leza ngwayanda kuti ucitwe.”

11, 12. (a) Makanze nzi ngotujisi aakozyenye ayaayo ngobakajisi bapainiya kaindi? (b) Mbuti bapainiya mbobakali kutalisya mbungano zipya?

11 Kusikila mu 1885, Basikwiiya Bbaibbele babalilwa ku 300 bakatalika mulimo wabupainiya. Babelesi baciindi coonse aaba bakajisi makanze aakozyene angotujisi mazuba aano—kugwasya bamwi kuba basikwiiya ba Jesu Kristo. Nikuba boobo, mbobakali kuucita mulimo ooyu kulaindana ambotuucita mazuba aano. Mazuba aano tulaiya Bbaibbele amuntu omwe aciindi comwe, kumupa malailile aamugeme. Kumane tulamutamba sikwiiya Bbaibbele kuyanzana ambungano. Kaindi bapainiya bakali kwaabila mabbuku, kumane akubunganya bantu bajisi luyandisisyo kutegwa bayiye Bbaibbele antoomwe. Munzila eeyi, bapainiya bakatalisya mbungano zipya, nzyobakali kwiita kuti makkilasi.

12 Mucikozyanyo, mu 1907, kabunga kabapainiya kakabeleka mudolopo limwi kuyandaula baabo ibakajisi kale mabbuku aa Millennial Dawn (alimwi aakali kwiitwa kuti Studies in the Scriptures). Kumane bakali kubatamba kuti bakajanike kumuswaangano iwakali kucitika mu Nsondo kuŋanda yaumwi wambabo. Mubuzuba oobo, buzuba boonse mupainiya wakapa makani kuzwa mubbuku lyakuti Divine Plan of the Ages. Mu Nsondo yakatobela, wakakulwaizya baabo bakajanika kuzumanana kubungana lyoonse. Mu 1911, bakwesu bakasola nzila iimbi yakupanga basikwiiya. Bakwesu bali 58 bakaunka kumasena asiyene-siyene mu United States amu Canada kupa makani aabuleya. Bakali kulemba mazyina alimwi amakkeyala aabaabo bakajisi luyandisisyo akubabikka mutubunga twakali kubungana mumaanda. Kuzikusika mu 1914, kwakali mbungano zili 1,200 zya Basikwiiya Bbaibbele munyika yoonse mboizulwa.

13. Ncinzi cimukkomanisya kujatikizya mulimo wakukambauka mazuba aano?

13 Mazuba aano, kuli mbungano zibalilwa ku 109,400 nyika yoonse, alimwi kuli bakwesu abacizyi bali 895,800 ibabeleka kabali bapainiya. Lino bantu batandila ku 8 miliyoni balutambula ‘luzyibo lwini-lwini’ alimwi akulubelesya mubuumi bwabo. (Amubale Isaya 60:22.) * Eeci cilakkomanisya kapati mbwaanga Jesu wakaambilalimwi kuti basikwiiya bakwe “[ba]yoosulwa abantu boonse” akaambo kazyina lyakwe. Alimwi wakayungizya kuti basikutobela bakwe bayoopenzyegwa, kwaangwa, alimwi akujaigwa. (Lk. 21:12-17) Nikuba kuti balakazyigwa a Saatani amadaimona aakwe, alimwi abantu basikukazya, bantu ba Jehova bazwidilila mumulimo wabo wakugwasya bamwi kuba basikwiiya. Mazuba aano, balakambauka “munyika yoonse,” kuzwa kumasena aapya kapati kusikila kumasena aatontola kapati, kumalundu, munkanda, mumadolopo, alimwi amumasena mukkala bantu basyoonto. (Mt. 24:14) Eeci cakonzyeka akaambo kakugwasyigwa a Leza.

‘LUZYIBO LWINI-LWINI LWAYUNGIZYIKA’

14. Mbuti ‘luzyibo lwini-lwini’ mbolwazyibwa kwiinda mujwi lisimbidwe?

14 ‘Luzyibo lwini-lwini’ lwayungizyika kwiinda mubantu banji ibakambauka makani mabotu. Alimwi lwayungizyika kwiinda mujwi lisimbidwe. Mu July 1879, Basikwiiya Bbaibbele bakamwaya magazini ya Ngazi Yamulindizi yakusaanguna, yalo iyakali kwiitwa kuti Zion’s Watch Tower and Herald of Christ’s Presence. Magazini eeyo iyakasimbwa akkampani imwi yamakwebo, yakasimbwa mumakkopi aali 6,000 mumwaambo wa Cingisi ulikke. Ba Charles Taze Russell ibakajisi myaka yakuzyalwa iili 27 bakasalwa kuba mulembi, alimwi kwakasalwa Basikwiiya Bbaibbele bali musanu basimide kuti kabalemba zibalo zimbi lyoonse. Ngazi Yamulindizi lino ilamwaigwa mumyaambo iili 195. Njemagazini iinda kumwaigwa munyika yoonse, makkopi aali 42,182,000 mukumwaya kumwi akumwi. Iitobela yeeyi ni magazini iimwaigwa antoomwe anjiyo ya Sinsimuka! yalo iimwaigwa mumyaambo iili 84 makkopi aali 41,042,000. Kuyungizya waawo, mabbuku aabalilwa ku 100 miliyoni alimwi ama Bbaibbele alamwaigwa mwaka amwaka.

15. Ino mali aabelesyegwa kumulimo wesu wakusimba azwa kuli?

15 Mulimo ooyu mupati ulagwasyilizyigwa kwiinda mukusanga mali cakuliyandila. (Amubale Matayo 10:8.) Kaambo aako kalikke kalabagambya aabo bali mumulimo wakusimba balo bateelelesya mali aayandika kuula mincini, mapepa, inki, alimwi azimwi ziyandika. Imukwesu iwuula zyintu ziyandika wakaamba kuti: “Basimakwebo ibaswaya busena bwesu bwakusimbila balagambwa kapati kumvwa kuti mulimo mupati boobu uusumpukide kapati ulagwasyilizyigwa akusanga mali cakuliyandila. Kuyungizya waawo, balakkomana kubona kuti bunji bwabaabo ibabelekela a Bbeteli bacili bana-bana alimwi balikkomene.”

LUZYIBO LWA LEZA LUYOOZULA MUNYIKA

16. Nkaambo nzi ‘luzyibo lwini-lwini’ ncolweelede kuzyibwa?

16 Kuli kaambo kabotu ikapa kuti ‘luzyibo lwini-lwini’ luyungizyike. Kuyanda kwa Leza nkwakuti “bantu boonse bafwutulwe akuba aluzyibo lwini-lwini lwakasimpe.” (1 Ti. 2:3, 4) Jehova uyanda kuti bantu bazyibe kasimpe kutegwa kabamukomba munzila iiluzi alimwi akutambula zilongezyo zyakwe. Kwiinda mukupa kuti ‘luzyibo lwini-lwini’ luzyibwe, Jehova wayobolola bamucaala basyomeka Banakristo bananike. Kuzwa “muzisi zyoonse, mumisyobo yoonse, mumikowa yoonse alimwi amumilaka yoonse” uli mukuyobolola alimwi “nkamu mpati yabantu” balo bajisi bulangizi bwakupona anyika kukabe kutamani.—Ciy. 7:9.

17. Ino kukomena kwabukombi bwakasimpe citondezya nzi?

17 Kukomena kwa bukombi bwakasimpe mumyaka iili 130 yainda citondezya kuti Leza alimwi a Mwami ngwaakasala, Jesu Kristo, bali ababelesi ba Jehova anyika—kubasololela, kubakwabilila alimwi akubayiisya. Kukomena kwamulimo wabo alimwi citondezya kuti zisyomezyo zya Jehova kumbele ziyoozuzikizyigwa ncobeni. “Nyika iyoozula luzibo lwa-Jehova mbubonya mbuli maanzi mbwaazuzya lwizi.” (Is. 11:9) Eelo kaka bantu bayoolongezyegwa kapati!

[Bupanduluzi buyungizidwe]

^ munc. 6 Muyoogwasyigwa kapati kwiinda mukweebelela DVD yakuti: Jehovah’s Witnesses—Faith in Action, Part 1: Out of Darkness alimwi ayakuti: Jehovah’s Witnesses—Faith in Action, Part 2: Let the Light Shine.

^ munc. 13 Amubone bbuku lyakuti Isaiah’s Prophecy—Light for All Mankind II, peeji 320 alimwi a Ngazi Yamulindizi yamu July 1, 2002, peeji 29, muncali 16.

[Mibuzyo yaciiyo]

[Cifwanikiso icili apeeji 6]

Basikwiiya Bbaibbele bakusaanguna bakali bantu balicesya balo cakusyomeka ibakali kuyanda kucita kuyanda kwa Leza

[Cifwanikiso icili apeeji 7]

Jehova ulakulumba kusoleka kwanu mukuzyibya ‘luzyibo lwini-lwini’ lwa Leza