Skip to content

Skip to table of contents

Jehova Ulabunganya Bantu Bakwe Bakkomene

Jehova Ulabunganya Bantu Bakwe Bakkomene

Jehova Ulabunganya Bantu Bakwe Bakkomene

“Amubunganye bantu boonse, baalumi, abanakazi abana abeenzu.”—DT. 31:12.

INO INGA MWAINGULA BUTI?

Nkaambo nzi ncotwaamba kuti miswaangano mipati yali zyintu zipati ziyandika mubukombi bwabantu ba Jehova?

Nzyintu nzi zimwi nzyobakali kucita bana Israyeli bamwi bakaindi kutegwa bakajanike kumapobwe ku Jerusalemu?

Nkaambo nzi ncomuteelede kuleka kujanika kumuswaangano nuuba omwe?

1, 2. Ino nimbazu nzi zyamiswaangano ya Bunakristo nzyotweelede kubikkila maano?

MISWAANGANO YAMASI alimwi aya cooko nzibeela zyali kucitwa a Bakamboni ba Jehova kuzwa kaindi. Tobanji twakajanika kale kumiswaangano eeyi iikkomanisya, ambweni ziindi zinji.

2 Zyuulu zyamyaka zyainda, bantu ba Leza abalo bakali kucita miswaangano yakali kwiitwa kuti mbungano iisalala. Tulalanga-langa miswaangano imwi yaambidwe mu Magwalo, kubona kukozyanya kuliko akati kayeeyo yakacitwa kaindi alimwi ayamazuba aano alimwi tulabikkila kapati maano kubona bubotu bujanwa kwiinda mukujanika kumiswaangano eeyi.—Int. 44:1; Lom. 15:4.

MISWAANGANO MIPATI IITAKALUBWI, YAKAINDI AYAMAZUBA AANO

3. (a) Ncinzi cakacitika kumuswaangano wakusaanguna wabantu ba Jehova waambidwe mu Bbaibbele? (b) Ino bana Israyeli bakali kwiitwa buti kutegwa baboole kumuswaangano?

3 Mu Bbaibbele, muswaangano iwakacitwa munsi aa Cilundu ca Sinai ngowakali muswaangano mupati wakusaanguna wabantu ba Leza kutegwa bapegwe malailile aakumuuya. Mubwini, wakali muswaangano mupati wabukombi busalala wakacitika kaindi. Kuciindi eeco cikkomanisya, calo aabo bakajanika ncobatakaluba, Jehova wakapa bana Israyeli citondezyo canguzu zyakwe ciindi naakabapa Mulawo wakwe. (Kul. 19:2-9, 16-19; amubale Kulonga 20:18; Deuteronomo 4:9, 10.) Muswaangano ooyo wakali kuyandika kapati nkaambo wakali kujatikizya cilongwe akati ka Leza abana Israyeli. Kakutanainda ciindi kuzwa waawo, Jehova wakabikka nzila yakwiita bantu bakwe. Wakalailila Musa kupanga myeembo yobilo yansiliva, iyakali kukonzya kubelesyegwa kwiita “imbungano yoonse yabantu” kuti ibungane “kumulyango watente lyambunganino.” (My. 10:1-4) Amweezyeezye buyo mbozyakali kukkomanisya ziindi eezyo!

4, 5. Nkaambo nzi miswaangano njobakacita ba Musa a Joshua ncoyakali kuyandika kapati?

4 Kumamanino aalweendo lwabana Israyeli lwamyaka iili 40 munkanda, aciindi cakakatazyide kapati kucisi eeco icakali cipya, Musa wakabunganya bana Israyelinyina. Bakali afwaafwi kunjila mu Nyika Yakasyomezyedwe. Eeci cakali ciindi cibotu kuli Musa kutegwa abayeezye banyina kujatikizya zyintu zyoonse Jehova nzyaakabacitila musyule alimwi azyintu zyoonse nzyaakali kuyoobacitila kumbele.—Dt. 29:1-15; 30:15-20; 31:30.

5 Ambweni amuswaangano nguwenya ooyo, Musa wakaamba kujatikizya bubambe bwamwaka amwaka bwamuswaangano alimwi akuyiisyigwa kwabantu ba Leza. Mumyaka ya Sabata ciindi ca Pobwe lya Zilawo, baalumi, banakazi, bana alimwi abeenzu bamu Israyeli bakeelede kubungana mubusena Jehova mbwaakasalide kutegwa ‘baswiilile, baiye kulemeka Jehova akucenjela kubamba majwi oonse aa Mulawo.’ (Amubale Deuteronomo 31:1, 10-12.) Aboobo, cilasalala kuti bantu ba Leza, bakali kuyandika kubungana ciindi aciindi kwiiya jwi lya Jehova alimwi amakanze aakwe. Ciindi bana Israyeli nibakamanizya kuzunda Nyika Yakasyomezyedwe pele kakucili zisi zyabantu batakombi Leza zyakeengelede, Joshua wakabunganya bana Israyeli boonse kutegwa ayumye makanze aabo aakuzumanana kusyomeka kuli Jehova. Mubuzuba oobo, bantu bakakonka kubelekela Leza.—Jos. 23:1, 2; 24:1, 15, 21-24.

6, 7. Nkaambo nzi ncotukonzya kwaamba kuti miswaangano yabantu ba Jehova yamazuba aano ilayandika kapati?

6 Mumyaka misyoonto yainda, kwali kucitwa miswaangano mipati kwalo kwakaambilizyigwa kuyaambele mumilimo ya Leza naa kumvwisya Magwalo. (Tus. 4:18) Muswaangano mupati wakusaanguna wakacitwa a Basikwiiya Bbaibbele, wakacitwa niyakamana Nkondo Yanyika Yakusaanguna mu 1919 ku Cedar Point, Ohio, U.S.A. Kumuswaangano ooyo ikwakajanika bantu basika ku 7,000, kwakaambilizyigwa mulimo wakukambauka nyika yoonse. Mu 1922, kumuswaangano wamazuba aali fwuka kubusena mbubwenya oobo, ba Joseph F. Rutherford bakaukankaizya mulimo ooyu kwiinda mukwaambila baswiilizi kuti: “Amube bakamboni basyomeka alimwi beni-beni ba Mwami. Kamuyaambele munkondo eyi kusikila zibeela zyoonse zya Babuloni zikasyaale matongo. Amoongolole mulumbe ooyu usike kule. Inyika yeelede kuziba kuti Jehova ngu Leza akuti Jesu Kristo Mwami wabami alimwi Muleli wabaleli. Oobu mbobuzuba bupati kwiinda mazuba oonse. Ngooyo Mwami ulalela! Nywebo ndinywe baambilizi bakwe. Aboobo mwaambilizye, mwaambilizye, mwaambilizye Mwami abwami bwakwe.” Basimuswaangano alimwi abantu ba Leza nyika yoonse, calukkomano bakakutambula amaanza obilo kukulwaizya ooko.

7 Ku Columbus, Ohio, mu 1931, Basikwiiya Bbaibbele bakakkomana kapati kupegwa zyina lyakuti Bakamboni ba Jehova. Mpoonya mu 1935, ku Washington, D.C., Mukwesu Rutherford wakaamba zya “nkamu mpati” iipanduludwe mu Ciyubunuzyo kuti ‘baliimvwi kumbele lyacuuno cabwami akumbele lya Mwanaambelele.’ (Ciy. 7:9-17) Mu 1942, akati kati ka Nkondo Yanyika Yabili, ba Nathan H. Knorr bakaamba makani aakkomanisya aakuti “PeaceCan It Last?” (Luumuno—Sena Lulakonzya Kuzumanana?) Mumakani aayo bakapandulula “munyama uusalala pyu” waambidwe mu Ciyubunuzyo caandaano 17 alimwi akutondezya kuti kuciyandika kuyungizya mulimo wakukambauka yamana nkondo.

8, 9. Nkaambo nzi imwi miswaangano mipati ncoitakalubwi?

8 Mu 1946 kumuswaangano wakajisi mutwe wakuti “Glad Nations” (Zisi Zikkomene) iwakacitilwa ku Cleveland, Ohio, Mukwesu Knorr wakapa makani aakkomanisya aakajisi mutwe wakuti “The Problems of Reconstruction and Expansion.” (Mapenzi aa Kuyakulula Alimwi Akukomezya) Mukwesu umwi iwakali kumuswaangano ooyu wakaamba mbwaakabakkomanisya bantu makani naakati: “Ndakajisi coolwe cakuba a Mukwesu Knorr acibumbili buzuba oobo kumazuba alimwi ciindi naakali kupandulula mulimo uuliko alimwi amakanze aakukomezya mutabi waku Brooklyn afakitoli, nkamu yakazumanana kukambilila. Nikuba kuti bantu tiibakali kulibonya kabotu-kabotu, pele bakali kulibonya kuti bakalikkomene kapati.” Kumuswaangano wamasi ku New York City mu 1950, nkamu yakakkomana kapati kutambula Bbaibbele lya Busanduluzi bwa Nyika Mpya bwa Magwalo aa Bunakristo aa Cigiliki mu Cingisi, bwalo ibwakazooba cibeela cakusaanguna ca Bbaibbele lya Cingisi ilyakapilusya zyina lya Leza mumasena mulyeelede mu Jwi lyakwe.—Jer. 16:21.

9 Miswaangano mipati yacitwa muzisi Bakamboni ba Jehova mobakali kupenzyegwa alimwi mobatakali kuzumizyigwa kukambauka. Adolf Hitler wakalikanzide kunyonyoona Bakamboni ba Jehova mu Germany, pele mu 1955 ku Nuremberg Bakamboni bali 107,000 bakacita muswaangano abusena Hitler abantu bakwe mpobakali kubunganina. Bunji bwabaabo bakajanika bakalila akaambo kakukkomana. Akati kabantu bali 166,518 ibakajanika kumuswaangano wakuti “Godly Devotion” (Kulyaaba Kwabunaleza) ku Poland mu 1989, ibanji bakazwide mumasi aakali cibeela ca Soviet Union a Czechoslovakia, mpoonya bamwi bakali kuzwida mumasi aambi aali Kujwe mu Europe. Bamwi cakali ciindi cakusaanguna kujanika amuswaangano wabantu ba Leza bainda ku 15 naa 20. Amuyeeye buyo mbobakakkomana ciindi bantu bali 7,402 nibakabbapatizyigwa kumuswaangano wamasi wakuti “Divine Teaching” (Kuyiisyigwa aa Leza) mu 1993 ku Kiev mu Ukraine—ooyu ngowakali mweelwe mupati wa Bakamboni ba Jehova ibakabbapatizyigwa mubuzuba bomwe.—Is. 60:22; Hag. 2:7.

10. Miswaangano nzi njomuyeeyede, alimwi nkaambo nzi?

10 Andiza kuli miswaangano yacooko naa yamasi njomuyeeya kapati. Sena muluuyeeyede muswaangano wakusaanguna nkomwakajanika naa ooyo nkomwakabbapatizyilwa? Eezyi zyakali zyintu zyakumuuya ziyandika kapati kulindinywe. Eelo kaka tamweelede kuziluba ziindi eezyo!—Int. 42:4.

ZIINDI ZYAKUKKOMANA ZYAMWAKA AMWAKA

11. Ino mbubambe nzi bwamapobwe aacitwa lyoonse Leza mbwaakabikkide mu Israyeli kaindi?

11 Jehova wakali kuyanda kuti bana Israyeli kabaswaangana ku Jerusalemu ziindi zyotatwe kumapobwe amwaka amwaka—Ipobwe lya Zinkwa Zitakwe Bumena, Pobwe lya Pentekoste alimwi a Pobwe lya Zilawo. Kujatikizya mapobwe aaya, Leza wakalailila kuti: “Ziindi zyotatwe mumwaka baalumi bako boonse baboneke kubusyu bwa-Mwami Jehova.” (Kul. 23:14-17) Bamaalumi banji bakalizyi mbwaakali kuyandika mapobwe aaya, aboobo bakali kujanika amikwasyi yabo yoonse.—1 Sam. 1:1-7; Lk. 2:41, 42.

12, 13. Ino kujanika kumapobwe aakali kucitika mwaka amwaka cakali kwaamba nzi kubana Israyeli banji?

12 Amuyeeye buyo ncocakali kwaamba kumukwasyi wabana Israyeli kubweza lweendo luli boobo. Mucikozyanyo, Josefa a Mariya bakali kweenda makkilomita aali 100 kuzwa ku Nazareta kuya Jerusalemu. Ino muyeeya kuti inga camutolela mazuba ongaye kweenda musinzo uuli boobu kuti kamweenda abana basyoonto? Cibalo icaamba Jesu naakaunka ku Jerusalemu kacili mulombe citondezya kuti mikwasyi alimwi abalongwe bakali kweendela antoomwe. Amuyeeye buyo mbocakabede kweendela antoomwe, kujika zyakulya alimwi akugwasya boonse kujana busena bwakoona nikuba kuti bakali kubusena nkobatazyi kabotu. Nikuba boobo, kweelede kuti kwakali bukwabilizi nkaambo Jesu iwakajisi buyo myaka iili 12 yakuzyalwa wakali kupegwa lwaanguluko lumwi. Eelo kaka zyakali ziindi zikkomanisya eezyo, kwaambisya kubana!—Lk. 2:44-46.

13 Ciindi bana Israyeli nibakamwaika kuya kumabazu aambi aanyika, aabo ibakali kujanika kumapobwe aaya bakatalika kuzwa muzisi zimbi. Lya Pentekoste mu 33 C.E., ba Juda alimwi abaabo ibakasanduka bakatondezya kuti bakali kwaabikkila maano mapobwe aaya kwiinda mukuya ku Jerusalemu kuzwa ku Italy, Libiya, Krete, Asia Minor, alimwi a Mesopotamiya.—Mil. 2:5-11; 20:16.

14. Ino bana Israyeli bakali kugwasyigwa buti akaambo kakujanika kumapobwe aakali kucitwa mwaka amwaka?

14 Kubana Israyeli ibakali kusyomeka, cintu cipati ncobakali kulangila munyendo zili boobu, nzyintu zyakumuuya—kabayandide kukomba Jehova antoomwe azyuulu-zyuulu zyabamwi ibakali kumuyanda Leza. Ino aabo ibakali kujanika bakali kulimvwa buti? Bwiinguzi bulakonzya kujanwa mumalailile aa Jehova ngaakapa bantu bakwe kujatikizya Pobwe lya Zilawo, naakaamba kuti: “Amusekelele mupobwe lyanu, nywebo, abana banu balombe abasimbi, abalanda banu baalumi abanakazi, abalo ba Levi abamucaala abamukabafu bakede akati kanu. Mazuba aali musanu aabili amulye ipobwe kuli Jehova Leza wanu, ooko kubusena Jehova Leza wanu mbwayoosala, nkaambo Jehova Leza wanu uyoomupa coolwe mumicelo yoonse njemulima amumilimo yoonse yamaanza aanu, aboobo muyoosekelela buyo.”—Dt. 16:14, 15; amubale Matayo 5:3.

NKAAMBO NZI NCOTWEELEDE KWIIBIKKILA MAANO MISWAANGANO YESU MAZUBA AANO?

15, 16. Milimo nzi njomwakaleka kutegwa mucikonzye kujanika kumiswaangano mipati? Nkaambo nzi kucita boobo ncokuletela mpindu?

15 Kubungana ooku kwabantu ba Leza bakaindi kupa zikozyanyo zibotu kubantu ba Leza bamazuba aano. Nikuba kuti mumyaanda yamyaka yainda zyintu zinji zyacinca, kaambo kapati ncoicitilwa miswaangano iili boobu takanacinca pe. Kaindi, aabo ibakali kuunka kumiswaangano bakeelede kuleka milimo imwi kutegwa bakajanike. Mbubwenya mbuli kaindi, abalo bantu ba Leza bamazuba aano banji beelede kuleka milimo imwi kutegwa bajanike kumiswaangano. Tulikkomene kuleka milimo imwi nkaambo tulizyi kuti tuyoogwasyigwa kapati amiswaangano. Miswaangano iili boobu yakumuuya yakali kuyandika kapati kaindi alimwi iciyandika kapati asunu. Kumiswaangano iili boobu tulatambula malailile alimwi abupanduluzi bumwi ibuyandika kutegwa tuzumanane kumvwana a Leza. Miswaangano ilatukulwaizya kutegwa katubelesya nzyotwiiya, kutugwasya kutantamuka mapenzi, akutukulwaizya kubikkila maano kuzyintu zikonzya kutukatalusya kutali kututyompya.—Int. 122:1-4.

16 Lukkomano lulajanika lyoonse akati kabaabo ibajanika kumiswaangano. Lipooti imwi iijatikizya muswaangano mupati wakacitwa mu 1946 yakati: “Cakali cintu cikkomanisya kapati kubona kuti zyuulu-zyuulu zyabakamboni kabakkede cakuliiba, alimwi akuswiilila kuzyuulu-zyuulu zyabaimbi ibakali kwiimbila antoomwe abaabo ibakali kubelesya ziimbyo ziindene-indene kutegwa batembaule Jehova kwiinda munyimbo zya Bwami. Dipatimenti Yabasikulisungula yakatambula bakwesu banji ibakaboola kulilembya kutegwa bagwasilizye milimo mumadipatimenti aasiyene-siyene, bakali kucita oobo akaambo kakuyanda kugwasya bakamboninyina.” Sena andinywe mwakalimvwa kale oobu ciindi nimwakali kumuswaangano wacooko naa kumuswaangano wamasi?—Int. 110:3; Is. 42:10-12.

17. Mbuti bubambe bwamiswaangano mbobwacinca mumyaka misyoonto yainda?

17 Zyintu zimwi zyacinca mboicitwa miswaangano. Mucikozyanyo, bantu ba Leza bamwi baliyeeyede ciindi miswaangano niyakali kutola mazuba aali lusele. Kwakali zibeela zyamafwumofwumo, zyamasikati, alimwi azibeela zyakumazuba. Kutola lubazu mumulimo wakukambauka cakali cibeela cakali kujanika lyoonse mupulogilamu. Zibeela zimwi zyakali kutalika muma 09:00 hrs, alimwi kwakali zibeela izyakali kumana muma 21:00 hrs. Babelesi basikulisungula bakali kubeleka ciindi cilamfwu alimwi canguzu kujikila basimuswaangano cakulya camafwumina, cakulya camasikati, alimwi acakulya cakumangolezya. Mazuba aano, miswaangano itola buyo mazuba masyoonto, mikwasyi ilalijikila zyakulya, oobu bubambe bubagwasya kubikkila kapati maano kukutambula cakulya cakumuuya.

18, 19. Nzyintu nzi nzyomulangila kumuswaangano, alimwi nkaambo nzi?

18 Kuli zyintu zimwi nzyotulangila lyoonse mupulogilamu yamuswaangano, izyintu izyali kucitwa kwaciindi cilamfwu. Mucikozyanyo, kutambula ‘cakulya cakumuuya aciindi ceelede,’ kutugwasya kumvwisya businsimi bwamu Bbaibbele alimwi anjiisyo, cakulya eeci cilaboola kwiinda mumakani alimwi akwiinda mumabbuku mapya aamwaigwa lyamuswaangano. (Mt. 24:45) Mabbuku aali boobu alabagwasya babombe myoyo kumvwisya kasimpe kamu Magwalo. Zisobano zikkomanisya izijisi makani aamu Bbaibbele zilabakulwaizya bana abapati kulilingula alimwi akubagwasya kulwana muuya wanyika. Mbubwenya buyo, aalo makani aalubbapatizyo alatugwasya toonse kuzilanga-langa zyintu nzyotubikkila kapati maano mubuumi alimwi tulakkomana kubona bamwi kabatondezya kulyaaba kwabo kuli Jehova.

19 Miswaangano yali cibeela cabukombi busalala kwaciindi cilamfwu alimwi igwasya bantu ba Jehova bakkomene kumubelekela bweelede muziindi eezino zikatazya. Miswaangano iili boobu ilatukulwaizya kumuuya, itugwasya kubamba zilongwe zipya, alimwi itukulwaizya kuyanda babunyina bali munyika yoonse, alimwi nenzila Jehova njabelesya kuleleka akulanganya bantu bakwe. Cakutadooneka, umwi aumwi wesu uliyandide kulibambila kabotu kutegwa akajanike akugwasyigwa azibeela zyoonse zyamuswaangano uuliwoonse.—Tus. 10:22.

[Mibuzyo yaciiyo]

[Cifwanikiso icili apeeji 30]

Muswaangano wamasi iwakacitwa mu 1950 mu New York City

[Cifwanikiso icili apeeji 32]

MOZAMBIQUE

[Cifwanikiso icili apeeji 32]

SOUTH KOREA