Skip to content

Skip to table of contents

Kuzwidilila Kwini-kwini Mubuumi

Kuzwidilila Kwini-kwini Mubuumi

Kuzwidilila Kwini-kwini Mubuumi

“Uyoozwidilila alimwi unoocita zyintu cabusongo.”—JOS. 1:8, NW.

INO INGA MWAINGULA BUTI?

Ino Solomoni wakazwidilila buti?

Muunzila nzi Paulo mwaakazwidilila ncobeni?

Mbuti mbomukonzya kuzwidilila kukabe kutamani?

1, 2. (a) Ino bantu banji bakupandulula buti kuzwidilila? (b) Mbuti mbomukonzya kuzyiba mbomukubona kuzwidilila?

INO kuzwidilila mubuumi caamba nzi? Ikuti mwabuzya bantu mubuzyo ooyo, muyoojana kuti bwiinguzi bwabo buliindene kapati. Mucikozyanyo, banji bapandulula kuzwidilila kweelana alubono, mulimo naa lwiiyo muntu ndwajisi. Bamwi bapandulula kuzwidilila kweelana azilongwe—mbobeendelana mumukwasyi, abalongwe babo naa mbobabelekalimwi. Mubelesi wa Leza ulakonzya kwaamba kuzwidilila kweelana amukuli ngwajisi mumbungano naa zyintu nzyaacita mumulimo.

2 Kutegwa muzyibe mbomukubona kuzwidilila, mulakonzya kulemba mazyina aabantu basyoonto buyo mbomubwene kuti bakazwidilila mubuumi—aabo mbomulombozya alimwi akulemeka. Nzyintu nzi zilibonya kapati nzyobajisi boonse? Sena balivwubide naa balaampuwo? Bwiinguzi kumibuzyo eeyi bulakonzya kuyubununa cili mumoyo wanu, alimwi eeci cilakonzya kuzijatikizya nzyomusala kucita alimwi ambaakani zyanu.—Lk. 6:45.

3. (a) Ncinzi Joshua ncaakeelede kucita kutegwa azwidilile? (b) Ncinzi ncotutiilange-lange lino?

3 Ciyandika kapati nkuzwidilila kweelana a Jehova mbwakubona, nkaambo buumi bwesu buyeeme aakuba acilongwe cibotu anguwe. Ciindi naakali kupa Joshua mulimo mulemu iwakusololela bana Israyeli Kunyika Yakasyomezyedwe, Jehova wakamwaambila kuti abale Mulawo wa Musa “isikati amasiku” alimwi akuzitobela zilembedwe mumo. Leza wakamusyomezya kuti: “Wacita oobo uyoozwidilila alimwi unoocita zyintu cabusongo.” (Jos. 1:7, 8, NW.) Alimwi mulizyi kuti Joshua wakazwidilila. Mbuti kujatikizya ndiswe? Mbuti mbotukonzya kuzyiba kuti mbotukubona kuzwidilila mbombubo mbwakubona Leza? Akaambo kaceeci, atulange-lange buumi bwabantu bobilo baambidwe mu Bbaibbele.

SENA SOLOMONI WAKAZWIDILILA MUBUUMI?

4. Nkaambo nzi ncotukonzya kwaamba kuti Solomoni wakazwidilila?

4 Munzila zinji, Solomoni wakazwidilila. Nkaambo nzi? Nkaambo kwamyaka minji wakali kuyoowa alimwi akumvwida Jehova, walo iwakamulongezya kapati. Amuyeeye kuti ciindi Jehova naakaambila Solomoni kuti aambe ncayanda, mwami wakalomba busongo kutegwa asololele kabotu bantu. Aboobo, Leza wakamupa busongo abuvwubi. (Amubale 1 Bami 3:10-14.) Busongo bwa Solomoni bwakali “kwiinda busongo bwabantu boonse bakujwe abusongo boonse bwaba-Egepita.” Mpuwo yakwe yakamwaika “kuzisi zyoonse zyeengelede.” (1 Bam. 4:30, 31) Kujatikizya lubono, ingolida njaakali kujana amwaka yakali kusika ku 25,000 kg. (2 Mak. 9:13) Wakali musongo mukubandika, mumayake alimwi amumakwebo. Masimpe, ciindi naakazumanana kumvwana a Leza, Solomoni wakazwidilila.—2 Mak. 9:22-24.

5. Ncinzi Solomoni ncaakaamba kujatikizya baabo bazwidilila mumeso aa Leza?

5 Zyintu nzyaakalemba mubbuku lya Mukambausi zitondezya kuti taakwe naakanyongana kwiinda mukuyeeya kuti kuzwidilila alimwi alukkomano zijanwa buyo abaabo bavwubide naa bajisi mpuwo. Wakalemba kuti: “Ndizi kuti taakwe cintu cibotela bantu kwiinda eci: kukondwa akulibotezya mubuumi bwabo. Alimwi cipo ca-Leza nceeci: kuti muntu alye akunywa akukondwa mumilimo yakwe yoonse.” (Muk. 3:12, 13) Alimwi wakalizyi kuti kukkomana kuli boobo kulagwasya ncobeni kulibaabo mbakkomanina Leza, aabo bajisi cilongwe cibotu anguwe. Cakweelela Solomoni wakaamba kuti: “Ngaaya mamanino aamakani. Oonse amvwigwa. Lemeka Leza akubamba milazyo yakwe, nkaambo kucita obo nceelelo coonse camuntu.”—Muk. 12:13.

6. Ino cikozyanyo ca Solomoni citugwasya buti kuzyiba kuzwidilila kwini-kwini mbokubede?

6 Solomoni wakeenda cakuyoowa Leza kwamyaka minji. Tubala kuti “wakayandisya Jehova akweenda mumilazyo ya-Davida wisi.” (1 Bam. 3:3) Ooku kwakali kuzwidilila kwini-kwini. Kasololelwa a Leza, Solomoni wakayaka tempele libotu lyabukombi bwakasimpe alimwi wakalemba mabbuku aamu Bbaibbele otatwe. Nokuba kuti tatukonzyi kucita mbubwenya mbuli Solomoni, cikozyanyo cakwe naakacili kusyomeka kuli Leza ceelede kututondezya mbotweelede kukubona kuzwidilila kwini-kwini alimwi akutugwasya kucita oobo. Kujatikizya makani aaya, amuyeeye kuti Solomoni wakasololelwa amuuya uusalala kulemba kuti lubono, busongo, mpuwo alimwi anguzu—zyintu bantu banji mazuba aano nzyobakonzya kwaamba kuti nzezipa kuzwidilila—kuti nzyabuyo. Zyintu zyamusyobo ooyu tazikwe mpindu, “tazikutyi moyo pe.” Bantu banji ibajisi lubono bacilombozya kuba alubono lunji. Alimwi kanji-kanji balalibilika kujatikizya zyintu nzyobajisi kale. Kuyungizya waawo, lubono lwabo bumwi buzuba luyakubwezyegwa abamwi.—Amubale Mukambausi 2:8-11, 17; 5:10-12.

7, 8. Mbuti solomoni mbwaakatondezya kutasyomeka, alimwi ino ncinzi cakacitika?

7 Mulizyi alimwi kuti Solomoni mukuyakwaciindi wakaleya kuzwa kulusyomo. Ijwi lya Leza lyaamba kuti: “Nkaambo Solomoni naakacembaala, banakazi bakwe bakapambula moyo wakwe kumizimu myeenzu, aboobo moyo wakwe teewakalulama kumeso aa-Jehova Leza wakwe mbuli moyo wa-Davida wisi. . . . Aboobo Solomoni wakacita cibi mumeso aa-Jehova.”—1 Bam. 11:4-6.

8 Akaambo kakuti tiicakamukkomanisya, Jehova wakaambila Solomoni kuti: ‘Mbuli mbowatabamba cizuminano cangu ambeta zyangu nzidakakulailila, lino ncobeni njookunyanzya bwami akubwaaba mumaanza aabalanda bako.’ (1 Bam. 11:11) Eelo kaka cakabija kapati eeco! Nokuba kuti Solomoni wakazwidilila munzila zinji, mukuyakwaciindi wakatyompya Jehova. Solomoni wakaalilwa kusyomeka kuli Leza mumakani aayandika kapati mubuumi. Umwi aumwi wesu ulakonzya kulibuzya kuti, ‘Sena ndijisi makanze aakubelesya ziiyo kuzwa mubuumi bwa Solomoni kutegwa zindigwasye kuzwidilila?’

KUZWIDILILA KWINI-KWINI MUBUUMI NCOCAAMBA

9. Kweelana abantu mbobazibona zyintu munyika, sena Paulo wakazwidilila? Amupandulule.

9 Buumi bwamwaapostolo Paulo bwakaliindene kapati abwa Mwami Solomoni. Paulo tanaakajisi cuuno cabwami alimwi tanaakali kulida antoomwe abami. Muciindi caboobo, kwakali ziindi zyanzala, nyota, mpeyo alimwi akubula zyakusama. (2 Ko. 11:24-27) Ciindi naakazumina Jesu kuti ngo Mesiya, Paulo tanaakaba alimwi acuuno cabulemu cili coonse mucikombelo caba Juda. Muciindi caboobo, basololi bacikombelo caba Juda tiibakali kumuyanda. Paulo wakaangwa, kukwibbaulwa, kuumwa amisako alimwi akupwaigwa mabwe. Paulo wakazumina kuti walo a Banakristonyina bakatukilwa, bakapenzyegwa alimwi bakabejelezyegwa. Wakaamba kuti: “Kusikila lino twaba mbuli mafwuse aanyika, mbuli tombe lyazyintu zyoonse.”—1 Ko. 4:11-13.

10. Nkaambo nzi ncocakali kuboneka mbuli kuti Paulo tanaakali kuyanda kuzwidilila?

10 Kacili musankwa mwana-mwana wiitwa kuti Saulo, kulibonya kuti zyintu zyakali kumweendela kabotu kapati mwaapostolo Paulo. Wakazyalilwa mumukwasyi wakajisi mpuwo kapati, wakayiisyigwa a Gamaliyeli, mwiiyi wakali kulemekwa, kumane wakazikulemba kuti: “Ndakali kuyaambele kapati mubukombi bwaba Juda kwiinda bamusela wangu banji.” (Gal. 1:14) Saulo wakali kwaambaula kabotu mwaambo waci Hebrayo alimwi awaci Giliki, wakali sicisi muna Roma calo cakamupa zyoolwe zinji alimwi anguzu zyamumulawo nzyobakali kulombozya kapati bantu. Ikuti naakasala kuzumanana kuyandaula kuzwidilila kwamunyika, cakutadooneka naakaba ampuwo alimwi naakaba alubono lunji. Muciindi caboobo, wakasala buumi bamwi—ambweni kubikkilizya abasazinyina bamwi—mbobakali kuyeeya kuti bwakali bufwuba-fwuba. Nkaambo nzi?

11. Ino mulimo nzi alimwi nimbaakani nzi Paulo nzyaakali kuyandisya, alimwi nkaambo nzi?

11 Paulo wakali kumuyanda Jehova alimwi akuyanda kumukkomanisya kwiinda lubono alimwi akuba ampuwo. Paulo naakajana luzyibo lwini-lwini, wakali kulumba akaambo kacinunuzyo, mulimo wa Bunakristo, bulangizi bwabuumi bwakujulu—izyintu bantu bamunyika nzyobatabikkili maano. Paulo wakalizyi kuti kwakali makani aakeelede kubambwa. Saatani wakali kwaamba kuti wakali kukonzya kubalesya bantu kubelekela Leza. (Job. 1:9-11; 2:3-5) Kufwumbwa mapenzi ngaakali kujana, Paulo wakalikanzide kuzumanana kusyomeka kuli Leza, akuliyumya mukutobela bukombi bwakasimpe. Eeyo nembaakani bantu bamunyika ibayanda kuzwidilila njobatajisi.

12. Nkaambo nzi ncomwakasala kusyoma muli Leza?

12 Sena mulijisi makanze mbuli Paulo? Nokuba kuti kusyomeka talili lyoonse nocili cuubauba, tulizyi kuti kucita oobo kulamukkomanisya Jehova alimwi kuletela zilongezyo, alimwi nkokupa muntu kuzwidilila. (Tus. 10:22) Tulagwasyigwa lino alimwi cakutadooneka tulangila zilongezyo kumbele. (Amubale Maako 10:29, 30.) Aboobo, tulijisi twaambo tubotu tutupa kuba abulangizi, ‘ikutali mulubono lutasyomeki pe, pele muli Leza, ooyo uutupa camaanza obilo zyintu zyoonse nzyotukkomanina.’ Inzya, ‘tuliyobweda ntalisyo mbotu yaciindi cakumbele, ikutegwa tujatisye buumi bwini-bwini.’ (1 Ti. 6:17-19) Masimpe, tulakonzya kuba alusyomo lwakuti myaka iili 100 kuzwa lino, noiba iili 1,000 naa kwiinda waawo kuzwa lino, tuyakukonzya kulanga musyule akwaamba kuti, “Ncobeni! Ndakasala nzila iipa kuzwidilila kwini-kwini mubuumi.”

OOKO KULI LUBONO LWAKO

13. Ndulayo nzi Jesu ndwaakapa kujatikizya kuyobola lubono?

13 Kujatikizya lubono, Jesu wakaamba kuti: “Amuleke kuliyobweda lubono anyika, aawo mpoluligwa zyuuka ankalaya alimwi ababbi mpobanjila akubba. Muciindi caboobo, amuliyobwede lubono kujulu, kwalo nkolutaligwi azyuuka naa nkalaya alimwi ababbi nkobatanjili akubba. Nkaambo ooko kuli lubono lwako, awalo moyo wako nkuuyooba.”—Mt. 6:19-21.

14. Nkaambo nzi ncocitali cabusongo kuyandaula lubono lwamunyika?

14 Lubono lwamuntu anyika taali buyo mali alikke pe. Lulakonzya kubikkilizya azyintu nzyaakalemba Solomoni bantu nzyobabona kuti nkuzwidilila—bulemu, mpuwo, naa nguzu. Jesu wakaamba kaambo kakozyenye akaambo nkaakaamba Solomoni mubbuku lya Mukambausi—lubono lwamunyika talukkalilili. Mbubwenya mbuli mbomuzyi kale, lubono luli loonse munyika lulakonzya kunyonyooka alimwi lulakonzya kumana kufwumbwa ciindi. Kujatikizya lubono luli boobo, syaazibwene wazyina lyakuti F. Dale Bruner wakalemba kuti: “Cilizyibidwe kuti mpuwo ilamana. Kayi kulya nkuyu nkwiinzizyanya. Muntu wajisi lubono mwaka uuno mwaka uuboola unyina mali. . . . [Jesu] ulabayanda bantu. Aboobo, ubaambila kuti batantamuke kupenga mumizeezo ikuboola akaambo kabulemu bwakaindi kasyoonto buyo. Tabukkalilili. Jesu tayandi kuti basikwiiya [bakwe] batyompwe. ‘Abuzuba inyika ilamusandukila imuntu iwakakkede kabotu.’” Nokuba kuti bantu banji balakonzya kwaazumina majwi aayo, mbangaye ibakonzya kutobela cini ncaamba kutegwa bacince buumi bwabo? Sena nywebo muyakucinca?

15. Nkuzwidilila kuli buti nkotweelede kubelekela?

15 Basololi bazikombelo bamwi balakambauka kuti ikusoleka kuzwidilila takweelede alimwi akuti kusoleka koonse kwakuzwidilila kweelede kulesyegwa. Amubone kuti Jesu tanaakali kwaamba kuti kusoleka koonse kuli boobo takweelede. Muciindi caboobo, wakali kwaambila basikwiiya bakwe kuti kusoleka kwabo beelede kukugamika kumbi, kubakulwaizya kuyobola ‘lubono lutamani kujulu.’ Makanze eesu mapati ayelede kuba aakusoleka kuzwidilila kweelana a Jehova mbwakubona. Inzya, majwi aa Jesu atuyeezya kuti tulijisi coolwe cakusala cintu ncotuyakucita. Inzya, tuyakucita ceeco cili mumoyo wesu, cintu cijisi mpindu kulindiswe.

16. Ino ndusyomo nzi ndotweelede kuba andulo?

16 Kuti makanze eesu mumoyo ngakukkomanisya Jehova, tulakonzya kusyoma kuti uyakutugwasya kuba azyintu nzyotuyandika. Ulakonzya kuzumizya kuti tufwe nzala naa nyota kwaciindi cisyoonto, mbubwenya mbuli mwaapostolo Paulo mbwaakacita. (1 Ko. 4:11) Nokuba boobo, tulakonzya kusyoma lulayo lwabusongo lwa Jesu lwakuti: “Mutani kulibiliki akwaamba kuti, ‘Ino tulalya nzi?’ naa, ‘Ino tulanywa nzi?’ naa, ‘Ino tulasama nzi?’ Nkaambo zyoonse eezyi, nzyezyintu bamasi nzyobayandaula kapati. Uso wakujulu ulizyi kuti mulaziyanda zyintu zyoonse eezyi. Aboobo amuzumanane kusaanguna kuyandaula Bwami abululami bwakwe, eelyo zyintu zimbi zyoonse eezyi ziyooyungizyigwa kulindinywe.”—Mt. 6:31-33.

AMUZWIDILILE MUMESO AA LEZA

17, 18. (a) Ino kuzwidilila kwini-kwini kuyeeme aanzi? (b) Ino kuzwidilila kwini-kwini mpaanzi mpokutayeeme?

17 Kaambo kapati nkakuti: Kuzwidilila kwesu kwini-kwini takuyeeme azyintu nzyotucita naa cuuno ncotujisi kweelana akulanga kwabantu. Kuzwidilila kwini-kwini tacaambi kuti nkuba amukuli umwi mububambe bwa Bunakristo. Cilongezyo cili boobo, inga caboola akaambo kacini cipa kuzwidilila, kumvwida kwesu akusyomeka kuli Leza, walo uutwaambila kuti: “Iciyandika mubabanzi ncakuti bakajanike kabasyomeka.” (1 Ko. 4:2) Alimwi tweelede kuliyumya mukusyomeka. Jesu wakaamba kuti: “Ooyo uuliyumya kusikila kumamanino nguuyoofwutulwa.” (Mt. 10:22) Sena tamuzumini kuti kufwutuka mbumboni butondezya kuzwidilila butakonzyi kukazyigwa?

18 Kuyeeya kaambo ikaambwa kale, mulakonzya kubona kuti kusyomeka kuli Leza takuswaangene akuba aampuwo, lwiiyo, lubono, busongo naa zyintu nzyakonzya kucita muntu. Kufwumbwa mubukkale motukonzya kujanika, kusyomeka kuli Leza kulakonzyeka. Akati kabantu ba Leza bamumwaanda wamwaka wakusaanguna, bamwi bakalivwubide bamwi bakali bacete. Kuli baabo bakavwubide, lulayo lwa Paulo lwakuti “kababeleka milimo mibotu minji, kabalisungwide kupa cabuuya, kabalibambilide kwaabana zyintu abamwi” lwakali kugwasya. Boonse buyo ibakavwubide abakali bacete bakali kukonzya ‘kujatisya buumi bwini-bwini.’ (1 Ti. 6:17-19) Oobu mbocibede amazuba aano. Toonse buyo tulijisi coolwe alimwi amukuli uukozyenye: Tweelede kuzumanana kusyomeka alimwi “[aku]beleka milimo mibotu minji.” Ikuti twacita oobo, tuyakuzwidilila mumeso aa Mulengi wesu alimwi tuyakukkomana kuzyiba kuti tulamukkomanisya.—Tus. 27:11.

19. Kujatikizya makani aakuzwidilila, makanze nzi ngomujisi?

19 Inga tiimwacikonzya kweendelezya bukkale bwanu cakumaninina, pele mulakonzya kweendelezya zyintu nzyomucita abukkale oobo. Kufwumbwa mubukkale momubede, amusoleke kusyomeka. Kucita oobo kuletela mpindu. Amube alusyomo lwakuti Jehova uyakumulongezya kapati—lino alimwi mane kukabe kutamani. Mutalubi majwi Jesu ngaakaambila Banakristo bananike, naakati: “Tondezya kuti ulasyomeka mane kusikila kulufwu, eelyo ndiyookupa musini wabuumi.” (Ciy. 2:10) Ooko nkokuzwidilila kwini-kwini!

[Mibuzyo yaciiyo]

[Cifwanikiso icili apeeji 6]

Kweelana ambobazibona zyintu bantu, Saulo wakali kulibonya kuti uyakuzwidilila

[Cifwanikiso icili apeeji 7]

Paulo wakazwidilila ncobeni