Skip to content

Skip to table of contents

Sena Mwakasandulwa?

Sena Mwakasandulwa?

Sena Mwakasandulwa?

“Amusandulwe kwiinda mukucinca mizeezo yanu.”—LOM. 12:2.

SENA INGA MWAPANDULULA?

Nkaambo nzi Banakristo boonse ncobeelede kubikkila maano kukusanduka?

Ino nkusanduka kuli buti Munakristo umwi aumwi nkwayelede kucita?

Mbuti mbotukonzya kuzwidilila kutegwa tusanduke?

1, 2. Ino mbotwakakomezyegwa alimwi abusena motwakakomenena zitujatikizya buti?

TOONSE tulajatikizyigwa kapati ambotwakakomezyegwa alimwi abusena motwakakomenena. Kuli nsamino njotuyanda; kuli zyakulya nzyotukkomanina; kuli mbotulilemeka. Ino nkaambo nzi? Akaambo kabantu mbotwakali kukkala limwi alimwi abukkale bwesu mubuumi.

2 Nokuba boobo, kuli zyintu ziyandika kapati kwiinda kusala zyakulya alimwi azisani nzyotuyanda. Mucikozyanyo, kweelana ambotwakakomezyegwa, kuli zyintu zimwi nzyotubona kuti zililuzi alimwi zilatambulika pele alimwi kuli zyintu zimbi nzyotubona kuti taziluzi alimwi tazyeelede kutambulwa. Zyintu zinji zili boobo ziya buyo mbuli muntu mbwazibona alimwi bantu baliindene mbobazibona. Zyintu nzyotusala kucita zilakonzya kutondezya manjezeezya eesu ncaatwaambila kucita. Bbaibbele lilazumina kuti kanji-kanji ‘bantu bamasi ibatajisi mulawo balacita zyintu zyaambwa mumulawo.’ (Lom. 2:14) Pele sena eeci caamba kuti naa taakwe mulawo uulembedwe kuzwa kuli Leza, tulakonzya kutobela nzila alimwi azyeelelo zidumide mubusena motukkala kweelana ambotwakakomezyegwa?

3. Ntwaambo nzi tobilo itupa kuti Banakristo batani kwiile kutobela nzila alimwi azyeelelo zidumide?

3 Kuli twaambo tobilo tuyandika kapati itupa kuti Banakristo bataciti oobo. Kakusaanguna, Bbaibbele lituyeezya kuti: “Kuli inzila iiluleme mumeso aabantu, pele mamanino aayo ninzila zyalufu.” (Tus. 16:25) Akaambo kakuti tatulondokede, swebo tobantu tatujisi nguzu zyakuzyiba cintu cikonzya kutugwasya ncobeni akutusololela cakulondoka. (Tus. 28:26; Jer. 10:23) Ikabili, Bbaibbele litondezya kuti zyeelelo zyamunyika zyakabikkwa alimwi akweendelezyegwa a Saatani, “leza wabweende bwazyintu.” (2 Ko. 4:4; 1 Jo. 5:19) Aboobo, kuti katuyanda kulongezyegwa a Jehova alimwi akutambulwa kulinguwe, tweelede kutobela majwi aali mulugwalo lwa Baloma 12:2.Amubale.

4. Ncinzi ncotutiilange-lange mucibalo eeci?

4 Kuli twaambo ituli mbotubede ituyandika itulembedwe mulugwalo lwa Baloma 12:2 ntotweelede kubikkila maano kapati. (1) Nkaambo nzi ncotweelede ‘kusandulwa’? (2) Ino kusandulwa kubikkilizya nzi? alimwi (3) Mbuti mbotukonzya kusandulwa? Atwiilange-lange mibuzyo eeyi.

NKAAMBO NZI NCOTWEELEDE KUSANDULWA?

5. Mbaani Paulo mbaakalembela lulayo lujanika mulugwalo lwa Baloma 12:2?

5 Ciindi mwaapostolo Paulo naakalemba lugwalo kubana Roma tanaakali kulembela bantu boonse bamu Roma pe, pele wakali kulembela Banakristonyina bananike. (Lom. 1:7) Wakabakulwaizya kusandulwa alimwi ‘akuleka kutobela ziyanza zyabweende bwazyintu obuno.’ Muma 56 C.E., Banakristo bakeelede kucenjela kujatikizya “bweende bwazyintu” ibwakali kubikkilizya zyeelelo, zilengwa, kulilemeka alimwi abukkale ibwakaliko mu Roma. Ibbala Paulo ndyaakabelesya lyakuti “amuleke” litondezya kuti bamwi akati kabo bakacili kutobela bweende bwazyintu oobo ibwakaliko. Ino nzyintu nzi izyakabajatikizya bakwesu abacizyi muciindi eeco?

6, 7. Mumazuba aa Paulo, muunzila nzi bukkale alimwi abukombi mu Roma mbobwakapa kuti Banakristo babe abuyumuyumu?

6 Mazuba aano, bantu ibaswaya ku Roma kanji-kanji balabona imwakali matempele, zyuumbwe, zibumbwa, mabuwa aakusobanina, maanda aakusobanina azimwi buyo. Zimwi akati kazyeezi zyakatalika mumwaanda wamyaka wakusaanguna. Zyintu zili boobo izyakaindi zitugwasya kuzyiba bantu mbobakali kupona alimwi abukombi mbobwakabede mu Roma yansiku. Alimwi tulakonzya kubala mabbuku aakaindi aamba zisobano zyakulwana abanyama bakali, kusiyana kwankalaki, zisobano alimwi akwiimba nyimbo ziindene-indene, zimwi zyakali kujazya nsoni. Alimwi Roma wakali munzi wakadumide wakucitila makwebo, aboobo zyoolwe zyakujana zyintu zyakumubili zyakali zinji.—Lom. 6:21; 1 Pe. 4:3, 4.

7 Nokuba kuti bakalijisi matempele manji abaleza babo, bana Roma bakazyibidwe kuti tiibakali kuba acilongwe ciyumu abaleza mbobakali kukomba. Kulimbabo, bukombi bwakali kubikkilizya kapati zilengwa—zyabuzuba bwakuzyalwa, kukwatana alimwi amadilwe—zyalo izyakali cibeela cabukkale bwabo. Mulakonzya kuyeeyela zyintu zyoonse izili boobo mbozyakapa kuti Banakristo babe abuyumuyumu mu Roma. Bunji bwabo bakakomenena mubukkale buli boobo, aboobo bakali kuyandika kusandulwa kutegwa babe Banakristo bakasimpe, alimwi kusandulwa ooko tiikwakali kukonzya kuzulila mubuzuba bwabo bwakubbapatizyigwa.

8. Mbuti nyika mboipa kuti Banakristo babe muntenda mazuba aano?

8 Mbubwenya mbuli mbocakabede mu Roma, ayalo nyika mazuba aano ipa kuti Banakristo balyaabide babe muntenda. Nkaambo nzi ncocili boobo? Akaambo kakuti muuya wanyika ulalibonya munzila zinji. (Amubale Baefeso 2:2, 3; 1 Johane 2:16.) Tuli muntenda ciindi coonse akaambo kazyintu bantu nzyobalombozya, nzyobayeeya, nzyobabikkila maano alimwi akutalilemeka nkotubona munyika buzuba abuzuba. Aboobo, tulijisi twaambo tunji ncotweelede kutobela lulayo lwakasololelwa amuuya lwakuti “amuleke kutobela ziyanza zyabweende bwazyintu obuno” alimwi akuti “amusandulwe.” Ncinzi ncotweelede kucita?

NCINZI CEELEDE KUSANDULWA?

9. Nkucinca nzi bantu banji nkobakacita kabatana kweelela kubbapatizyigwa?

9 Ciindi muntu naiya Bbaibbele alimwi akubelesya nzyali mukwiiya, ulatalika kuyaambele kumuuya. Azumanana kuyaambele, ulacinca buumi bwakwe kweelana azyintu nzyaiya. Ulaleka kutobela micito yabukombi bwakubeja alimwi atumpenda tutali kabotu ntwaakali kucita mubuumi akutalika kuba abube mbuli bwa Kristo. (Ef. 4:22-24) Tulakkomana kubona bantu banji amwaka ibayaambele akweelela kubbapatizyigwa kutondezya kulyaaba kwabo kuli Jehova Leza. Kwaamba masimpe, eeci cipa kuti moyo wa Jehova ukondwe. (Tus. 27:11) Nokuba boobo, tweelede kulanga-langa mubuzyo wakuti: Sena kucinca ooku nkokuyandika kulikke?

10. Ino kusanduka kwiindene buti akuyaambele?

10 Mubwini, kusandulwa kubikkilizya zinji kutali buyo kuyaambele. Cintu cisambalwa cilakonzya kulembwa mabala naa kwaambilizyigwa kuti ‘cakabambululwa,’ pele mubwini cilakonzya kuti kacicili nceena. Kulakonzya kuti bakabikkilizya cintu comwe cipya mpoonya alimwi akubelesya cakubikkila cipya icipa kuti ciboneke kabotu. Bbuku limwi lipandulula mabala aamu Bbaibbele lyaamba kuti bbala lyakuti: “Amusandulwe” ilijanika mulugwalo lwa Baloma 12:2 libikkilizya muzeezo wakucinca mbotuyeeya kwiinda mukugwasyigwa amuuya uusalala. Aboobo, kusanduka nkwacita Munakristo takuli buyo kuleka tumpenda tubyaabi, ŋambawido mbyaabi alimwi abukkale bwakutalilemeka. Bamwi bantu batajisi luzyibo lwamu Bbaibbele balapona kakunyina kucita zyintu zili boobo. Aboobo, ncinzi cibikkilizyidwe mukusanduka Banakristo nkobeelede kucita?

11. Muunzila nzi Paulo mwaakatondezya kusanduka mbokuboola?

11 Paulo wakalemba kuti: “Amusandulwe kwiinda mukucinca mizeezo yanu.” Ibbala lyakuti “mizeezo” lyaamba nguzu zyesu zyakuyeeya. Pele kweelana ambolibelesyedwe mu Bbaibbele, lilabikkilizya mbotulimvwa alimwi anguzu zyakuyeeya. Kumatalikilo, mulugwalo ndwaakalembela bana Roma, Paulo wakapandulula bantu ibakali kutondezya “mizeezo mibi.” Bantu bali boobo bakaabwa ‘kukutalulama kwamusyobo woonse, kububi, kubulyato, kukucita zibi, bakazwide munyono, bujayi, bulwani, lweeno’ alimwi azyintu zimbi zibyaabi. (Lom. 1:28-31) Tulakonzya kukabona kaambo Paulo ncaakalailila baabo ibakakomenena mubusena buli boobo alimwi ibakaba babelesi ba Leza kuti ‘basandulwe’ alimwi ‘akucinca mizeezo yabo.’

12. Ncinzi ncomubona mubantu banji mazuba aano kujatikizya mbobayeeya, alimwi mbuti muuya ooyu mboukonzya kupa kuti Banakristo babe muntenda?

12 Cuusisya ncakuti, tulizingulukidwe abantu bacita zyintu Paulo nzyaakaamba. Kulangilwa kuti bantu bali boobo babona kuti tacigwasyi pe kukakatila kuzyeelelo alimwi anjiisyo. Bamayi banji alimwi abazyali bazumizya bana kucita kufwumbwa ncobayanda. Alimwi babayiisya kuti muntu uuli woonse ulijisi lwaanguluko lwakulisalila cibotu acibi. Bantu bali boobo bayeeya kuti kunyina nzila muntu mwakonzya kuzyiba cintu ciluzi naa acitaluzi. Nobaba baabo balitaminina kuti mbakombi balimvwa kuti balaangulukide kucita kufwumbwa ncobayeeya kuti cililuzi, kakunyina kuyeeya kuti beelede kumvwida Leza alimwi amilawo yakwe. (Int. 14:1) Muuya uuli boobo ulakonzya kupa kuti Banakristo bakasimpe babe muntenda mpati. Bantu batajisi luzyibo balakonzya kuba amizeezo iili boobo kujatikizya bubambe bwakumuuya. Balakonzya kukaka kutobela bubambe bwambungano mane buya akutongooka kujatikizya cintu cili coonse kuti kabatacikkomanini. Ambweni balakonzya kuti kabatazumini kujatikizya lulayo ndolipa Bbaibbele mumakani aakulikondelezya, kubelesya Intaneti alimwi alwiiyo lwaatala.

13. Nkaambo nzi ncotweelede kulilingula cakusyomeka?

13 Aboobo, kutegwa tutatobeli ziyanza zyanyika eeyi alimwi, tweelede kulilingula cakusyomeka kujatikizya mbotulimvwa mumoyo, mbaakani zyesu alimwi azyintu nzyotubikkila maano. Zyintu zili boobo zilakonzya kusiswa kubantu. Bamwi balakonzya kutwaambila kuti tucita kabotu. Pele swebo ndiswe tuzyi ncobeni naa twakazumizya zyintu nzyotwakaiya mu Bbaibbele kuti tucince mumbazu eezyi ziyandika alimwi akuzumanana kusanduka.—Amubale Jakobo 1:23-25.

KUSANDUKA MBOKUCITIKA

14. Ncinzi cikonzya kugwasya kutegwa kube kucinca kuyandika?

14 Kusanduka kubikkilizya mbotubede mukati, aboobo kutegwa kucitike, tuyandika cintu cimwi cikonzya kunjila mukati mumoyo. Ncinzi cikonzya kutugwasya kucita boobo? Ciindi notwiiya nzyayanda Jehova kulindiswe, kweelana amakanze aakwe aalembedwe mu Bbaibbele, mbotuzitambula nzyotubala kutondezya cili mumoyo wesu alimwi azyintu nzyotweelede kubambulula kutegwa tucite zyintu kweelana ‘akuyanda kwa Leza kulondokede.’—Lom. 12:2; Heb. 4:12.

15. Ino nkusanduka kwamusyobo nzi ikuboola akaambo kakubumbwa a Jehova?

15 Amubale Isaya 64:8. Cikozyanyo ncaakabelesya musinsimi Isaya cilatugwasya kubona kaambo kagwasya nkotweelede kulanga-langa. Mbuti Jehova, Mubumbi, mbwatubumba swebo tobulongo? Mubwini, tacinci mibili yesu mbotuboneka, ambweni kutupa kuti katuboneka kabotu kapati. Jehova upa lwiiyo lwakumuuya kutali lwakumubili. Kuti twamuzumizya kuti atubumbe, kusanduka ikucitika nkwamukati naa kumuuya—ncencico ncotuyandika kutegwa tucikonzye kukazya kuyunga kwamunyika. Ino kubumba ooku kubeleka buti?

16, 17. (a) Amupandulule mubumbi ncacita kubulongo mbwabelesya kutegwa apange cintu cibotu kapati. (b) Mbuti Jwi lya Leza mbolitugwasya kuti tusandulwe kuba cintu cimwi ciyandika kuli Jehova?

16 Kutegwa mubumbi apange zyintu zyabulongo zibotu kapati, ubelesya bulongo bubotu kapati. Nokuba boobo, kuli zyintu zyobilo nzyayandika. Cakusaanguna, kuyandika kugwisya matombe kubulongo. Cabili, bulongo bweelede kusanganizyigwa ameenda aayelede akukandwa kutegwa cintu cibambwa cibumbwe kabotu.

17 Amubone kuti meenda alabelesyegwa kutali buyo kugwisya matombe kubulongo pe, pele alimwi aciindi nabumba cintu cimwi. Sena twakubona kukozyanya kwamilimo ngolijisi Jwi lya Leza mubuumi bwesu? Lilakonzya kugwisya kuyeeya kwesu kwakaindi ciindi notwatakazyi Leza alimwi akusandulwa kuba cintu cimwi ciyandika mumeso aakwe. (Ef. 5:26) Ziindi zinji tulakulwaizyigwa kubala Bbaibbele abuzuba alimwi akujanika kumiswaangano ya Bunakristo lyoonse, kwalo Jwi lya Leza nkolibandikwa. Nkaambo nzi ncotukulwaizyigwa kucita zyintu eezi? Kwiinda mukucita oobo, tutondezya kulibombya kukubumba kwa Jehova.—Int. 1:2; Mil. 17:11; Heb. 10:24, 25.

18. (a) Nkaambo nzi kuzinzibala kuyeeya ncokuyandika kapati kutegwa Jwi lya Leza litunjile akutupa kusanduka? (b) Mibuzyo nzi iikonzya kutugwasya?

18 Kutegwa Jwi lya Leza lipe kuti kube kusanduka ikuyandika mulindiswe, kubala alimwi akwiiya Bbaibbele lyoonse nentaamu yakusaanguna iiyandika. Bantu banji balalibala Bbaibbele ciindi aciindi aboobo bacizyiba ncolyaamba. Ambweni mwakabajana kale bantu ibali boobo mumulimo wamumuunda. Bamwi mane balakonzya kwaamba zibalo zimwi zyamu Bbaibbele mumutwe. * Pele kucita boobo takukonzyi kubagwasya kapati mukuyeeya kwabo amubuumi. Ncinzi cibulide? Kutegwa Jwi lya Leza limugwasye muntu kusanduka, weelede kulizumizya kumuyiisya. (Gal. 6:6) Aboobo, tweelede kujana ciindi cakuyeeya kujatikizya nzyotwiiya. Inga cabota kulibuzya kuti: ‘Sena ndilisinizyide kuti ooku takuli kuyiisya buyo kwacikombelo? Sena ndabona kuti aaka nkekasimpe? Kuyungizya waawo, sena ndilabona nzila mondikonzya kubelesya nzyondiiya mubuumi bwangu alimwi akutazibona kuti ndeelede kuziyiisya buyo bamwi? Sena ndilimvwa kuti Jehova uli mukwaambaula andime kundigama?’ Kuzinzibala kuyeeya kujatikizya mibuzyo iili boobo kulakonzya kutugwasya kulimvwa kuti Jehova uli mumyoyo yesu. Luyando lwesu kulinguwe lulakomena. Kuti nzyotwiiya zyatunjila mumoyo, kucinca kweelede kulacitika.—Tus. 4:23; Lk. 6:45.

19, 20. Ndulayo nzi lwamu Bbaibbele ndotweelede kutobela ilukonzya kutuletela zilongezyo?

19 Kubala Jwi lya Leza lyoonse alimwi akuzinzibala kuyeeya nzyolyaamba kuyakutukulwaizya kuzumanana kucita ncotwakatalika kale kucita: ‘Kusamununa buntu bwesu bwakaindi amicito yambubo, akulisamika buntu bupya.’ (Kol. 3:9, 10) Masimpe, tulakonzya kuzumanana kuzwidilila notulimvwisya Jwi lya Leza alimwi akugwasyigwa andilyo. Buntu bupya bwa Bunakristo mbotuyooba ambubo buyakutukwabilila kubucenjezu bwa Saatani.

20 Mwaapostolo Petro utuyeezya kuti: “Mbomuli bana baswiilila, amuleke kutobela zisusi nzyomwakajisi musyule,” pele “amusalale mubukkale bwanu boonse.” (1 Pe. 1:14, 15) Mucibalo citobela tuyakubona mbwayakutulongezya Jehova ikuti twasolekesya kusikila mpotugolela kucinca mizeezo yesu abukkale bwakaindi.

[Bupanduluzi buyungizidwe]

^ munc. 18 Amubone cikozyanyo cili mu Ngazi Yamulindizi ya Cingisi yamu February 1, 1994, peeji 9, muncali 7.

[Mibuzyo yaciiyo]

[Cifwanikiso icili apeeji 17]

[Zifwanikiso izili apeeji 18, 19]

Bantu banji beelede kuzwa munyika ya Saatani akusanduka (Amubone muncali 9)

[Majwi aakwelelezya sikubala aali apeeji 19]

‘Amuzisowe zyintu zyoonse eezyi, bukali, kunyema, kubwenta alimwi amajwi aakusampaula.’—Ef. 4:31

[Cifwanikiso icili apeeji 21]

Kusanduka kuyakumugwasya kulanganya mapenzi munzila iili kabotu kwiinda kaindi (Amubone muncali 18)