MUKAMUFWU mucete wakumbata mwanaakwe mulombe, ngomwana alikke ngwajisi. Takonzyi kuzisyoma nzyaabona. Ciindi cisyoonto cainda, mwana ooyu walimujisi mumaanza aakwe kafwide. Lino mukaintu ooyu walanga mwanaakwe iwabusyigwa mpoonya wakkomana. Mweenzu wakwe wati, “Bona! Mwanaako wapona!”

Bubuke oobu bwakacitika myaka iitandila ku 3,000 yainda. Mulakonzya kubala makani aajatikizya bubuke oobu mubbuku lya 1 Bami caandaano 17. Mweenzu ooyu ngu Eliya, musinsimi wa Leza. Ino banyina mwana mbaani? Ngumukamufwu uutaambidwe zyina uukkala mumunzi wa Zarefati. Kubusyigwa kwamwanaakwe cakali akati kazyintu izyakamucitikila mubuumi bwakwe icakapa kuti lusyomo lwakwe luyume. Notulanga-langa makani aajatikizya nguwe, tulaiya ziiyo ziyandika kapati.

Kakucili ciindi, Jehova wakazyiba kuti kuyakuba nzala iiyakutola ciindi cilamfwu mubulelo bwa Ahabu, mwami mubyaabi wa Israyeli. Eliya naakamana kwaambilizya kuti kuyakuba nzala, Leza wakamusisa kuzwa kuli Ahabu alimwi camaleele wakamusanina musinsimi kwiinda mukumupa cinkwa anyama izyakali kuletwa kulinguwe abacikwangala. Mpoonya Jehova wakaambila Eliya kuti: “Buka, uinke ku-Zarefati mucisi ca-Sidoni, ukakale nkuko. Bona! Ndalailila umwi mukamufu wakooko kuti akulele.”—1 Bam. 17:1-9.

Ciindi Eliya naakasika ku Zarefati, wakabona mukamufwu mucete katebba nkuni. Sena ngowakali mukaintu iwakeelede kunakupa musinsimi cakulya? Ino wakali kuyakucita buti oobo mbwaanga lwakwe kumugama wakali mucete? Nokuba kuti Eliya wakali kulibilika, wakatalika kubandika amukaintu. Wakati: “Kondiletela tumaanzi mukanywido, nywe.” Ciindi mukaintu naakaunka kuyakuleta maanzi, Eliya wakazumanana kwaamba kuti: “Ulete amunsuma wansima mujanza lyako.” (1 Bam. 17:10, 11) Ikupa mweenzu wakwe maanzi aakunywa  tiicakamuyumina pe mukamufwu, pele kumupa nsima cakamuyumina.

Mukaintu wakaingula ategwa: “Ma! Jehova Leza wako mbali muumi, nsijisi zyakujika cita inkankamaanza yomwe buyo yabusu iili mucinkuli, atumafuta tuniini munsazi. Lino ndili mukutebba tukuni tobile twakujisya, kuti tulye, mebo amwanaangu, elyo tulafwa.” (1 Bam. 17:12) Atulange-lange ncouyubununa mubandi ooyu.

Mukamufwu wakazyiba kuti Eliya wakali muna Israyeli iwakali kuyoowa Leza. Tulizyi oobu kwiinda mumajwi ngaakaamba mukaintu aakuti: “Ma! Jehova Leza wako mbali muumi.” Nokuba kuti wakalijisi luzyibo lumwi kujatikizya Leza wa Israyeli, tanaakali kukonzya kubelesya majwi aakuti “Leza wangu” kwaamba Jehova. Wakali kukkala mumunzi wa Zarefati, imunzi iwakali mudolopo lya Fonike mucisi ca Sidoni. Cakutadooneka, mu Zarefati mwakali kukkala bakombi ba Baala. Nokuba boobo, Jehova wakabona cintu cimwi cilibedelede muli mukamufwu ooyu.

Nokuba kuti mukamufwu mucete waku Zarefati wakali kukkala antoomwe abasikukomba mituni, wakatondezya lusyomo. Jehova wakatuma Eliya kulinguwe kutegwa boonse bobilo, mukaintu ooyu alimwi amusinsimi bagwasyigwe. Kuzwa kumakani aaya, tulakonzya kwiiya ciiyo ciyandika kapati.

Tabali boonse ibakali babi ibakali kukkala mu Zarefati, munzi wabasikukomba Baala. Kwiinda mukutuma Eliya kuli mukamufwu ooyu, Jehova wakatondezya kuti ulababikkila maano bantu ibajisi mizeezo mibotu nokuba kuti tabanatalika kumubelekela. Inzya, “muzisi zyoonse kufwumbwa muntu uumuyoowa akucita ziluleme ulatambulwa kulinguwe.”—Mil. 10:35.

Ino bali bongaye bantu ibakkala mucilawo canu ibali mbuli mukamufwu waku Zarefati? Nokuba kuti inga kabakkede abantu bazulilwa mubukombi bwakubeja, balakonzya kulombozya cintu cimwi cibotu. Balakonzya kuti kabajisi luzyibo lusyoonto naa kabatajisi luzyibo noluceya kujatikizya Jehova, aboobo bayandika lugwasyo kutegwa batalike bukombi bwakasimpe. Sena mulabayandaula akubagwasya bantu bali boobu?

Amuyeeyesye Eliya ncaakalomba mukamufwu kuti acite. Kwakaindide buyo ciindi cisyoonto kuzwa ciindi mukamufwu naakamwaambila kuti amana kujika cakulya eeco akulya amwanaakwe, bakeelede kufwa. Pele, ino ncinzi ncaakaamba Eliya? Wakati: “Utayoowi. Koya ukajike mbubonya mboamba. Pele taanguna kundijikila mebo kasima kasyoonto, ukandiletele okuno. Lino kusule uyoolijikila, webo amwanaako. Nkaambo mbuboobu mbwaamba Jehova Leza wa-Israyeli. Cinkuli cabusu tacikooyoomana, ayalo insazi yamafuta taikooyooyuminina, mane kusikila kubuzuba obo Jehova mbwati wisye imvula anyika.”—1 Bam. 17:11-14.

Bantu bamwi balakonzya kwaamba kuti: ‘Tupe muntu cakulya cesu camamanino? Nkusobana ooko!’ Pele mukamufwu tanaakacita oobo pe. Nokuba kuti wakajisi luzyibo lusyoonto kujatikizya Jehova, wakasyoma nzyaakaamba Eliya alimwi wakacita nzyaakamwaambila kuti acite. Elo kaka lusyomo lwakwe lwakasunkwa—alimwi wakasala cabusongo ncobeni!

Leza taakwe naakamulekelezya pe mukamufwu mucete uulya. Mbubwenya mbwaakasyomezya Eliya, Jehova wakapa kuti zyakulya zyakwe zitamani kutegwa Eliya, mukamufwu, alimwi amwanaakwe kabalya kusikila ciindi mvwula noyakawa. Masimpe, “cinkuli cabusu tacikwe nicakamana, ayalo insazi yamafuta tiikwe niyakayuminina, mbubonya mbuli ijwi lya-Jehova  ndyaakaamba kumulomo wa-Eliya.” (1 Bam. 17:16; 18:1) Mukaintu ooyu naatakaatobela malailile, nsima njaakajika kubelesya busu busyoonto mbwaakajisi amafwuta noyakaba yamamanino. Muciindi caboobo, wakatondezya lusyomo muli Jehova, alimwi akusaanguna kupa Eliya cakulya.

Ciiyo ncotukonzya kwiiya kuzwa kumakani aaya ncakuti Leza ulabalongezya aabo ibatondezya lusyomo. Ciindi nomwasunkwa akutondezya lusyomo, Jehova uyakumugwasya. Uyakuba Sikupa Nzyotuyandika, Sikukwabilila, alimwi uyakuba Mulongwe wanu kutegwa amugwasye kuliyumya nomusunkwa.—Kul. 3:13-15.

Mu 1898, magazini ya Zion’s Watch Tower yakaamba ciiyo ncotwiiya kuzwa kumakani aajatikizya mukamufwu kuti: “Mukaintu uulya naakatondezya lusyomo iluyandika, ndendilyo naakabonwa a Mwami kuti uyandika kugwasyigwa kwiinda mu Musinsimi; naatakatondezya lusyomo, mukamufwu umwi uujisi lusyomo wakali kukonzya kujanika. Aboobo, mbocibede akulindiswe,—kanji-kanji mulweendo lwesu lwakuya kubuumi, Mwami ulazumizya kuti lusyomo lwesu lusunkwe. Kuti twatondezya lusyomo tuyakulongezyegwa; kuti naa twaalilwa kutondezya lusyomo tatukatambuli zilongezyo.”

Ciindi notwasikilwa masunko amwi cacigaminina, tweelede kulangaula lugwasyo lwa Leza kuzwa mu Magwalo alimwi amumabbuku eesu aapandulula Bbaibbele. Mpoonya tweelede kucita kweelana abusolozi bwa Jehova nokuba kuti inga kacili ciyumu kubutobela. Tuyakulongezyegwa ncobeni kuti twacita kweelana akasimpi aaka ikaamba kuti: “Syoma Jehova amoyo wako woonse; Utalifunkizyi kumaanu aako omwini. Umuzibye munzila zyako zyoonse, nkabela uyooenzya myeendelo yako.”—Tus. 3:5, 6.

Lusyomo lwamukamufwu lwakali kulangilwa kusunkwa alimwi. Cibalo camu Bbaibbele caamba kuti: “Lino musule lyamakani aya, mwana wayooyo mwanakazi mwiniŋanda wakaciswa, nkabela bulwazi bwakwe bwakakataazya loko, lumwi taakwe naakacili kuyooya abuniini. Elyo wakaambila Eliya kuti, Ndijisi makaninzi ayebo, O muntu wa-Leza? Sa kwiibalusya zibi zyangu cakujaya mwanaangu ncowakazida kulindime?” (1 Bam. 17:17, 18) Ino majwi aayo aatondezya kunyema kapati aamba nzi?

Sena mukaintu ooyu wakayeeya cibi icakali kupenzya manjezeezya aakwe? Sena wakayeeya kuti lufwu lwamwanaakwe lwakazwa kuli Leza mpoonya Eliya ngowakali mutumwa wa Leza kwaambilizya lufwu oolo? Bbaibbele talitwaambili oobo, pele kaambo komwe kazyibidwe nkakuti: Mukamufwu tanaakapa Leza mulandu uuli woonse wakutalulama.

Kweelede kuti Eliya cakamuleka kubona lufwu lwamwana wamukamufwu alimwi amuzeezo wamukaintu ooyu wakuti kujanika kwamusinsimi nkokwakapa kuti kusweekelwa ooku ikucisizya moyo kucitike. Naakamana kutola mubili wamwana ooyu muŋanda yamujulu, Eliya wakoompolola kati: “Akaka Jehova Leza wangu! Sa wabisizya oyu mukamufu ngundikede awe kukujaya mwana wakwe?” Musinsimi wakayeeya masampu aakali kukonzya kuba kuzyina lya Leza ikuti naakalekela mukaintu ooyu iwakali kumusamausya kuti apenge alimwi munzila eeyi. Aboobo, Eliya wakakombelezya ategwa: “O Jehova Leza wangu, muuya wamwana oyu uboole mumubili wakwe.”—1 Bam. 17:20, 21.

Jehova wakali kuswiilila. Mukamufwu ooyu wakapa musinsimi wakwe cakulya alimwi wakatondezya lusyomo. Cilalibonya kuti, Leza wakazumizya mwana kuti afwe akaambo kakuciswa, nkaambo wakalizyi kuti bubuke—ibwakusaanguna kulembwa mu Bbaibbele—bwakali kuyakucitika alimwi bwakali kuyakupa kuti bantu kumbele bakabe abulangizi. Ciindi Eliya naakamukombelezya, Jehova wakamubusya mwana. Amuciyeeyele buyo mbwaakakkomene mukamufwu ciindi Eliya naakati: “Bona! Mwanaako wapona!” Mpoonya mukamufwu wakaambila Eliya kuti: “Lino eci candizibya loko kuti uli muntu wa-Leza, ajwi lya-Jehova lyamumulomo wako ndyalusinizyo.”—1 Bam. 17:22-24.

Cibalo icili mubbuku lya 1 Bami caandaano 17 tacitwaambili zinji kwiinda waawa kujatikizya mukaintu ooyu. Nokuba boobo, akaambo kazyintu zibotu Jesu nzyaakaamba kujatikizya nguwe, weelede kuti wakazikuba mubelesi wa Jehova uusyomeka. (Lk. 4:25, 26) Makani aakwe atuyiisya kuti Leza ulabalongezya aabo ibacitila babelesi bakwe zyintu zibotu. (Mt. 25:34-40) Makani aaya asinizya kuti Leza ulabapa nzyobayandika bantu bakwe ibasyomeka, nokuba kuti bali mubukkale bukatazya kapati. (Mt. 6:25-34) Cibalo eeci alimwi cipa bumboni bwakuti Jehova ulayandisisya alimwi ulijisi nguzu zyakubusya bafwide. (Mil. 24:15) Masimpe, ootu ntwaambo tubotu ncotweelede kumuyeeya mukamufwu waku Zarefati.