Skip to content

Skip to table of contents

Amwiiye Lusyomo lwa Musa

Amwiiye Lusyomo lwa Musa

“Akaambo kalusyomo, Musa naakakomena wakakaka kwiitwa kuti mwana wamwana musimbi wa Falawo.”—HEB. 11:24.

1, 2. (a) Naakali amyaka yakuzyalwa iili 40, ncinzi Musa ncaakasala kucita? (Amubone cifwanikiso icili kumatalikilo aacibalo.) (b) Nkaambo nzi Musa ncaakasala kupenzyegwa antoomwe abantu ba Leza?

MUSA wakalizyi ncaakali kukonzya kujana mu Egepita. Wakabona maanda aabantu bakavwubide kapati. Wakali kuzulilwa mumukwasyi wamwami. “Wakayiisyigwa busongo boonse bwabana Egepita” ibwakali kubikkilizya azyakuzekaula, lwiiyo lwanyenyeezi azintu zimwi zyakujulu, namba, alimwi alwiiyo lumbi lwasayaansi. (Mil. 7:22) Akati kazintu nzyaakali kukonzya kujana kwakali buvwubi, bweendelezi, alimwi acoolwe calo muntu buyo muna Egepita ncaakali kukonzya buyo kuyeeyela.

2 Nokuba boobo, naakakkwanya myaka yakuzyalwa iili 40, Musa wakasala cintu cimwi calo ambweni cakatyompya mukwasyi wamwami wamu Egepita iwakali kumulela. Wakasala kupona buumi bwaansi kapati antoomwe abazike bwalo imuntu buyo muna Egepita mbwaatakali kupona. Ino nkaambo nzi? Musa wakalijisi lusyomo. (Amubale Bahebulayo 11:24-26.) Akaambo kalusyomo, Musa wakali kubona zintu munyika iyakamuzingulukide iziinda ali zyeezyo nzyaakali kukonzya kubona meso aakwe. Mbwaanga Musa wakali muntu iwakali kusololelwa amuuya, wakalijisi lusyomo muli “Ooyo uutalibonyi,” Jehova, alimwi amukuzuzikizyigwa kwazisyomezyo zya Leza.—Heb. 11:27.

3. Mibuzyo nzi yotatwe iitiingulwe mucibalo eeci?

3 Andiswe tweelede kubona zintu iziinda ali zyeezyo nzyaakonzya kubona meso eesu. Tweelede kuba bantu “ibajisi lusyomo oolo.”  (Heb. 10:38, 39) Kutegwa tubone mbotukonzya kuyumya lusyomo lwesu, atulange-lange zilembedwe kujatikizya Musa mulugwalo lwa Bahebulayo 11:24-26. Notucita oobo, atujane bwiinguzi kumibuzyo eeyi: Mbuti lusyomo mbolwakamukulwaizya Musa kukazya zisusi zyanyama? Ciindi naakali kusampaulwa, ino lusyomo lwakamugwasya buti kulumba akaambo kacoolwe camilimo njaakapegwa? Alimwi nkaambo nzi Musa ‘ncaakagamikide meso aakwe kubulangizi bwakupegwa bulumbu’?

WAKAZIKAZYA ZISUSI ZYANYAMA

4. Ncinzi Musa ncaakazyi kujatikizya “kulikkomanisya acibi”?

4 Akaambo kalusyomo, Musa wakazyiba kuti “kulikkomanisya acibi” nkwakaindi buyo kasyoonto. Bamwi bakali kukonzya kwaamba kuti, nokuba kuti cisi ca Egepita cakazwide mituni alimwi akukomba mizimo, ncecisi cakali kweendelezya nyika yoonse ciindi bantu ba Jehova nobakali kupenga kabali bazike. Nokuba boobo, Musa wakalizyi kuti Leza ulakonzya kuzicinca zintu. Nokuba kuti bamwi ibakali kulikkomanisya zyakali kubeendela kabotu zintu mubuumi, Musa wakalijisi lusyomo lwakuti basizibi bayakunyonyoonwa. Eeci cakapa kuti ataongelezyegwi ‘kulikkomanisya acibi kwakaindi kaniini buyo.’

5. Ncinzi cikonzya kutugwasya kukazya ‘kulikkomanisya acibi kwakaindi kaniini buyo’?

5 Mbuti mbomukonzya kukukazya ‘kulikkomanisya acibi kwakaindi kaniini buyo’? Mutalubi kuti kulikondelezya acibi nkwakaindi buyo kaniini. Kwiinda mulusyomo, amubone kuti “inyika iyaabumana antoomwe azisusi zyayo.” (1 Jo. 2:15-17) Amuzinzibale kuyeeya kujatikizya ciyakubacitikila kumbele basizibi bateempwi. Bali “mumasena aatezemuka . . . ziyoosyo zilabamaninina.” (Int. 73:18, 19) Ciindi nomwasunkwa kucita cibi, amulibuzye kuti, ‘Ino ndiyanda kuyakuba abuumi buli buti kumbele?’

6. (a) Nkaambo nzi Musa ncaakakaka “kwiitwa kuti mwana wamwana musimbi wa Falawo”? (b) Nkaambo nzi ncomuyeeya kuti Musa wakasala kabotu?

6 Lusyomo lwa Musa lwakamugwasya kusala mulimo. “Akaambo kalusyomo, Musa naakakomena wakakaka kwiitwa kuti mwana wamwana musimbi wa Falawo.” (Heb. 11:24) Musa tanaakayeeya kuti ulakonzya kubelekela Leza kumwi kabeleka munkuta yamwami alimwi akubelesya lubono lwakwe alimwi acoolwe ncaakajisi kugwasya banabokwabo bana Israyeli. Muciindi caboobo, Musa wakalikanzide kuyanda Jehova amoyo wakwe woonse, muuya wakwe woonse, alimwi anguzu zyakwe zyoonse. (Dt. 6:5) Kusala kwakwe kwakamugwasya kuti atatyompwi. Lubono lunji lwabana Egepita ndwaakakaka lwakazikunyonyoonwa abana Israyeli kakutanainda ciindi cilamfwu. (Kul. 12:35, 36) Farao wakafwiinsigwa alimwi wakajaigwa. (Int. 136:15) Mukwiimpana, Musa wakafwutuka alimwi Leza wakamubelesya kusololela bana Israyeli kulufwutuko. Buumi bwakwe bwakali aampindu ncobeni.

7. (a) Kweelana alugwalo lwa Matayo 6:19-21, nkaambo nzi ncotweelede kulanga zintu izicili kumbele kutali izili afwaafwi? (b) Amwaambe cakuluula icitondezya kwiindana kuliko akati kalubono lwamunyika alimwi alubono lwakumuuya.

7 Ikuti naa muli mubelesi wa Jehova mukubusi, mbuti lusyomo mbolukonzya kumugwasya kusala mulimo? Inga caba cabusongo kuti mwalibambilida limwi zyakumbele. Pele sena lusyomo muzisyomezyo zya Leza luyakumupa kulibambila buumi bwakaindi kaniini naa buumi butamani bwakumbele? (Amubale Matayo 6:19-21.) Ooyu ngomubuzyo ngobakali kulibuzya ba Sophie, balo ibakacizyi kapati kuzyana. Bakapegwa coolwe cakwiiya kuzyana alimwi bakali kulombozya kupegwa zyuuno zyaatala mumakkampani aazyakuzyana mucisi coonse ca United States. Bakaamba kuti: “Cakali kukkomanisya kuyandwa kapati. Alimwi buya, ndakali kulimvwa kuti ndilabainda beenzuma. Pele tiindakakkomene pe.” Mpoonya ba Sophie bakeebelela vidiyo yakuti Young People Ask—What Will I Do With My Life? Bakaamba kuti: “Ndakazyikuzyiba kuti nyika yakandigwasya kuzwidilila mubuumi bwangu alimwi akuyandwa abeenzuma muciindi cakukomba Jehova camoyo woonse. Ndakapaila kuzwa ansi aamoyo. Mpoonya ndakacileka mulimo wangu wakuzyana.” Ino balimvwa buti kujatikizya kusala kwabo? Bakaamba kuti: “Tandibulombozyi buumi bwangu bwakaindi. Mazuba aano, ndilikkomene cakumaninina. Ndicita mulimo wabupainiya abalumi bangu. Tatujisi  mpuwo, alimwi tujisi buyo zintu zisyoonto zyakumubili. Pele tulijisi Jehova, ziiyo zya Bbaibbele, alimwi ambaakani zyakumuuya. Alimwi tanduuside akaambo kakusala kwangu.”

8. Ndulayo nzi lwamu Bbaibbele lukonzya kugwasya mukubusi kusala mbwakonzya kububelesya buumi bwakwe?

8 Jehova ulizyizyi kabotu nzyotuyandika. Musa wakaamba kuti: “Ino Jehova Leza wanu uyanda nzi kulindinywe? Sena takuli kuyoowa Jehova Leza wanu akweenda munzila zyakwe zyoonse akumuyanda akumubelekela Jehova Leza wanu amoyo wanu woonse abuumi bwanu boonse, alimwi akubamba milawo ya Jehova njendimulailila sunu, kuti zyintu zimweendele kabotu?” (Dt. 10:12, 13) Ciindi nomucili mukubusi, amusale mulimo uuyakumupa kuti kamumuyanda Jehova alimwi akumubelekela “amoyo wanu woonse abuumi bwanu boonse.” Mulakonzya kuba masimpe kuti nzila iili boobo iyakumugwasya kuti “zyintu zimweendele kabotu.”

WAKALUMBA AKAAMBO KACOOLWE CAMILIMO NJAAKAPEGWA

9. Amupandulule ncocakali kukonzya kumuyumina Musa kuubeleka mulimo ngwaakapegwa.

9 Musa “wakabona kuti kusampaulwa akaambo kakuba Munanike lwakali lubono luyandika kapati kwiinda lubono loonse lwamu Egepita.” (Heb. 11:26) Musa wakatumwa kali “Kristo” naa “Munanike” nkaambo awalo wakasalwa aa Jehova kuti asololele bana Israyeli kuzwa mu Egepita. Musa wakalizyi kuti kucita mulimo ooyu tiicakali kuyakuba cuuba-uba alimwi cakali kuya kupa kuti ‘asampaulwe.’ Cakufwubaazya, muna Israyeli umwi wakaamba kuti: “Ma! Ngwani wakubika kuti ube silutwe wesu na mubetesi wesu?” (Kul. 2:13, 14) Kumane Musa wakabuzya Jehova kuti: “Ulandimvwa buti Farao?” (Kul. 6:12) Kutegwa alibambile alimwi akulwana kusampuka, Musa wakaambila Jehova zintu nzyaakali kuyoowa alimwi akulibilika. Mbuti Jehova mbwaakamugwasya Musa kuzuzikizya mulimo iwakali kukatazya?

10. Mbuti Jehova mbwaakamugwasya Musa kucita mulimo ngwaakapedwe?

10 Cakusaanguna, Jehova wakasyomezya Musa kuti: “Ncobeni ndaba ayebo.” (Kul. 3:12) Cabili, Jehova wakagwasya Musa kuba alusyomo kwiinda mukumwaambila ncolyaamba zina lyakwe kuti: “Ndiyooba Kufwumbwa Mbondasala Kuba.” * (Kul. 3:14. NW) Catatu, wakamupa nguzu zyakucita maleele zyalo zyakatondezya kuti Musa wakatumidwe a Leza. (Kul. 4:2-5) Cane, Jehova wakapa Musa sikumugwasyilizya alimwi mwaambilizi, Aaroni, kutegwa amugwasye kucita mulimo wakwe. (Kul. 4:14-16) Kuzikusika kumamanino aabuumi bwakwe, Musa wakasyoma kuti Leza ulabagwasya babelesi bakwe kuzuzikizya mulimo ngwaabapa cakuti cakusinizya wakaambila Joshua iwakali kuya kumulida busena kuti “Jehova nguumusololela alimwi uyoozumanana kuba andinywe. Takamusiyi nokuba kumulekelezya pe. Mutayoowi nokuba kukankama.”—Dt. 31:8.

11. Nkaambo nzi Musa ncaakaukkomanina kapati mulimo ngwaakapedwe?

11 Kwiinda mukugwasyigwa a Jehova, Musa wakaukkomanina kapati mulimo wakwe iwakali kuyoosya, akuubona kuba ‘mupati kwiinda lubono loonse lwamu Egepita.’ Kayi kubelekela Farao kwakanyina mpindu tweezyanisya akubelekela Leza Singuzuzyoonse. Mbulumbu nzi mbwaakali kuyakujana mukuba mwana aamwami tweezyanisya kukuba “Kristo,” naa munanike wa Jehova? Musa wakapegwa bulumbu akaambo kamuuya wakwe wakulumba. Wakali kukkomana kuba mulongwe wa Jehova, walo iwakamugwasya kucita “milimo mipati yoonse iigambya” ciindi naakali kusololela bana Israyeli kuya mu Nyika Yakasyomezyegwa.—Dt. 34:10-12.

12. Nzyoolwe nzi zizwa kuli Jehova nzyotweelede kulumba?

12 Andiswe tulijisi mulimo. Kwiinda mu Mwanaakwe, Jehova watupa mulimo mbubwenya mbwaakacita kumwaapostolo Paulo abamwi. (Amubale 1 Timoteyo 1:12-14.) Toonse tulijisi coolwe cakwaambilizya makani mabotu. (Mt. 24:14;  28:19, 20) Bamwi babeleka mulimo waciindi coonse. Bakwesu basimide babbapatizyidwe balabeleka mumbungano kabali bakutausi alimwi abaalu. Nokuba boobo, banamukwasyi batali Bakamboni alimwi abamwi balakonzya kudooneka mpindu iiliko kuzyoolwe eezyi naa kumufwubaazya akaambo kakulyaaba kwanu. (Mt. 10:34-37) Kuti bazwidilila kumutyompya, mulakonzya kutalika kudooneka naa kulyaaba kwanu kulijisi mpindu naa kutalika kulitenga kuti inga tamucikonzyi kuucita mulimo wanu. Kuti eeco camucitikila, mbuti lusyomo mbolukonzya kumugwasya kuliyumya?

13. Mbuti Jehova mbwatugwasya kutegwa tuzuzikizye milimo yakumuuya njatupa?

13 Calusyomo, amumulombe Jehova kuti amugwasye. Amumwaambile nzyomuyoowa anzyomulibilika. Kayi Jehova ngowakamutuma, aboobo uyakumugwasya kutegwa muzwidilile. Munzila nzi? Munzila njemunya njaakagwasya Musa. Cakusaanguna, Jehova umusyomezya kuti: “Njookuyumya, njookugwasya, ncobeni njookutabilila ajanza lyalulyo lyabululami bwangu.” (Is. 41:10) Cabili, kujatikizya zisyomezyo zyakwe zisyomeka umuyeezya kuti: “Ndaamba kale makani, lino njooazuzikizya. Ndikanzide, lino njoocita obo.” (Is. 46:11) Catatu, Jehova wamupa ‘nguzu zigambya iziinda zyabantu nzyomujisi’ kutegwa muzuzikizye mulimo wanu. (2 Ko. 4:7) Cane, kutegwa tuliyumye mumulimo wesu, Taateesu uulanganya watupa bunyina bwanyika yoonse bwabukombi bwakasimpe, bwalo ‘bwazumanana kutukulwaizya akuyakana umwi amweenzinyina.’ (1 Te. 5:11) Mbwayaabumugwasya Jehova kutegwa muzuzikizye milimo yanu, lusyomo lwanu mulinguwe luyakukomena alimwi muyakulumba akaambo kazyoolwe nzyaamupa mumulimo wakwe akuzibona kuti zintu zipati kwiinda lubono lwamunyika.

“WAKAGAMIKIDE MESO AAKWE KUBULANGIZI BWAKUPEGWA BULUMBU”

14. Nkaambo nzi Musa ncaakasinizyide kuti uyakutambula bulumbu?

14 Musa “wakagamikide meso aakwe kubulangizi bwakupegwa bulumbu.” (Heb. 11:26) Masimpe, Musa wakabelesya luzyibo lwakwe kujatikizya zyakumbele kuti lumugwasye kuzilanga kabotu zintu, nokuba kuti luzyibo oolo kuciindi eeco lwakali lusyoonto. Mbubwenya mbuli syaanyinakulu Abrahamu, Musa wakalijisi lusyomo lwakuti Jehova ulakonzya kubabusya bafwide. (Lk. 20:37, 38; Heb. 11:17-19) Bulangizi mbwaakajisi kujatikizya zilongezyo zyakumbele bwakagwasya Musa kubona myaka iili 40 kali simutuntuli alimwi amyaka iili 40 munkanda kuba ampindu. Nokuba kuti tanaakazyi makani oonse kujatikizya kuzuzikizyigwa kwazisyomezyo zya Leza, lusyomo  lwakwe lwakali kukonzya kubona bulumbu butalibonyi.

15, 16. (a) Nkaambo nzi ncotweelede kubikkila maano kubulumbu bwesu? (b) Nzilongezyo nzi nzyomuyandisisya kapati mubweendelezi bwa Bwami?

15 Sena ‘mugamikide meso aanu kubulangizi bwakupegwa’ bulumbu? Mbubwenya mbuli Musa, andiswe tatunazyiba makani oonse aajatikizya zilongezyo zya Leza. Mucikozyanyo, ‘tatuzyi ciindi cibikkidwe naayoosika’ mapenzi mapati. (Mk. 13:32, 33) Nokuba boobo, nzinji nzyotuzyi kujatikizya Paradaiso yakumbele kwiinda Musa nzyaakazyi. Noliba leelyo notutazyi makani oonse, tulijis zisyomezyo kujatikizya buumi mubweendelezi bwa Bwami bwa Leza izyeelede kutupa ‘kugamika meso eesu’ kulimbubo. Ikweezyeezya nyika mpya mboiyakuba kuyakutugwasya kusaanguna kuyandaula Bwami oobo. Munzila nzi? Amweezyeezye mubuzyo ooyu: Sena inga mwaula ŋanda njomutazyi kabotu? Peepe! Mbubwenya buyo, andiswe tatukonzyi kubelesya buumi bwesu kuyandaula zintu zitajisi mpindu. Kwiinda mulusyomo, tweelede kweezyeezya mumizeezo mbobuyakuba buumi mubweendelezi bwa Bwami.

Eelo kaka cinakukkomanisya kubandika ababelesi basyomeka mbuli Musa! (Amubone muncali 16)

16 Kutegwa Bwami bwa Leza buzumanane kuba mumizeezo yanu, ‘amugamike meso aanu’ kubuumi bwanu mu Paradaiso. Amweezyeezye. Mucikozyanyo, nomwiiya buumi bwabantu bakaindi Bunakristo kabutanatalika, amweezyeezye mibuzyo njomukonzya kubabuzya baakubusyigwa. Amweezyeezye mibuzyo njobakonzya kumubuzya kujatikizya buumi bwanu mumazuba aakumamanino. Amweezyeezye mbomuyakukkomana kubonana abasinsiku ibakaponede kaindi alimwi akubayiisya kujatikizya zintu zyoonse Leza nzyaabacitila. Amweezyeezye mbomuyakukkomana kwiiya kujatikizya banyama banji bamusyokwe kwiinda mukubalangilila mubusena bwaluumuno. Amuyeeye mbomuyakulimvwa kuba acilongwe ciyumu kapati a Jehova kusikila mukalondoke.

17. Ino kweezyeezya kujatikizya bulumbu bwesu ibutalibonyi inga kwatugwasya buti mazuba aano?

17 Ikweezyeezya bulumbu butalibonyi mumizeezo kulatugwasya kuzumanana kuba alukkomano alimwi akusala zintu zitugwasya kutegwa tukabe abuumi butamani kumbele. Paulo wakalembela Banakristo bananike kuti: “Ikuti katulangila cintu ncotutaboni, tulazumanana kucilindila cakuliyumya.” (Lom. 8:25) Kaambo aaka kalabajatikizya Banakristo boonse ibajisi bulangizi bwakupona kukabe kutamani. Nokuba kuti tatunatambula bulumbu, lusyomo lwesu nduyumu kapati cakuti tulazumanana kulindila cakukkazyika moyo kutegwa ‘tukapegwe bulumbu.’ Mbubwenya mbuli Musa, myaka yoonse njotwabeleka mumulimo wa Jehova twiibona kuba ampindu. Tulaalusyomo lwakuti “zyintu zilibonya nzyakaindi kaniini buyo, pele izyintu zitalibonyi tazimani pe.”—Amubale 2 Bakolinto 4:16-18.

18, 19. (a) Nkaambo nzi ncotweelede kuzyandamana kutegwa tuzumanane kuba alusyomo? (b) Ncinzi ncotuyakulanga-langa mucibalo citobela?

18 Lusyomo lutugwasya kuzyiba “bumboni busalede bwazyintu zini-zini zitanabonwa.” (Heb. 11:1) Muntu uusololelwa azisusi zyanyama taboni mpindu iiliko mukubelekela Jehova. Kumuntu uuli boobo, zintu zyakumuuya “nzyabufwubafwuba.” (1 Ko. 2:14) Nokuba boobo, andiswe tulangila kukkomana abuumi butamani alimwi akubona kubusyigwa kwabantu, izintu zitabonwi abantu bamunyika. Mbubwenya mbuli basyaabusongo bamumazuba aa Paulo ibakali kumwaamba kuti ngu “simalabali,” abalo bantu banji mazuba aano bayeeya kuti bulangizi mbotukambauka mbufwubafwuba.—Mil. 17:18.

19 Mbwaanga tulizingulukidwe abantu batajisi lusyomo, tweelede kuzyandamana kutegwa tuzumanane alusyomo lwesu. Amumukombelezye Jehova ‘kutegwa lusyomo lwanu lutamani.’ (Lk. 22:32) Lyoonse mweelede kuyeeya zintu zibyaabi ziboola akaambo kakucita cibi, ampindu mpati yakubelekela Jehova alimwi abulangizi bwabuumi butamani. Nokuba boobo, Lusyomo lwa Musa lwakamugwasya kubona zintu iziinda azintu eezyo. Mucibalo citobela, tuyakulanga-langa lusyomo mbolwakamugwasya Musa kubona “Ooyo uutalibonyi.”—Heb. 11:27.

^ par. 10 Kujatikizya majwi aa Leza aajanika mulugwalo lwa Kulonga 3:14, sikwiiya zyamu Bbaibbele umwi wakalemba kuti: ‘Taakwe cikonzya kumulesya kucita kuyanda kwakwe . . . Izina lyakuti Jehova lyakali kuyakuba ngazi yabana Israyeli, ciyobwedo cipati cabulangizi alimwi aluumbulizyo.’