Skip to content

Skip to table of contents

 MAKANI AABUUMI

Jehova Wandigwasya Ncobeni

Jehova Wandigwasya Ncobeni

Kandili anabwiinga wangu, ndakaseluka mucitima ku Hornepayne, busena bwamusyokwe kunyika kwadolopo lya Ontario, mucisi Canada. Akali mafwumofwumo alimwi kwakali kutontola kapati. Mukwesu wakubusena oobo wakatubweza, alimwi notwakamana kulya cikoboko amukwasyi wakwe, twakeenda mucaanda akuyaabukambauka kuŋanda aŋanda. Buzuba mbubwenya oobo masyikati, ndakapa makani aabuleya aakusaanguna kandili mulangizi wabbazu. Twakaswaangana buyo tobantu notuli tosanwe, taakwe bantu bambi bakaboola.

MASIMPE, tiicakandikatazya kupa makani kukakamu kabantu basyoonto mu 1957. Lyoonse ndali muntu ulaansoni kapati. Mubwini, nondakali mwana, ndakali kubayuba beenzu ikuti naa baboola aŋanda yesu, nokuba kuti ndakalibazyi.

Masimpe, mulakonzya kugambwa kuzyiba kuti milimo minji njondapegwa mumbunga ya Jehova ipa kuti kandibandika abantu banji—balongwe alimwi bantu mbonditazyi. Nokuba boobo, ndazumanana kulwana penzi lyakufwa nsoni alimwi akulitenga, aboobo inga tiindalidunda akaambo kakuzwidilila mumilimo njondakajisi. Muciindi caboobo, ndabona mbocili camasimpe cisyomezyo ca Jehova cakuti: “Njookuyumya, njookugwasya, ncobeni njookutabilila ajanza lyalulyo lyabululami bwangu.” (Is. 41:10) Nzila imwi mbotu kapati njaabelesya Jehova kundigwasya nkugwasyigwa a Banakristoma. Amuleke ndimwaambile nzila zimwi, kutalikila ciindi nondakacili mwana.

WAKALI KUBELESYA BBAIBBELE ALIMWI AKABBUKU KASYOONTO KASIYA

Faamu yamukwasyi wesu mu Ontario kumusanza lwaambo

Buzuba bumwi mu Nsondo mafwumofwumo muma 1940 izuba kalibala kapati, bakaintu balaazina lya Elsie Huntingford, bakasika afaamu yesu kumusanza lwaambo lwadolopo lya Ontario. Bamaama bakajalula cijazyo, balo bataata—ibakali ansoni mbuli ndime—bakalikkede andime muŋanda katuswiillila. Kabayeeya kuti Mucizyi  Huntingford wakali kusambala zintu zimwi alimwi kabalibilikide kuti bamaama balaula cintu cimwi ncotutayandiki, bataata bakaunka kumulyango kutegwa baambe kuti tatuyandi. Mucizyi Huntingford wakabuzya kuti: “Sena tamuyandi kwiiya Bbaibbele?” Mpoonya bataata bakavwiila kuti: “Tulayanda.”

Mucizyi Huntingford wakatuswaya aciindi ceelede. Bazyali bangu bakali basungu kucikombelo ca United Church of Canada pele aciindi aawa bakasalide kucileka. Ino nkaambo nzi? Akaambo kakuti mweendelezi wamali wacikombelo, wakabikka mulongo wabantu bakali kupa mulumbo kweelana amweelwe wamulumbo ngwaakapede umwi aumwi. Bazyali bangu balo ibatakavwubide, bakali akati kabantu ibakabikkwa kumamanino aamulongo, alimwi mupati wacikombelo umwi wakabasinikizya kuti bape mulumbo munji. Akaambo kakuti tanaakali kuyanda kusweekelwa mulimo wakwe, mupati wacikombelo umwi wakaamba kuti tanaakali kuyiisya zintu nzyaakali kusyoma ncobeni. Aboobo, twakacisiya cikombelo eeci pele twakacili kulangaula nzila yakukkutya ziyandika zyakumuuya.

Akaambo kakuti mulimo wa Bakamboni ba Jehova wakali kukasyigwa mu Canada aciindi eeci, Mucizyi Huntingford wakali kuyiisya mukwasyi wesu kwiinda mukubelesya buyo Bbaibbele alimwi atwaambo ntwaakalembede mukabbuku kasyoonto kasiya. Ciindi naakazyiba kuti tatukonzyi kumwaamba kumfwulumende, wakatalika kututondezya mabbuku aamba zya Bbaibbele. Twakali kwaasisa cakulomya mabbuku aaya twamana kwiiya. *

Bazyali bangu bakatambula mulumbe wa Bwami kwiinda mumulimo wakuŋanda aŋanda alimwi bakabbapatizyigwa mu 1948

Nokuba kuti kwakali kukazyigwa alimwi azisinkilizyo zimwi, Mucizyi Huntingford wakali kukambauka makani mabotu cabusungu. Busungu bwabo bwakandikkomanisya alimwi akundipa kuti ndikatambule kasimpe. Nokwakainda mwaka omwe kuzwa ciindi bazyali bangu nobakabbapatizyigwa kuba Bakamboni ba Jehova, ndakatondezya kulyaaba kwangu kuli Leza. Ndakabbapatizyigwa mu February 27, 1949 mucinywido cazivwubwa balimi ncobakali kubelesya kunywisya zivwubwa zyabo. Ndakajisi myaka yakuzyalwa iili 17. Kuzwa leelyo, ndakakanzide kutalika mulimo waciindi coonse.

JEHOVA WAKANDIGWASYA KUBA SICAMBA

Ndakakkomana kapati nondakatambwa kuyakubelekela ku Bbeteli mu 1952

Ndakawayawaya kutalika bupainiya mpoonya-mpoonya. Mbwaanga ndakali kuyanda kujana mali aakuligwasya mumulimo wabupainiya, kwaciindi cili mbocibede, ndakali kubeleka milimo yobilo umwi wakali wamubbanki mpoonya umwi wakali wamuofesi. Nokuba boobo, akaambo kakuti ndakacili mukubusi,  tiindakacizyi kubelesya mali. Aboobo, mukwesu wazina lya Ted Sargent wakandikulwaizya kuba sicamba alimwi akusyoma Jehova. (1 Mak. 28:10) Akaambo kakukulwaizya ooku, ndakatalika bupainiya mu November 1951. Ndakajisi buyo mali aasika ku K216.00, ncinga, alimwi akabbeeke kapya. Pele Jehova lyoonse wakali kundipa nzyondakali kuyandika. Eelo kaka ndilikkomene kujana kuti mukwesu Ted wakandikulwaizya kutalika mulimo wabupainiya! Eeci cakapa kuti ndilongezyegwe kapati.

Mangolezya amwi kumamanino aamwezi wa August mu 1952, ndakatambula fooni kuzwa ku Toronto. Mutabi waku Canada wa Bakamboni ba Jehova wakandiita kuti nditalike kubelekela a Bbeteli mu September. Nokuba kuti ndakali aansoni alimwi taakwe nondakaswaide kumutabi, ndakalikkomene akaambo kakuti bapainiya bamwi bakali kundaambila zintu zibotu kujatikizya Bbeteli. Mbondakasikila buyo, ndakalimvwa kwaanguluka.

“KOBATONDEZYA KUTI ULABABIKKILA MAANO BANAKRISTONYOKO”

Nokwakainda myaka yobilo kuzwa ciindi nondakasika ku Bbeteli, ndakanjila mubusena bwamukwesu Bill Yacos akuba mulangizi wakabunga kabaalu mukabunga kaku Shaw, mu Toronto. * Nondakajisi myaka yakuzyalwa iili 23, ndakali kulimvwa mbuli kasankwa buyo kamumafaamu katakwe ancokazyi. Pele Mukwesu Yacos cakulicesya alimwi caluyando, wakanditondezya cakucita. Alimwi Jehova wakandigwasya ncobeni.

Mukwesu Yacos—mukwesu uuzyandamene alimwi uuseka-seka ciindi coonse—wakali kubabikkila maano bantu. Wakali kubayanda bakwesu alimwi abalo bakali kumuyanda. Wakali kubaswaya cakwiinduluka-induluka mumaanda aabo ikutali buyo ciindi nobakali amapenzi. Mukwesu Bill Yacos wakandikulwaizya kucita mbubwenya oobo alimwi akubelekela antoomwe abakwesu alimwi abacizyi mumulimo wakukambauka. Wakandaambila kuti: “Ken, kobatondezya kuti ulababikkila maano Banakristonyoko. Eeco ciyakupa kuti kotabikkilili kulezya kwabamwi.”

BAKAINTU BANGU MBOBAKATONDEZYA LUYANDO LWINI-LWINI

Jehova wandigwasya munzila yaalubazu kuzwa mu January 1957. Mumwezi ooyo, ndakakwata mucizyi wazina lya Evelyn, walo wakamaniizya lwiiyo lwa Cikolo ca Gileadi mukkilasi yanamba 14. Katutanakwatana, wakali kubelekela mucooko ca Quebec mwalo bantu mobakali kwaambaula mwaambo waci French. Ciindi eeco, cibeela cipati cacooko ca Quebec cakali mubweendelezi bwacikombelo ca Katolika. Aboobo, ba Evelyn bakajisi mulimo uukatazya, pele cakusyomeka bakakakatila kulinguwo akuli Jehova.

Mebo aba Evelyn twakakwatana mu 1957

Ba Evelyn alimwi bakakatila kulindime. (Ef. 5:31) Alimwi buya, kusyomeka kwabo kwakasunkwa mbotwakamanina buyo kukwatana! Twakajisi makanze aakuunka ku Florida, mu U.S.A., pele buzuba bwakaccilila nobwakainda bwiinga bwesu, mutabi wakandilomba kuti ndikajanike kumuswaangano wansondo yomwe ku Bbeteli yaku Canada. Masimpe, muswaangano ooyu wakanyonganya makanze eesu, pele mebo alimwi aba Evelyn twakali kuyanda kucita kufwumbwa Jehova ncaakali kuyanda kuti tucite. Aboobo, twakabucinca bubambe bwesu. Munsondo eeyo, bakali kukambauka munsi-munsi aamutabi. Nokuba kuti cilawo cakaliindene kapati acilawo caku Quebec, bakazumanana.

Kumamanino aansondo eeyo, ndakatambula lugwalo  ilwakandigambya—ndakapegwa mulimo wakuba mulangizi wabbazu mu Ontario nkoili kunyika. Ndakazwa aakukwata, alimwi ndakajisi buyo myaka yakuzyalwa iili 25 alimwi tiindakajisi luzyibo pe, nokuba boobo twakaunka katujisi lusyomo muli Jehova. Cakali ciindi camupeyo mucisi ca Canada, twakatanta citima ceenda masiku, antoomwe abalangizi beendeenda bacibwene ibakali kuunka kumasena nkobakali kubelekela. Bakatukulwaizya kapati! Mukwesu umwi wakatukombelezya kutegwa tuunke tukaakoone mubusena mwaakali kuyanda kuyakoona walo, wakacita oobo kutegwa tulyookezye muciindi cakuti katukkede. Nobwakaca, kakwiindide mazuba aali 15 kuzwa ciindi notwakakwatana, twakali kuyakuswaya kabunga kasyoonto mu Hornepayne, mbubwenya mbuli mbondaamba kumatalikilo.

Kwakali zintu zinji izyakali kulangilwa kucinca mubuumi bwesu aba Evelyn. Notwakali mumulimo wacooko kumamanino amyaka yamuma 1960, ndakatambwa kuyakunjila Cikolo ca Gileadi kkilasi yanamba 36, kkoosi eeyo yakali kutola myezi iili kkumi alimwi yakali kutalika kumatalikilo aamwezi wa February 1961, mu Brooklyn, New York. Cakutadooneka, ndakakkomana kapati, nokuba boobo lukkomano lwangu lwakanyonganizyigwa nkaambo ba Evelyn taakwe nobakabikkilizyigwa mukutambwa ooku. Muciindi caboobo, mbubwenya mbuli bamakaintu bambi ibakali mubukkale bwabo, ba Evelyn bakalombwa kulemba lugwalo kutondezya kuti bazumina kwaandaana abalumi babo kwamyezi iitaleli kukkumi. Ba Evelyn bakalila, nokuba boobo bakazumina kuti mebo nduunke ndikanjile cikolo, alimwi bakalikkomene nkaambo ndakali kuyakutambula lwiiyo lugwasya ku Gileadi.

Aciindi eeco, ba Evelyn bakali kubelekela kumutabi waku Canada. Bakajisi coolwe caalubazu cakukkala muluumu yomwe amucizyi umwi iwakali munanike, mucizyi Margaret Lovell. Cakutadooneka, mebo aba Evelyn twakali kuyeeyana kapati. Nokuba boobo, kwiinda mukugwasyigwa a Jehova, twakacikonzya kuzumanana mumulimo wesu waciindi cisyoonto. Luyandisisyo ndobakajisi lwakwaaba ciindi cakuba antoomwe kutegwa tubelesyegwe mumulimo wa Jehova alimwi ambunga yakwe lwakandikulwaizya kapati.

Nokwakainda myezi yotatwe kuzwa ciindi nondakasika ku Gileadi, Mukwesu Nathan Knorr, walo aciindi eeco iwakali kusololela mumulimo wakukambauka wanyika yoonse, wakandilomba kucita mulimo umwi mupati. Wakandilomba naa ndakali kukonzya kuleka Cikolo ca Gileadi aciindi eeco akupiluka kuunka ku Canada kutegwa ndikabe mwiiyi wa Cikolo Camulimo wa Bwami amutabi kwaciindi cisyoonto. Mukwesu Knorr wakandaambila kuti tanaakali kundisungilizya kuzumina kulomba ooko. Wakaamba kuti ndilakonzya kumanizya kkoosi ya Cikolo ca Gileadi ikuti kandiyanda mpoonya andiza akutumwa kuyakubeleka mulimo wabumisyinali. Alimwi wakaamba kuti ikuti ndasala kupiluka ku Canada, andiza tandikabi acoolwe cimbi cakutambwa kuunka kucikolo ca Gileadi aciindi eeco, andiza ndakali kuyakupegwa mulimo wamumuunda mucisi ca Canada. Wakaamba kuti ndakeelede kulisalila ndamana kubaambila bakaintu bangu.

Mbwaanga ba Evelyn bakalindaambilide kale mbobakali kwiibona milimo yakumuuya, mpoonya-mpoonya ndakamwaambila Mukwesu Knorr kuti: “Tulilibambilide kucita kufwumbwa mbunga ya Jehova ncoiyanda kuti tucite.” Lyoonse twali kulimvwa kuti,  nokuba kuti kuli nzyotuyanda, tweelede kuunka kuli koonse nkoyatutuma mbunga ya Jehova.

Aboobo, mu April 1961, ndakazwa ku Brooklyn akupiluka kuunka ku Canada kutegwa ndikabe mwiiyi wa Cikolo Camulimo wa Bwami. Kwiinde ciindi, twakaba cibeela camukwasyi wa Bbeteli. Icakandigambya ncakuti, ndakatambwa kuyakunjila cikolo ca Gileadi kkilasi yanamba 40, iyakali kutalika mu 1965. Aciindi eeci alimwi ba Evelyn bakeelede kulemba lugwalo lumbi kutondezya kuti bazumina kwaandaana. Nokuba boobo, kwiinde buyo nsondo zisyoonto, ba Evelyn bakatambwa abalo kuzikunjila cikolo andime.

Notwakasika ku Cikolo ca Gileadi, Mukwesu Knorr wakatwaambila kuti basicikolo ibakali mukkilasi yaci French, mbuli ndiswe, bakali kuyakutumwa mu Africa. Nokuba boobo, notwakamanizya cikolo, twakatumwa alimwi kuunka ku Canada! Ndakasalwa kuba mulangizi wamutabi mupya (lino wiitwa kuti Sicuuno wa Kkomiti ya Mutabi). Ndakajisi buyo myaka yakuzyalwa iili 34, aboobo ndakaambila Mukwesu Knorr kuti, “Ndicili mwana.” Nokuba boobo, wakandikulwaizya. Kuzwa nondakatalika mulimo ooyu, kanditanasala cintu ciyandika kapati, ndakali kusola kubabuzya bapati, bakwesu ibakajisi luzyibo ibakali a Bbeteli.

BBETELI—BUSENA BWAKUYIILA AKUYIISYA

Mulimo wa Bbeteli wandipa zyoolwe zyakwiiya kuzwa kuli bamwi. Ndilabalemeka alimwi ndilabalumba bakwesu ibali mu Kkomiti ya Mutabi. Alimwi munzila zinji ndakulwaizyigwa abaalumi abakaintu Banakristo—bana apati—aabo ibakali kubelekela waano amutabi alimwi abaabo ibali mumbungano ziindene-indene motwali kubelekela.

Kandeendelezya kukomba kwamafwumofwumo kumukwasyi wa Bbeteli mucisi ca Canada

Mulimo waa Bbeteli wandigwasya kuyiisya bambi alimwi akuyumya lusyomo lwabo. Mwaapostolo Paulo wakaambila Timoteo kuti: “Kozumanana kuzitobela zyintu nzyookayiisyigwa.” Alimwi wakaamba kuti: “Zyintu nzyookamvwa kulindime izyakasinizyigwa abakamboni banji, zyintu eezyi kozibikka mumaanza aabantu basyomeka, kutegwa abalo beelele ncobeni ikuyiisya bamwi.” (2 Ti. 2:2; 3:14) Zimwi ziindi Banakristoma balandibuzya kujatikizya ziiyo nzyondaiya mumulimo wangu wamyaka iili 57 yaa Bbeteli. Bwiinguzi bwangu mbwakuti, “Caluyandisisyo alimwi cakufwambaana nkucita mbunga ya Jehova ncoiyanda kuti ucite, akusyoma lugwasyo lwa Jehova.”

Cili buyo mbuli kuti ndijilo nondakasika aa Bbeteli kandili muntu uulaansoni alimwi uutakwe luzyibo. Nokuba boobo, mumyaka yoonse eeyi, Jehova wali ‘kundijata kujanza lyalulyo.’ Kwaambisya kwiinda muluzyalo alugwasyo lupegwa aciindi ceelede kuzwa kubakombima, wazumanana kundaambila kuti: “Utayoowi, ndime sikugwasya wako.”—Is. 41:13.

^ par. 10 Mu May 22, 1945, imfwulumende ya Canada yakauzumizya mulimo wesu.

^ par. 16 Aciindi eeco, ikuti kakuli mbungano ziinda aali yomwe mudolopo lyomwe, mbungano imwi aimwi yakali kwiitwa kuti kabunga.