1, 2. Mulimo nzi Jehova ngwaakapa Musa, alimwi wakamusyomezya nzi?

AMWEEZYEEZYE buyo mbomukonzya kulimvwa ikuti mwaima kumbele lyamweendelezi umwi ujisi nguzu kapati munyika yoonse kutegwa mwiiminine bantu ba Jehova. Kulangilwa kuti inga mwalibilika, kulitenga alimwi akuyoowa. Mbuti mbomukonzya kulibambila ncomuyanda kwaamba? Ncinzi ncomukonzya kucita kutegwa nzyomuyanda kwaamba zibe zintu zimvwika mbomuli mwiiminizi wa Leza singuzuzyoonse?

² Musa wakali mubukkale buli boobu. Jehova wakamwaamba kuti muntu “mubombemoyo kwiinda bantu boonse baansi,” mukuti wakatumwa kuli Farao kuyakuvwuna bantu ba Leza kuzwa kukudyaamininwa alimwi akupenzyegwa mubuzike mu Egepita. (My. 12:3) Kweelana azintu izyakali kuyakucitika mbozyakali kuyakutondezya, Farao wakali muntu uutakwe bulemu alimwi sinkazi. (Kul. 5:1, 2) Nokuba boobo, Jehova wakali kuyanda kuti Musa aambile Farao kuti azumizye mamiliyoni aabazike bakwe kuzwa mucisi! Eeci cakapa Musa kubuzya Jehova kuti: “Mebo inga ndainka buti kuli-Farao? Ingandapozya buti bana ba-Israyeli kuzwa ku-Egepita?” Kweelede kuti Musa wakalimvwa kuti teeleli alimwi akuti takonzyi kucita oobo. Pele Jehova wakamusyomezya kuti takabi alikke. Jehova wakamwaambila kuti: “Ncobeni ndaba ayebo.”—Kul. 3:9-12.

3, 4. (a) Ino Musa wakali kuyoowa nzi? (b) Mbukkale buli buti mbomukonzya kukozyanisya abuyumuyumu mbwaakajisi Musa?

 ³ Ino Musa wakali kuyoowa nzi? Kuboneka kuti Musa wakali kuyoowa kuti Farao takonzyi kumumvwida kuti ngonguwe mwiiminizi wa Jehova Leza. Alimwi Musa wakali kuyoowa kuti bantu bakwe kunyina nobakali kuyakumusyoma kuti ngonguwe Jehova ngwaakasalide kuti abagwisye mu Egepita. Aboobo, Musa wakaambila Jehova kuti: “Tabakooyoozumina nekuba kuswiilila ijwi lyangu, nkaambo bayooamba kuti, Jehova tana kulibonya kulinduwe pe.”—Kul. 3:15-18; 4:1.

⁴ Bwiinguzi bwa Jehova kuli Musa alimwi azintu zyakacitika zilakonzya kuyiisya umwi aumwi wesu ciiyo ciyandika kapati. Masimpe, ambweni tamukaimi kumbele lyamweendelezi umwi wamfwulumende uujisi cuuno caatala. Pele sena kuli nocakamuyumina kale kubandika kujatikizya Leza alimwi a Bwami bwakwe kubantu mbomuzyi naa mbomuswaanganya buzuba abuzuba? Ikuti naa mbombubo oobo, amubone ncomukonzya kwiiya kuli cakacitikila Musa.

5. Ncinzi Jehova ncaakabikka mumaanza aa Musa, alimwi mbuti mbocakamugwasya kucileka kuyoowa? (Amubone cifwanikiso icili kumatalikilo aacibalo.)

⁵ Ciindi Musa naakatondezya kuyoowa alimwi akwaamba kuti majwi aakwe kunyina naakali kuyakumvwugwa, Leza wakamugwasya kulibambila izyakali kuboola kumbele. Cibalo cilembedwe mulugwalo lwa Kulonga caamba kuti: ‘Jehova wakaambila Musa kuti, Ncinzi cili mujanza lyako? Wakati, Ngumusako. Wakati, Uwaale ansi. Wauwaala ansi. Mpawo wakasanduka kuba inzoka, nkabela Musa wakaicija. Pele Jehova wakaambila Musa kuti, Tandabika ijanza lyako, uijate kumucila, (lino wakatandabika ijanza lyakwe, waijata, nkabela yakasanduka kuba musako mujanza lyakwe,) kuti bazumine kuti wakakubonekela Jehova.’ (Kul. 4:2-5) Inzya, Leza wakamutondezya Musa kuti mulumbe ooyu wakali kuzwa kuli Jehova kwiinda mucintu ncaakajisi mujanza. Icintu icakali ninkoli buyo cakaba cuumi kwiinda munguzu zya Leza! Eelo kaka eeci cakali kuyakumuyumya-yumya Musa kujatikizya ncaakali kuyakwaamba, ikutondezya kuti Jehova wakali kuyakumugwasya ncobeni! Nkakaambo kaako Jehova wakamwaambila kuti: “Musako oyu, koutola mujanza lyako, nkaambo ngonguwo ngoyoocitya malele.” (Kul. 4:17) Kajisi bumboni bwakuti ulijisi nguzu zya Leza, Musa wakali kukonzya kuunka kajisi lusyomo akwiiminina Leza wakasimpe kumbele lyabantu bakwe alimwi akumbele lya Farao.—Kul. 4:29-31; 7:8-13.

6. (a) Ncinzi ceelede kuba mumizeezo yesu ciindi notukambauka, alimwi nkaambo nzi? (b) Amupandulule ‘ijwi lya Leza mbolili abuumi’ alimwi “anguzu.”

⁶ Ciindi notuunka kuyakwaambilizya mulumbe wamu Bbaibbele, andiswe tulakonzya kulibuzya kuti: ‘Ncinzi cili mujanza lyesu?’ Bunji bwaziindi inga tulijisi Bbaibbele mumaanza eesu, katulibambilide kulibelesya. Nokuba kuti banji Bbaibbele inga balibona kuba bbuku buyo, Jehova ulaambaula andiswe kwiinda mu Jwi lyakwe ilyakasololelwa amuuya. (2 Pe. 1:21) Lijisi zisyomezyo zya Leza kujatikizya zintu ziyakucitika ansi aabweendelezi bwa Bwami bwakwe. Nkakaambo kaako mwaapostolo Paulo ncaakalembela kuti: “Jwi lya Leza lili abuumi alimwi lili anguzu.” (Amubale Bahebulayo 4:12.) Makanze aa Jehova oonse kunyina naayakuwida ansi pe, nkaambo wazumanana kubeleka kutegwa azuzikizye makanze aakwe. (Is. 46:10; 55:11) Ikuti muntu wakazyiba kaambo aaka kujatikizya Jwi lya Jehova, nzyabala mu Bbaibbele zilakonzya kusumpula buumi bwakwe.

7. Mbuti mbotukonzya ‘kuyiisya akupandulula ijwi lyakasimpe cakulomya’?

⁷ Masimpe, Jehova wabikka Jwi lyakwe lili abuumi mumaanza eesu kutegwa tucikonzye kutondezya kuti mulumbe ngotwaambilizya ngwamasimpe alimwi akuti uzwa kulinguwe. Nkakaambo kaako ciindi naakamana kulembela bana Hebrayo, Paulo wakakulwaizya Timoteo walo iwakali mbuli mwana wakwe kuti ‘asungwaale kukuyiisya akukupandulula ijwi lyakasimpe cakulomya.’ (2 Ti. 2:15) Mbuti mbotukonzya kutobela lulayo lwa Paulo? Nkwiinda mukubala cakupozya magwalo aakonzya kubasika aamoyo aabo  batuswiilila. Matulakiti aakamwaigwa mumwaka wa 2013 abambidwe munzila iikonzya kutugwasya mumakani aaya.

8. Ino mulangizi wamulimo umwi wakaamba nzi kujatikizya matulakiti?

⁸ Matulakiti mapya oonse abambidwe munzila yomwe. Aboobo, ikuti mwaiya mboibelesyegwa imwi, nkokuti mwaiya mbwaabelesyegwa oonse. Sena alakatazya kubelesya? Mulangizi wamulimo umwi mu Hawaii, ku U.S.A., wakalemba kuti: “Tiitwakalizyi kuti zibelesyo eezyi inga zyagwasya mumulimo wakuŋanda aŋanda alimwi awakukambauka kubuleya.” Wakajana kuti mbwaalembedwe matulakiti aaya alakonzya kupa kuti bantu batakatazyigwi kwiingula mubuzyo, calo cipa kuti mubandi uukkomanisya utalike. Wakabona kuti cili boobo akaambo kakuti kumatalikilo alijisi mibuzyo alimwi abwiinguzi bwiindene-indene muntu mbwakonzya kusala. Mukamwini ŋanda tayandiki kulibilika kujatikizya bwiinguzi bwakwe ikuti naa buliluzi naa pe.

9, 10. (a) Mbuti matulakiti eesu mbwaatukulwaizya kubelesya Bbaibbele? (b) Ino matulakiti nzi ngomwakabona kuti alamubelekela kabotu, alimwi nkaambo nzi?

⁹ Katulakiti kamwi akamwi kapa kuti tubale lugwalo ilwakasalwa kabotu. Mucikozyanyo, amubone katulakiti kakuti Sena Kupenga Kuli Nokuyoomana? Tacikwe makani kufwumbwa naa mukamwini ŋanda waingula kuti “inzya,” “peepe” naa “ambweni,” nkwiile kuunka buyo apeeji lili mukati kakunyina akuyungizya cili coonse akwaamba kuti “Amubone ncolyaamba Bbaibbele.” Mpoonya amubale lugwalo lwa Ciyubunuzyo 21:3, 4.

¹⁰ Mbubwenya buyo, ciindi nomubelesya katulakiti kakuti Ino Bbaibbele Mulibona Buti? taakwe makani naa mukamwini ŋanda waingula bwiinguzi nzi ibuli kumatalikilo aakatulakiti. Amuunke buyo apeeji lyamukati akwaamba kuti “Bbaibbele lyaamba kuti ‘Magwalo oonse akasololelwa a Leza.’” Mulakonzya kuyungizya akwaamba kuti: “Alimwi buya, mulakonzya kuzyiba zinji kujatikizya cibalo eeci.” Mpoonya amuvwunune Bbaibbele lyanu akubala tupango toonse twalugwalo lwa 2 Timoteo 3:16, 17.

11, 12. (a) Nkukkutila kuli buti nkomujana ciindi nomuli mumulimo wakukambauka? (b) Mbuti matulakiti mbwaakonzya kumugwasya kulibambila nyendo zyakupilukila?

¹¹ Kweelana ambwaayingula mukamwini ŋanda, mulakonzya kuzyiba naa ntwaambo tunji buti tomukonzya kubala anguwe mukatulakiti. Kufwumbwa mbocikonzya kuba, kunze aakubapa matulakiti bantu, mulakonzya kulimvwa kukkutila akaambo kakuti mwacikonzya kubala ambabo twaambo tumwi mu Jwi lya Leza—nokuba kuti  ambweni mwabala buyo kapango komwe naa tobilo mulweendo lwakusaanguna. Ciindi ciboola inga mwaakuzumanana kubandika.

¹² Kumamanino aakatulakiti kamwi akamwi kuli mubuzyo wakuti “Ino Muyeeya Buti” alimwi amagwalo ngomukonzya kubandika ciindi mwaakupilukila. Mukatulakiti kakuti Ino Muyeeya Kuti Kumbele Aamazuba Kunooli Buti? mubuzyo wakubandika mwaakupilukila ngwakuti “Ino Leza uyoocita buti kutegwa nyika ibote?” Mpoonya kutondezyedwe lugwalo lwa Matayo 6:9, 10 alimwi a Daniele 2:44. Katulakiti kakuti Sena Bafwide Balakonzya Kupona Alimwi? kajisi mubuzyo wakuti “Nkaambo nzi ncotucembaalila akufwa? Mpoonya kutondezyedwe lugwalo lwa Matalikilo 3:17-19 alimwi a Baloma 5:12.

13. Amupandulule mbwaabelesyegwa matulakiti kutalisya ziiyo zya Bbaibbele.

¹³ Amwaabelesye matulakiti kutalisya ziiyo zya Bbaibbele. Ikuti muntu waibelesya kkoodi iili kumamanino aakatulakiti, ilakonzya kumutola aa Web site yesu akujana makani aakonzya kumukulwaizya kwiiya Bbaibbele. Matulakiti alimwi alaamba kujatikizya broshuwa ya Makani Mabotu Kuzwa Kuli Leza alimwi akwaamba ciiyo cigaminide icili mubroshuwa. Mucikozyanyo, katulakiti kakuti Nguni Weendelezya Nyika? kasololela kuciiyo 5 mubroshuwa eeyi. Katulakiti kakuti Ncinzi Cikonzya Kupa Kuti Kube Lukkomano Mumukwasyi? kasololela kuciiyo 9. Kwiinda mukubelesya matulakiti munzila yeelede, munakutobela nzila mbotu yakubelesya Bbaibbele ciindi nomuswaya muntu umwi ciindi cakusaanguna alimwi anomupilukila. Ikuti mwacita oobo, muyakucikonzya kutalisya ziiyo zya Bbaibbele zinji. Ncinzi acimbi ncomukonzya kucita kutegwa Jwi lya Leza mulibelesye munzila iigwasya mumulimo wakukambauka?

14, 15. Mbuti mbomukonzya kwiiya bube bwa Paulo kujatikizya mulimo wakukambauka?

¹⁴ Paulo wakalijisi luyandisisyo lwakukambaukila “bantu boonse” mumulimo wakwe wakukambauka. (Amubale 1 Bakolinto 9:19-23.) Amubone kuti Paulo wakali kuyanda kugwasya ‘ba Juda . . . , bantu ibakali kweendelezyegwa amulawo . . . , bantu batakali kweendelezyegwa amulawo . . . , abaabo ibatakajisi nguzu.’ Inzya, wakali kuyanda kusikila ‘bantu bamisyobo yoonse ziyume zitete kutegwa afwutule bamwi.’ (Mil. 20:21) Muunzila nzi motukonzya kwiiya bube bwa Paulo ciindi notulibambila kukambauka kasimpe “kubantu bamisyobo yoonse” mucilawo cesu?—1 Ti. 2:3, 4.

¹⁵ Mwezi amwezi kuli nzila zipegwa mupepa lya Mulimo Wesu wa Bwami. Amusole kuzibelesya. Pele ikuti kakuli makani amwi aabapa kulibilika bantu bamucilawo canu, amujane nzila zikulwaizya kutegwa mubagwasye. Amuyeeye kujatikizya cilawo momukkala, bantu bambi ibakkala mucilawo canu, alimwi azintu zibapa kulibilika kapati, mpoonya amuyeeye lugwalo lukonzya kugwasya kucesya nzyobalibilika. Mulangizi wabbazu umwi amukaintu wakwe bakaamba boobu kujatikizya kubikkila maano mbobabelesya magwalo, bakati: “Bamukamwini ŋanda banabunji balatuzumizya kubabalila kapango komwe ikuti naa twaamba mubufwaafwi kakunyina kwiinda mumbali. Twamana kubaanzya, tulavwununa ma Bbaibbele eesu akubabalila lugwalo.” Amulange-lange makani amwi aagwasya mumulimo wakukambauka, mibuzyo, alimwi amagwalo ngomukonzya kubelesya mucilawo canu.

16. Amupandulule lugwalo lwa Isaya 14:7 mbolukonzya kubelesyegwa mumulimo wakukambauka.

¹⁶ Ikuti naa mukkala mucilawo mutakwe luumuno, mulakonzya kumubuzya muntu kuti: “Sena kuli nomukonzya kweezyeezya kuti buzuba bumwi inga kwaba mutwe wamakani mumuteende wakuti: ‘Nyika yoonse mbwiizulwa lino kuli luumuno kunyina cintu cili coonse cinyonganya alimwi bantu balikkomene citaambiki’? Eeci ncencico ncolyaamba Bbaibbele mulugwalo lwa Isaya 14:7. Alimwi buya, Bbaibbele lilijisi zisyomezyo zya Leza zinji zijatikizya luumuno luboola kumbele.” Mpoonya amubale mu Bbaibbele cimwi cazisyomezyo eezyo.

17. Mbuti mbomukonzya kutalisya mubandi uuyeeme alugwalo lwa Matayo 5:3?

 ¹⁷ Sena buumi bulabayumina bantu banji mucilawo canu? Ikuti naa mbocibede oobo, amutalisye mubandi kwiinda mukubuzya kuti: “Ino muntu weelede kuba amali manji buti kutegwa mukwasyi wakwe kaukkomene?” Amana kwiingula, amuzumanane kwaamba kuti: “Bantu banji balajana mali kwiinda yaayo ngomwaamba, pele mikwasyi yabo taikkomene pe. Aboobo, ncinzi cini ciyandika?” Mpoonya amubale lugwalo lwa Matayo 5:3 alimwi akutalisya ciiyo ca Bbaibbele.

18. Ino lugwalo lwa Jeremiya 29:11 inga mwalubelesya buti kuumbulizya bantu?

¹⁸ Sena bantu bamucilawo canu balipengede akaambo kacintu naa ntenda imwi iyakacitika ino-ino? Mulakonzya kutalisya mubandi kwiinda mukwaamba kuti: “Ndaboola kumuumbulizya. (Amubale Jeremiya 29:11.) Sena mwazyibona zintu zyotatwe Leza nzyayanda kuti katujisi? ‘Luumuno,’ ‘buumi bubotu kumbele’ alimwi ‘abulangizi bubotu.’ Sena tacikkomanisyi kuzyiba kuti uyanda kuti katupona buumi bubotu? Pele ino eeci inga cakonzyeka buti?” Mpoonya amujane nzila iisololela kuciiyo ceendelana amakani ngomubandika mubroshuwa ya Makani Mabotu.

19. Amupandulule mbolukonzya kubelesyegwa lugwalo lwa Ciyubunuzyo 14:6, 7 notubandika abantu bayandisya makani aabukombi.

¹⁹ Sena mukkala mucilawo bantu mobayandisya makani aabukombi? Ikuti naa mboobo, mulakonzya kutalisya mubandi kwiinda mukubuzya kuti: “Ikuti mungelo wamukambaukila, sena inga mwaziswiilila nzyamwaambila? (Amubale Ciyubunuzyo 14:6, 7.) Mbwaanga mungelo ooyu waamba kuti ‘amuyoowe Leza,’ sena inga tiicabota kumuzyiba Leza ngwaamba? Mungelo ooyu alimwi waamba kaambo kamwi ikatugwasya kujana bwiinguzi kakuti ‘ooyo wakapanga julu alimwi anyika.’ Ino nguni waambwa?” Mpoonya amubale lugwalo lwa Intembauzyo 124:4 ilwaamba kuti: “Lugwasyo lwesu luli muzina lya Jehova, Nguwakalenga ijulu anyika.” Amuzumanane kwiinda mukwaamba kuti mulakonzya kupandulula zinji kujatikizya Jehova Leza.

20. (a) Muunzila nzi lugwalo lwa Tusimpi 30:4 molukonzya kubelesyegwa kutondezya muntu izina lya Leza? (b) Sena kuli lugwalo lumwi ndomubelesya ilwamubelekela kabotu?

²⁰ Mulakonzya kutalisya mubandi amukubusi kwiinda mukwaamba kuti: “Ndilomba kuti ndikubalile lugwalo ilujisi mubuzyo umwi uuyandika kapati. (Amubale Tusimpi 30:4.) Taakwe muntu uukonzya kwaambwa boobu, aboobo kuboneka kuti lwaamba Mulengi wesu. * Mbuti mbotukonzya kulizyiba zina lyakwe? Inga ndakutondezya mu Bbaibbele.”

21, 22. (a) Mbuti lugwalo lwasalwa kabotu mbolukonzya kucinca buumi bwamuntu? (b) Ncinzi ncomukanzide kucita ciindi nomuli mumulimo wakukambauka?

²¹ Tamuzyi bantu mbobakonzya kujatikizyigwa alugwalo ilwasalwa kabotu. Mucikozyanyo, Bakamboni bobilo baku Australia bakasika aŋanda yamukaintu umwi uucili mwana-mwana. Mpoonya umwi wakamubuzya kuti: “Sena mulilizyi izina lya Leza?” mpoonya bakabala lugwalo lomwe lwa Intembauzyo 83:18. Mukaintu ooyu wakaamba kuti: “Ndakagambwa kapati! Nobakazwa, ndakeenda musinzo uulampa makkilomita aali 56 amootokala kuya kucintoolo nkobakali kusambala mabbuku kutegwa ndibone busanduluzi bwama Bbaibbele aambi alimwi akulanga bupanduluzi bwazina eelyo mubbuku lipandulula mabala. Lino nindakasyoma kuti izina lya Leza ngu Jehova, ndakali kuyanda kuzyiba zinji.” Nokwakainda ciindi cili mbocibede, walo amulumi wakali kuyanda kumukwata bakatalika kwiiya Bbaibbele, kumane bakabbapatizyigwa.

²² Jwi lya Leza lilacinca buumi bwabaabo ibalibala alimwi akuba aalusyomo muzisyomezyo zya Jehova. (Amubale 1 Batesalonika 2:13.) Bbaibbele lilijisi nguzu zyakusika bantu amoyo kwiinda cintu cili coonse ncotukonzya kwaamba. Nkakaambo kaako, kufwumbwa coolwe ncotwajana, tweelede kulibelesya Jwi lya Leza, nkaambo lili abuumi!