Skip to content

Skip to table of contents

 MAKANI AABUUMI

Zintu Zikkomanisya Izyakandicitikila Mubuumi Bwangu Bwakubeleka Mulimo wa Bwami

Zintu Zikkomanisya Izyakandicitikila Mubuumi Bwangu Bwakubeleka Mulimo wa Bwami

Mumwaka wa 1947, bapaizi ba Katolika mu Santa Ana, mucisi ca El Salvador, bakali kuyandaula nzila yakupenzyezya Bakamboni. Bakwesu nobakali mumuswaangano waciiyo ca Ngazi Yamulindizi, balombe bakatalika kubafwusa mabwe muŋanda yabamisyinali mobakabede bakwesu. Mpoonya kwakasika nkamu yabantu ibakali kusololelwa abapaizi. Bamwi munkamu bakajisi malambe; bamwi bakajisi mituni. Kwamawoola obilo, bakali kufwusa mabwe muŋanda mobakabede bakwesu kumwi kabaamba kuti: “Aazumanane kupona Nakalindu” alimwi akuti: “ Aafwe Jehova!” Bakali kuyanda kuti bamisyinali bazwe mudolopo eeli. Ndilizyi oobo nkaambo andime ndakaliko, alimwi ndakajanika kumuswaangano ooyo iwakacitika myaka iili 67 yainda. *

MYAKA yobilo kacitanacitika caambidwe atala aawa, mebo aba Evelyn Trabert mbotwakali kubeleka limwi mulimo wabumisyinali twakamanizya Cikolo ca Gileadi kkilasi yane, aciindi eeco cikolo cakali ku Ithaca, mu New York. Twakatumwa kuyakubelekela ku Santa Ana. Pele kanditanaamba zinji kujatikizya mulimo wangu wabumisyinali bwamyaka iibalilwa ku 29, amuleke ndimwaambile icakapa kuti ndinjile mulimo ooyu.

LUKONO LWANGU LWAKUMUUYA

Bazyali bangu, ba John aba Eva Olson, bakali kukkala mu Spokane, Washington, U.S.A., mu 1923, mwaka ngondakazyalwa. Bakali kunjila cikombelo ca Lutheran pele tiibakali kwiizumina njiisyo yamulilo wahelo akaambo kakuti bakali kusyoma kuti Leza ngusiluyando. (1 Jo. 4:8) Bataata bakali kubeleka mukkampani iyakali kupanga zinkwa. Bumwi buzuba masiku mubelesinyina wakabaambila kuti Bbaibbele taakwe nolyaamba kuti helo mbusena bwakupenzyezya. Tiilyakalampa bazyali bangu bakatalika kwiiya a Bakamboni ba Jehova, bakayiya cini Bbaibbele ncoliyiisya kujatikizya bulangizi bwabafwide.

Ndakajisi myaka yakuzyalwa iili fwuka, pele ndilayeeya bazyali bangu mbobakasinizyide kujatikizya kasimpe kapya kamu Bbaibbele nkobakajana. Lusyomo lwabo lwakakomena nobakazyiba izina lya Leza mwini-mwini, Jehova, aboobo bakaanguluka kuzwa kunjiisyo iinyonganya bantu, njiisyo ya Butatu. Ndakatalika kuzimvwisya njiisyo zyamu Magwalo, kwiiya ‘kasimpe ikakonzya kwaangununa bantu.’ (Joh. 8:32) Aboobo, kwiiya Bbaibbele ndakali kukubona kuba cintu ciyandika  kapati, ndakali kukkomana kulingaula Ijwi lya Leza. Nokuba kuti ndakali ansoni, ndakali kuunka abazyali bangu mumulimo wakukambauka. Bazyali bangu bakabbapatizyigwa mu 1934. Mumwaka wa 1939, kandijisi myaka yakuzyalwa iili 16, ndakabbapatizyigwa akuba mubelesi wa Jehova.

Kandili abamaama abataata mu 1941 kumuswaangano iwakali mu St. Louis ku Missouri

Mu July 1940, bazyali bangu bakasambala ŋanda yabo, alimwi toonse totatwe twakatalika mulimo wabupainiya bwaciindi coonse mu Coeur d’Alene, Idaho. Twakali kukkala muŋanda yamujulu njotwakali kubbadelela buya iyakali atala aŋanda yakubambila myootokala. Twakali kubelesya ŋanda yesu kucitila miswaangano. Aciindi eeco, kwakali buyo mbungano zisyoonto izyakajisi Maanda aa Bwami, aboobo bakali kuswaanganina mumaanda aabo naa mumaanda ngobakali kubbadelela buya.

Mumwaka wa 1941, mebo abazyali bangu twakajanika kumuswaangano mu St. Louis, Missouri. Mu Nsondo bwakali “Buzuba Bwabana,” aboobo aabo ibakajisi myaka yakuzyalwa iili akati ka 5 a 18 bakakkede kumbele aacibumbili. Kumamanino aamakani aakwe, Mukwesu Joseph F. Rutherford wakabandika andiswe tobana, wakati: “Nyoonse . . . nobana . . . nomwazumina kumvwida Leza alimwi a Mwami wakwe, amwiimikile!” Toonse twakaimikila. Kumane, Mukwesu Rutherford wakaamba kuti: “Amubone, kwayungizyigwa ku Bwami bakamboni bapya bainda ku 15,000!” Aciindi eeci ndakayumizyigwa kapati kujatikizya kusala kwangu kwakuba mupainiya mubuumi bwangu.

MILIMO NJOTWAKALI KUBELEKA MBULI MUKWASYI

Nokwakainda buyo myezi misyoonto kuzwa lyamuswaangano mu St. Louis, mukwasyi wesu wakalongela ku California nkoili kumusanza. Mudolopo lya Oxnard, mulimo wesu wakali wakutalisya mbungano. Twakali kukkala mukaanda kamavwili kasyoonto ikakajisi buyo bulo bomwe. Ndakali koona atebulu mpotwakali kulida—kwiindana aciindi camusyule nondakajisi ŋanda yangu!

Katutanasika buyo ku California, cisi ca Japan cakalwana busena bwa Pearl Harbor mu Hawaii, mu December 7, 1941. Buzuba bwakatobela, cisi ca United States cakajatikizyigwa mu Nkondo Yabili Yanyika Yoonse. Basilikani bakabikka mulawo wakuzima malaiti oonse masiku. Zitima zyankondo zyamumeenda zyacisi ca Japan zyakali kweendeenda munkomwe yacooko ca California, aboobo mudima wakali kupa kuti batakonzyi kubona busena mbobakali kuyanda kudubula.

Nokwakainda myezi iili mbwiibede, mu September 1942, twakajanika kumuswaangano wakuti New World Theocratic Assembly (Nkamu Yeendelezyegwa a Leza Yanyika Mpya) mu Cleveland, Ohio. Kumuswaangano ooyu twakaswiilila makani aakapegwa a Mukwesu Nathan H. Knorr aakajisi mutwe wakuti: “Peace—Can It Last?” (Luumuno—Sena Lulakonzya Kuzumanana?) Wakapandulula lugwalo lwa Ciyubunuzyo caandaano 17, calo caamba kujatikizya “munyama” walo “wakaliko, pele lino tako pe, nokuba boobo ulaafwaafwi kuzwa mumulindi uutagoli.” (Ciy. 17:8, 11) Mukwesu Knorr wakapandulula kuti “munyama” wakali kwiiminina League of Nations (Ciinga Calukamantano Lwazisi) calo icakacileka kubeleka mumwaka wa 1939. Bbaibbele lyakasinsima kuti Ciinga eeci cakali kuyakunjililwa busena, calo icakali kuyakupa kuti kube luumuno lusyoonto. Eeci ncicakacitika ciindi Nkondo Yabili Yanyika Yoonse noyakamana mumwaka wa 1945. Kumane, “munyama” wakalibonya alimwi kali mbunga ya United Nations (Lukamantano Lwazisi). Mpoonya Bakamboni bakakomezya mulimo wabo wakukambauka nyika yoonse mbwiizulwa, eelo kaka kwali kuyaambele kupati kuzwa ciindi eeco!

Pepa lyangu lindizyibya kuti ndakanjila cikolo ca Gileadi

Businsimi oobu bwakandigwasya kubona zintu izyakali kuboola kumbele. Ciindi nokwakaambilizyigwa kuti Cikolo ca Gilead cakali kuyakutalika mwaka wakali kutobela, luyando lwangu lwakuba misyinali  lwakakomena. Mumwaka wa 1943, ndakatumwa kuyakubelekela mu Portland, Oregon. Mazuba aayo, twakali kubelesya muncini wamalekkoodi aakajisi mulumbe ngotwakali kulizya twasika aŋanda yabantu, alimwi akubapa mabbuku aapandulula Bbaibbele aamba kujatikizya Bwami bwa Leza. Mwaka woonse ndakali kuyeeya kujatikizya mulimo wabumisyinali.

Mumwaka wa 1944, ndakakkomana kapati nondakatambwa kunjila cikolo ca Gileadi amweenzuma Evelyn Trabert. Mumyezi yosanwe yacikolo, bakwesu ibakali kutuyiisya bakatutondezya mbotukonzya kujana lukkomano mukubala Bbaibbele. Kulicesya kwabo kwakatugwasya kapati. Ziindi zimwi notwakali kulya, bakwesu aaba mbabakali kutupa zyakulya. Twakamanizya lwiiyo lwesu mu January 22, 1945.

MULIMO WANGU WABUMISYINALI

Evelyn alimwi andime antoomwe aba Leo alimwi aba Esther Mahan twakasika kubusena nkotwakatumwa ku El Salvador mu June 1946. Twakajana kuti ‘myuunda yayuma kale kuti itebulwe.’ (Joh.4:35) Makani aambidwe kumatalikilo aacibalo atondezya mbobakanyemede basololi bazikombelo. Nsondo yomwe kacitanacitika eeci, twakaba amuswaangano wabbazu wakusaanguna mu Santa Ana. Twakatamba bantu kumakani aabuleya alimwi twakakkomana kuti bantu batandila ku 500 bakajanika kumuswaangano. Muciindi cakuzwa mudolopo, twakayumizyigwa akuzumanana kukkala alimwi akugwasya bantu babombe myoyo. Nokuba kuti basololi bazikombelo bakali bacenjezyede bantu kuti kabatabali Bbaibbele alimwi akaambo kakuti mbasyoonto ibakali kukonzya kulyuula, bantu banji bakafwide nzala yakasimpe. Bakali kukkomana notwakali kusolekesya kwiiya mwaambo waci Spanish kutegwa katubayiisya kabotu kasimpe kajatikizya Leza, Jehova, alimwi acisyomezyo cibotu cijatikizya kubukulusyigwa kwa Paradaiso anyika.

Swebo tosanwe itwakali mukkilasi yomwe yacikolo ca Gileadi twakatumwa ku El Salvador. Kuzwa kulumwensyi kuya kululyo: Evelyn Trabert, ba Millie Brashier, ba Esther Mahan, mebo, alimwi aba Leo Mahan

Ba Rosa Ascencio bakali akati kabantu bakusaanguna mbondakali kuyiisya Bbaibbele. Nobakatalika kwiiya Bbaibbele, bakaandaana amwaalumi ngobakali kukkala limwi. Mpoonya awalo mwaalumi ooyo wakatalika kwiiya Bbaibbele. Kumane bakakwatana, mpoonya nokwakainda ciindi cili mbocibede bakabbapatizyigwa, alimwi bakaba Bakamboni ba Jehova basungu. Ba Rosa mbabakali bapainiya banyenzi bakusaanguna mu Santa Ana. *

Ba Rosa bakalijisi kantoolo. Ciindi nobakali kuunka mumulimo wakukambauka, bakali kujala kantoolo alimwi akusyoma kuti Jehova ulakonzya kubapa nzyobayandika. Ciindi nobakali kujalula kantoolo kwainda buyo mawoola masyoonto, bantu bayanda kuula bakali kuvwula kapati. Bakaabona mbwaali aancobeni majwi aali mulugwalo lwa Matayo 6:33 alimwi bakali kusyomeka kusikila nobakafwa.

Cimwi ciindi, mupaizi wacikombelo cimwi wakaswaya muntu iwakajisi ŋanda yakubbadelela motwakali kukkala tobamisyinali tuli cisambomwe akumucenjezya kuti naa takatutandi muŋanda, walo alimwi abakaintu bakwe bakali kuyakutandwa mucikombelo. Mukamwini busena, simakwebo uudumide, taakacili kubakkomanina basololi bazikombelo alimwi taakwe naakatutanda. Alimwi buya wakamwaambila mupati wacikombelo kuti taakwe ambwakonzya kulimvwa kuti watandwa mucikombelo. Mukamwini busena wakatwaambila kuti taakwe abubi inga twazumanana kukkala kusikila twaakuyanda kuzwa.

 MUNTU UULEMEKWA MUCISI WABA KAMBONI

Mutabi wakayakwa mu 1955

Mudolopo lipati lya San Salvador, misyinali umwi wakali kwiiya Bbaibbele amukaintu umwi iwakakwetwe kuli syaazibwene mumayake uutegwa Baltasar Perla. Muntu ooyu iwakali mubombe moyo wakalicilekede kusyoma muli Leza naakabona kuupa-upa aameso kwabasololi bazikombelo. Nobakayanda kuyaka ofesi yamutabi, ba Baltasar aciindi aawa kabatanaba mukasimpe, bakalyaaba kugwasyilizya mumakani aakuyaka kakunyina kubbadelwa.

Nobakali kuyanzana abantu ba Jehova abusena mpobakali kuyakila, ba Baltasar bakasyoma ncobeni kuti bacijana cikombelo cakasimpe. Bakabbapatizyigwa mu July 22, 1955, mpoonya bakaintu babo ba Paulina bakabbapatizyigwa nokwakainda buyo ciindi cisyoonto. Bana babo boonse balamubelekela Jehova cakusyomeka. Mwanaabo musankwa Baltasar, Jr., wabeleka myaka iili 49 a Bbeteli yaku Brooklyn, kwalo nkwagwasyilizya mulimo wakukambauka nyika yoonse walo uuyaabukomena alimwi lino ubelekela mu Kkomiti Yamutabi waku United States. *

Notwakatalika kuba amiswaangano mu San Salvador, Mukwesu Perla wakatugwasya kutegwa katubelesya ŋanda imwi yakucitila zisobano. Kumatalikilo twakali kubelesya buyo zyuuno zisyoonto; pele akaambo kakulongezyegwa a Jehova twakali kuyabuvwula mwaka amwaka cakuti ŋanda eeyi njotwakali kubelesya yakatalika kuzula alimwi akwaata! Muziindi zyamusyobo ooyu zikkomanisya, ndakali kubonana abaabo mbondakali kuyiisya Bbaibbele. Eelo kaka ndakali kukkomana kapati ciindi bantu mbondakali kuyiisya Bbaibbele nobakali kunditondezya bantu mbobayiisya Bbaibbele, cakali mbuli kuti ndijisi “bazyulukulu”—basikumwaya bapya bakabbapatizyigwa caino-ino mbobakali kuyiisya Bbaibbele!

Mukwesu F. W. Franz ulabandika abamisyinali lyamuswaangano wacooko

Amuswaangano umwi, mukwesu umwi wakaboola kulindime akwaamba kuti ulomba kulekelelwa. Tiindakamuzyiba pe, aboobo ndakali kuyandisisya kumuzyiba. Wakaamba kuti: “Ndakali akati kabalombe ibakali kumufwusa mabwe mu Santa Ana.” Lino twakali kubelekela Jehova antoomwe! Ndakakkomana kapati. Nzyotwakabandika anguwe zyakandipa kuzyiba kuti taakwe mulimo muntu ngwakonzya kusala uuletela zilongezyo kwiinda mulimo waciindi coonse.

Twakajanika kumuswaangano wabbazu wakusaanguna mu El Salvador

ZYAKUSALA IZIPA KUKKUTILA

Kwamyaka iitandila ku 29 ndazumanana kubeleka mulimo wabumisyinali mu El Salvador, kusaanguna  mu Santa Ana, mpoonya mu Sonsonate, kuzwa waawo, mu Santa Tecla, alimwi amu San Salvador. Mumwaka wa 1975, nindakamana kupaila cakulomya, ndakasala kuleka mulimo wabumisyinali akupiluka ku Spokane. Bazyali bangu basyomeka ibacembeede bakali kuyandika kulanganya.

Nobakafwa bataata mu 1979, ndime ndakali kulanganya bamaama, balo ibakali kuyaacibula nguzu nobakali kuyaabucembaala. Bakazumanana kupona kwamyaka iili lusele yakatobela, mpoonya bakafwa kabajisi myaka yakuzyalwa iili 94. Ciindi eeco camapenzi, ndakali kukatala kapati akukatazyigwa mumizeezo. Kukatazyigwa mumizeezo kwakapa kuti nditalike kuciswa. Pele kwiinda mumupailo alimwi alugwasyo lwaluyando luzwa kuli Jehova, ndakacikonzya kuliyumya mumasunko. Cakali mbuli kuti Jehova wandaambila kuti: ‘Kusikila kuciindi camvwi ndime ndinookuyumwide, ndime ndizookuvuna.’—Is. 46:4.

Mumwaka wa 1990, ndakalongela ku Omak mu Washington. Ooku alimwi ndakajana kuti ndilakonzya kugwasyilizya mucilawo cibelesya mwaambo waci Spanish, alimwi bantu ibali mbobabede mbondakali kuyiisya Bbaibbele bakabbapatizyigwa. Kuzikusika mu November 2007, tiindakacili kukonzya kulanganya ŋanda yangu mu Omak, aboobo ndakalongela muŋanda iimbi afwaafwi adolopo lya Chelan mu Washington. Mbungano iibelesya mwaambo waci Spanish yali kundilanganya kabotu, alimwi ndilalumba kapati. Mbwaanga ndendime Kamboni uucembeede kwiinda boonse mubusena oobu, bakwesu abacizyi banji bandibona kuba “bakaapanyina.”

Nokuba kuti ndakasala kutakwatwa alimwi akutaba aamukwasyi kutegwa ndibeleke cakumaninina mulimo wakukambauka “kakunyina kunyonganizyigwa,” ndilijisi bana bakumuuya banji kapati. (1 Ko. 7:34, 35) Ndakalizyi kuti mubuumi bwamazuba aano, tandikonzyi kuba aazintu zyoonse nzyondiyanda. Aboobo, ndabikka zintu ziyandika mubusena bwakusaanguna—kulyaaba kubelekela Jehova amoyo woonse. Munyika mpya, kuyakuba ciindi cinji kapati cakukkomana kucita milimo iikondelezya. Lugwalo ndondiyandisya kapati ndugwalo lwa Intembauzyo 145:16, lwalo ilusyomezya kuti Jehova ‘uyakukkutya kusukama kwabaumi boonse.’

Mulimo wabupainiya undipa kuti mumoyo kandilimvwa mbuli kuti ndicili mwana

Lino ndijisi myaka yakuzyalwa iili 91, alimwi ndicijisi nguzu, aboobo ndazumanana amulimo wabupainiya. Mulimo wabupainiya wandigwasya kuzumanana kulimvwa mbuli kuti ndicili mwana mumoyo alimwi akundipa kujana buumi bujisi mpindu. Nondakasika mu El Salvador, mulimo wakukambauka nowakali kutalika. Nokuba kuti Saatani wasoleka kuukazya canguzu, lino kuli basikumwaya ibasika ku 39,000 mucisi eeci. Eeci cayumya lusyomo lwangu. Cilalibonya kuti muuya wa Jehova nguugwasya bantu bakwe!

^ par. 4 Amubone Yearbook of Jehovah’s Witnesses yamu 1981, mapeeji 45-46.

^ par. 19 Amubone Yearbook yamu 1981 mapeeji 41-42.

^ par. 24 Amubone Yearbook yamu 1981, mapeeji 66-67, 74-75.