Skip to content

Skip to table of contents

Mibuzyo Yabasikubala

Mibuzyo Yabasikubala

Musyule oomu, mabbuku eesu kanji-kanji ali kupandulula ncoziiminina zintu zyaambidwe muzibalo zyamu Bbaibbele, pele nkaambo nzi mazuba aano ncaatavwuli kupandulula zibalo zyamu Bbaibbele munzila eeyi?

Ngazi Yamulindizi yamu Chingisi ya September 15, 1950, yakapandulula kuti zimwi ziindi muntu, cintu cimwi icakacitika, naa cintu buyo icaambwa mu Bbaibbele inga ciiminina cintu cimwi iciyoocitika kumbele. Muntu naa cintu eeco iciiminina cintu cimwi ncikozyanyo naa ncimvwule buyo cacintu cini-cini iciimininwa acintu eeco.

Myaka minji musyule, mabbuku eesu akali kupandulula kuti bamaalumi abamakaintu ibakali kusyomeka, mbuli Debora, Elihu, Jefita, Jobu, Rahabu, alimwi a Rebeka, kubikkilizya abambi banji, bakali zikozyanyo buyo naa zimvwule izyakali kwiiminina bananike naa “nkamu mpati.” (Ciy. 7:9) Mucikozyanyo, Jefita, Jobu, alimwi a Rebeka bakali kuyeeyelwa kuti baiminina bananike, mpoonya Debora alimwi a Rahabu bakali kwaambwa kuti baiminina nkamu mpati. Nokuba boobo, mazuba aano, tatupandululi zibalo kwiinda mukweezyanisya zintu munzila eeyi. Ino nkaambo nzi?

CINTU ICIIMININA CINTU CIMWI

Cipaizyo camwanaambelele ca Pobwe Lyakwiindilila ncecintu caambidwe mucibalo iciiminina cintu cimwi.—My. 9:2

CINTU ICIIMININWA ACINTU CIMWI

Paulo wakaamba kuti “imwanaambelele wesu wa Pobwe Lyakwiindilila” ngu Kristo.—1Kor. 5:7

Magwalo alatondezya kuti bantu bamwi baambidwe mu Bbaibbele bakali kwiiminina zintu zimwi. Kweelana ambokulembedwe mulugwalo lwa Bagalatiya 4:21-31, mwaapostolo Paulo waamba “ncoziiminina” zintu izyaambwa kujatikizya bamakaintu bobilo ibaambidwe mucibalo. Hagare, musimbi mubelesi wa Abrahamu, wakali kwiiminina ba Israyeli bakumubili, balo ibakali kweendelezyegwa a Jehova kwiinda mu Mulawo wa Musa. Pele Sara, “mukaintu waangulukide,” wakali kwiiminina mukaintu wa Leza, nkokuti cibeela cakujulu cambunga yakwe. Mulugwalo ndwaakalembela bana Hebrayo, Paulo wakakozyanisya Jesu kumwami alimwi amupaizi mupati Melekizedeki, kutondezya kukozyanya kuliko akati kabo. (Heb. 6:20; 7:1-3) Kuyungizya waawo, Paulo ukozyanisya Jesu alimwi abasikumutobela bananike kuli Isaya alimwi abana bakwe. (Heb. 2:13, 14) Paulo wakasololelwa amuuya uusalala kulemba magwalo aaya; aboobo tulazizumina ncoziiminina zintu nzyaakaamba.

Nokuba boobo, noliba leelyo Bbaibbele nolitondezya kuti muntu umwi waambidwe kuli ngwaiminina, tatweelede kuyeeya kuti zintu zyoonse izyaambidwe kujatikizya muntu ooyo ziiminina cintu cimwi. Mucikozyanyo, nokuba kuti Paulo waamba kuti Melekizedeki wiiminina Jesu, Paulo kunyina ncaamba kujatikizya makani aakuti ciindi cimwi Melekizedeki wakapa Abrahamu cinkwa alimwi awaini kutegwa akkomane ciindi naakamana kuzunda bami bone. Aboobo, taakwe bupanduluzi bwamu Magwalo ibwaamba ncociiminina cintu eeci cakacitika.—Matl. 14:1, 18.

Balembi bamwi ibamu myaanda yamyaka yakatobela kuzwa ciindi Jesu naakafwa bakali kuciindizya kwiinda mukuyeeya kuti zintu zyoonse zyaambidwe mucibalo kuli ncoziiminina. Bbuku litegwa The International Standard Bible Encyclopaedia lyaamba kujatikizya njiisyo zya Origen, Ambrose, alimwi a Jerome, kuti: “Kujatikizya cintu cili coonse icakacitika icilembedwe mu Magwalo, cibe cipati naa cisyoonto, bakali kuyandaula buya ncoziiminina zintu eezyo, alimwi bakazijana ncobeni. Noziba zintu zyuuba-uba kuzimvwisya, zyakali kuyeeyelwa kuti zilijisi bupanduluzi ibukatazya kupandulula . . . , bakali kuyeeya kuti nouba mweelwe wini wanswi nzyobakajata basikwiiya busiku Mufwutuli naakalibonya kulimbabo kuli ncowakali kwiiminina—bamwi bakasola kujana ncowakali kwiiminina mweelwe wanswi izili 153!”

Agustine of Hippo wakayungizya bupanduluzi bwacibalo caamba Jesu ciindi naakasanina bantu ibabalilwa ku 5,000 kubelesya zinkwa zyabbaale zyosanwe alimwi answi zyobilo. Mbwaanga bbaale tiiyakali kubonwa kuti ilayandika kapati mbuli wiiti, Augustine wakaamba kuti zinkwa zyosanwe zyaambidwe mucibalo zyeelede kwiiminina mabbuku aa Musa osanwe (wakali kuyeeya kuti bbaale iitayandiki kapati, yakali kwiiminina “Cizuminano Cakaindi” citayandiki kapati). Ino inswi zyobilo wakazikozyanisya kunzi? Akaambo katwaambo tumwi ntwaakali kuyeeya, wakazikozyanisya kumwami alimwi amupaizi. Sikuvwuntauzya zyamu Bbaibbele aumbi iwakali kuyandisya kuzyiba ncoziiminina zintu zyaambidwe mu Bbaibbele, wakaamba kuti kuula bupati nkwaakacita Jakobo kuzwa kuli Esau kwiinda mukucincana amusinza uusalala kwakali kwiiminina Jesu naakaulila bantu lukono lwakujulu kubelesya bulowa bwakwe busalala!

Akaambo kakuti bupanduluzi buli boobu bulakatazya kusyoma, mulakonzya kumvwisya ncobunyonganya. Bantu tabakonzyi kuzyiba naa nzibalo zili zyamu Bbaibbele iziiminina zintu ziboola kumbele naa nzili zitaiminini zintu zili kumbele. Pele nzila iili kabotu njakuti: Ciindi Magwalo naatondezya kuti muntu waambidwe, cintu icakacitika naa cintu buyo cimwi caambidwe kuli ncociiminina, tulabuzumina bupanduluzi oobo. Ikuti kakutali boobo, tatukonzyi kwaamba kuti cintu caambidwe mucibalo ciiminina muntu umwi naa cintu cimwi, ccita kuti Magwalo aamba cacigaminina ndendilyo notukonzya kucita boobo.

Aboobo, mbuti lino mbotukonzya kugwasyigwa azintu zyakacitika alimwi azikozyanyo zyaambidwe mu Magwalo? Kulugwalo lwa Baroma 15:4, mwaapostolo Paulo waamba kuti: “Zintu zyoonse izyakalembwa kaindi zyakalembelwa kutuyiisya, kutegwa kwiinda mukuliyumya kwesu alimwi akwiinda muluumbulizyo lwamu Magwalo tube abulangizi.” Paulo wakali kwaamba kuti bananikenyina bamumwaanda wamyaka wakusaanguna bakali kukonzya kwiiya ziiyo zibotu kapati kuzwa kuzintu zyakacitika izyakalembwa mu Magwalo. Nokuba boobo, bantu ba Leza boonse, tacikwe makani naa mbananike naa ‘mbambelele zimbi,’ ibapona “kumazuba aamamanino” naa pe, balakonzya kugwasyigwa—alimwi masimpe buya bagwasyigwa—baiya kuzwa ‘kuzintu zyoonse izyakalembwa kaindi.’—Joh. 10:16; 2Tim. 3:1.

Muciindi cakwaamba kuti cibalo cimwi cibeleka buyo kunkamu imwi yabantu, naa mbananike naa nkamu mpati, alimwi amuciindi cakwaamba kuti cibeleka buyo kubantu bamuciindi cimwi, ziiyo zyaambidwe mucibalo cimwi zilakonzya kugwasya bantu ba Leza boonse, tacikwe makani naa mbamuciindi cili. Mucikozyanyo, tatweelede kwaamba kuti cibalo ca Jobu cibeleka buyo kubananike ibakaliyumya lya Nkondo Yakusaanguna Yanyika Yoonse. Babelesi ba Leza banji, bamaalumi alimwi abamakaintu, bananike alimwi ambelele zimbi, boonse bali kuyaanya buyumuyumu mbuli bwa Jobu alimwi ‘babona mbwaabacitila Jehova kumamanino, akuti Jehova ulaalubomba kapati aluse.’—Jak. 5:11.

Amubone buyo mumbungano zyesu mazuba aano, sena taakwe bamakaintu ibasyomeka mbuli Debora, baalu bakubusi basongo mbuli Elihu, bapainiya basungu mbuli Jefita, alimwi abamaalumi abamakaintu ibasyomeka ibakkazika moyo mbuli Jobu? Eelo kaka tulamulumba Jehova nkaambo wakapa kuti ‘zintu zyoonse izyakaindi zilembwe,’ kutegwa “kwiinda mukuliyumya kwesu alimwi akwiinda muluumbulizyo lwamu Magwalo tube abulangizi”!

Aboobo, akaambo katwaambo ootu, mabbuku eesu aalino-lino ali kukankaizya kapati nzyotukonzya kwiiya kuzwa kuzibalo zyamu Bbaibbele muciindi cakusola kuzyiba ncoziiminina zintu zyaambidwe alimwi ambozizuzikizyigwa.