Skip to content

Skip to table of contents

“Mane Lufwu Lukatwaandaanye”

“Mane Lufwu Lukatwaandaanye”

“Mane Lufwu Lukatwaandaanye”

INO mbaanabukwetene bongaye bakaamba majwi aayo buzuba nibakali kukwatana—ambweni kabatabikkili maano kuti bumwi buzuba lufwu luya kubaandaanya? Kucembaala, kuciswa naa ntenda, nzyintu zikonzya kupa kuti muntu uuyandwa afwe akupa kuti wacaala alendelelwe akuusa.—Mukambausi 9:11; Ba-Roma 5:12.

Buvwuntauzyi butondezya kuti cisela cabamakaintu bajisi myaka iili 65 yakuzyalwa naa iinda waawo bakafwidwa. Masimpe, akaambo kakuti bunji bwaziindi bamakaintu mbabafwidwa, ibanji bayeeya kuti “ncintu cicitikila buyo bamakaintu.” Eeci tacaambi kuti balo bamaalumi tabafwidwi. Masimpe ngakuti, ibantu banji bakafwidwa kale. Sena andinywe muli akati kabo?

Ikuti naa muluuside akaambo kakufwidwa ngomukwetene limwi, ino ncinzi ncomukonzya kucita? Sena Bbaibbele lilakonzya kumugwasya kuti muliyumye nomuli mubuumba? Ino bakafwidwa kale ngobakakwetene limwi bakaliyumya buti? Nokuba kuti kunyina nzila iigaminide iikonzya kugwasya muntu umwi aumwi, kuli njiisyo zimwi nzyomukonzya kubelesya.

Mbomukonzya Kuliyumya

Nokuba kuti bamwi bayeeya kuti kulila ncitondezyo cakuti tamuko nguzu naa kuti nkubi, ba haabupampu babona bantu mbobayeeya ba Dr. Joyce Brothers, ibakafwidwa abalo bakaamba kuti kulila ngomusamu mubotu uukonzya kutuumbulizya notuli mubuumba. Alimwi buya kulila kuli buyo kabotu nkaambo kulagwasya kutegwa tutani kuusi kapati. Mutani kufwi nsoni kulila. Mu Bbaibbele muli cikozyanyo cibotu kujatikizya kaambo aaka. Abrahamu wakalijisi lusyomo alimwi wakali acoolwe cakwaambwa kuti mulongwe wa Leza. Nokuba boobo, mukaintu wakwe ngwaakali kuyanda naakafwa, ‘wakamulila Sara akoomoka.’—Matalikilo 23:2.

Nokuba kuti cili kabotu kukkala molikke kwaciindi cili mbocibede, tamweelede kulizandula. Lugwalo lwa Tusimpi 18:1 lutucenjezya kuti: “Uulipambukanya ulayandaula zisusi zyakwe mwini.” Muciindi caboobo, kamulomba lugwasyo kuli bamukwasyi abeenzyinyoko babikkila maano. Mulakonzya kugwasyigwa kwiinda mububambe bubotu buli mumbungano ya Bunakristo, ikuli baalumi basimide ibakonzya kumupa lulayo ikuti lwayandika.—Isaya 32:1, 2.

Ibamwi bajana kuti cilagwasya ikubalembela magwalo aabo ibakabalembela magwalo aakubaumbulizya. Eeci cilakonzya kuba coolwe cakulemba zyintu zibotu nzyomuyeeya kujatikizya ngomwakakwetene limwi aziindi nzyomwakali kujanika antoomwe. Ikulemba zyintu nzyomuyeeya kujatikizya muntu wakafwa akuzibikka antoomwe, mbuli zifoto zyakwe, magwalo atwaambo buyo tumwi kulakonzya kumugwasya kuliyumya.

Ikuti muntu wakafwidwa ino-ino ulakonzya kunyongana, pele kucita zyintu nzyomwakali kucita lyoonse kulakonzya kumugwasya. Mucikozyanyo, ikuti mwakabikka ciindi nomweelede koona, kubuka, kulya naa kucita milimo iimwi, kamuzumanana kucita oobo. Amulibambilile limwi nzyomuya kucita kumamanino kwansondo amazuba aamwi buyo ngomuusa kapati mbuli buzuba nomwakakwatana. Ikuzumanana kucita zyintu zyakumuuya kulakonzya kumugwasya kapati.—1 Ba-Korinto 15:58.

Muntu uuli mubuumba ulakonzya kukopana mumizeezo calo cikonzya kupa kuti atasali kabotu. Zimwi ziindi bantu bajisi mizeezo mibi balakonzya kumuyunga. Aboobo, tamweelede kufwambaana kusambala ŋanda, kutalika makwebo, kulonga, kukwata naa kukwatwa alimwi. Kasimpi kamwi kamu Bbaibbele kaamba kuti: “Makanze aabasungu alaleta zilyo zinji, pele uufwanzya makani ulajana bucete buyo.” (Tusimpi 21:5) Tamweelede kucita zyintu zipati kusikila mizeezo ikakkalikane.

Kubamba zyintu zyamulobe mbuli zisani cilakatazya, ikapati kuti mwakakkala amuntu ooyo kwamyaka minji, nokuba boobo mweelede kucita oobo. Tamweelede kuziyobola zyintu kwaciindi cilamfwu nkaambo kucita boobo kulakonzya kupa kuti buumba butamani kufwambaana. (Intembauzyo 6:6) Ibamwi bayanda kulicitila zyintu; bamwi bayanda kuti mweenzyinyina wabagwasya. Mulakonzya kulomba mweenzyinyoko naa wamukwasyi kutegwa amugwasye kubweza mapepa aatondezya lufwu; kuzyibya mfwulumende, mabbanga; kucinca mazyina azyintu nzyomujisi; akubbadelela misamu.

Kamuyeeya kuti tukkala munyika bantu mobatalilemeki. Lino akaambo kakuti mwacaala molikke, cilakonzya kumuyumina kuzumanana kulilemeka. Imajwi ngaakaamba mwaapostolo Paulo acibeleka mazuba aano mbubwenya mbuli kaindi: “Umwi aumwi akati kanu uleelede kuziba kuba amwanakazi wakwe mwini cakusalala acakulemeka. Teelede kumvwa zisusi zibi mbuli mbobacita bamasi abatamuzi Leza.” (1 Ba-Tesalonika 4:4, 5) Aboobo, tamweelede kweebelela mabbasikopo, kubala mabbuku akuswiilila nyimbo zyaamba makani aakoonana. 

Kunze lyaboobo, mweelede kuzyiba kuti citola ciindi cilamfwu kuti mulube. Ba USA Today baamba kuti buvwuntauzi bwakacitwa aba University of Michigan Institute for Social Research butondezya kuti citola myezi iili 18 kuti muntu wakafwidwa atalike kuyumya kumubili amumizeezo. Amumulombe Leza kuti amuyumye, alimwi mulakonzya kucita oobo kwiinda mukugwasyigwa amicelo yakumuuya. (Ba-Galatiya 5:22, 23) Nokuba kuti tamukonzyi kusyoma boobo lino, zyintu zyina kuba kabotu mukuya kwaciindi.

Ibamwi Mbobaliyumya

Ba Anna, bakakwetwe kwamyaka iili 40, bakanyongana akaambo kalufwu lwabalumi babo. “Bamaama bakafwa nindakajisi myaka yakuzyalwa iili 13, mpoonya bataata abapati bangu basankwa bobilo amusyoonto wangu musimbi bakazyi kuccilila abalo. Kwaamba masimpe bantu boonse aaba nibakafwa tiindakausa mbuli mbundakaliuside balumi bangu nibakafwa. Cakali mbuli kuti banditenda akati alimwi cakali kucisa kapati.” Ino ncinzi cakabagwasya kuti baliyumye? “Ndijisi bbuku mondakabikka makkaadi atugwalo tujisi majwi aaluyando alimwi amajwi aakulumba bube bwaba Darryl ntondakali kubalembela akkompyuta. Ndisyoma kuti Jehova awalo ulabayeeya alimwi uya kubabusya.”

Ba Esther, ibajisi myaka iili 88 baamba cakabagwasya: “Twakakkala abalumi bangu kwamyaka iili 46, pele kuzwa nibakafwa ndilalendelelwa kapati. Pesi ndabona kuti kujata bubi muzyintu zyakumuuya kwakagwasya kapati. Tiindakacileka kuunka kumiswaangano ya Bunakristo, kukambaukila bamwi mulumbe wamu Bbaibbele akulibala. Kukkala abantu akwalo kwakandigwasya. Ndilamvwana abantu bakonzya kundiswiilila. Talili lyoonse nobakonzya kunduumbulizya, pesi ndilabalumba akaambo kakuti balaba aciindi cakundiswiilila.”

Ba Robert ibakakwete kwamyaka iili 48 bakaamba boobu ciindi bakaintu babo nibakafwa akaambo kakuciswa bulwazi bwakkansa: “Ikuti ngomwakakwetene limwi wafwa, cilakatazya kuliyumya akaambo kakuti ngomuntu ngomwakali kubandika limwi, ngomwakali kulwiidana zyintu zicitika alimwi ngomwakali kuunka limwi kwaakuswaya. Nokuba kuti tacili cuuba-uba, ndikanzide kuzumanana kuliyumya. Kuba musungu kwandigwasya kumubili amumizeezo. Mupailo awalo ulanduumbulizya kapati.”

Mbomukonzya Kupona Ainda Malila

Nokuba kuti kufwidwa ngomukwetene limwi ncintu cuusisya kapati, eeco tacaambi kuti aaya ngamamanino. Lino mulakonzya kutalika kucita zyintu nzyomwatakali kucita akaambo kakuti mwakajisi ciindi cisyoonto, mbuli kucita zyintu nzyomuyandisya naa kuswaya bantu. Eezyi zyintu zilakonzya kumugwasya. Kuli bamwi, cilakonzya kuba ciindi cakubeleka cabusungu mumulimo wa Bunakristo. Ikugwasya bamwi munzila eeyi kulakonzya kumukkomanisya nkaambo Jesu wakaamba kuti: “Kupa kuli coolwe kwiinda kupegwa.”—Incito 20:35.

Mutayeeyi kuti tamukakkomani alimwi. Jehova Leza ulakonzya kumugwasya ikuti kamumusyoma. Sintembauzyo Davida wakaamba kuti: “[Jehova] Ulatabilila bamukamufwu.” (Intembauzyo 146:9) Cilaumbulizya kuzyiba kuti Ibbaibbele talyaambi buyo kuti Jehova ngu “Taateesu siluzyalo, Leza siluumbulizyo loonse” pele lilaamba alimwi kuti: “Ulafumbatula ijanza lyako, ulakutya kusukama kwabaumi boonse.” (2 Ba-Korinto 1:3; Intembauzyo 145:16) Ncobeni, Leza siluyando, Jehova, ulakonzya, ulayanda alimwi ulilibambilide kugwasya baabo bayanda kugwasyigwa. Kamulimvwa mbuli mbobakali kulimvwa bana Israyeli bansiku, ibakaimba kuti: “Ndatambya meso aangu kuzilundu. Lugwasyo lwangu lulazwa kuli? Lugwasyo lwangu lulazwa kuli-Jehova. Ngonguwe iwakalenga ijulu anyika.”—Intembauzyo 121:1, 2.

Majwi aakwelelezya sikubala aali apeeji 30]

Bantu banji baluuside akulendelelwa akaambo kakufwidwa. Sena muli akati kabo?

Kabbokesi kali apeeji 32]

Ino Mbuti Kuti Kamuyanda Kukwata naa Kukwatwa Alimwi?

Ibbaibbele lyaamba kuti lufwu ndolumanizya lukwatano, aboobo ooyo wacaala ulakonzya kukwata naa kukwatwa alimwi. (1 Ba-Korinto 7:39) Pesi cili kuli umwi aumwi kulisalila. Nokuba boobo, ibana beelede kuzyiba muzyali ncaasala alimwi abalo beelede kuzuminizya. (Ba-Filipi 2:4) Mucikozyanyo, Andrés, kusaanguna tanaakali kuyanda kuti bausyi bakwate alimwi. Wakali kubayanda kapati banyina cakuti tanaakali kuyanda kuti umwi ababwezele busena. Wakaamba kuti: “Pesi ndakazyi kubona kuti bataata bakasala kabotu. Kukwata kwakabapa kukkomana alimwi. Bakatalika kucita zyintu nzyobakalilekede kucita kwaciindi cilamfwu mbuli kuswaya. Masimpe ngakuti, ndilabalumba bakaintu babo bapya akaambo kakuti balababikkila maano bataata.”

[Zifwanikiso izili apeeji 31, 32]

Kujata bubi akupaila kuli Leza kuti atuyumye kulagwasya kapati