Skip to content

Skip to table of contents

Mutanoocengwi

Mutanoocengwi

Mutanoocengwi

DON QUIXOTE muntu uuzyibidwe iwakulengelela ngwaakaanza mulembi Miguel de Cervantes wamumwaanda wamyaka wa 16 mubbuku lyakuti Don Quixote. Mubbuku eelyo, Don Quixote wakali kuyeeya twaano tujatikizya babelesi bamwami basamide zisani zyankondo bakali kuunka kuyoovwuna basimbi bakali kupenzyegwa. Tiikwakainda ciindi cilamfwu awalo wakatalika kulimvwa mbuli kuti mubelesi wamwami. Mucibalo cimwi cizyibidwe kapati, wakalwana zipakapaka zyamaanzi nzyaakali kubona mbuli kuti mabbabbani aabantu bakali kapati. Wakali kuyeeya kuti wakali kucita kuyanda kwa Leza kwiinda mukujaya bantu aabo bakali, pele wakasampuka buyo.

Nincobeni kuti Don Quixote ngwakulengelela buyo, pele ncotweelede kuzyiba ncakuti ikucengwa kulakonzya kuleta ntenda. Mucikozyanyo, muntu ulakonzya kulicenga kuti inga wanywa kapati bukoko kakunyina penzi, pele mubwini, uliletela malwazi akupa kuti mukwasyi wakwe upenge. Alimwi, muntu ulakonzya kuciswa bulwazi bwakukaka kulya akaambo kakuyoowa kuneneya [Anorexia], walo kayeeya kuti uli buyo kabotu kakuli kuti mubwini, ulaciswa alimwi ulakonzya kufwa.

Sena andiswe inga catucitikila cintu cili boobu? Inzya. Masimpe ngakuti toonse inga catucitikila. Alimwi eeci cibikkilizya kucengwa kujatikizya bukombi bwesu, calo cikonzya kutubikka muntenda. Ino nkaambo nzi ncocili boobo? Ino ncinzi ncotukonzya kucita kutegwa tutacengwi?

Mapenzi Aakonzya Kuboola Akaambo Kakucengwa

Dikisyinali imwi yaamba kuti, kucenga caamba “kupa kuti muntu asyome kaambo katali kamasimpe, naa kumunyonganya mizeezo.” Aboobo, muzeezo wabbala eeli ngwakweena muntu munzila yabucenjezu. Masimpe, muntu uutazyi kuti wacengwa buya uli muntenda.

Icuusisya kapati ncakuti ziindi zinji muntu wacengwa ulazumanana kusyoma twaambo twakubeja nokuba kuti kuli bumboni busalazya twaambo ooto. Ambweni tumunjide kapati twaambo ootu cakuti takonzyi kubona naa kuzyiba kuti ntwakubeja nokuba kuti waambilwa.

Sena Andiswe Cilakonzya Kutucitikila Eeci?

Mulakonzya kubuzya kuti, ‘sena nkuciindizya kwaamba kuti toonse tulakonzya kucengwa kujatikizya njiisyo zyabukombi nzyotusyoma? Peepe, takuli kuciindizya. Eeci cili boobu akaambo kakuti Saatani Diabolosi, walo Jesu ngwaakaamba kuti “ngowisi wababeja,” ulayanda kutucenga toonse. (Johane 8:44) Alimwi Saatani mu Bbaibbele waambwa kuti “ngoleza waansi aano.” ‘Waboofwaazya mizeezo’ bantu banji kwamyaka minji. (2 Bakolinti 4:4, BT) Noliba lino, ‘weena bantu boonse baansi.’—Ciyubunuzyo 12:9.

Saatani wakatalika kucenga bantu kumatalikilo aanyika. Mucikozyanyo, wakamucenga Eva akumupa kusyoma kuti tanaakeelede kutobela milawo ya Mulengi wakwe alimwi akuti ulakonzya kuba ‘mbuli Leza, akuzyiba bubotu abubi,’ nkokuti wakeelede kulisalila cibotu acibi. (Matalikilo 3:1-5) Ooku nkokwakali kubeja kupati kwakusaanguna. Masimpe kuti bantu bakalipedwe coolwe cakulisalila ncobakeelede kucita, pesi tiibakalengwa anguzu zyakubikka milawo kujatikizya cibotu acibi. Alikke Leza, mbwaanga ngo Mulengi alimwi Mwami, nguujisi nguzu zyakucita boobo. (Jeremiya 10:23; Ciyubunuzyo 4:11) Ooku nkulyeena kusyoma kuti coolwe cakulisalila cibotu acibi caamba kuba anguzu zyakubikka milawo kujatikizya cibotu acibi! Mukubula coolwe, ncuuba-uba kulindiswe tobantu batalondokede ikucegwa mukakole aaka.

Sena Inga Camucitikila?

Ambweni kuli njiisyo zyabukombi nzyomwali kusyoma kwamyaka amyaka. Pele eeco tacaambi kuti nzyamasimpe. Ino nkaambo nzi? Ibbaibbele litondezya kuti nibakafwa baapostolo ba Jesu, bantu babeja bakalibonya mumbungano ya Banakristo alimwi bakali kuyiisya “zintu [zipilingene] kuti balikwelele basikwiiya.” (Incito 20:29, 30) Bakanyonganya bantu ‘amajwi aakubayunga’ alimwi ‘akukusongwaala-songwaala akukwaamba makani aatawo aazwa kutunsiyansiya twabantu.’—Ba-Kolose 2:4, 8.

Sena kuli kwiindana kuliko amazuba aano? Kunyina, akaambo kakuti mwaapostolo Paulo wakacenjezya kuti zyintu ziyooindila kubija “kumazuba aakumamanino,” mazuba ngotupona lino. Wakalemba kuti: “Bantu babi abasikulibeja balainda anka kubija, banooena akweenwa.”—2 Timoteo 3:1, 13.

Aboobo, cilayandika kapati kutobela lulayo ndwaakapa mwaapostolo Paulo lwakuti: “Nkaambo kaako oyo uuyeeya kuti ndiimvwi kabotu acenjele kuti atawi.” (1 Ba-Korinto 10:12) Masimpe ngakuti Paulo wakali kwaamba cilongwe aumwi ncajisi a Leza. Ikuyeeya kuti Saatani takonzyi kutucenga, nkokucengwa kale. Inzya, toonse tulakonzya ‘kweenwa’ a Saatani. (Ba-Efeso 6:11) Nkakaambo kaako kujatikizya Banakristonyina, mwaapostolo wakaamba kuti, “mbuli inzoka mbuyakalengawida Eva kubupyungi bwayo, inga myoyo [yabo] ilibisizidwe akuleka lukakatilo abusalazi kuli-Kristo.”—2 Ba-Korinto 11:3.

Ino Mbuti Mbomukonzya Kulikwabilila Kutegwa Mutacengwi?

Ino mbuti mbomukonzya kulikwabilila kutegwa mutacengwi a Saatani? Ino mbuti mbomukonzya kuba masimpe kuti Leza mulamukomba “mumuuya amubwini”? (Johane 4:24) Amubelesye zyintu nzyaakamupa Jehova Leza. Kusaanguna, wamupa “busongo” kutegwa mucikonzye kuzyiba kwiindana kuli akati kamasimpe akubeja. (1 Johane 5:20) Alimwi wamupa kuti muzyibe nzila nzyabelesya naa makanze ngajisi Saatani. (2 Ba-Korinto 2:11) Masimpe ngakuti, wakamupa zyoonse nzyomuyandika kuti mulikwabilile kutegwa Saatani atamucengi.—Tusimpi 3:1-6; Ba-Efeso 6:10-18.

Kuli acimwi ciyandika kapati Leza ncaakamupa ncomweelede kubelesya kulikwabilila, icitakonzyi kwaalilwa. Ino ncinzi eeco? Nciconya mwaapostolo Paulo ncaakakulwaizya mweenzinyina Timoteo kusyoma caboola kumakani aabukombi. Naakamucenjezya kujatikizya “bantu babi,” mwaapostolo Paulo wakamwaambila Timoteo kuti kabakazya kwiinda mukubelesya njiisyo zyamu “magwalo aasalala”—nkokuti mu Jwi lya Leza lisalala, Ibbaibbele.—2 Timoteo 3:15.

Bantu balakonzya kwaamba kuti muntu uumusyoma Leza akusyoma Bbaibbele kuti ndi Jwi lyakwe tajisi maano. Pele masimpe ngakuti, ibantu baunduluzya acaali bumboni butondezya kuti kuli Mulengi akuti Bbaibbele ndi Jwi lya Leza mbabafwuba-fwuba. *Ba-Roma 1:18-25; 2 Timoteo 3:16, 17; 2 Petro 1:19-21.

Muciindi cakucengwa amakani ‘aakubeja ngobaamba kuti nduzyibo’ mweelede kubelesya Jwi lya Leza kutegwa muzyibe kasimpe. (1 Timoteo 6: 20-21) Amube mbuli bantu bajisi myoyo yakumvwisya mbuli baabo mbaakakambaukila mwaapostolo Paulo ku Bereya. “Bakatambula makani emyoyo ilibambide kabotu.” Tiibakasyoma buyo nzyaakali kubayiisya Paulo pele bakali ‘kulingaula Magwalo mazuba oonse kubona kuti naa zyintu eezyi mbozibede.’—Incito 17:11.

Tamweelede kuyoowa kulingaula njiisyo nzyomusyoma munzila iili boobu. Alimwi buya, Ibbaibbele limukulwaizya ‘kusunka zyintu zyoonse’ kamutana zisyoma kuti nzyamasimpe. (1 Ba-Tesalonika 5:21) Kumamanino aamwaanda wamyaka wakusaanguna C.E., mwaapostolo Johane wakakulwaizya Banakristonyina kuti: “Nobayandwa, mutazuminini myuuya yoonse, pele amusoleke myuuya na njiya-Leza, nkaambo basinsimi banji babeji mobali kale munyika.” (1 Johane 4:1) Masimpe, nokuba kuti njiisyo zimwi zyabukombi zilibonya kuti “zyakasololelwa” naa kuti zizwa kuli Leza, cilainda kugwasya kwaalingaula Magwalo kutegwa mubone naa nzyamasimpe kamutana zisyoma.—Johane 8:31, 32.

Kamutobela Nzyomwiiya

Nokuba boobo, kuli cintu acimwi ciyandika. Sikwiiya Jakobo wakalemba kuti: “Amube basikucita makani, mutabi basikuswiilila buyo balyeena.” (Jakobo 1:22) Tamweelede buyo kuzyiba ncoliyiisya Bbaibbele. Pele mweelede kutobela ncolyaamba. Munzila nzi? Kwiinda mukutobela milawo ya Leza akutacita zyintu nzyakasya.

Mucikozyanyo, amubone buyo mbobatalilemeki bantu munyika. Sena eeci tacitondezyi kuti Saatani wacikonzya kucenga bantu akubapa kuyeeya kuti balakonzya kutyola milawo ya Leza yakulilemeka kakunyina kusubulwa? Akaambo kaceeci, mwaapostolo Paulo wakabacenjezya Banakristo cakutainda mumbali kuti: “Mutalubi, Leza tacapwi. Kufumbwa ncabyala muntu, ulatebula eco nciconya.”—Ba-Galatiya 6:7.

Mutabi mbuli “muntu mufwuba-fwuba,” Jesu ngwaakaamba kuti “ulamvwa” nzyaamba “pele taziciti.” Mbubwenya mbuli Don Quixote iwakalyeena akuyeeya kwakwe mwini, muntu ooyo ngwaakaamba Jesu wakalyeena akaambo kakuti wakali kuyeeya kuti ulakonzya kuyaka ŋanda njumu amuseenga. Muciindi caboobo, amube mbuli muntu “iwakayaka iŋanda yakwe atala amwala.” Jesu wakaamba muntu ooyu kuti ‘ulicenjede’ akaambo kakuti wakamvwa nzyaakali kwaamba Jesu ‘akuzicita.’—Matayo 7:24-27.

Bupanduluzi buyungizidwe

^ munc. 18 Kutegwa mujane makani aayungizyidwe amubone bbuku lyakuti Is There a Creator Who Cares About You? alyakuti The Bible—God’s Word or Man’s? aakamwaigwa a Bakamboni ba Jehova.

Kabbokesi/[Cifwanikiso icili apeeji 30]

Tulakonzya Kweenwa Ambociboneka Cintu

Mumyaka yakuma 1930, basyaazibwene mukuzekaula, ba Oscar Reutersvärd bakazekaula zifwanikiso nzyobakatondezya kubuleya zyalo nzyobakali kwiita kuti zifwanikiso zyakweena bantu. Cikozyanyo cimwi cazifwanikiso eezyi catondezyegwa kulumwensi. Ikuti naa muntu tanaalangisya, ciboneka mbuli kuti cili buyo kabotu. Pele ikuti wacilangisya ciboneka kuti cakazekaulwa munzila iinyonganya naa kweena muntu uucilangilila.

Zifwanikiso eezyi tazili nzyezyintu buyo zilikke ziboneka mbuli kuti zili buyo kabotu. Myaka iili zyuulu zyobilo yainda, Bbaibbele lyakacenjezya kuti: “Amucenjele kuti kutabi naba muntu omwe uumuyunga kukusongwaala-songwaala akukwaamba makani aatawo aazwa kutunsiyansiya twabantu, aazwa kuzilenge zitaanzi zyaansi, aatazwi kuli-Kristo pe.”—Ba-Kolose 2:8.

Ikaambo ncotweelede kubikkila maano kukucenjezya ooku nkakuti awalo mulembi wamajwi aaya wakalicengedwe kale. Akaambo kakuti wakayiisyigwa amwiiyi wabukombi iwakali ampuwo kapati alimwi akuti wakalizyibidwe abantu balaampuwo, taboneki kuti inga wacengwa amuntu.—Incito 22:3.

Muntu ooyu—Saulo waku Tarso—wakeenwa kuti muntu uuli woonse watakali kutobela zilengwa zyamucikombelo mwaakabede wakalisinganizyidwe. Wakapegwa nguzu abeendelezi bacikombelo ca Bajuda kuti akonzye kwaanga akusubula muntu uuli woonse uuzumanana kuba Munakristo, alimwi wakali kuyeeya kuti Leza ulazumizya kucita oobo. Mane wakazuminizya kuti muntu umwi ajaigwe iwakabejekezyegwa kuti wakatukila Leza.—Incito 22:4, 5, 20.

Mukuya kwaciindi, Saulo wakagwasyigwa kuzyiba kwiindana kuliko akati kacintu ciluzi acitaluzi, cintu ncazumizya Leza ancatazumizyi. Saulo naakazyiba buyo kuti wakalisweekede, wakacinca akuba mwaapostolo wa Jesu Kristo alimwi wakatalika kwiitwa kuti Paulo. Akaambo kakuti tanaakacili kweenwa, lino wakajana bukombi bwakasimpe.—Incito 22:6-16; Ba-Roma 1:1.

Mbubwenya mbuli Paulo, bantu banji babombe myoyo bakeenwa anjiisyo zikonzya kweelanisyigwa azifwanikiso zyakweena bantu—njiisyo ziboneka mbuli kuti nzyamasimpe pele zitajaniki mu Jwi lya Leza. (Tusimpi 14:12; Ba-Roma 10:2, 3) Mpoonya bakagwasyigwa kuti babone bwini mbozibede njiisyo eezyi alimwi azyintu zicitika muzikombelo zyabo. (Matayo 7:15-20) Nobakaba aluzyibo lwini-lwini lwamu Bbaibbele, bakacinca nzyobakali kusyoma alimwi abukkale bwabo kutegwa bamukkomanisye Leza.

Sena mulilibambilide kutobela cikozyanyo camwaapostolo Paulo akulanga-langa njiisyo zyanu naa zileendelana ancolyaamba Bbaibbele, Ijwi lya Leza? Bakamboni ba Jehova balilibambilide kumugwasya.

Nkotwakajana cifwanikiso icili apeeji 29]

Zyakazekaulwa aba Doré