Skip to content

Skip to table of contents

Ibbaibbele Lilakonzya Kubacinca Bantu

Ibbaibbele Lilakonzya Kubacinca Bantu

Ibbaibbele Lilakonzya Kubacinca Bantu

Nkaambo nzi mwaalumi iwakakomenena mumukwasyi waba Katolika alimwi iwakali kucita kabotu mumulimo wakwe kali mubetesi ncaakabeda Kamboni wa Jehova? Ncinzi cakapa kuti cigwebenga cileke nkondo alimwi akuba mubelesi wacikombelo? Amubale nzyobakaamba bantu aaba.

“Ndakatalika kumvwisya ncocaamba cintu ciluzi acitaluzi.”—SEBASTIÃO ALVES JUNQUEIRA

MWAKA WAKUZYALWA: 1946

KUCISI NKWAZWA: BRAZIL

MBWAAKABEDE KAINDI: MUBETESI

MBONDAKABEDE KAINDI: Mukwasyi wangu wakali kukkala kubusena bulampa makkilomita aali 6 kuzwa mudolopo lya Piquete. Bazyali bangu bakajisi kafaamu kasyoonto, alimwi twakali kujana nzyotuyandika kwiinda mukulima. Icikolo nkondakali kwiiya cakali ku Piquete, aboobo mukuyakwaciindi ndakaula ncinga yakaindi, yalo yakapa kuti cinduubaubile kuya kudolopo. Kubusena nkotwakali kukkala bantu bakali bacete, pele dolopo lyakanyina dooti alimwi milandu yakali misyoonto. Bamaalumi banji mudolopo bakali kubeleka mufakitoli yakali kupanga zilwanyo zyabasilikani.

Ndakali kuyandisya kubala alimwi ndakacikonzya kunjila Cikolo Cakupanga Ndeke zya Basilikani icakali munsi-munsi, kumane mu 1966 nindakamanizya cikolo ndakaba sergeant. Kumane ndakaunka kucikolo nkobayiya mulawo alimwi ndakaakubweza digili yabuloya. Nikwakainda ciindi ndakalembela mulimo wakuba mupati wabapulisa. Mu 1976, ndakazwidilila mumusunko wamfwulumende alimwi ndakasalwa kupegwa mulimo ooyu. Zimwi ziindi mulimo wangu wakali kubikkilizya akweendelezya ntolongo. Kuciindi eeci, Bakamboni ba Jehova kanji-kanji bakali kuboola kulomba kuti bakambaukile basintolongo. Lyoonse bakali kubandika andime mulumbe wamu Bbaibbele. Ndakali kumulemeka kapati Leza. Ndakakkomana kuzyiba kuti Leza ulijisi zyina, lyakuti Jehova, alimwi akuti tulakonzya kuba acilongwe anguwe.

Mukuyakwaciindi ndakayaambele mumulimo wangu. Mu 1981, ndakazwidilila mumusunko uumbi wamfwulumende, kumane ndakaba mubetesi wacisi. Kumane mu 2005, ndakasalwa kuba mubetesi munkuta yakali kwiinduluka milandu mu São Paulo.

BBAIBBELE MBOLYAKANDICINCA: Mbondakamanizyila buyo kucikolo cakwiiya milawo, ndakatalika kubala Bbaibbele—calo cakandipa kucinca mbondakali kuyeeya. Ndakali kusyomeka kapati kucikombelo ca Katolika. Basazima bamwi bakali bapaizi, bamwi bakali babbishopo alimwi ndakali kugwasyilizya bapaizi ciindi ca Misa. Kanditanatalika kukambauka, ndakali kubala zibeela zyakabbuku kamipailo. Tiicakali kucitika-citika mumikwasyi yaba Katolika kubala Bbaibbele. Bamaama bakanyema kapati nibakazyiba kuti ndakali kubala Bbaibbele. Bakasoleka kundikasya, kabaamba kuti ndakali kulangilwa kunyongana. Nokuba boobo, ndakazumanana kubala, kunyina cibi ncindakabona mukucita boobu.

Kuyandisya kuzyiba zinji kwakandikulwaizya kuzumanana kubala Bbaibbele. Ndakali kuyanda kuzyiba zinji kujatikizya bapaizi alimwi amulimo ngobajisi mucikombelo. Alimwi ndakatalika kubala kujatikizya bweende bwamu cikombelo ca Katolika ibwakali kukulwaizya cikombelo kumanizya kudyaamininwa kwabanamaleya, mutwaambo twacisi alimwi amulubono. Pele mbobakali kuyeeya aabo bakali kukulwaizya muzeezo ooyu kwakalinyongene kapati cakuti ndakaalilwa kumvwisya.

Aciindi nciconya eeco, dokota wangu wamenyo, walo iwakali mu Bbuda wakandipa bbuku ndyaakapedwe. Bbuku eeli lyakajisi mutwe wakuti Did Man Get Here by Evolution or by Creation? * Ndakalitambula bbuku eeli kandiyeeya kuti liyakundikkomanisya kulibala antoomwe abbuku limbi litegwa The Origin of Species, ilyakalembwa aba Charles Darwin. Twaambo mubbuku lya Did Man Get Here by Evolution or by Creation? twakali tubotu, tutobeleka alimwi tumvwika. Mumizeezo yangu tiindakali kudooneka pe kuti njiisyo yakusanduka njakubeja.

Kubala bbuku eeli mucibalo caamba zyakulenga cakandipa kuba aluyandisisyo. Ndakali kuyanda kubala mabbuku manji aakamwaigwa a Bakamboni ba Jehova. Ndakaambilwa kuti sikubamba ndeke kucikolo cakupanga ndeke wakali Kamboni wa Jehova. Ndakaambaula anguwe, alimwi wakandipa mabbuku aambi aakubala. Aciindi eeci, kunyina nindakazumina kuti kandiiya Bbaibbele a Bakamboni ba Jehova pe. Ndakali kuyeeya kuti ndilakonzya kunooiya endikke.

Nindakatalika kubala Bbaibbele, ndakayeeya kuti mbwaanga lino ndakalikwete, cakali camaano kulibala antoomwe amukwasyi wangu. Twakali kuba aciiyo camukwasyi nsondo ansondo alimwi akubala Bbaibbele antoomwe. Mbotwakali ba Katolika, buumi bwamukwasyi wesu bwakali kujatikizya kapati bapaizi ababbishopo. Aboobo, cakandisika amoyo ncindakabala mulugwalo lwa Johane 14:6 kuti: “Jesu wakati kulinguwe [sikwiiya Tomasi]: ‘Ndime nzila, kasimpe alimwi abuumi. Kunyina uuboola kuli Taata ccita kuti wainda mulindime.’” Nindakamana kwaavwuntauzya kapati makani aaya, ndakasyoma ncobeni kuti lufwutuko lwesu luzwa kuli Jehova kwiinda muli Jesu. Twakali kuyiisyigwa kuti lufwutuko lwesu lwakali kuzwa kubapaizi.

Zibalo azimwi zyobilo zyamu Bbaibbele zyakandipa kucinca mbondakali kuyeeya kujatikizya Cikombelo ca Katolika alimwi anjiisyo zyaco. Cibalo cimwi cijanika mulugwalo lwa Tusimpi 1:7, ilwaamba kuti: “Kuyoowa Jehova matalikilo aaluzibo, pele bafubafuba balasampaula busongo alulayo.” Icimbi cijanika mulugwalo lwa Jakobo 1:5, ilwaamba kuti: “Ikuti muntu umwi akati kanu kabulizyide busongo, azumanane kumulomba Leza nkaambo boonse ulabapa cabuuya alimwi kakunyina kubasampaula; eelyo buyoopegwa kulinguwe.” Ndakajisi nyota iitamani yaluzyibo abusongo, yalo yatakali kumana kwiinda mukuya kucikombelo. Aboobo, ndakacileka kuunka kucikombelo.

Mu 1980, bakaintu bangu bakatalika kwiiya Bbaibbele a Bakamboni ba Jehova. Lyoonse kuti kandili aŋanda, ndakali kujanika aciiyo. Mukuyakwaciindi, ndakazumina kwiiya Bbaibbele. Nokuba boobo, twakatola ciindi cilamfwu kutegwa tubbapatizyigwe akuba Bakamboni ba Jehova. Bakaintu bangu bakabbapatizyigwa mu 1994, mpoonya mebo mu 1998.

MBONDAGWASYIGWA: Bana bangu bone bagwasyigwa akaambo kakukomezyegwa kweelana azyeelelo zya Jehova. (Baefeso 6:4) Ndijisi bana basankwa bobilo, boonse bobilo balabeleka canguzu kumbungano nkobabede. Bana bangu basimbi bobilo mbasungu kapati mumulimo wakukambauka kugwasya bamwi. Bakaintu bangu balabeleka mawoola manji amwezi kugwasya bantu kwiiya Bbaibbele, mpoonya mebo ndili mwaalu mumbungano.

Nindakaba umwi wa Bakamboni ba Jehova, ndakatalika kumvwisya kapati kujatikizya cibotu acibi. Mbondili mubetesi, ndilasoleka kubelesya nzila zya Jehova kulanganya twaambo twiindene-indene munkuta, kulanga-langa bukkale boonse, kutaciindizya, alimwi nokuli mulandu mupati kapati kuba alubomba.

Ndakabeteka twaambo tunji tujatikizya kulwana, milandu yabugwebenga, kutundulula bana alimwi amilandu iimwi mipati. Nokuba boobo, ndilabikkila maano mbobalimvwa bantu. Ciindi nendiswiilila makani alisikapepele, ndilasesemwa akaambo kakutalilemeka ikwavwula kapati alimwi akutasyomeka munyika eeyi. Ndilalumba kapati kuli Jehova kuti ndacikonzya kumvwisya kaambo milandu ncoyavwula alimwi abulangizi bubotu buboola kumbele.

MBONDAKABEDE KAINDI: Ndakazyalwa mu 1961 mudolopo lya Portadown, ku Northern Ireland. Ndakakomenena mucikombelo ca Pulotesitanti alimwi mucilawo mondakakomenena mwakali basimukoboma baci Katolika alimwi abaci Pulotesitanti. Mikwasyi minji yakali micete. Nokuba kuti kwakanyina mali manji, toonse twakali kukkala buyo kabotu akumvwana mbuli basimukobonyina.

Bukkale mbondakajisi tabundikkomanisyi pe. Mu 1974, ndakanjila mukabunga kakali kwiitwa kuti “Troubles” ikakali mu Northern Ireland. Aciindi eeco zyintu zyakabija kapati mucilawo cesu. Mucikozyanyo, busiku bumwi bataata, ibakali bapati a Fakitoli iitwa kuti Ulster Carpet, bakali kumulimo kuyiisya bakubusi bobilo baci Katolika ibakali basimukoboma mucilawo cesu. Ciindi nceena eeco, muntu umwi wakafwusa bbomba ampulungwido muŋanda imwakali kukkala basankwa bobilo baci Katolika, akujaya bausyi, banyina amusyoonto wabo musankwa.

Mapenzi akakomena, alimwi nkondo yakatalika. Maanda aaba Pulotesitanti ibakali kukkala muzilawo zyaba Katolika akaumpwa calo cakapa kuti bacikombelo caci Pulotesitanti batije muzilawo eezyo, alimwi ba Katolika bakatalika kupenzyegwa muzilawo zyabana Pulotesitanti. Cilawo cesu cakazula aba Pulotesitanti. Tiikwakainda ciindi cilamfwu, ndakaangwa kwamyaka yotatwe akaambo kakutola lubazu mukufwusa mabbomba.

Kandili muntolongo, twakatalika kumvwana amwaange umwi walo wakazyibidwe kapati mukugwasyilizya mfwulumende kwiinda mukabunga katwaambo twacisi. Cakali mbuli kuti tuli banabunyina, mpoonya abwiinga bwakwe ndime ndakali sikumusindikila . Mebo anguwe ntolongo tiiyakatucinca. Ciindi nitwakaangululwa, twakapiluka kumilimo yesu yatwaambo twacisi, pele lino twakalisumpukide. Akaambo kaceeci, mweenzuma wakaangwa alimwi. Kali muntolongo, wakajaigwa.

Andime bakatalika kundilangaula kuti bandijaye, aboobo ciindi cimwi mootokala wangu bakaubbomba. Pele zyintu eezyi zyakandigwasya kuti makanze aangu aakusumpula “Leza alimwi a Northern Ireland” ayume kapati.

Ciindi eeci ndakagwasyilizya kulemba makani aajatikizya kabunga kakuti “Troubles,” alo aakaambilizyigwa a TV yaku Britain. Makani aaya akandiletela mapenzi aambi. Mucikozyanyo, bumwi buzuba masiku nindakaunka kuŋanda ndakajana bakaintu bangu baunka. Nikwakainda ciindi cisyoonto buyo, mwanaangu musankwa bakamutola akaambo kapulogilamu yaacipekupeku. Ndilayeeya kandilangide mucimbonimboni akwaamba kuti: “Kuti naa Leza nkwali, andigwasye.”

Mubuzuba bwamujibelo bwakatobela, ndakaswaangana amweenzuma wazyina lyakuti Paul, walo iwakali Kamboni wa Jehova. Wakatalika kubandika andime kujatikizya Bbaibbele. Nikwakainda mazuba obilo, Paul wakanditumina Ngazi Yamulindizi. Cibalo camumagazini eeyi cakazubulula majwi aa Jesu aalembedwe mulugwalo lwa Johane 18:36, naakaamba kuti: “Bwami bwangu tabuli bwanyika eeyi. Ikuti Bwami bwangu nobwali bwanyika eeyi, ibabelesi bangu nobalwana kutegwa nditaabwi kuba Juda. Pele lino Bwami bwangu tabuzwi munyika eeyi pe.” Majwi aaya akandijatikizya kapati. Mbobuzuba nindakatalika kucinca.

BBAIBBELE MBOLYAKANDICINCA: Paul wakatalika kundiyiisya Bbaibbele. Kumane, Bill, awalo wakali Kamboni wakazumanana kundiyiisya. Ndilizyi kuti ndakali sikwiiya uukatazya, ndakalijisi mibuzyo minji. Alimwi ndakali kuleta bakambausi bacikombelo banji kuŋanda yangu kutegwa bazoomuzule Bill. Nokuba boobo, ndakali kukonzya kukabona kasimpe kamu Jwi lya Leza.

Ndiliyeeyede cimwi ciindi ndakaambila Bill kuti atasiki kuŋanda yangu kuzoondiyiisya nkaambo kwakali lodibbuloko munzila alimwi wakali kulangilwa kunyangwa akuumpilwa mootokala wakwe. Nokuba boobo, Bill wakaboola kuciiyo mbuli lyoonse. Wakausiya mootokala wakwe kuŋanda akuboola ancinga. Ncinga yalo tiibakali kukonzya kumunyanga. Aciindi cimwi, ndakalikkede muŋanda yangu katwiiya Bbaibbele a Bill bapulisa abasilikani nibakasika kuzoondaanga. Ciindi nibakanditola, Bill wakoompolola akundaambila kuti kandisyoma muli Jehova. Eezyi zyintu izyakandicitikila zyakandijatikizya kapati.

Ciindi cakusaanguna nindakajanika kumuswaangano wa Bakamboni ba Jehova ku Ŋanda ya Bwami, kweelede kuti bamwi akati kabo bakagambwa. Masusu aangu akali malamfwu alimwi ndakasamide sikkiyo amusyobo wajakete lyacipaya uutondezya kabunga katwaambo twacisi nkondakali kuzulilwa. Nokuba boobo, ndakagambwa kapati kubona Bakamboni mbobakanditambula kabotu. Luzyalo ndobakatondezya lwakandikkomanisya kapati.

Nokuba kuti ndakali kwiiya Bbaibbele, ndakacili kuyanzana abalongwe bangu bakaindi. Pele mukuyakwaciindi, kasimpe nkondakali kwiiya kuzwa mu Bbaibbele kakatalika kundinjila mumoyo. Ndakazyiba kuti, ikuti naa ndiyanda kubelekela Jehova, ndakeelede kucinca mizeezo yangu kujatikizya twaambo twacisi alimwi abalongwe. Eeci tiicakali cuubauba pe. Pele nindakali kuyaabwiiya zinji kujatikizya Bbaibbele alimwi akujana nguzu kuzwa kuli Jehova, ndakacikonzya kucinca. Ndakaagela masusu aangu, ndakaligusya sikkiyo alimwi ndakaula nsuuti. Alimwi nzyondakali kwiiya zyakatalika kucinca mbondakali kubabona bantu bamwi.

MBONDAGWASYIGWA: Ndakali kupona buumi bwakucita milandu abugwebenga. Aabo balanganya milawo mubuleya bakalindizyi kabotu-kabotu akaambo kamilandu alimwi amilimo yabugwebenga. Lino zyintu zyacinca. Mucikozyanyo, ciindi cakusaanguna nindakajanika kumuswaangano wacooko wa Bakamboni ba Jehova, walo iwakacitikila mudolopo lya Navan, balanganya milawo bakandisindikila nzila yoonse kuzwa mu Ireland alimwi amu Northern Ireland. Pele lino, ndilaunka kumiswaangano yacooko kakunyina kusindikilwa. Alimwi ndilatola lubazu mumulimo wakukambauka cakulikwaya antoomwe a Bakambonima ba Paul a Bill alimwi ambungano yoonse.

Buumi bwangu nibwakali kuyaabubota, ndakacinca akuba cibeela cambungano. Mumbungano ndakajana Kamboni wazyina lyakuti Louise, alimwi twakakwatana. Kuyungizya waawo, twakayanzana alimwi amwanaangu.

Ndayeeya buumi bwangu mbobwakabede, ndilausa kubona zyintu zibi nzyondakali kubacitila bamwi. Pele ndilakonzya kusinizya kuti Bbaibbele lilacinca bantu bali mbuli ndime kuleka micito iinyongene akuba aabuumi bujisi mpindu abulangizi.

“Ntolongo tiiyakandicinca.”—KEITH WOODS

MWAKA WAKUZYALWA: 1961

KUCISI NKWAZWA: NORTHERN IRELAND

MBWAAKABEDE KAINDI: CIGWEBENGA

MBONDAKABEDE KAINDI: Ndakazyalwa mu 1961 mudolopo lya Portadown, ku Northern Ireland. Ndakakomenena mucikombelo ca Pulotesitanti alimwi mucilawo mondakakomenena mwakali basimukoboma baci Katolika alimwi abaci Pulotesitanti. Mikwasyi minji yakali micete. Nokuba kuti kwakanyina mali manji, toonse twakali kukkala buyo kabotu akumvwana mbuli basimukobonyina.

Bukkale mbondakajisi tabundikkomanisyi pe. Mu 1974, ndakanjila mukabunga kakali kwiitwa kuti “Troubles” ikakali mu Northern Ireland. Aciindi eeco zyintu zyakabija kapati mucilawo cesu. Mucikozyanyo, busiku bumwi bataata, ibakali bapati a Fakitoli iitwa kuti Ulster Carpet, bakali kumulimo kuyiisya bakubusi bobilo baci Katolika ibakali basimukoboma mucilawo cesu. Ciindi nceena eeco, muntu umwi wakafwusa bbomba ampulungwido muŋanda imwakali kukkala basankwa bobilo baci Katolika, akujaya bausyi, banyina amusyoonto wabo musankwa.

Mapenzi akakomena, alimwi nkondo yakatalika. Maanda aaba Pulotesitanti ibakali kukkala muzilawo zyaba Katolika akaumpwa calo cakapa kuti bacikombelo caci Pulotesitanti batije muzilawo eezyo, alimwi ba Katolika bakatalika kupenzyegwa muzilawo zyabana Pulotesitanti. Cilawo cesu cakazula aba Pulotesitanti. Tiikwakainda ciindi cilamfwu, ndakaangwa kwamyaka yotatwe akaambo kakutola lubazu mukufwusa mabbomba.

Kandili muntolongo, twakatalika kumvwana amwaange umwi walo wakazyibidwe kapati mukugwasyilizya mfwulumende kwiinda mukabunga katwaambo twacisi. Cakali mbuli kuti tuli banabunyina, mpoonya abwiinga bwakwe ndime ndakali sikumusindikila . Mebo anguwe ntolongo tiiyakatucinca. Ciindi nitwakaangululwa, twakapiluka kumilimo yesu yatwaambo twacisi, pele lino twakalisumpukide. Akaambo kaceeci, mweenzuma wakaangwa alimwi. Kali muntolongo, wakajaigwa.

Andime bakatalika kundilangaula kuti bandijaye, aboobo ciindi cimwi mootokala wangu bakaubbomba. Pele zyintu eezyi zyakandigwasya kuti makanze aangu aakusumpula “Leza alimwi a Northern Ireland” ayume kapati.

Ciindi eeci ndakagwasyilizya kulemba makani aajatikizya kabunga kakuti “Troubles,” alo aakaambilizyigwa a TV yaku Britain. Makani aaya akandiletela mapenzi aambi. Mucikozyanyo, bumwi buzuba masiku nindakaunka kuŋanda ndakajana bakaintu bangu baunka. Nikwakainda ciindi cisyoonto buyo, mwanaangu musankwa bakamutola akaambo kapulogilamu yaacipekupeku. Ndilayeeya kandilangide mucimbonimboni akwaamba kuti: “Kuti naa Leza nkwali, andigwasye.”

Mubuzuba bwamujibelo bwakatobela, ndakaswaangana amweenzuma wazyina lyakuti Paul, walo iwakali Kamboni wa Jehova. Wakatalika kubandika andime kujatikizya Bbaibbele. Nikwakainda mazuba obilo, Paul wakanditumina Ngazi Yamulindizi. Cibalo camumagazini eeyi cakazubulula majwi aa Jesu aalembedwe mulugwalo lwa Johane 18:​36, naakaamba kuti: “Bwami bwangu tabuli bwanyika eeyi. Ikuti Bwami bwangu nobwali bwanyika eeyi, ibabelesi bangu nobalwana ­kutegwa nditaabwi kuba Juda. Pele lino Bwami bwangu tabuzwi munyika eeyi pe.” Majwi aaya akandijatikizya kapati. Mbobuzuba nindakatalika kucinca.

BBAIBBELE MBOLYAKANDICINCA: Paul wakatalika kundiyiisya Bbaibbele. Kumane, Bill, awalo wakali Kamboni wakazumanana kundiyiisya. Ndilizyi kuti ndakali sikwiiya uukatazya, ndakalijisi mibuzyo minji. Alimwi ndakali kuleta bakambausi bacikombelo banji kuŋanda yangu kutegwa bazoomuzule Bill. Nokuba boobo, ndakali kukonzya kukabona kasimpe kamu Jwi lya Leza.

Ndiliyeeyede cimwi ciindi ndakaambila Bill kuti atasiki kuŋanda yangu kuzoondiyiisya nkaambo kwakali lodibbuloko munzila alimwi wakali kulangilwa kunyangwa akuumpilwa mootokala wakwe. Nokuba boobo, Bill wakaboola kuciiyo mbuli lyoonse. Wakausiya mootokala wakwe kuŋanda akuboola ancinga. Ncinga yalo tiibakali kukonzya kumunyanga. Aciindi cimwi, ndakalikkede muŋanda yangu katwiiya Bbaibbele a Bill bapulisa abasilikani nibakasika kuzoondaanga. Ciindi nibakanditola, Bill wakoompolola akundaambila kuti kandisyoma muli Jehova. Eezyi zyintu izyakandicitikila zyakandijatikizya kapati.

Ciindi cakusaanguna nindakajanika kumuswaangano wa Bakamboni ba Jehova ku Ŋanda ya Bwami, kweelede kuti bamwi akati kabo bakagambwa. Masusu aangu akali malamfwu alimwi ndakasamide sikkiyo amusyobo wajakete lyacipaya uutondezya kabunga katwaambo twacisi nkondakali kuzulilwa. Nokuba boobo, ndakagambwa kapati kubona Bakamboni mbobakanditambula kabotu. Luzyalo ndobakatondezya lwakandikkomanisya kapati.

Nokuba kuti ndakali kwiiya Bbaibbele, ndakacili kuyanzana abalongwe bangu bakaindi. Pele mukuyakwaciindi, kasimpe nkondakali kwiiya kuzwa mu Bbaibbele kakatalika kundinjila mumoyo. Ndakazyiba kuti, ikuti naa ndiyanda kubelekela Jehova, ndakeelede kucinca mizeezo yangu kujatikizya twaambo twacisi alimwi abalongwe. Eeci tiicakali cuubauba pe. Pele nindakali kuyaabwiiya zinji kujatikizya Bbaibbele alimwi akujana nguzu kuzwa kuli Jehova, ndakacikonzya kucinca. Ndakaagela masusu aangu, ndakaligusya sikkiyo alimwi ndakaula nsuuti. Alimwi nzyondakali kwiiya zyakatalika kucinca mbondakali kubabona bantu bamwi.

MBONDAGWASYIGWA: Ndakali kupona buumi bwakucita milandu abugwebenga. Aabo balanganya milawo mubuleya bakalindizyi kabotu-kabotu akaambo kamilandu alimwi amilimo yabugwebenga. Lino zyintu zyacinca. Mucikozyanyo, ciindi cakusaanguna nindakajanika kumuswaangano wacooko wa Bakamboni ba Jehova, walo iwakacitikila mudolopo lya Navan, balanganya milawo bakandisindikila nzila yoonse kuzwa mu Ireland alimwi amu Northern Ireland. Pele lino, ndilaunka kumiswaangano yacooko kakunyina kusindikilwa. Alimwi ndilatola lubazu mumulimo wakukambauka cakulikwaya antoomwe a Bakambonima ba Paul a Bill alimwi ambungano yoonse.

Buumi bwangu nibwakali kuyaabubota, ndakacinca akuba cibeela cambungano. Mumbungano ndakajana Kamboni wazyina lyakuti Louise, alimwi twakakwatana. Kuyungizya waawo, twakayanzana alimwi amwanaangu.

Ndayeeya buumi bwangu mbobwakabede, ndilausa kubona zyintu zibi nzyondakali kubacitila bamwi. Pele ndilakonzya kusinizya kuti Bbaibbele lilacinca bantu bali mbuli ndime kuleka micito iinyongene akuba aabuumi bujisi mpindu abulangizi.

[Bupanduluzi buyungizidwe]

^ munc. 12 Lyakamwaigwa a Bakamboni ba Jehova pele lino talicisimbwi.

[Majwi aakwelelezya sikubala aali apeeji 12]

Bamaama bakanyema kapati nibakazyiba kuti ndakali kubala Bbaibbele