Ba Mudenda: Ba Maambo ndilakkomana kapati akaambo kamibandi njotubandika lyoonse kujatikizya Bbaibbele. * Lweendo lwainda notwakabandika, mwakabuzya mubuzyo uujatikizya Bwami bwa Leza. Mwakabuzya ikaambo Bakamboni ba Jehova ncobasyoma kuti Bwami bwakatalika kulela mumwaka wa 1914.

Ba Maambo: Masimpe aayo, ndakali kubala bbuku lyanu, aboobo lyakaamba kuti Bwami bwa Leza bwakatalika kulela mu 1914. Eeci cakandikatazya kumvwisya nkaambo mwaamba kuti zyoonse nzyomusyoma zizwa mu Bbaibbele.

Ba Mudenda: Inzya mbombubo.

Ba Maambo: Mebo ndakalibala Bbaibbele lyoonse, pele tandinabalide cibalo caamba zyamwaka wa 1914. Mpoonya ndakabala Bbaibbele a intaneti, eelyo ndakavwuntauzya mwaka wa “1914.” Kwaamba masimpe, kkompyuta yakatondezya kuti taakwe makani aali boobu mu Bbaibbele.

Ba Mudenda: Ndiyanda kumulumba ba Maambo akaambo katwaambo ootu tobilo. Kakusaanguna nkakuti, mwakalibala kale Bbaibbele lyoonse. Masimpe mulalikkomanina kapati ijwi lya Leza.

Ba Maambo: Inzya ndilalikkomanina. Nkaambo taakwe bbuku limbi likozyenye a Bbaibbele.

Ba Mudenda: Aayo masimpe. Kaambo kabili nkakuti, ndilamulumba akaambo kakuvwuntauzya mu Bbaibbele ciindi nomusola kujana bwiinguzi bwamubuzyo wanu. Mwakacita ceeco Bbaibbele ncolitukulwaizya kucita nolyaamba kuti: ‘Amuzumanane kuyandaula’ kutegwa mumvwisye. * Cabota kuti mulasolekesya kucita oobo.

Ba Maambo: Ndalumba. Ndilayanda kuzumanana kwiiya. Alimwi buya, ndakasola kuvwuntauzya asyoonto mpoonya ndakajana makani masyoonto mubbuku eeli ndyotwiiya kujatikizya mwaka wa 1914. Lyaamba kujatikizya ciloto ncaakalota mwami—eeco ciloto cakali kujatikizya cisamu cipati kapati icakagonkwa mpoonya cakazoosyuuka alimwi. Pesi tandili masimpe kujatikizya makani aaya.

Ba Mudenda: Oowo. Oobo mbusinsimi bulembedwe mubbuku lya Daniele caandano 4. Bujatikizya ciloto ncaakalota Mwami Nebukadinezara waku Babuloni.

Ba Maambo: Inzya mbombubo. Ndakabubala businsimi oobu cakwiinduluka-induluka. Pele kwaamba masimpe, tandinabona mbobuswaangene a Bwami bwa Leza naa mwaka wa 1914.

Ba Mudenda: Mbombubo oobo ba Maambo, naba munsinsimi Daniele tanaakamvwisya bupanduluzi bujatikizya makani ngaakasololelwa kuti alembe!

Ba Maambo: Eena!

Ba Mudenda: Inzya, mulugwalo lwa Daniele 12:8, Daniele wakaamba kuti: “Ndakamvwa, pele nsikwe nendakamvwisya pe.”

Ba Maambo: Oowo, mbubo, anu tuli banji.

Ba Mudenda: Masimpe ngakuti, Daniele tanaakamvwisya  nkaambo tiicakaningasika ciindi cakuti bantu bamvwisye kabotu-kabotu bupanduluzi bwabusinsimi bujanika mubbuku lya Daniele. Pele mazuba aano tulakonzya kubumvwisya kabotu-kabotu ncobwaamba.

Ba Maambo: Ino nkaambo nzi ncomwaambila boobo?

Ba Mudenda: Amubone kapango katobela ncokaamba. Lugwalo lwa Daniele 12:9 tubala kuti: “Majwi alijalidwe akunamatikwa mane ciindi cakumamanino cisike.” Aboobo businsimi oobu bwakali kuyoomvwigwa kabotu-kabotu kumbele aamazuba, kusikila “ciindi cakumamanino cisike.” Alimwi kweelana ambotutiilange-lange muciiyo cesu ca Bbaibbele, bumboni boonse butondezya kuti tupona muciindi eeco. *

Ba Maambo: Ikuti kacili boobo, sena inga mwandipandulwida businsimi bujanika mubbuku lya Daniele?

Ba Mudenda: Inga ndasola.

Ba Mudenda: Cakusaanguna, amuleke ndipandulule mubufwaafwi nzyaakabona Mwami Nebukadinezara muciloto cakwe. Kumane tulabandika ncozyaamba.

Ba Maambo: Cili buyo kabotu.

Ba Mudenda: Muciloto cakwe, Nebukadinezara wakabona cisamu cipati kapati cakali kusika mane kujulu. Mpoonya wakamvwa mutumwa wa Leza kalailila kuti cisamu ceelede kugonkwa. Nokuba boobo, Leza wakaamba kuti cisiko caco ceelede kusyaala. Kwaakwiinda ciindi cilampa “myaka iili musanu aibili,” cisamu eeci cakali kuyoosyuuka alimwi. * Kusaanguna businsimi oobu bwakali kwaamba Nebukadinezara lwakwe kumugama. Nokuba kuti wakali Mwami wakali ampuwo—mbubonya mbuli cisamu cilamfwu icakali kusika kujulu—wakagonkwa kusikila noyakakkwana “myaka iili ciloba.” Sena muliyeeyede cakacitika?

Ba Maambo: Peepe tandiyeeyede.

Ba Mudenda: Mbubo mutapengi. Ibbaibbele lyaamba kuti Nebukadinezara wakasondoka kwamyaka iili ciloba. Kwaciindi coonse eeco, tanaakali kukonzya kulela kali Mwami. Pele noyakamana myaka iili ciloba, Nebukadinezara wakapona kubusondosi bwakwe, mpoonya wakatalika kulela alimwi. *

Ba Maambo: Oowo ndakabona kaambo. Pele ino makani oonse aaya ayendelana buti a Bwami bwa Leza alimwi amwaka wa 1914?

Ba Mudenda: Mubufwaafwi, businsimi oobu bulazuzikizyigwa muzibeela zyobilo. Kuzuzikizyigwa kwakusaanguna kwakacitika ciindi Bwami bwa Mwami Nebukadinezara nobwakanyonganizyigwa. Kuzuzikizyigwa kwabili, kujatikizya kunyonganizyigwa kwabweendelezi bwa Leza. Aboobo kuzuzikizyigwa ooku kwabili nkokweendelana a Bwami bwa Leza.

Ba Maambo: Pele ino muzyi buti kuti businsimi oobu bulijisi kuzuzikizyigwa kwabili?

Ba Mudenda: Cakusaanguna, tulajana bumboni mumonya mubusinsimi oobu. Kweelana alugwalo lwa Daniele 4:17, businsimi oobu bwakapegwa “kuti baumi boonse bazibe kuti Syakeemba nguuendelezya mubwami bwabasyaansi, alimwi ulabupa kufumbwa ngwayanda.” Sena mwaabona mabala aakuti “mubwami bwabasyaansi”?

Ba Maambo: Inzya, aamba kuti “Syakeemba nguuendelezya mubwami bwabasyaansi.”

Ba Mudenda: Aayo masimpe. Ino muyeeya kuti “Syakeemba” ooyu nguni?

Ba Maambo: Ndiyeeya kuti ngu Leza.

Ba Mudenda: Mwaiyasa nondo muliso. Nkokuti eeci caamba kuti businsimi oobu tabwaambi buyo kujatikizya Nebukadinezara alikke. Bulabikkilizya ‘abwami bwabasyaansi’—nkokuti bweendelezi bwa Leza kubantu. Alimwi businsimi oobu inga twabumvwisya kabotu ikuti twalanga-langa cibalo coonse.

Ba Maambo: Tiindamvwisya ncomwaamba?

Ba Mudenda: Cakwiinduluka-induluka, bbuku lya Daniele lilaamba mutwe mupati. Lilazumanana kwaamba zyakutalisyigwa kwa Bwami bwa Leza ibweendelezyegwa amwana wakwe, Jesu. Mucikozyanyo, atupiluke kutupango twamusyule. Ndamulomba kuti mubale Daniele 2:44.

Ba Maambo: Owo. Lwaamba kuti: “Lino mumazuba aabaami abo, Leza wakujulu uyoobusya bwami  butakooyoonyonyoonwa abuniini mane kukabe kutamani, anguzu zyabo tazikooyoosiilwa bantu bambi. Obo bwami buyoopwayaula akumanisya mami aya oonse, alimwi bwalo buyooima nji kukabe kutamani.”

Ba Mudenda: Ndalumba kapati. Sena muyeeya kuti kapango aaka kaamba Bwami bwa Leza?

Ba Maambo: Mm. Tandili masimpe.

Ba Mudenda: Okke, amubone kuti kapango aaka kaamba kuti Bwami “buyooima nji kukabe kutamani.” Aaya masimpe kujatikizya Bwami bwa Leza, sena Bwami oobu inga twabwaamba kuti nimfwulumende yabantu?

Ba Maambo: Peepe.

Ba Mudenda: Mboobu businsimi abumbi bwamubbuku lya Daniele ibwaamba zya Bwami bwa Leza. Businsimi oobu bujanika mubbuku lya Daniele 7:13, 14. Kujatikizya zyakali kuyoocitika kumbele, businsimi bwaamba kuti: “Wakapegwa bweendelezi abulemu abwami, kuti bantu bazisi zyoonse abamisyobo yoonse abamyaambo yoonse bamumanine milimo. Bweendelezi bwakwe mbweendelezi butamani butakonzyi kweela, abwami bwakwe tabukonzyi kunyonyoonwa.” Mubusinsimi oobu, sena kuli kweendelana kuliko kujatikizya makani ngotubandika?

Ba Maambo: Businsimi oobu bwaamba kujatikizya bwami.

Ba Mudenda: Masimpe aayo. Pesi ikutali buyo Bwami buli boonse. Amubone kuti tupango ootu twaamba kuti Bwami oobu bunoojisi nguzu zyakweendelezya “bantu bazisi zyoonse abamisyobo yoonse abamyaambo yoonse.” Munzila imwi inga twaamba kuti, Bwami oobu bunooyendelezya nyika yoonse.

Ba Maambo: Tiindalizyi kuti eeco ncolwaamba lugwalo oolu. Pele aayo ngomwaamba masimpe, nkaambo lugwalo oolu mbolutondezya.

Ba Mudenda: Amubone acimwi businsimi ncobwaamba: “Bweendelezi bwakwe mbweendelezi butamani butakonzyi kweela, abwami bwakwe tabukonzyi kunyonyoonwa.” Majwi aaya amvwika mbuli businsimi mbotwabala mulugwalo lwa Daniele 2:44, sena tabusyi oobo?

Ba Maambo: Inzya mbombubo.

Ba Mudenda: Lino atwiinduluke mubufwaafwi makani ngotwabandika kale. Businsimi buli mubbuku lya Daniele caandano 4 bwakapegwa kutegwa “baumi boonse bazibe kuti Syakeemba nguuendelezya mubwami bwabasyaansi.” Majwi aaya atondezya kuti businsimi oobo buzuzikizya businsimi bumwi bupati ikutali buyo kujatikizya Nebukadinezara. Kuyungizya waawo, mubbuku lyoonse lya Daniele, tujana businsimi bujatikizya kutalisyigwa kwa Bwami bwa Leza ibweendelezyegwa amwana wakwe. Sena muyeeya kuti ncamaano kwaamba kuti businsimi buli mubbuku lya Daniele caandano 4 abwalo bwaamba zya Bwami bwa Leza?

Ba Maambo: Inzya. Pele nokuba boobo, tandibwene mbwaayendelana makani aaya amwaka wa 1914.

Ba Mudenda: Lino atubandike alimwi kujatikizya Mwami Nebukadinezara. Mukuzuzikizyigwa kwakusaanguna kwabusinsimi, wakali kwiimininwa acisamu. Bweendelezi bwakwe bwakanyonganizyigwa ciindi cisamu nocakagonkwa akulekwa myaka iili ciloba kacitasyuuki—nkokuti eeci nceciindi naakasondoka kwaciindi cili mbocibede. Myaka eeyo iili ciloba yakamana ciindi Nebukadinezara naakapona kubusondosi bwakwe, kuzwa waawo wakatalika alimwi kweendelezya. Kuzuzikizyigwa kwabili kwabusinsimi oobu, bweendelezi bwa Leza bwakali kuyoonyonganizyigwa kwaciindi cili mbocibede, pele ikutali akaambo kakuti Leza waalilwa kweendelezya.

Ba Maambo: Candiinda ncomupandulula?

Ba Mudenda: Mumazuba aansiku, bami bana Israyeli ibakali kweendelezya mu Jerusalemu bakali kwaambwa kuti bakkede “acuuno cabwami bwa-Jehova.” *  Bakali kwiiminina Leza ciindi nobakali kweendelezya bantu bwakwe. Aboobo bweendelezi bwabami aabo bwakali kwiiminina bweendelezi bwa Leza. Mukuya kwaciindi, bunji bwabami aabo ibakali kulela bakamuzangila Leza alimwi bunji bwabalelwa babo abalo bakamuzangila Leza. Akaambo kakuti bana Israyeli bakazanga, Leza wakazumizya kuti bazundwe abana Babuloni mumwaka wa 607 B.C.E. Aboobo kuzwa kuciindi eeco, mu Jerusalemu tiikwakali bami ibakali kwiiminina Jehova. Munzila eeyi, bweendelezi bwa Leza bwakanyonganizyigwa. Kusikila waawa, sena mwacimvwisya ncondisola kupandulula?

Ba Maambo: Inzya.

Ba Mudenda: Aboobo mwaka wa 607 B.C.E. ngaakali matalikilo amyaka iili ciloba, naa ciindi bweendelezi bwa Leza nobwakali kuyoonyonganizyigwa. Kumamanino aamyaka iili ciloba, Leza wakali kuyoobikka mwami mupya kuti amwiiminine—ikutali muntunsi pele umwi uuzwa kujulu. Eelyo ndendilyo businsimi abumwi mbotubala mubbuku lya Daniele nobwakali kuyoozuzikizyigwa. Aboobo mubuzyo uuyandika kapati ngwakuti: Ino myaka iili ciloba yakamana lili? Ikuti twaingula mubuzyo ooyu, tulazyiba ciindi Bwami bwa Leza nobwakatalika kulela.

Ba Maambo: Owo, ndakabona kaambo. Amuleke ndisole. Myaka iili ciloba yakagola mumwaka wa 1914.

Ba Mudenda: Masimpe aayo! Anu mwamvwisya.

Ba Maambo: Pele ino tuzyi buti oobo?

Ba Mudenda: Ciindi naakali mumulimo wakwe waanyika, Jesu wakaamba kuti myaka iili ciloba tiyakaninga mana. * Aboobo kweelede kuti cakali ciindi cilamfwu kapati. Myaka iili ciloba yakatalika myaanda yamyaka minji Jesu katanaboola aano anyika, alimwi naakapiluka kujulu, yakazumanana kwaciindi cili mbocibede. Alimwi amuyeeye kuti bupanduluzi bwabusinsimi oobu bwamubbuku lya Daniele, tiibwakali kuyoosalala mane nocakasika “ciindi camamanino.” * Cikkomanisya ncakuti, mumyaka yakuma 1800, basikwiiya Bbaibbele basungu bakayandisisya kubuvwuntauzya cakubikkila maano businsimi oobu alimwi abumbi. Bakajana kuti myaka iili ciloba yakali kuyoomana mumwaka wa 1914. Izintu zipati zyakacitika munyika kuzwa mu 1914 zyakatondezya kuti masimpe ngomwaka Bwami bwa Leza nobwakatalika kulela kujulu. Mumwaka nguwenya ooyu, ndendilyo mazuba aamamanino naakatalika. Ndilizyi kuti aaya makani mapya kulindinywe.

Ba Maambo: Ndiyakwiinduluka kwaabala makani aaya kutegwa ndaamvwisye.

Ba Mudenda: Mutapengi pe. Mebo cakanditolela ciindi cilamfwu kutegwa ndibumvwisye businsimi oobu alimwi ambobwakazuzikizyigwa. Pele ndisyoma kuti mubandi ooyu wamugwasya kuziba kuti nzyobasyoma Bakamboni ba Jehova kujatikizya Bwami ziyeeme a Bbaibbele.

Ba Maambo: Masimpe aayo. Lyoonse ndilakkomana kapati kubona mbomulibelesya Bbaibbele kupandulula nzyomusyoma.

Ba Mudenda: Alimwi ndabona kuti andinywe mulayandisya kucita oobo. Lino mbubonya mbondaamba kale, makani aaya manji kapati kwaamvwisya aciindi comwe. Ndiza mucijisi mibuzyo aimbi. Mucikozyanyo, twaiya kuti myaka iili ciloba iliswaangene a Bwami bwa Leza akuti yakatalika mu 607 B.C.E. Pele, ino tuzyi buti kuti myaka iili ciloba yakagola mu 1914? *

Ba Maambo: Mwaamba kabotu, andime ndali kuciyeeya eeco.

Ba Mudenda: Bbaibbele kuligama lilatugwasya kuzyiba bulamfwu bwamyaka iili ciloba. Sena inga twaakwaalanga-langa makani aaya ndaakuboola alimwi?

Ba Maambo: Taakwe abubi.