Skip to content

Skip to table of contents

MAKANI AAYEEME AMUTWE UULI ACIVWUMBYO

Sena Mamanino Alaafwaafwi?

Sena Mamanino Alaafwaafwi?

Sena Leza uyoobalekela bantu kuti bazumanane kudyaaminina akunyonganya bantunyina? Peepe, kweelana ambotwabandika kale, uyoobweza ntaamu yakumanizya mause akudyaaminina zyalo izyatola ciindi cilamfwu kapati. Mulengi wabantu alimwi anyika uyanda kuti muzyibe kuti ciindi cakwe cakubweza ntaamu cilaafwaafwi. Ino waayubununa buti makani aaya aayandika kapati?

Amuyeeye kujatikizya cikozyanyo eeci: Ikuti kamuunka kubusena bumwi amootokala, ambweni mulakonzya kusaanguna kulanga-langa a Intaneti, mumamaapu alimwi amumabbuku aatondezya mbokweendwa kutegwa mukasike kubusena ooko. Mpoonya nomuyaabweenda, mwatalika kubona zitondezyo zyeendelana awaawo mpomulanga izitondezya nkomuya, mulakonzya kusyoma kuti mulaafwaafwi kusika nkomuya. Mbubwenya buyo, Leza watupa Jwi lyakwe lyalo litwaambila zintu zicitika munyika. Notubona zintu zyaambidwe mu Bbaibbele kazicitika, tulasinizya kuti tukkede muciindi icisololela kumamanino.

Ibbaibbele lyaamba kuti zintu zicitika munyika ziyoosika aciindi mpozikatazya, calo ciyoosololela kumamanino. Aciindi eeco kuyoocitika zintu zisiyene-siyene nyika yoonse mbwiizulwa alimwi abukkale butanacitikide kuzwa ciindi nyika noyakalengwa. Amubone zitondezyo zimwi izyaambidwe mu Jwi lya Leza.

1. MANYONGWE MUNYIKA YOONSE Businsimi bulembedwe mubbuku lya Matayo caandaano 24 bulaamba zintu izyakali kuyoocitika anyika kazili zitondezyo. Zintu eezyo zyakali kuyooba citondezyo “camamanino aabweende bwazintu” alimwi zyakali kuyoosololela kuciindi ‘mamanino naayoosika.’ (Tupango 3, 14) Zitondezyo eezyi zibikkilizya nkondo zipati-pati, nzala, mizuzumo yanyika mumasena aaindene-indene, kuvwula kwabubi, kumana kwaluyando, alimwi alweeno lwabasololi bazikombelo kutegwa bacenge bantu. (Tupango 6-26) Bwini mbwakuti, zintu eezyi zyali kucitika kwamyaka minji. Nokuba boobo, mamanino mbwaayaabuswena afwaafwi, zyoonse ziyoocitika muciindi nciconya. Mpoonya alimwi ziyoocitika antoomwe azitondezyo zimbi zyakucenjezya zyotatwe eezyi zitobela.

2. MICITO YABANTU Bbaibbele lyaamba kuti “mazuba aamamanino”—nkokuti ciindi icisololela kumamanino—aayoozyibwa kwiinda mumicito yabantu iitali kabotu. Tubala kuti: “Bantu bayooba basikuliyanda, bayandisya mali, basikulidunda, basikulisumpula, basikusampaula, batamvwidi bazyali, batalumbi, batasyomeki, batajisi luyando lwakuzyalwa andulo, batanyoneki, basikubejelezya, batalilesyi, bakali, batayandi bubotu, basikwaaba bamwi, batalaiki, basikulitukumuna, bayandisya zyakulikondelezya kwiinda kuyandisya Leza.” (2 Timoteyo 3:1-4) Masimpe, cilengwa cakutalemeka bantu cakatalika kaindi, pele “kumazuba aamamanino” aano cilengwa eeci caindila kapati cakuti cileelela kwaambwa kuti “ziindi zikatazya ncobeni.” Sena andinywe mulabubona bukkale oobu bubyaabi mubantu?

3. KUNYONYOONWA KWANYIKA Bbaibbele lyaamba kuti Leza ‘uyoobanyonyoona aabo ibanyonyoona nyika.’ (Ciyubunuzyo 11:18) Ino muunzila nzi bantu mobainyonyoona nyika? Ciindi ncaakali kupona Nowa acalo cilaambwa munzila njiyonya eeyi: “Nyika yakabija mumeso aa Leza mwini-mwini alimwi nyika yakazula bubi. Masimpe, Leza wakalanga anyika alimwi wakabona kuti yabija.” Aboobo mboobu Leza mbwaakaamba kujatikizya bantu abaya babi: “Ndilabanyonyoona.” (Matalikilo 6:11-13) Sena mulabubona bumboni bunji bwakuti nyika iyaabuzula bubi? Kuyungizya waawo, bantu basika aciimo cibyaabi cakuti: Balakonzya kwiinyonyoona nyika kwiinda mukunyonyoona bantu boonse bakkede alinjiyo. Balijisi zilwanyo zikali zijaya. Alimwi nyika ili mukunyonyoonwa munzila aimbi. Izintu zipa kuti buumi buzumanane kuba anyika—mbuli muya ngotuyoya, banyama, zisamu, alimwi alwaanje—zili mukunyonyoonwa akaambo kamicito yabantu.

Amulibuzye kuti, ‘Mumyaka iinda ku 100 yainda, sena bantu bakalijisi nguzu zyakukonzya kulinyonyoona lwabo beni?’ Pele lino bantu babelesya nguzu eezyo ikupanga zilwanyo zijaya alimwi akunyonyoona busena bwakukkala. Kuboneka kuti ikuyaambele muzintu zyakupanga-panga kupa bantu kutabona mapenzi aaboola kumbele akaambo kazintu nzyobacita. Nokuba boobo, muntu talinguwe iweelede kusala mboiyooba nyika kumbele. Zilenge zyoonse nozitananyonyweedwa limwi anyika, Leza uyoobweza ntaamu yakunyonyoona baabo ibanyonyoona nyika. Aaya ngamakanze aakwe!

4. MULIMO WAKUKAMBAUKA NYIKA YOONSE Kwakaambilwa limwi kuti cibeela acimbi cacitondezyo camamanino ncakuti kuyooba mulimo mupati uuyoocitwa: “Makani mabotu aa Bwami aaya ayookambaukwa munyika yoonse kuti bukabe bumboni kumasi oonse, mpoonya mamanino ayoosika.” (Matayo 24:14) Mulimo wakukambauka ooyu wakali kuyakwiindana kapati akukambauka ikwali kucitwa muzikombelo zinji kwamyaka iili mbwiibede. Kumazuba aamamanino, mulumbe uugaminide wakali kuyookambaukwa, nkokuti “makani mabotu aa Bwami.” Sena kuli nkamu yabukombi njomuzyi iibikkila kapati maano kwaambilizya mulumbe ooyu? Alimwi nokuba kuti bamwi baboneka kuti balaukambauka mulumbe ooyu, sena bantu aabo nkakamu kakubusena bomwe buyo, naa sena balakambauka makani mabotu aabwami aaya “munyika yoonse kuti bukabe bumboni kumasi oonse”?

Bantu banji munyika yoonse baluujisi kukambauka Bwami bwa Leza mumyaambo minji.

Webbusaiti ya www.pr418.com ilabikkila maano kapati ‘kumakani mabotu aa Bwami aaya.’ Webbusaiti eeyi ilatondezya mabbuku aamba kujatikizya mulumbe ooyu mumyaambo iinda ku 700. Sena kuli nzila azimbi zibelesyegwa kumwaya makani mabotu aa Bwami munyika yoonse munzila iili boobu? Kaindi Intaneti kaitanatalika kubelesyegwa, Bakamboni ba Jehova bakalizyibidwe akaambo kakubeleka canguzu kukambauka makani mabotu aa Bwami bwa Leza. Kuzwa mumwaka wa 1939, civwumbyo camagazini imwi aimwi ya Ngazi Yamulindizi yakalembedwe mabala aakuti “Yaambilizya Bwami bwa Jehova.” Bbuku limwi ilyaamba kujatikizya zikombelo lyakaamba kuti mulimo wakukambauka wa Bakamboni ba Jehova “ulisakene kapati cakuti taukonzyi kweelanisyigwa pe.” Bukambausi oobu bukankaizya makani mabotu aakuti ino-ino “mamanino ayoosika” ciindi Bwami bwa Leza bwaakubweza ntaamu.

CIINDI CIKATAZYA KAPATI

Sena zitondezyo zyoonse zyone zyamu Bbaibbele izyaambwa mucibalo eeci, mulazibona caantangalala mubuumi bwanu? Kwamyaka iinda ku 100, magazini eeyi yali kwaamba zicitika munyika kuli basikubala kutegwa balibonene kuti mamanino alaafwaafwi ncobeni. Nokuba boobo, basikukazya bamwi tabasyomi, baamba kuti twaambo tupegwa alimwi amyeelwe yaambwa nzyakuyeeyela buyo alimwi zilakonzya kupilinganizyigwa. Alimwi baamba kuti mbwaanga kubandisyanya nyika yoonse kwayaambele kapati, zintu ziboneka mbuli kuti ziyaabwiindila kubija. Nokuba boobo, kuli bumboni buzwide bwakuti tuli muciindi cakumamanino.

Basyaazibwene bamwi bayeeya kuti tuyaabuswena kukucinca kwazintu kupati munyika eeyi. Mucikozyanyo, mu 2014 kabunga ka Science and Security Board of the Bulletin of the Atomic Scientists kakacenjezya ba United Nations Security Council kujatikizya ntenda zipati zilangilwa kucitikila bantu. Basayaansi aaba bakaamba kuti: “Kwiinda mukuzilanga-langa kabotu ntenda eezyo, citupa kwaamba kuti ntenda ziboola akaambo kazintu zyakupanga-panga nkozicili.” Bantu banji basinizya ncobeni kuti twasika aciindi cikatazya kapati. Basikumwaya magazini eeyi alimwi abunji bwabasikubala tabadooneki kuti eeci ciindi, nciindi camazuba aakumamanino ncobeni alimwi akuti mamanino alaafwaafwi. Pele muciindi cakuyoowa zintu ziboola kumbele, mulakonzya kukkomana kuzyiba ciyoocitika. Nkaambo nzi ncocili boobo? Nkaambo mulakonzya kuyoofwutuka aakusika mamanino!