“Ciindi cakusaanguna notwakabandika makani aabukoko amwaneesu musimbi, wakajisi myaka iili 6. Icakatugambya ncakuti, wakalizyi kale zinji kujatikizya makani aabukoko, mukwiimpana ambotwakali kumuyeeyela.”​—Ba Alexander.

•  Ncomweelede kuzyiba

•  Ncomweelede kucita

•  Ncolyaamba Bbaibbele kujatikizya makani aabukoko

 Kubandika abana kujatikizya makani aabukoko cilayandika kapati. Tamweelede kulindila kusikila mane mwana wakubuka. Ba Khamit baku Russia bakaamba kuti, “Nocakabota ikuti notwakalibandikide amwaneesu musankwa kujatikizya bukoko ciindi naakacili musyoonto. Tiindakazyi kuti wakali kunywa kale naakajisi myaka iili 13. Eeci cakali kuusisya kapati.”

 Nkaambo nzi ncomweelede kubikkila maano?

•   Basicikolonyina, basikwaambilizya makwebo aabukoko, alimwi amapulogilamu aa TV zilakonzya kuyunga mwanaanu kutegwa abuyande bukoko.

•   Kweelana ambobakaamba ba U.S. Centers for Disease Control and Prevention, mweelwe wabana basyoonto ibanywa bukoko ulasika ku 11 pesenti mu United States.

 Aboobo tacigambyi kuti, aabo ibalanganya makani aanseba naa buumi bwabantu bakulwaizya bazyali kuyiisya bana nobacili basyoonto kujatikizya bubi bwakunywa bukoko. Ino mbuti mbobakonzya kucita oobo?

 Amuyeeyele limwi mibuzyo njakonzya kubuzya mwanaanu. Bana basyoonto inga bayanda kuzyiba zinji, ciindile kuti bakomena. Aboobo, inga cainda kubota ikuti mwalibambilila limwi mbomukonzya kwiingula. Mucikozyanyo:

•   Ikuti mwanaanu uyanda kuzyiba mbobumvwika bukoko, mulakonzya kumwaambila kuti musyobo umwi ulasakamuka mpoonya uumbi ulalula.

•   Ikuti mwanaanu uyanda kulabila bukoko, mulakonzya kumwaambila kuti mbubi mumubili wabana. Amumwaambile ncobucita bukoko: Bukoko bupa kuti muntu alimvwe kukatalusyigwa, pele kuti bwavwulisya inga bwapa kuti akolwe, acite zintu cabufwubafwuba, mpoonya akwaamba zintu zikonzya kumupa kuusa.​—Tusimpi 23:29-​35.

 Amube aluzyibo. Bbaibbele lyaamba kuti: “Muntu uucenjede ucita zintu caluzyibo.” (Tusimpi 13:16) Amuzyibe ncobucita bukoko alimwi amilawo iibikkidwe mucisi canu. Ikuti mwacita oobo munoolibambilide kugwasya mwanaanu.

 Amubelesye bupampu kutegwa mubandike. Muzyali umwi waku Britain wazina lyakuti Mark wakaamba kuti, “Kunywa bukoko makani aakatazya kapati kubana basyoonto. Ndakabuzya mwanaangu musankwa uujisi myaka iili 8 mbwaakali kuyeeya kujatikizya kunywa bukoko ikuti naa cili buyo kabotu naa pe. Ndakamwaambila kuti alikwaye, eeci cakapa kuti aambe cakwaanguluka mbwaabona makani aabukoko.”

 Ikuti kamubandika makani aabukoko bunji bwaziindi, muyoopa kuti abanjile kapati mumoyo bana. Kweelana aciimo camwanaanu, nomubandika makani aajatikizya bukoko, mulakonzya kubikkilizya azintu zimwi zicitika mubuumi mbuli ntenda zyamumugwagwa alimwi amakani aajatikizya koonana.

 Amube cikozyanyo cibotu. Bana bali mbuli cisani cinywida maanzi, balazyiba zyoonse zibazingulukide alimwi buvwuntauzi butondezya kuti bana balabaiya kapati bazyali babo kuzintu nzyobacita. Eeci caamba kuti, ikuti naa mulanywa kutegwa mukatalusyigwe, mwanaanu uyoobona kuti kunywa bukoko nenzila yakucesya mapenzi aamubuumi. Aboobo mweelede kuba cikozyanyo cibotu. Amubone kuti munywa bukoko munzila yeelede.