Sena kuli ciindi ngomukwetene limwi naakamwaambilide kale kulibilika nkwajisi kujatikizya mbomunywa bukoko? Ikuti naa mboobo, kuli twaambo ntomweelede kulanga-langa tukonzya kumugwasya.

Mucibalo eeci tulalanga-langa makani aatobela:

•  Kuciindizya kunywa bukoko alimwi acikwati​—ncintu citeendelani

•  Sena bukoko bulamweendelezya?

•  Amuzumine kuti mujisi penzi lyakunywa bukoko

•  Ncomukonzya kucita

 Kuciindizya kunywa bukoko kulakonzya kuleta mapenzi manji mumubili, mbuli bulwazi bwamoyo, bwakumuni alimwi bwakkansa. Kunze lyaboobo, takuleteli buyo mapenzi mumubili; pele amapenzi aamucikwati mbuli kulwana, penzi lyakubula mali, kutasyomeka alimwi akumana kwacikwati.

 Bbaibbele lyaamba kuti ciindi muntu naciindizya kunywa bukoko, “ulaluma mbuli nzoka, alimwi ulagusya buyoka mbuli cipile.” (Tusimpi 23:32) Ino inga mwazyiba buti kuti bukoko bulamweendelezya?

 Mibuzyo iitobela ilakonzya kumugwasya kuzyiba naa bukoko bulamweendelezya:

•   Sena cilamukatazya kucesya kunywa bukoko?

•   Sena kanji-kanji muyeeya buyo kujatikizya nomuyoonywa alimwi?

•   Sena mulanywa nokuba kuti bumuletela mapenzi mubuumi bwanu​—kubikkilizya amucikwati canu?

•   Sena kuli penzi ndyomujana ciindi nomusola kuleka?

•   Sena kunywa bukoko kumupa kuti kamukazyanya angomukwetene limwi?

•   Sena cilaka cakuyanda kunywa bukoko lino ciyaabwindila kwiinda kaindi?

•   Sena mulanywa cakusisikizya kumulimo naa kuŋanda?

 Ikuti naa mwaingula kuti inzya kuli omwe naa yoonse mibuzyo eeyi, nkokuti bukoko bulamweendelezya.

 Sena kuli ciindi ngomukwetene limwi naakamwaambilide kale kulibilika nkwajisi kujatikizya mbomunywa bukoko? Ikuti naa mboobo, ambweni mwakasola kutondezya kuti taali makani mapati naa kupa kaambo kakulitamizya kujatikizya ncomunywida bukoko. Andiza mwakapa bamwi mulandu kubikkilizya angomukwetene limwi, kwiinda mukwaamba zintu mbuli zyakuti:

•   “Ikuti nomwali kundilanganya kabotu, nondatali kunywa boobu.”

•   “Ikuti nomwali kubeleka mulimo uuminya mbuli wangu, nomwali kunywa andinywe.”

•   “Ndilizyi bantu banji banywa bukoko kwiinda ndime.”

 Ikuti kamwaamba twaambo twakulitamizya mbuli tootu, sena mubikka kunywa bukoko mubusena bwakusaanguna kwiinda ikuba aacikwati cikkomanisya? Ino ncili ceelede kuba mubusena bwakusaanguna?

 Njiisyo yamu Bbaibbele: “Mwaalumi uukwete ulisungweede kujatikizya . . . mbwanga wakkomanisya mukaintu wakwe.”​—1 Bakorinto 7:33.

•   Amuzibikkile maano zintu nzyalibilika muntu ngomukwetene limwi. Ikuti naa ngomukwetene limwi ulaciindizya kulibilika kujatikizya kaambo aaka, amusole kucinca. Kuyungizya waawo, ikuti mwazumanana kunywa nokuba kuti kupa ngomukwetene limwi kulibilika, eeci cilakonzya kuba citondezya cakuti bukoko lyaba penzi.

   Njiisyo yamu Bbaibbele: “Umwi aumwi kayandisya kugwasya bamwi ikutali buyo kuligwasya lwakwe mwini.”​—1 Bakorinto 10:24.

•   Amwaazyibe masimpe. Kutegwa azunde nkondo, sikalumamba weelede kuzyiba nzila nzyabelesya sinkondonyina. Ikuti naa andinywe mujisi buyumuyumu bukonzyene aboobu, kutegwa muzunde sinkondo mweelede kuzyiba twaambo twamasimpe kujatikizya bukoko alimwi ambobubanyonganya bantu. Alimwi mweelede kwiiya ncomweelede kucita kutegwa bukoko buleke kumweendelezya akutaciinduluka kunywa kumbele.

   Njiisyo yamu Bbaibbele: ‘Amuzumanane kulilesya kuzisusi zyanyama eezyo zimulwana.’​—1 Petro 2:11.

•   Amulombe lugwasyo. Kuli basyaazibwene banji balo ibagwasya bantu mumakani aakuciindizya kunywa bukoko, kubikkilizya amapulogilamu aambomukonzya kusilikwa, mumasena aakusilikilwa, alimwi amuzibbadela. Kunze lyaboobo, mulakonzya kwaambila mulongwe uusimide walo uukonzya kumugwasya kuzyiba naa kuli twaambo atumbi tumupa kuti kabumweendelezya bukoko. Kuyungizya waawo, amulombe lugwasyo kumuntu ngomunya ooyo ciindi nomwasunkwa kutalika kunywa bukoko alimwi.

   Njiisyo yamu Bbaibbele: “Mulongwe mwini-mwini ulatondezya luyando ciindi coonse alimwi ngomunyoko wakazyalilwa kuti akugwasye muziindi zyamapenzi.”​—Tusimpi 17:17.

 Kuciindizya kunywa bukoko ndimpenzi mpati lyalo litakonzyi kumana kwiinda mukubala buyo cibalo cifwaafwi naa kwiinda mukwaamba kuti, “ndinoonywa buyo asyoonto.” Nokuba boobo, mweelede kuyeeya kuti ncomucita tacijatikizyi buyo buumi bwanu, kulacijatikizya acikwati canu.

 Kutegwa muzyibe zinji: Amubale zibalo zitobela kutegwa mubone bamwi mbobakacikonzya kuzunda penzi lyakuciindizya kunywa bukoko.

 “Tandicili Silunya”

 “Kunyina Nondicimvwa Nsoni”

 Acamucikuwa cakuti, “The Streets Became My Home”

 Alimwi amweebelele vidiyo yakuti, ‘Buumi Mbondakali Kupona Bwakandicima’