1. ¿Machtik wa skʼuʼane ja magia sok ja brujoʼili?

 «JA BʼA África lomxani oja jobʼ ta ay brujaʼik ma miyuk», jach wa xyala ja libro African Traditional Religion (Ja kostumbreʼik bʼa relijyon africana), sok cha wa xyala ke «sbʼaja africanoʼik bʼa tuktukil tikʼe, ja brujoʼili jelni xyaweyi stʼilanil». Ja matik wa skʼuʼan ja magia sok ja brujoʼili tini chʼikane ja matik mi snaʼawe juʼun sok cha jachuk ja matik jel chapane, asta jitsan olomalik ja bʼa islam sok ja matik wa xyalawe kʼotele snochumane ja Kristo.

2. Jastalni wa skʼuʼane ja tuk, ¿bʼa wa xjak ja ipal bʼa magia?

² Jastalni wa skʼuʼane ja africanoʼik, aybʼi jun ipal bʼa nakʼan ay sok ikʼ ason ay bʼa yeʼn yamanyuj ja Dyosi. Ja ipal it jabʼi wa xyawe makunuk ja matik ikʼ ason aye sok ja matik ekʼpaxtakujtiki. Sok jujuntik kristyano cha wanbʼi xyawe makunuk, sea bʼa lek (sakal magia) ma bʼa mi lekuk (kʼikʼil magia).

3. ¿Jasunkiluk ja kʼikʼil magia, sok jasa wa skʼuʼane ja kristyano ke wa xbʼobʼ skʼuluk?

³ Ja kʼikʼil magia jani sbʼaja kontraʼiki. Wani skʼuʼane ke ja matik wa xyawe makunuki wanbʼi xbʼobʼ sjek-e sotsʼ, yal chanik, usik sok tuk chanteʼik bʼa yixtalajel ja kristyano. Jitsan wa skʼuʼane ke ja kʼikʼil magia wa xbʼobʼ snik tiroʼanel, skomjel untikanel, koʼel chamel ma asta wa xmilwani.

4. ¿Jasa wa skʼuʼane sbʼaja brujaʼiki, sok jasa yaluneje jujuntik matik yawetakan ja brujoʼil?

⁴ Ja brujoʼili cha tini chʼikan soka kʼikʼil magia. Wa xyalawe ke jabʼi bʼa akwali wanbʼi xyawekan ja skuerpoʼe ja brujaʼiki sok wanbʼi xwajye jujpel bʼa oj staʼ sbʼaje sok pilan brujaʼik ma bʼa xchʼakjelyi takal takal ja sakʼanil june. Yuja skuerpoʼe ja brujaʼik it ti wa xkan wayuk bʼa chʼat, ja loʼilik it tini elel ja bʼa jas yaluneje ja matik yawetakan ja brujoʼili. Jun sjejel, jun rebista africana wa xyala ja jas yaluneje ja ixuke matik wajye brujaʼili (tʼusan mi yibʼanaluke mito ay skʼujole): «Jmilunej 150 bʼa ka staʼe desgrasya soka skarroʼe»; «Jmilunej joʼe yal keremtik bʼa jnukʼuyi ja xchikʼeleʼi»; «Jmilata oxe jnobio yuja lom sloʼlayone».

5. ¿Jasunkiluk ja sakal magia, sok jastal wa skʼulane?

⁵ Ja sakal magia jabʼi wa xyawe makunuk bʼa stalnajel sbʼaje soka bʼa mi lekuki. Ja matik wa skʼuʼaneʼi wa slapawe pulseraʼik ma anilloʼik bʼa magia, wa xyuʼaje jujuntik an ma wa sjaxaweyi bʼa skuerpoʼe. Cha wa snolowe ja bʼa snaje ma wa smukuwe jastik ay yip bʼa ojbʼi talnajukeyuj sok wa sjelbʼune ekʼ tekstoʼik bʼa Corán ma bʼa Biblia.

6. ¿Jasa skʼuluneje ja bʼa tyempo ekʼta ja Satanás soka spukujiki, sok jastal oj kiltik ja yipeʼi?

⁶ Ja smeranili ja Satanás soka pukujiki kʼotel skontraʼe ja kristyano bʼa jel xiwela sbʼaje. Wani xbʼobʼ xchʼik sbʼaje ja bʼa spensare soka bʼa sakʼanile; ja bʼa tyempo ekʼta asta ochye bʼa chanteʼik sok bʼa winike (Mateo 12:43-45). Ama wa xkaʼa tʼabʼan jkʼujoltik ja yipeʼi, pe mini jaxta jel oj katikyi stʼilanil.

7. ¿Jasa wa skʼana oj ya jkʼuʼuktik ja Satanás, sok jasa oj bʼobʼ katik slaj ja jas wa skʼulani?

⁷ Ja Satanás jelni snaʼa loʼlanel. Wa xya skʼuʼuk ja kristyano ke lajansok jel juntiro ja yipi. Ojni slaj ja jas ekʼ bʼa jun tiroʼanel bʼa jun país africano: ja soldadoʼik yawe makunuk bosinaʼik bʼa yajel xiwuk ja skontraʼeʼi. Bʼajtanto oj kʼe tiroʼanuke, yawe kʼe lek ja sbolumeʼil bʼa wa xchijkaji ayiʼoje niwak armaʼik sok tsatsxta wan bʼojtel bʼa jachuk ja skontraʼe oj spensaraʼuke ke jel ja yip ja yarmaʼeʼi. Junxta soka it, ja Satanás wa skʼana oj ya spensaraʼuk ja kristyano ke mey stikʼanil ja yipi. Wani skʼana oj ya xiwuk ja kristyano bʼa jachuk oj skʼuluke ja jas wa skʼana sok mi jaʼuk ja jas wa skʼana ja Jyoba. La kiltik oxe abʼal bʼa wa skʼana oj ya jkʼuʼuktik ja Satanás.

8. ¿Jas pilan abʼal wa sleʼa ja Satanás?

⁸ Jun abʼal wa sleʼa ja Satanás jani mi lom ita wa x-ekʼ ja jastik mi lekuki; pes ta mi jun kristyanoʼuk ya ekawi ja jas mi lekuki yujbʼi ay ipalik mi x-ilxi bʼa yeʼn wa xyawe ekʼuk. Jun sjejel, lekbʼi jun yal kerem xcham yuj malaria, bʼobʼta ja snani wa snaʼa ke jani smul yuja kʼuxjiyuj usi, pe cha bʼobʼta oj skʼuʼuk ke ay maʼ ya makunuk brujoʼil bʼa yeʼn sjeka ja us jaw bʼa oj kʼuxjukyuj.

9. ¿Jastal wa sjeʼa ja Biblia ke ja Satanás mi yeʼn wa xya ekʼ jbʼajtik yibʼanal ja wokoliki?

⁹ Ama ja Satanás wani xbʼobʼ ya ekʼ jbʼajtik jujuntik wokol, pe mini lekuk skʼuʼajel ke ayiʼoj ja ipal bʼa yeʼn wa xya ekʼ jbʼajtik yibʼanal. Ja Biblia wa xyala: «Ja maʼ jel x-ajni mi tolabidaʼuk wa skʼulan ganar ja ajneli, ja maʼ jel yipi mi skʼulan ganar ja tiroʼaneli, ja maʼ jel bibo mi tolabidaʼuk ay swaʼel, ja maʼ jel xyabʼ stojolili mi tolabida rikoʼuk, soka maʼ jel yiʼoj snajeli mi tolabidaʼuk lek x-ilji; yujni ja tyempo soka jas mi xmajlaxi oj ekʼuki wa x-ekʼ sbʼaje spetsanile» (Eclesiastés 9:11). Jun ajnum bʼobʼta jel ligero x-ajni pe mini skʼulan ganar. Wani xbʼobʼ chʼayuk yuja «tyempo soka jas mi xmajlaxi oj ekʼuki»: wa xbʼobʼ slok yok, ay jas wa xyajbʼiyuj ma wa stima sbʼaj jun xchʼuxuyil. Ja jastik it wani xbʼobʼ ekʼ sbʼaj june, sok mi yajnaluk yeʼn wa xya ekʼuk ja Satanás ma ja brujoʼik, yujni jach wa x-ekʼi.

10. ¿Jasa wa x-alxi sbʼaja brujaʼiki, sok jastal wa xnaʼatik ke juni abʼal?

¹⁰ Pilan abʼal wa sleʼa ja Satanás jabʼi ja brujaʼiki wanbʼi xyawekan ja skuerpoʼe sok wa x-elye ja bʼa akwal bʼa oj staʼ sbʼajesok pilan brujaʼik ma bʼa oj smil ja skontraʼeʼi. Pe jobʼo abʼaj: «Ta jach wa skʼulane ja brujaʼik, ¿jasa meran wa x-el ja bʼa skuerpoʼe?». Jastalni kilatikta, ja alma jani ja kristyano, mi jun jasunuk wa x-el bʼa yeʼna. Chomajkil, ja yipalil ja sakʼanili jani wa snika ja kuerpoʼali, pe mini jas xbʼobʼ skʼuluk ta meyuk ja kuerpoʼali.

11. ¿Jastal wa xnaʼatik ke ja brujaʼik mi xbʼobʼ eluke ja bʼa skuerpoʼe? ¿Wan maʼ xa kʼuʼan ja weʼn?

¹¹ Ja alma sok ja yipalil ja sakʼanili mi xbʼobʼ yawekan ja kuerpoʼali bʼa ay jas oj skʼuluke, sea bʼa lek ma bʼa malo. Ja yuj ja brujaʼiki mini x-elye ja bʼa skuerpoʼe. Ja yujil, mini skʼulane ja jas wa xyalawe ma wa skʼuʼane ke ay jas skʼuluneje.

12. ¿Jastal modo wa xlajxiyuj ja Satanás ke jitsan oj spensaraʼuke ke skʼuluneje jastik junuk mi meranuk?

¹² Anto, ¿jasa wa xbʼobʼ kaltik sbʼaja jas yaluneje ja matik wajye brujoʼili? Ja Satanás wani xbʼobʼ ya skʼuʼuk ja kristyanoʼik ke ay jas ekʼel sbʼaje pe mi meranuk. Jach sok nakʼsatalik, wani xbʼobʼ yakan ja kristyano oj ya ekʼ bʼa spensar ke ay jas yilunej, yabʼunej sok skʼulunej jastik mi meranuk. Sok jachuk, wa sleʼa modo bʼa oj spil sbʼaje soka Jyoba sok yajel spensaraʼuke ke mi stojoluk ay ja Biblia.

13. a) ¿Lek maʼ ja sakal magia? b) ¿Jasa wa xyala ja Biblia sbʼaja magia?

¹³ Jun yoxil abʼal es ke ja sakal magia, bʼa jabʼi skontra ja kʼikʼil magia, kʼotelbʼi lek. Pe ja Biblia mini ay stukil xyila tanto ja kʼikʼil magia soka saki. Wani xyala ke mini lekuk chikan jas tikʼe magia. Ilawil ja leyik yayi ja Jyoba ja chonabʼ bʼa Israel sbʼaja magia soka matik wa skʼulaneʼi:

•   «Moka kʼulukex magia» (Levítico 19:26).

•   «Chikan maʼ winik ma chikan maʼ ixuk ke kʼotel espiritista ma kʼintanum ojni chamuk» (Levítico 20:27).

•   «Mokni ajyuk mini june bʼa weʼnlex [...] a-skʼul magia, mini maʼ a-sleʼ senyaʼik bʼa ay jas oj ekʼuk, mini brujoʼik, mini maʼ a-syajbʼes sok magia ja tuki, mini maʼ a-sjobʼyi jun espiritista» (Deuteronomio 18:10-14).

14. ¿Jas yuj ja Jyoba yaʼa leyik bʼa kontra ay soka magia?

¹⁴ Ja leyik it wa xchiktes lek ke ja Dyosi mi skʼana ke oj skʼuluke magia ja yaʼtijumiki. Ja Jyoba yayi ja leyik it ja xchonabʼi, yujni wa syajta sok mini skʼana ke xiwelxta oj ajyuke yuj skʼuʼajelik mi meranuk ma oj tʼenjuke yuja pukujiki.

15. ¿Jastal wa sjeʼa ja Biblia ke ja Jyoba masni ay yip yuja Satanás?

¹⁵ Anima ja Biblia mi xchʼak xchol ja jas wa xbʼobʼ skʼuluke ja pukujiki sok jasa miyuki, pe wani sjeʼa ke ja Jyoba Dyos masni jel ja yip yuja Satanás soka spukujiki (Apocalipsis 12:9). Cha wani xkilatik ke ja Satanás skʼana permiso bʼa oj ya och probar ja Job sok skʼuʼanyi ja yabʼal ja Dyos bʼa mok smile (Job 2:4-6).

16. ¿Machun oj jletik bʼa oj taʼ jkoltajeltik?

¹⁶ Ja Proverbios 18:10 wa xyala: «Ja sbʼiʼil ja Jyoba jach jastal jun yijil naʼits. Ja maʼ toji ti wa xwaj ajnel tiw sok wa x-ajiyi skoltajel». Ja yujil bʼa oj jtaʼ jkoltajeltik tʼilan oj jletik ja Jyoba. Ja yaʼtijumik ja Dyos mini jas skuchuwe ekʼ sok mini xyuʼaje jastik ayiʼoj magia bʼa oj stalna sbʼaje soka jastik wa xbʼobʼ kʼulajukyile yuja Satanás soka spukujiki, cha mini xiwye soka jas wa xbʼobʼ kʼulajukyile yuja brujoʼiki. Wani skʼuʼane ja jas wa xyala ja Biblia: «Ja sat ja Jyoba tixtani ay ekʼ bʼa yibʼanal ja luʼumi bʼa sjejel ja yip bʼa slekilal ja matik tsʼikan ja skʼujol soka yeʼn» (2 Crónicas 16:9).

17. ¿Jasa wa xya jipjkʼujoltik ja Santiago 4:7, pe jasa tʼilan oj jkʼuʼuktiki?

¹⁷ Ja weʼn cha wani xbʼobʼa kʼuʼuk ja it ta waxa waʼteltay ja Jyoba. Ja Santiago 4:7 wa xyala: «Ja yujil, ajyanik bʼa yibʼ skʼabʼ ja Dyosi, pe kontraʼanik ja Dyablo sok jaxa yeʼni oj spak ajnel bʼa weʼnlex». Ta waxa waʼteltay ja Jyoba ja Dyos smeranili, wala ajyi bʼa yibʼ skʼabʼ, ojni bʼobʼa kʼuʼuk lek ke ja yeʼn ojni stalnaya.