1, 2. a) ¿Jas yuj waxa pensaraʼan kʼotel jun tsamal majtanal ja orasyoni? b) ¿Jas yuj jel tʼilan snajel jasa wa sjeʼa ja Biblia sbʼaja orasyoni?

JA SUTSATKʼINALI masni jel niwan yuja Luʼumi. Yajni ja Jyoba wa xyilakon ja Luʼumi, spetsanil ja kristyano jach kʼotele jastal jun yal tʼuje jaʼ (Salmo 115:15; Isaías 40:15). Ama mas yal chʼinotik yuja sutsatkʼinali, ja Biblia wa xyala: «Ja Jyoba tini ay mojan sok spetsanil ja matik wa xleji yuji, bʼa spetsanil ja matik wa xlejiyuj soka smeranili. Ja yeʼn wa xyayi ja matik wa xiwye yuji ja jas wa xkʼankʼuni yujileʼi; wa smaklay ja matik wa skʼanaweyi skoltajeleʼi, soka yeʼn wa skoltay» (Salmo 145:18, 19). Juni niwan cholal bʼa keʼntik. Ja Jyoba yeʼnani ja Kʼuluman jel juntiro ja yipi, sok wa skʼana oj kamigoʼuktik sok smaklajel ja korasyontiki. Ja orasyoni kʼotel jun tsamal majtanal yaʼunejkitik jujune bʼa keʼntik.

² Ja Jyoba kechanta oj smaklayotik ta wa xkʼumantik jastal wa skʼana. ¿Jastal oj jkʼuluktik? La kiltik jasa wa sjeʼa ja Biblia sbʼaja orasyoni.

3. ¿Jas yuj jel tʼilan oja wayi orasyon ja Jyoba?

³ Ja Jyoba wa skʼana oja wayi orasyon. ¿Jastal wa xnaʼatik? Pensaraʼan sbʼaja tsamal lokjelal wa xyawi ja bʼa Filipenses 4:6, 7 (kʼuman). Ja Kʼuluman bʼa sutsatkʼinali jel xcham skʼujol amok sok wa skʼana oja walyabʼ ja jastal aya xa wabʼi sok jawa wokoliki.

4. Ta tikʼan wa xkatikyi orasyon, ¿jastal oj taxuk ja jastal wa xkila jbʼajtik soka Jyoba, sok jas yuj?

 ⁴ Ja orasyoni wa skoltayotik bʼa oj ajyuk mas yij ja jastal wa xkila jbʼajtik soka Jyoba. Ja matik yamigo sbʼaje wani xyala sbʼaje ja jas wa spensarane, ja jastal ay xyabʼye sok ja jas wa xcham skʼujole. Yajni jach wa skʼulane, masto wa xyijbʼi ja jastal wa xyila sbʼaje. Junxta soka jaw, ja Jyoba yalunej awabʼ bʼa Biblia ja jas wa spensaraʼan sok ja jastal ay xyabʼi, sok ja jas ojto skʼuluki. Ja weʼn oj bʼobʼa walyabʼ ja jastal aya xa wabʼi. Ta tikʼan waxa wayi orasyon, oj yijbʼuk ja jastal waxa wilabʼajsoki (Santiago 4:8).

5. ¿Jastal wa xnaʼatik ja Jyoba mi smaklay yibʼanal ja orasyoniki?

⁵ ¿Wan maʼ smaklay ja Jyoba yibʼanal ja orasyoniki? Miyuk. Ja bʼa styempo ja aluman Isaías, ja Jyoba yala yabʼ ja israʼelenyoʼiki: «Anima xa kʼulanex jitsan orasyon, mi xmaklay; jawa kʼabʼexi bʼutaʼel chikʼ» (Isaías 1:15). Ta mi  xtalnay jbʼajtik, ojni bʼobʼ jkʼultik jun jasunuk bʼa oj sjom ja jastal wa xkila jbʼajtik soka Jyoba. Ta jach ekʼi, ja yeʼni mini oj smaklay ja korasyontiki.

6. a) ¿Jas yuj jel tʼilan ajyelkujtik skʼuʼajel? b) ¿Jastal wa xjeʼatik ay kiʼojtik skʼuʼajel?

⁶ Ta wa xkʼanatik a-smaklay ja Jyoba ja korasyontiki, tʼilani oj jkʼuʼuktik bʼa yeʼna (Marcos 11:24). Ja jekabʼanum Pablo xcholo: «Ta mi cʼa huax cʼuantic soc con todo jcʼujoltic ja Diosi, mi ni nunca oj yilotic lec. [...] Jayuj tʼilan oj cʼuuctic que ay ni jun Diosa, jaxa maʼ meran huas scʼuan ja Diosi y huas slea meran, pues oj ni coltajuca» (Hebreos 11:6). Sok mi malanukta oj kaltik ay kiʼojtik skʼuʼajel. Pe bʼa oj jetik, tʼilani tolabida kʼuʼabʼal oj ajyukotik soka Jyoba (kʼuman ja Santiago 2:26).

7. a) Yajni wa xkatikyi orasyon ja Jyoba, ¿jas yuj jel tʼilan oj kaʼ jbʼajtik chʼin sok skisjel? b) Yajni oj katikyi orasyon, ¿jastal oj jetik ti oj eluk man jkʼujoltik?

⁷ Yajni oj katikyi orasyon ja Jyoba, tʼilani oj kaʼ jbʼajtik chʼin sok skisjel. ¿Jas yuj? Lekbʼi la loʼilanitik sok june maʼ ay xchol, ojni jletik modo jastal oj jkʼumuktik. Pes ja Jyoba yeʼn ja Dyos jel ja yipi, ja yuj mastoni oj jkistik sok chʼin oj kaʼ jbʼajtik ja yajni xkʼumantiki (Génesis 17:1; Salmo 138:6). Chomajkil tʼilani oj el man jkʼujoltik ja jas oj kaltik yabʼi, sok mok kaltik junxta yaljelik kada ekʼele (Mateo 6:7, 8, TNM).

8. ¿Jasa tʼilan oj jkʼuluktik yajni ay jas wa xkʼanatik ja bʼa orasyoni?

⁸ Jaxa yajni ay jas wa xkʼanatiki, tʼilani oj jkʼujoluktik skʼulajel ja jas kalatik yabʼ ja Jyoba. Jun sjejel, bʼobʼta jkʼanatikyi a-skoltayotik bʼa stajel ja jas wa xmakunikujtiki. Pe tʼilan oj aʼtijukotik sok mi kechan oj jmajlaytik ayakitik yibʼanal ja Jyoba. Tʼilani kongana oj aʼtijukotik sok la jkʼuluktik chikan jas aʼtel wa xbʼobʼkujtik (Mateo 6: 11; 2 Tesalonicenses 3:10). Ta wa xkʼanatikyi ja Jyoba a-skoltayotik bʼa yajelkan skʼulajel jun jasunuk mi lekuk, tʼilani oj jtalnay jbʼajtik bʼa mok jtʼaspuktik jun jasunuk bʼa oj ya kokotik luʼum (Colosenses 3:5). La jpaklaytik jujuntik sjobʼjelik wa xyaʼa sbʼaje ja kristyanoʼik sbʼaja orasyoni.

9. a) ¿Maʼ oj katikyi orasyon? b) ¿Jasa wa sjeʼakitik ja Juan 14:6 sbʼaja orasyoni?

⁹ ¿Maʼ oj katikyi orasyon? Ja Jesús sjeʼayi ja snebʼumanik a-skʼuluke jachuk ja yorasyone: «Jtaticon Dios ti aya ba satqʼuinali» (Mateo 6:9). Ja yuj kechani oj katikyi orasyon ja Jyoba. Ja Jesús cha yala: «Keʼnon ja bʼej sok ja smeranil sok ja sakʼanil. Mini june maʼ oj kʼotuk soka Tatal yuj keʼna» (Juan 14:6, TNM). Ja it wa sjeʼakitik jel tʼilan oj katikyi orasyon bʼa sbʼiʼil ja Jesús. ¿Jas wa stojolan ja jaw? Pes bʼa oj smaklay ja korasyontik ja Jyoba, tʼilani oj jetik wa xkisatik ja cholal yaʼunejyi ja Yunini. Jastalni jnebʼatikta, ja Jesús jak ja bʼa Luʼum bʼa ya elkotik libre soka jmultiki sok ja chamelali (Juan 3:16; Romanos 5:12). Chomajkil, ja Jyoba yaʼunejyi ja cholal jastal mero Olomal Sacerdote sok Jwes (Juan 5:22; Hebreos 6:20).

10. ¿Tʼilan maʼ mekʼan oj ajyukotik yajni xkatikyi orasyoni? Cholo.

¹⁰ ¿Tʼilan maʼ mekʼan oj ajyukotik yajni xkatikyi orasyoni? Miyuk, ja Jyoba mini jach wa skʼanakitik. Ja Biblia wa sjeʼakitik wani xbʼobʼ katikyi orasyon ja Jyoba yajni kulan aytik, tinan, mekʼan ma tekʼan (1 Crónicas 17:16; Nehemías 8:6; Daniel 6:10). Bʼa Jyoba, ja mas tʼilani jani oj jkistik sok aʼeluk man jkʼujoltik ja yajni wa xkʼumantiki, mi jaʼuk ja jastal modo wala ajyitiki. Ojni bʼobʼ katikyi orasyon jach tsats ma takal, bʼa chikan bʼaʼa  sok chikan jas ora, bʼa sat kʼakʼu ma akwal. Yajni wa xkatikyi orasyon, ojni bʼobʼ jkʼuʼuktik lek ja Jyoba wa smaklayotik ama mi maʼ xyabʼyotik (Nehemías 2:1-6).

11. ¿Jastik oj jkʼantik ja bʼa korasyontiki?

¹¹ ¿Jastik oj jkʼantik ja bʼa korasyontiki? Chikani jasa bʼa lek wa xyila ja Jyoba. Ja Biblia wa xyala: «Chican jasuncʼa huax cʼanatic yii. Ta jach cʼa huas scʼana ja yen, oj ni yaa quitica» (1 Juan 5:14). ¿Oj maʼ bʼobʼ katikyi orasyon jastik bʼa keʼntik? Ojniʼa. Skʼumajel ja Jyoba jachni oj kʼulaxuk jastal ochel loʼil sok juna lekil awamigo. Ojni bʼobʼ kaltikyabʼ ja jas wa xpensaraʼantik sok ja jastal ayotik xkabʼtiki (Salmo 62:8). Cha ojni bʼobʼ jkʼantikyi ja yipi bʼa oj skoltayotik skʼulajel ja bʼa jas toji (Lucas 11:13). Chomajkil, jelni lek skʼanjelyi ayakitik biboʼil bʼa oj jtsatik lek ja jas oj jkʼuluktiki sok kiptik bʼa oj kuchkujtik ja wokoliki (Santiago 1:5). Tʼilani oj jkʼantikyi ja Jyoba aya perdon ja jmultiki (Efesios 1:3, 7). Cha tʼilani oj kʼantikyi sbʼaja tuki, bʼa ti chʼikane ja jpamilyatik sok ja jmoj-aljeltiki (Hechos 12:5; Colosenses 4:12).

12. ¿Jasa mas tʼilan oj jkʼantik ja bʼa korasyontiki?

¹² ¿Jasa mas tʼilan oj jkʼantik ja bʼa korasyontiki? Jani ja Jyoba sok ja jas wa skʼana. Tʼilani oj katikyi tsʼakatal ja Jyoba yuj spetsanil ja jas skʼulunejkitik (1 Crónicas 29:10-13). Yajni ja Jesús sjeʼayi ja snebʼumanik jastal oj skʼuluke ja yorasyone, sjeʼa jasa mas tʼilan oj jkʼantik ja bʼa korasyontiki (kʼuman ja Mateo 6:9-13). Ja yeʼn yala ja jasa bʼajtan oj jkʼantik jani aniwanbʼuk ja sbʼiʼil ja Jyoba, wa xkʼan kaltik, aʼilxuk chaʼanyabʼal sok sak. Tsaʼan, ja Jesús sjeʼa tʼilan oj cha jkʼantik ajakuk ja sGobyerno ja Dyos sok akʼulaxuk ja jas wa skʼana bʼa yibʼanal ja Luʼumi. Cha yala yajni xchʼak jkʼantik ja jastik jaw jel tʼilaniki, tixa oj jkʼantik ja jastik wa xmakunikujtiki. Yajni  bʼajtan wa xkaʼatik ja bʼa korasyontik ja Jyoba sok ja jas wa skʼana, wa xjeʼatik jasa mas tʼilan bʼa keʼntik.

13. ¿Janekʼ tyempo oj albʼuk ja korasyontiki?

¹³ ¿Janekʼ tyempo oj albʼuk ja korasyontiki? Ja Biblia mi xyala. Ja korasyontiki ojni bʼobʼ albʼuk ma miyuk, chikani jastal wala taxtik. Jun sjejel, ojni bʼobʼ katik jun orasyon mi albʼeluk yajni ojxa waʼkotik, pe masni oj albʼuk ja yajni wa xkatikyi tsʼakatal ja Jyoba ma  wa xcholotik yabʼ jun jwokoltik (1 Samuel 1:12, 15). Mokni jkʼuluktik orasyonik bʼa jel albʼel kechanta bʼa oj yile ja tuki, jastalni skʼulane jujuntik bʼa styempo ja Jesús (Lucas 20:46, 47). Ja Jyoba mini cham xyila ja tikʼe orasyonik jaw. Ja yeʼn wani skʼana oj el man jkʼujoltik ja korasyontiki.

14. a) ¿Najtik maʼ ekʼele oj katikyi orasyon? b) ¿Jasa wa sjeʼakitik ja jaw sbʼaja Jyoba?

¹⁴ ¿Najtik maʼ ekʼele oj katikyi orasyon? Miyuk, pes ja Jyoba wa slokowotik la jkʼumuktik tikʼan. Ja Biblia wa xyala: «Cʼumanic ja Diosi», «cʼumanic tola vida» sok «cʼacʼu acual» (Mateo 26:41; Romanos 12:12; 1 Tesalonicenses 5:17). Ja Jyoba tolabida pwesto ay bʼa oj smaklayotik. Ojni bʼobʼ katikyi tsʼakatal kʼakʼu kʼakʼu yuja syajal skʼujol sok ja lekil skʼujoli. Chomajkil ojni bʼobʼ jkʼantikyi  a-stojotik, aya kiptik sok kulan jkʼujoltik. Ta chaʼanyabʼal wa xkilatik ja yajelyi orasyoni, ojni loʼilanukotik soka Jyoba chikan jas ora.

15. ¿Jas yuj jel tʼilan yaljel «amén» yajni wa xchʼak jun orasyon?

¹⁵ ¿Jas yuj jel tʼilan yaljel «amén» yajni wa xchʼak jun orasyon? Ja yaljel amén wa stojolan «aʼekʼ jachuk» ma «merani leka». Yajni jach wa xkalatik, wantik sjejel ti wa x-el man jkʼujoltik (Salmo 41:13). Chomajkil, ja Biblia wa sjeʼakitik ja yajni wa xchʼak kʼulaxuk jun orasyon bʼa ay jitsan kristyano lekni yaljel «amén», ama chʼabʼan ma tsats. Jachuk wanotik sjejel akwerdo aytik soka jas alxi (1 Crónicas 16:36; 1 Corintios 14:16).

16. ¿Wan maʼ sjakʼa ja korasyontik ja Dyosi? Cholo.

¹⁶ ¿Meran maʼ wa sjakʼa ja korasyontik ja Dyosi? Meraniʼa. Ja Biblia wa xyala ja Dyosi yeʼn ja «Maklanum bʼa orasyon» sok wa sjakʼakitik (Salmo 65:2; Isaías 30:19). Ja Jyoba wa smaklay ja yorasyone wa x-el man skʼujole jitsan miyonik kristyano sok wa sjakʼa bʼa tuktukil modo.

17. ¿Jastal modo wa xya makunuk ja Jyoba ja yanjelik sok ja yaʼtijumik bʼa sjakʼjel ja korasyontiki?

¹⁷ Ja Jyoba wa xya makunuk ja anjelik sok ja yaʼtijumik bʼa sjakʼjel ja korasyontiki (Hebreos 1:13, 14). Jitsan kristyano yaʼunejeyi orasyon bʼa oj koltajuke yabʼjel stojol ja Biblia, sok tixta wa x-ulatajiye yuja Taʼumantiʼiki. Ja it wa sjeʼa ja anjeliki wane tojwanel ja bʼa xcholjel ja «yabal ja Diosi» bʼa yibʼanal ja Luʼumi (kʼuman ja Apocalipsis [Revelación] 14:6). Chomajkil, jitsan bʼa keʼntik ayni bʼa kaʼunejtikyi orasyon ja Jyoba yujni jtʼaspuntik jun wokol ma ay jun jnesesidatik, sok ayni skoltunejotik jun jmoj-aljeltik bʼa kongregasyon (Proverbios 12:25; Santiago 2:16).

18. ¿Jastal wa xya makunuk ja Jyoba ja yipi sok ja Biblia bʼa sjakʼjel ja korasyontiki?

 ¹⁸ Bʼa sjakʼjel ja korasyontiki, ja Jyoba wani xcha ya makunuk ja yipi. Yajni wa xkʼanatikyi a-skoltayotik bʼa oj kuchkujtik jun wokol, bʼobʼta oj ya makunuk ja yipi bʼa oj stojotik sok bʼa oj stsatsankʼujolanotik (2 Corintios 4:7). Chomajkil, ja Jyoba wa xya makunuk ja Biblia bʼa oj sjakʼ ja korasyontik sok bʼa oj skoltayotik stsajel lek ja jas oj jkʼuluktiki. Bʼobʼta ja yajni xkʼumantiki oj jtatik jujuntik tekstoʼik bʼa wa skoltayotik. Ja Jyoba ojni bʼobʼ snik jun jmoj-aljeltik bʼa oj ya jun komentario ja bʼa tsomjelal sbʼaja jas wa xkʼana oj kabʼtiki. Sok oj cha bʼobʼ ya makunuk jun ansyano ja bʼa kongregasyon bʼa oj sjekitik jun rason bʼa Biblia (Gálatas 6:1).

19. ¿Jas yuj wa xbʼobʼ jpensaraʼuktik ja Jyoba mito sjakʼa ja korasyontiki?

¹⁹ Ta ay bʼa ajobʼuneja bʼaj jas yuj mito sjakʼa juna worasyon ja Jyoba, ajuluka kʼujol ja yeʼn wa snaʼa jas ora sok jastal oj sjakʼawi. Ja Jyoba wani snaʼa lek ja jas wa xmakunikujtiki. Pe bʼobʼta bʼa jun tyempo wani skʼana mok katikan yajelyi orasyon. Jachuk oj jetikyi ja Jyoba jelni tʼilan ja jas wanotik skʼanjelyi sok bʼa wani xkʼuʼantik bʼa yeʼna (Lucas 11:5-10). Ay ekʼeleʼik ja Jyoba wa sjakʼakitik bʼa jun modo mi wanukotik smajlajel. Jun sjejel, bʼobʼta wa xkʼumantik yuja ay kiʼojtik jun tsatsal wokol, ama ja Jyoba mi xya ekitik ja wokoli, pe wa xyaʼa kiptik bʼa oj kuchkujtik (kʼuman ja Filipenses 4:13, TNM).

20. ¿Jas yuj tʼilan oj katikyi orasyon tikʼan?

²⁰ Ja orasyoni kʼotel jun tsamal majtanal yaʼunejkitik ja Jyoba. Wani xbʼobʼ jipjkʼujoltik bʼa wa smaklayotik (Salmo 145:18). Sok yajni mas wa xkatikyi orasyon man jkʼujoltik, masni oj yijbʼuk ja jastal wa xkila jbʼajtiksoki.