Kaʼax ja bʼa sbʼaʼal

Kaʼax ja bʼa sbʼaʼali

KAPITULO 1

¿Machunkiluk ja Dyosi?

¿Machunkiluk ja Dyosi?

1, 2. ¿Jastik sjobʼjelik wa xbʼobʼ kaʼ jbʼajtik?

JA YAL untiki jel xyaʼawe sjobʼjelik. Yajni ay jas wa xkalatik yabʼye, jitsan ekʼele wa sjobʼowekitik: «¿Jas yuj?». Yajni wa xcholotik yabʼye, ayni cha wa sjobʼowe: «Pe ¿jas yuj?».

2 Ama ayxa jkʼujoltik ma mito, wani xkaʼa jbʼajtik sjobʼjelik. Bʼobʼta wa xjobʼo jbʼajtik jasa oj kabʼtiki, jas kʼuʼal oj jlaptik ma jasa oj jmantiki. Ma wa xjobʼo jbʼajtik sbʼaja jsakʼaniltik sok sbʼaja jas oj ekʼ jbʼajtiki. Pe yajni mi xtaʼatik ja sjakʼjeliki, bʼobʼta mixani xleʼatik.

3. ¿Jas yuj jitsan mi sleʼawe sjakʼjel ja sjobʼjelik jel tʼilan yiʼoje?

3 Jitsan ayiʼoje sjobʼjelik jel tʼilanik. Pe mini sleʼawe ja sjakʼjeliki. ¿Jas yuj? Jujuntik wa skʼuʼane ja Biblia wani xyaʼa ja sjakʼjeli, pe wa spensarane jel wokol yabʼjel stojol. Bʼobʼta wa skʼuʼane kechan wa snaʼawe ja sjakʼjel ja sacerdoteʼik sok ja pastoriki. Jaxa tuki mini skʼanawe slejel, yujni wa xkʼixwiye yaljel mi snaʼawe. ¿Jas waxa pensaraʼan ja weʼn?

4, 5. a) ¿Jastik sjobʼjelik jel tʼilan waxa jobʼo abʼaj? b) ¿Jas yuj moka wakan slejel ja sjakʼjeliki?

4 Bʼobʼta waxa jobʼo abʼaj: «¿Jas yuj sakʼanotiki? ¿Jasa wa x-ekʼ ja wala chamtiki? ¿Jastal mero ja Dyosi?». Ja Jesús yala: «Kʼanawik ojni a‘juk awiʼle‘xa. le‘awik ojni ata‘exa. kʼumananik [...] ojni kʼumajananika» (Mateo 7:7, YD). Ja yuj, mok eluka gana. Leʼa ja sjakʼjeliki man xa taʼa.

5 Ta mixa waʼakan slejel ja sjakʼjelik, ojni ataʼ bʼa Biblia (Proverbios 2:1-5). Oja wil ja sjakʼjelik jaw mini wokol yabʼjel stojol. Chomajkil, ja jas oja nebʼi oj skoltaya bʼa mas gusto oj ajyan. Cha oj yawi jun tsamal smajlajel. La kiltik jun sjobʼjel bʼa jel x-aji chamskʼujole jitsan kristyano.

¿WAN MAʼ XCHAM SKʼUJOL JMOKTIK JA DYOSI?

6. ¿Jas yuj jitsan wa skʼuʼane mi xcham skʼujol jmoktik ja Dyosi?

6 Jitsan wa skʼuʼane ja Dyos mi xcham skʼujol jmoktik. Wa spensarane: «Lekbʼi wa xcham skʼujol jmoktik ja Dyosi, mini jachuk oj ajyuk ja luʼumkʼinal it». Bʼa chikan bʼaʼa, ayni guerraʼik, ilkʼujolanel sok pobreʼil. Ja kristyanoʼiki wa xkoye chamel, wa xyiʼaje wokol sok wa xchamye. Ja yujil, jujuntik wa sjobʼo sbʼaje: «Ta wa xcham skʼujol jmoktik ja Dyosi, ¿jas yuj mi xya kʼot tekʼan ja wokolik it?».

7. a) ¿Jas yuj jitsan wa skʼuʼane ja Dyosi jel malo? b) ¿Jas yuj wa xbʼobʼ jkʼuʼuktik ja Dyosi mi xyakitik wokol?

7 Yajni wa x-ekʼ jun desgrasya, ayni ekʼele ja olomalik bʼa relijyon wa xyalawe yujni jach wa skʼana ja Dyosi. Ma yujni jach ya ekʼuk. Yajni jach wa xyalawe, jani wane yajel smuluk ja Dyosi. Ja jaw wa xya skʼuʼuke ja kristyanoʼiki jel malo ja Dyosi. Pe ja Dyosi mini xyakitik wokol. ¿Jas yuj wa xbʼobʼ jkʼuʼuktik ja it? Yujni ja Biblia wa sjeʼa ja yeʼn mini maʼ wa xya och probar, pes wa xyala: «Mini june ma‘ oj yal oj a‘juk och probar yuj ja dyosi [...] ja bʼa mi lekuki. ja dyosi mi wa xya‘a probar mini june» (Santiago 1:13, YD). Anima ja Dyos mi stima bʼa oj ekʼuk jastik mi lekuk, pe mini yeʼn wa xya ekʼuk (kʼuman ja Job 34:10-12). La kiltik jun sjejel bʼa oj kabʼtik stojol.

8, 9. ¿Jas sjejel kiʼojtik bʼa mini sbʼejuk yajel smuluk ja Dyos ja jwokoltiki?

8 Pensaraʼan bʼa jun tatal sok ay jun skerem. Ja yeʼn jelni skʼana ja skeremi sok wa sjeʼayi jastal oj stsaʼ lek ja jas oj skʼuluki. Pe yajni kʼiʼi, skʼokoyi ja yabʼal ja stati sok el ja bʼa naʼitsi. Ja keremi kʼe skʼuluk jastik bʼa mi lekuk sok xchʼika sbʼaj bʼa wokol. Yuja tatal mi stima awajuk, ¿oj maʼ awal yeʼn smul ja bʼa wokol xchʼika sbʼaj ja skeremi? Miniʼa (Lucas 15:11-13). Junxta soka jaw, mini sbʼejuk yajel smuluk ja Dyos ja wokolik wa x-ekʼ jbʼajtiki. Jastalni ja tatal jaw, ja Dyos mi stima ja kristyanoʼik bʼa a-skʼok-e ja yabʼali sok bʼa a-skʼuluke jastik mi lekuk. Ja yujil, yajni ay jas wa x-ekʼi, tʼilan la juljkʼujoltik mi yeʼn wa xya ekʼuk ja Dyosi.

9 Pe ayni lek stojol yuja Dyos mi stima bʼa mok ekʼuk jastik mi lekuk. Ja bʼa kapitulo 11 oj jnebʼtik ja jas wa xyala ja Biblia sbʼaja jaw. Pe wani xbʼobʼ jkʼuʼuktik lek wani syajtayotik sok mi yeʼn smuluk ja jwokoltiki. Sok kechani yeʼn wa xbʼobʼ stojbʼeskitik (Isaías 33:2).

10. ¿Jas yuj wa xbʼobʼ jkʼuʼuktik lek ja Dyosi oj stojbʼes yibʼanal ja jastik sjomunej ja kristyanoʼik bʼa jel maloʼe?

10 Ja Dyosi jel sak (Isaías 6:3). Jelni asyado sok jel lek yibʼanal ja jas wa skʼulani. Ja yuj wani xbʼobʼ jipjkʼujoltik bʼa yeʼn. Pe mini jachukotik ja keʼntiki. Ayni ekʼeleʼik, wa xkʼulantik jastik mi lekuk. Sok ama ay jun mandaranum wa skʼana oj skʼuluk ja bʼa toji, mini ayiʼoj ja ipal bʼa stojbʼesel yibʼanal ja jastik sjomunej ja kristyanoʼik bʼa jel maloʼe. Kechani ja Dyos ayiʼoj ja ipal bʼa skʼulajel. Ja yuj, ojni bʼobʼyuj sok oj stojbʼes yibʼanal ja jastik sjomunej ja matik jel malo. Ja yeʼn oj xchʼaysnajel bʼa tolabida ja bʼa mi lekuki (kʼuman ja Salmo 37:9-11).

¿JASTAL WA XYABʼ JA DYOS YAJNI WA XYILA WANTIK YIJEL WOKOL?

11. ¿Jastal wa xyabʼ ja Dyos yajni wa xyila wantik yijel wokol?

11 ¿Jastal wa xyabʼ ja Dyos yajni wa xyila yibʼanal ja jas wan ekʼel ja bʼa luʼum sok ja jwokoltiki? Ja Biblia wa sjeʼa ja Dyos jel syajtay ja bʼa toji (Salmo 37:28). Ja yeʼn wa xyaʼa sat yibʼanal ja bʼa leki sok ja bʼa mi lekuki. Ja yeʼn jel yaj xyabʼi yajni wa xyila wantik wokol. Ja Biblia wa xyala ja Dyosi «syatsʼa sbʼaj ja skʼujoli» yajni bʼutʼ jastik mi lekuk ja bʼa luʼumi (Génesis 6:5, 6). Sok me xtukbʼi ja Dyosi (Malaquías 3:6). Ja Biblia wa xyala ja Dyosi merani wa xcham skʼujol jmoktik (kʼuman ja 1 Pedro 5:7).

Ja Biblia wa sjeʼa ja Jyoba yeʼn ja Kʼuluman ja bʼa sutsatkʼinali.

12, 13. a) ¿Jas yuj wa xyajtaytik ja kristyanoʼiki? b) ¿Jastal wa xkilatik ja wokolik wan ekʼeli? c) ¿Jas yuj wa xbʼobʼ jipjkʼujoltik ja Dyosi oj xchʼaysnajel ja wokoli sok ja bʼa mi tojuki?

12 Ja Biblia cha wa xyala ja Dyosi skʼulanotik jastal splanta yeʼna (Génesis 1:26). Ja it wa stojolan skʼulanotik soka junxta smodoʼiki. Jun sjejel, ja Biblia wa sjeʼa ja Dyosi «jel juntiro ja syajal scʼujoli» (1 Juan 4:8). Yibʼanal ja jas wa skʼulani jani wa xnikji yuja syajal skʼujoli. Ja yuj ja keʼntik wala yajtanitik yujni ja Dyos wa xyajtani. Ta tuk wa xkilatik ja yajni wane yijel wokol ja kristyanoʼik bʼa mey smule, mastoni jel pyero xyila ja Dyosi.

13 Pensaraʼan sbʼaja it: lekbʼi aya wiʼoj ja ipal bʼa oja chʼaysnajel ja wokoli sok ja bʼa mi tojuki, ¿oj maʼ akʼuluk? Ojniʼa, yujni waxa yajtay ja kristyanoʼiki. Pe ¿jaxa Dyosi? Ja yeʼn ayni yiʼoj ja ipal, sok yuja wa syajtayotiki, ojni xchʼaysnajel ja wokolik sok ja bʼa mi tojuk. Ja weʼn wani xbʼobʼa jipa kʼujol ojni kʼotuk yibʼanal ja skʼapjelik wa xtax ja bʼa skʼeʼulabʼil ja libro it. Pe bʼa oja jipa kʼujol ja jas skʼapunej ja Dyosi, tʼilan oja naʼ sbʼaj lek.

JA DYOS WA SKʼANA OJA NAʼ SBʼAJ

Yajni ay maʼ waxa kʼana oja wamigoʼuk, waxa walyabʼ jawa bʼiʼili. Ja bʼa Biblia, ja Dyos wa xyala kabʼtik jas sbʼiʼil.

14. ¿Jas sbʼiʼil ja Dyosi, sok jas yuj wa xkalatik ja yeʼn wa skʼana oj katik makunuk ja sbʼiʼili?

14 Yajni ay maʼ waxa kʼana oja wamigoʼuk, ¿jasa bʼajtan waxa walayabʼi? Jani jawa bʼiʼili. Pe ¿jaxa Dyosi? ¿Ay maʼ sbʼiʼil? Jitsan relijyonik wa xyalawe ja yeʼn sbʼiʼil Dyos ma Ajwalal, pe ja jaw mi jaʼuk ja mero sbʼiʼili. Jach jastal yajni ay maʼ wa xkalatik yabʼ presidente ma comisariado. Ja Dyos wa xyalkabʼtik ja yeʼn sbʼiʼil Jyoba. Ja Biblia wa xyala: «Bʼa oj snaʼ ja ixuk winiki ja weʼn, wa bʼiʼil Jyoba, kechan weʼn ja Mas Niwana bʼa spetsanil ja luʼumkʼinali» (Salmo 83:18). Ja Dyos wa skʼana oj jnatik ja sbʼiʼili sok oj katik makunuk. ¿Jas yuj jach wa xkalatik? Yujni ja tsʼijbʼanumik bʼa Biblia yawe makunuk jitsan mil ekʼele (Éxodo 3:15; 6:3). Ja Dyosi wa xyala kabʼtik jas sbʼiʼil bʼa oj bʼobʼ kamigoʼuktik.

15. ¿Jas wa stojolan ja bʼiʼilal Jyoba?

15 Ja bʼiʼilal Jyoba jel chaʼanyabʼal ja jas wa stojolani. Pes wa stojolan ja Dyosi wa xya kʼotuk yibʼanal ja jas skʼapuneji sok skʼulajel yibʼanal ja jas wa skʼana. Mi jas xbʼobʼ timjukyuj. Ja Jyoba kechantani yeʼn wa sbʼajin ja bʼiʼilal it. *

16, 17. a) ¿Jas yuj kechanta ja Jyoba ja mas jel ja yipi? b) ¿Jas yuj yeʼn «ja rey ja maʼ huas scʼulan mandar tola vida»? c) ¿Jas yuj yeʼn ja Kʼulumani?

16 Jastalni kilatikta, ja Salmo 83:18 wa xyala sbʼaja Jyoba: «Kechan weʼn ja Mas Niwana». Chomajkil, ja bʼa Apocalipsis (Revelación) 15:3 wa xyala: «A Cajual Dios, ja hueni mi jas mix bob ahuuj. Jel nihuan ja jas huaxa cʼulani soc jel xihuel ja sbaj ja hua huateli». Ja yaljel «ja hueni mi jas mix bob ahuuj» wa stojolan kechantani ja Jyoba ja mas jel ja yip yuj chikan machʼa. Jaxa 1 Timoteo 1:17 wa xyala ja Jyoba yeʼn «ja rey ja maʼ huas scʼulan mandar tola vida». Ja it wa stojolan ja Jyoba tolabida teya. Soka Salmo 90:2 wa xcholo tolabida ti oj ajyuka. ¿Anke jelni chamyabʼjel ja it?

17 Ja Biblia cha wa sjeʼa ja Jyoba kechan yeʼn ja Kʼuluman. Ja Apocalipsis 4:11 wa xyala: «Cajualticon Dios, sbej ni huala toyjia. Sbej ni huala yajtajia porque jel juntiro ja hua huipi. Huena ni acʼulan spetzanil ja jas ayi. [...] Jach ni acʼanaa». Jachukniʼa, ja Jyoba yeʼn skʼulan yibʼanal ja jas ayi: tey ja anjelik, ja kʼanalik, ja chayiki sok ja sat tekʼuliki.

¿OJ MAʼ BʼOBʼA WAMIGOʼUK JA JYOBA?

18. a) ¿Jas yuj jujuntik wa spensarane mini oj bʼobʼ kamigoʼuktik ja Dyosi? b) Pe ¿jasa wa xyala ja Biblia?

18 Jujuntik wa x-och xiwele yajni wa snaʼawe ja smodoʼik ja Jyoba. Wa spensarane ja yeʼn jel juntiro ja yipi, jel niwan sok jel najat ay jmoktik sok ja yuj mini xcham skʼujol bʼa keʼntik. Pe ja Dyosi mi skʼana jach oj kabʼtik. Ja yeʼn wa skʼana oj kamigoʼuktik. Ja Biblia wa xyala ja Dyosi «mi ni najatuc ay jmoctica» (Hechos 17:27). Ja Dyosi wa skʼana oja naʼ sbʼaj. Ta akʼulan, ja yeʼn wa skʼapa ojni mojxuk amok sok oj yamigoʼuka (Santiago 4:8).

19. a) ¿Jasa oja kʼuluk bʼa oja wamigoʼuk ja Dyosi? b) ¿Bʼaya mas waxa kʼulan gusto ja smodo ja Jyoba?

19 ¿Jasa oja kʼuluk bʼa oja wamigoʼuk ja Dyosi? Ja Jesús yala: «Ja it wa stojolan sakʼanil bʼa tolabida, ja oj najukabʼaj ja weʼn, ja kechanta Dyos smeranili, sok ja maʼ ajekakon, ja Jesukristo» (Juan 17:3, TNM). Ta mixa waʼakan snebʼjel bʼa Jyoba sok bʼa Jesús, ojni kʼota naʼ sbʼaje lek sok oja wamigoʼuke. Chomajkil, ojni bʼobʼa taʼ ja sakʼanil bʼa tolabida. Ja wego, anebʼata ja Dyosi «jel ja syajal scʼujol jmoctic» (1 Juan 4:16). Pe aytoni yiʼoj jitsan tsamalik smodoʼik. Ja Biblia wa sjeʼa ja Jyoba «jel snaʼa yajulal sok wa xyabʼ syajal, mi xkʼe skoraja wego, jel lek smodo, mi xjipwanikan sok tolabida wa xyala ja smeranili» (Éxodo 34:6). Chomajkil wa sjeʼa ja Jyoba jel lek sok pwestoxta ay bʼa oj kʼulwanuk perdonar (Salmo 86:5). Jel ja spasensya sok jel toj (2 Pedro 3:9; Apocalipsis 15:4). Ja weʼn ojtoni anebʼ mas sbʼaja tsamalik smodo yajni xa paklay ja Biblia.

20, 21. ¿Jastal oja wamigoʼuk ja Dyos ta mixa wila?

20 ¿Jastal oja wamigoʼuk ja Dyos ta mixa wila? (Juan 1:18; 4:24; 1 Timoteo 1:17). Yajni xa kʼuman ja Biblia, oja wil ja Jyoba merani sakʼan (Salmo 27:4; Romanos 1:20). Yajni mas xa nebʼa sbʼaja Jyoba, masni oja yajtay sok oja wabʼ mas mojan oj ajyansok.

Ja jastal wa syajtayotik ja jTatik Dyosi masto ekʼel yuja jastal wa syajtay ja skerem jun tatal.

21 Ojni anebʼ ja Jyoba yeʼn ja jTatiki (Mateo 6:9). Yeʼn yaʼunej ja jsakʼaniltiki sok wa skʼana lek oj ajyukotik. Jani it ja jas wa skʼana jun tatal bʼa jel syajtay ja yuntikili (Salmo 36:9). Ja Biblia wa sjeʼa oj bʼobʼa wamigoʼuk ja Jyoba (Santiago 2:23). ¡Pensaraʼan! ¡Ja Kʼuluman bʼa sutsatkʼinali wa skʼana oja wamigoʼuk!

22. ¿Jasa oja kʼuluk ta ay maʼ wa stimawa bʼa oja paklay ja Biblia?

22 Bʼobʼta jujuntik oj yalawabʼ mokxa apaklay ja Biblia. Bʼobʼta wa xcham skʼujole oja tukbʼes jawa relijyon. Pe ¿jasa oja kʼuluk ta ay maʼ wa stimawa bʼa oja wamigoʼuk ja Jyoba? Moka kise. Mini jas oj slaj ja yamigoʼajel ja Dyosi.

23, 24. a) ¿Jas yuj jel tʼilan oja waʼ sjobʼjelik? b) ¿Jasa oj jnebʼtik ja bʼa kapitulo jakumi?

23 Yajni xa paklay ja Biblia, ojni ataʼ jujuntik jasunuk bʼa mi oja wabʼ stojolil. Mok kʼixwan sjobʼjel sok skʼanjel akoltajel. Ja Jesús yala tʼilan chʼin oj kaʼ jbʼajtik jastal ja yal untiki. Jachni kilatik ja bʼa skʼeʼulabʼili, ja yal untiki jel xyaʼawe sjobʼjel (Mateo 18:2-4). Soka Dyosi wa skʼana oja taʼ sjakʼjelik ja sjobʼjelik awiʼoji. Ja yuj, paklay jaʼankʼujol ja Biblia sok ila lek ta ja jas wana snebʼjeli jani ja smeranil (kʼuman ja Hechos 17:11).

24 Ja modo mas lek bʼa snajel sbʼaj ja Jyoba jani spaklajel ja Biblia. Ja bʼa kapitulo jakumi oj jnebʼtik jas yuj ja Biblia mi oj slaj ja tuk libroʼiki.

^ par. 15 Ta jawa Biblia mey yiʼojan ja bʼiʼilal Jyoba ma waxa kʼana oja naʼ mas sbʼaja jas wa stojolan sok ja jastal wa x-alxi ja sbʼiʼil ja Dyosi, kʼela ja nota 1.