1. ¿Machunuk ja maʼ kechan wa xbʼobʼ yalkabʼtik jastal stoyjel ja Dyosi?

JITSAN relijyon wa xyalawe wani sjeʼawe ja smeranil sbʼaja Dyos. Pe mini meranuk, yujni ja relijyoniki tukni ja jastal wa sjeʼawe machunkiluk ja Dyosi sok jastal stoyjel. Anto, ¿jastal oj jnatik bʼay ja relijyon smeranili? Kechani jaʼa Jyoba ja maʼ wa xbʼobʼ yalkabʼtik jastal stoyjel ma yaʼteltajel.

2. ¿Jasa oja kʼuluk bʼa oja naʼ jastal stoyjel ja Dyosi?

² Ja Jyoba yaʼunejkitik ja Biblia bʼa oj jnatik jastal stoyjel, ja yuj jel lek oja paklay. Ja Dyos ojni skoltaya bʼa oj wa el slekilal ja jas wa sjeʼawiʼi, yujni jel xcham skʼujol amok (Isaías 48:17).

3. ¿Jasa wa skʼana oj jkʼuluktik ja Dyos?

³ Jujuntik wa xyalawe ja Dyos lek wa xyila spetsanil ja relijyoni, pe mini jach sjeʼa ja Jesús. Ja yeʼn yala mi spetsanil ja maʼ wa x-aljiyabʼyuj Ajwalal oj ochuke ja bʼa smandaraneli, «quechan ja maʼ huas scʼulan ja jas huax yala ja [sTat] tey ba satqʼuinali, oj ni ochuque ja tihui». Ja yuj ja Dyos wa skʼana oj jnebʼtik ja jas wa skʼana sok skʼulajel. Ja it mini tajneluk, yujni ja Jesús yala ja matik mi kʼuʼabʼal ayuke soka Dyosi kechan «jaʼ huajel [skʼujole] ja maloili» (Mateo 7:21-23).

4. ¿Jasa yala ja Jesús sbʼaja skʼulajel ja jas wa skʼana ja Dyosi?

⁴ Ja Jesús yala oj jtʼaspuktik wokol ta wa xkʼanatik skʼulajel ja jas wa skʼana ja Dyosi. Ja yeʼn yala: «Ochanic  ja ba puerta ba chʼini porque ja puerta ba nihuani [...] ti huax huaj ja maʼ chʼayel ni ayi. Jel jitzan juntiro ja maʼ huax huaj ja tihui [...]. Jaxa puerta ba chʼini soc ja chʼin beji, jaʼ ni huax huaj ja maʼ puro tzamal oj yili. Jel tʼusan ja maʼ huas staa» (Mateo 7:13, 14). Ja chʼin bʼeji jani wa senyaʼan ja relijyon smeranili sok wa x-ikʼwani och bʼa sakʼanil bʼa tolabida. Jaxa niwan bʼeji jani wa senyaʼan ja relijyon mi meranuki sok wa x-ikʼwani och bʼa chamelal. Pe ja Jyoba mi skʼana ay maʼ oj chamuk, ja yuj wan yajelyi tyempo ja kristyano bʼa oj snaʼe sbʼaj (2 Pedro 3:9).

5. ¿Jastal oja naʼ sbʼaje ja matik teye bʼa relijyon smeranili?

⁵ Ja Jesús yala ojni bʼobʼ jnatik sbʼaje ja matik teye bʼa relijyon smeranili. Ja yuj, jel tʼilan oj jpaklaytik ja jas wa skʼuʼane soka jas wa skʼulane. Ja yeʼn yala: «Oja naex jastal ay ja scʼujolei yuj ja yatele», ma ja satineleʼi. Cha yala: «Spetzanil ja teʼ ba lequi, tzamal ni ja sat huax yaa» (Mateo 7:16, 17). Ja it mi wa stojolan mixa mulanumuke ja matik wa xyaʼteltay ja Dyos. Pe wani skʼujolane skʼulajel ja bʼa jas leki. La kiltik jastal oj jnatik bʼay ja relijyon smeranili.

6, 7. a) ¿Jas yuj ja relijyon smeranil ti wa xya eluk bʼa Biblia ja jas wa sjeʼa? b) ¿Jasa wa sjeʼakitik ja sjejel bʼa Jesús?

⁶ Ja jastik wa sjeʼa ja relijyon smeranili ti wa xya eluk bʼa Biblia. Ja Biblia wa xyala: «Spetzanil ja yabal ja Diosi, Dios ni ya jac scʼujol ja maʼ stzʼijba cani. Sbej ni oj jeetica. Ta mi cʼa tojuc ayotic, huas scomohuotic. Huas see quitic ja ba lequi [...]. Chapan ni oj ajyucotic ba oj cʼultic spetzanil» (2 Timoteo 3:16, 17). Ja Pablo stsʼijbʼanyi ja nebʼumaniki: «Cuando yora ahuabyex huanticon  sloiltajel ja yabal ja Diosi, ja maclayex lec, ti jac acʼujolex que sbaj ni Diosa, mi sbajuc ja cristiano» (1 Tesalonicenses 2:13). Ja jastik wa sjeʼa ja relijyon smeranili ti wa xya eluk bʼa Biblia, yujni jaʼa Yabʼal ja Dyosi. Mi ti wa xya eluk bʼa spensar kristyanoʼik ma bʼa kostumbreʼik.

⁷ Yibʼanal ja jas sjeʼa ja Jesús ti ya eluk bʼa Yabʼal Dyos (kʼuman ja Juan 17:17). Tikʼanxta staʼa tiʼal ja Yabʼal ja Dyos (Mateo 4:4, 7, 10). Ja meran yaʼtijumotik Dyos jani wa xnochotik ja sjejel bʼa Jesús. Sok ja jas wa xjeʼatiki ti wa xkatik el bʼa Biblia.

8. ¿Jasa sjeʼa ja Jesús sbʼaja jastal stoyjel ja Jyoba?

⁸ Kechan jaʼ oj jtoytik ja Jyoba. Ja Salmo 83:18 wa xyala: «Ja weʼn, wa bʼiʼil Jyoba, kechan weʼn ja Mas Niwana bʼa spetsanil ja luʼumkʼinali». Ja Jesús skʼanani a-snaʼe ja kristyano machun kʼotel ja Dyos smeranili. Ja yuj sjeʼa ja sbʼiʼil ja Dyosi (kʼuman ja Juan 17:6, TNM). Ja Jesús yala: «Ja hua Huajual Diosi, yena ni oj coan mecʼan ja ba sti sati. Ja yeni, jaʼ ni oja huaa cʼujola», ma oja toye (Mateo 4:10). Ja yuj ja yaʼtijumotik Dyos, jani wa xnochotik ja sjejel bʼa Jesús. Kechanta jaʼ wa xtoyotik ja Jyoba, wa xkatik makunuk ja sbʼiʼili sok wa xjeʼatikyi ja tuki. Cha wa xjeʼatik ja jas oj skʼuluk ja Dyos bʼa keʼntik.

9, 10. ¿Jastal wa xjeʼatik wa xyajtay jbʼajtik?

⁹ Tʼilan oj jetik wa xyajtaytik meran ja tuki. Ja Jesús sjeʼayi ja snebʼumanik oj syajtay sbʼaje (kʼuman ja Juan 13:35). Ama chikan bʼa jbʼajtika ma tuk ja jkostumbretik, pobreʼotik ma rikoʼotik, ja jastal wa xyajtay jbʼajtiki sbʼejni oj ya ajyukotik tsoman soka jmoj-aljeltiki (Colosenses 3:14). Ja yuj, mi la wajtik bʼa guerra sok mi la milwanitik. Ja Biblia wa xyala: «Huax bob ilxuc machuncʼa ja yuntiquil ja Diosi soc machuncʼa ja yuntiquil  ja diablo. Ja maʼ mi tojuqui soc ja maʼ mi yajuc huax yab ja smojei, yuj ni mi sbajuc ja Diosa». Sok cha wa xyala: «Sbej bi yaj oj cab jbajtic. Mi bi sbejuc oj cʼultic ja jastal scʼulan ja tan Caini porque [...] smila ni ja yijtzʼini. Ja jahui, sbaj ni ja diabloa» (1 Juan 3:10-12; 4:20, 21).

¹⁰ Wa xkatik makunuk ja jtyempotik, ja kiptik sok ja jastik kiʼojtik bʼa skoltajel jbʼajtik sok stsatsankʼujolajel jbʼajtik (Hebreos 10:24, 25). Wani xkʼulantikyi ja bʼa «lec spetzanil ja cristiano» (Gálatas 6:10).

11. ¿Jas yuj wa xkʼuʼantikyi ja Jesús?

¹¹ Tʼilan oj jkʼuʼuktikyi ja Jesús, yujni yeʼn skoltayotik. Ja Biblia wa xyala: «Mi ni june maʼ oj bob scʼulucotic librar soc ja jmultiqui. ¿Ba oja taa jun cristiano ja ba mundo iti ba oj bob scoltayotic soc ja jmultiqui? ¡Ja Diosi mi ni maʼ yaunej otro, quechan ni yenaa!» (Hechos 4:12). Ja bʼa kapitulo 5 jnebʼatik ja Jyoba sjekakon ja Jesús bʼa yaʼa ja sakʼanil sbʼaja matik kʼuʼabʼal aye (Mateo 20:28). Ja Jyoba stsaʼata ja Jesús bʼa oj och Mandaranum ja bʼa Luʼumi. Ja yujil, ja Biblia wa xyala tʼilan oj jkʼuʼuktikyi ja Jesús ta wa xkʼana oj ajyukotik sakʼan bʼa tolabida (kʼuman ja Juan 3:36).

12. ¿Jas yuj mi xchʼika jbʼajtik bʼa politika?

¹² Mokni jchʼik jbʼajtik bʼa politika. Ja Jesús mi xchʼika sbʼaj bʼa politika. Yajni wan chapjel yabʼali, yala yabʼ ja mandaranum Pilato: «Ja ba huax cʼulan mandar ja queni, mi jauc ja ba mundo iti» (kʼuman ja Juan 18:36). Jastalni Jesús, ja keʼntiki jaʼitani wa xkoltaytik ja sGobyerno ja Dyosi. Ja yuj mi xchʼika jbʼajtik bʼa politika, ama chikan bʼa lugar aytika. Pe ja Biblia wa xyala «sbej ni oj cʼuaxuc ja maʼ ay yatel», ma ja gobyernoʼiki (Romanos 13:1). Wani xkʼuʼantik ja leyik bʼa jpaistik  sok ja bʼa jlugartik. Kechan ta aykʼa jun ley bʼa wa skʼoko ja smandar ja Dyosi, jani wa xnochotik ja jas skʼulane ja jekabʼanumiki. Ja yeʼnle yalawe: «Sbej ni oj cʼuuctic bajtan ja Diosi, tzaan [...] ja cristiano» (Hechos 5:29; Marcos 12:17).

13. ¿Jasa wa xcholotik sbʼaja sGobyerno ja Dyosi?

¹³ Tʼilan oj jcholtik kechan ja sGobyerno ja Dyos oj stojbʼes ja wokoliki. Ja Jesús yala ja «yajcʼachil loil it» oj cholxuk bʼa sutanal ja Luʼumi (kʼuman ja Mateo 24:14). Mini jun gobyerno oj lajxukyuj ja jas oj skʼuluk ja sGobyerno ja Dyos bʼa keʼntik (Salmo 146:3). Ja Jesús sjeʼa oj jkʼantik ja Gobyerno it ja bʼa korasyontik. Ja yeʼn yala: «A jacuc ja tiempo oj ni acʼul mandari. A cʼulajuc ja jastal huaxa cʼana. Ja jastal huaxa cʼulan ja ba satqʼuinali, jach ni a cʼulajuc ja ba luum» (Mateo 6:10). Ja Biblia wa xyala ja Gobyerno it oj xchʼaysnajel ja gobyernoʼiki sok «kechanta ni yeʼn oj kan kulan bʼa tolabida» (Daniel 2:44).

14. Bʼa weʼna, ¿jas relijyon waxa kʼuʼan jani yiʼoj ja smeranili?

¹⁴ Yajni chʼakta apaklay ja it, jobʼo abʼaj: «¿Machtik ti wa xyawe eluk bʼa Biblia ja jas wa sjeʼaweʼi? ¿Machtik wa sjeʼawe ja sbʼiʼil ja Dyosi? ¿Machtik wa syajtay sbʼaje meran? ¿Machtik wa skʼuʼane ja Dyos sjekakon ja Jesús bʼa jak skoltayotik? ¿Machtik mi xchʼika sbʼaje bʼa politika? ¿Machtik wa xcholowe kechan ja sGobyerno ja Dyos oj stojbʼes ja wokoliki?». Kechani ja taʼumantiʼik bʼa Jyoba (Isaías 43:10-12).

15. Ta wa xkʼanatik lek oj yil ja Dyos ja jastal wa xtoyotiki, ¿jasa oj jkʼuluktiki?

¹⁵ Mini malanukta skʼuʼajel sakʼan ay ja Dyosi. Pes ja  pukujiki wa xcha skʼuʼane sakʼan ay ja Dyosi, pe mini skʼuʼane ja yabʼali (Santiago 2:19). Ta wa xkʼanatik lek oj yil ja Dyos ja jastal wa xtoyotiki, tʼilani oj jkʼuʼuktik ja yabʼali.

16. ¿Jas yuj tʼilan oj elkotik ja bʼa relijyon mi meranuki?

¹⁶ Cha tʼilan oj elkotik ja bʼa relijyon mi meranuk. Ja aluman Isaías stsʼijbʼan: «Elanik ja bʼa yoj snalan ja yeʼnleʼi, sok ajyanik sak» (Isaías 52:11; 2 Corintios 6:17). Ja yuj tʼilan oj kijnaytik yibʼanal ja jastik ti chʼikan soka relijyon mi meranuki.

17, 18. a) ¿Jas wa stojolan ja ‹Niwan Babilonia›? b) ¿Jas yuj jelxa tʼilan oj elan ja tiwi?

¹⁷ Ja relijyon mi meranuki ti chʼikan ja relijyonik bʼa wa sjeʼawe stoyjel ja Dyos bʼa jun modo mi jach wa xyala ja Yabʼali. Ja Biblia wa xya sbʼiʼiluk ‹Niwan Babilonia› spetsanil ja relijyon mi meranuk (Revelación [Apocalipsis] 17:5, TNM). ¿Jas yuj? Yajni ekʼ ja Bʼutʼ Jaʼi, och ajyuk jitsan sjejelik mi meranuk ja bʼa chonabʼ Babilonia. Ja sjejelik jaw pukxi bʼa yibʼanal ja Luʼumi. Jun sjejel, ja swinkil Babilonia wa stoyowe tsome dyosik. Kada tsome aye oxwane dyos. Ja bʼa jtyempotiki, jitsan relijyon wa sjeʼawe ay oxwane dyos sok staʼunejbʼi sbʼaje. Pe ja Biblia wa xyala ja Jyoba kechan yeʼn ja Dyos smeranili sok jaxa Jesús yeʼn Uninal (Juan 17:3). Ja swinkil Babilonia cha wa skʼuʼane yajni wala chamtiki aytobʼi jas wa xkan sakʼan bʼa keʼntik sok tibʼi wa xyiʼaj wokol bʼa yoj kʼakʼ. Pe ja jaw mini meranuk (kʼela ja notaʼik 14 sok 17).

¹⁸ Ja Dyos yalunej spetsanil ja relijyonik mi meranuki ojxta chʼaysnajel (Apocalipsis 18:8). ¿Wan maʼ xa wabʼ stojol jas yuj jelxa tʼilan oj elan ja bʼa relijyon mi meranuk? Ja Jyoba wani skʼana ojxa elan bʼajtantoyuj oj chʼakuk ja tyempo (Apocalipsis 18:4).

19. ¿Jastal oj stalnaya ja Dyos ta atsaʼa yaʼteltajel?

 ¹⁹ Ta atsaʼa yajelkan ja relijyon mi meranuki sok jaʼ awaʼteltay ja Jyoba, bʼobʼta jujuntik ja bʼa wa pamilya ma wa wamigoʼik mi oj yabʼye stojol sok oj ya wokolanan. Pe ja Jyoba ojni stalnaya. Oj yawi juna pamilya bʼa jitsan miyon kristyano bʼa meran wa syajtay sbʼaje. Sok oj cha ajyukawuj ja smajlajel bʼa oj ajyan sakʼan tolabida bʼa jun yajkʼachil luʼumkʼinal (Marcos 10:28-30). Bʼobʼta mas tsaʼan, jujuntik ja bʼa wa pamilya ma wa wamigoʼik ojni cha skʼan-e spaklajel ja Biblia.

20. ¿Jas yuj jel tʼilan oj ochan ja bʼa relijyon smeranili?

²⁰ Ja Dyos ojxta xchʼaysnajel ja jastik mi lekuki, jaxa sGobyerno oj ya mandar ja bʼa Luʼum (2 Pedro 3:9, 13). Jelxa tsamal oj ajyuk ja tyempo jaw. Ja tiw, ojxa toyxuk ja Jyoba jastalni wa skʼana. Ja yuj jelxa tʼilan oja kʼujoluk sok ochel ja bʼa relijyon smeranil.