1, 2. ¿Jas yuj lekni yajel sjobʼjelik?

¿AY MAʼ bʼa awilunej ja janekʼ sjobʼjelik wa xyawe ja yal untiki? Jitsan wa xkʼe yaʼe sjobʼjelik yajni wa xkʼe kʼumanukeʼi. Xwililixta ja yal sateʼi sok wa sjobʼowi: «¿Jastal wala pojkitik?», «¿Bʼa wala jaktika?» ma «¿Jas yuj mi xmokon ja Luna?». Pe ama xa leʼa modo bʼa sjakʼjel yile, ayni ekʼele mixa naʼa. Ja smeranili, ama xa cholo yabʼ tsamalxta lek, wanto xwaja wabʼi cha wanxa sjobʼjel pilan: «¿Sok jas yuj?».

² Pe mi kechanta ja yal untiki kʼajyel wa xyawe sjobʼjelik. Yajni wantik kʼiʼeljani, wani xkaʼatik sjobʼjelik, bʼobʼta bʼa oj jnatik jastal oj kʼotkotik bʼa jun lugar, bʼa mok jas ekʼ jbʼajtik ma kechanta bʼa snajel. Pe lajansok jitsan ixuk winik mixa xyaʼawe jujuntik sjobʼjelik sbʼaja mas tʼilaniki, ma mixa sleʼawe ja sjakʼjeliki.

3. ¿Jas yuj jitsan mixa sleʼawe ja sjakʼjel ja sjobʼjelik mas tʼilaniki?

³ Pensaraʼan ja sjobʼjel yiʼojan ja bʼa spatik ja juʼun it, ja sjobʼjelik ja bʼa skʼeʼulabʼili soka bʼa  kapitulo it. Ja it naka sjobʼjelik jel tʼilanik, pe jitsan mixa sleʼawe ja sjakʼjeliki. ¿Jas yuj? ¿Oj maʼ bʼobʼ taxuk ja bʼa Biblia? Jujuntik wa spensarane ja sjakʼjelik wa xyaʼa ja Biblia jel wokol yabʼjel stojolil. Tuk mi xyaʼawe sjobʼjelik yuj wa xiwye bʼa kechanta oj ajuk kʼixwuke. Sok tuk wa spensarane mas lek yajelkan yile ja sjobʼjelik jaw a-sjakʼ-e ja pastoriki soka pagreʼiki. ¿Jas waxa pensaraʼan ja weʼni?

4, 5. ¿Jas jujuntik sjobʼjelik jel tʼilan wa xbʼobʼ kaʼ jbʼajtik, sok jas yuj ay lek stʼilanil slejel ja sjakʼjeliki?

⁴ Ja weʼn wani xa kʼana oja naʼ ja sjakʼjelik ja sjobʼjelik jel tʼilan ja bʼa jsakʼaniltiki. Bʼobʼta waxa waʼabʼaj ja sjobʼjelik it: «¿Jas maʼ yuj jakelotik ja bʼa luʼumkʼinal it? ¿Ja maʼ spetsanil ja it ja bʼa jsakʼaniltiki? ¿Jastal ja Dyosi?». Lekni waxa pensaraʼan sbʼaja jastik junuk it, sok jelni stʼilanil mok awakan slejel man xa taʼa ja meran sjakʼjeliki. Ja Jesukristo, naʼubʼal jastal jun maʼ jel snaʼa sjejel, yala: «Kʼanawik ojni a‘juk awi‘lexa. le‘awik ojni ata‘exa. kʼumananik [...] ojni kʼumajananika» (Mateo 7:7, YD).

⁵ Ta ja weʼn xa leʼa, ojni ataʼ ja sjakʼjel ja sjobʼjelik mas tʼilaniki, sok ojni awil mini lomuka (Proverbios 2:1-5). Anima soka jastik yaluneja wabʼ ja ixuk winiki, ja sjobʼjelik jel tʼilaniki ayni sjakʼjelika sok tini ay bʼa wa kʼabʼ. Ti wa xtax bʼa Biblia sok mi wokoluk. Wa xya gustoʼaxukotik sok wa xyakitik jun meran smajlajel. Soka jsakʼaniltiki masni gusto wa x-ajyi ja bʼa jtyempotiki. La kʼekotik sok jun sjobʼjel bʼa wa xya kanuke pensar ja ixuk winiki.

6. ¿Jas yuj jitsan wa spensarane ja Dyosi mi xchamskʼujol ja wokolik wa x-ekʼ jbʼajtiki?

⁶ Jitsan jach wa spensarane. Wa xyalawe ta meran wa xchamskʼujol jmoktik ja Dyosi, mini jachukuk ja jsakʼaniltika. Ja bʼa luʼumkʼinal bʼayotiki bʼutʼel jastik junuk mi lekuk:  kʼakʼanel, korajaʼanel sok wokolik. Jpetsaniltik wala kotik chamel sok wa xchamye ja matik jel xkʼanatiki. Ja yuj, ayni wa xyalawe: «Ta meran wa xchamskʼujol jmoktik ja Dyosi, ¿mi maʼ oj skoltayotik soka jastik mi lek wa x-ekʼ jbʼajtiki?».

7. a) Jitsan pastorik ma tejkʼanubʼal wa xyawe spensaraʼuk ja ixuk winiki ja Dyosi mini tʼun xchamskʼujol jmoktika, ¿jas yuj jach wa xkalatiki? b) ¿Jas wa sjeʼa ja Biblia sbʼaja wokolik wa x-ekʼ jbʼajtiki?

⁷ Ja mas jel tuki, jaʼa it; jitsan pastorik ma tejkʼanubʼal wa xyawe spensaraʼuk ja ixuk winiki ja Dyosi mini tʼun xchamskʼujol jmoktika. Jun sjejel, yajni wa x-ekʼ jun desgrasya, wa xyalawe yujni jach wa skʼana ja Dyosi. Soka it wani xkʼan yal-e yeʼn smul ja Dyos ja desgrasyaʼik wa x-ekʼ jbʼajtiki. ¿Meran maʼ ja jaw? ¿Jasa wa sjeʼa meran lek ja Biblia? Santiago 1:13 (YD), wa xyala: «Mini june ma‘ oj yal oj a‘juk och probar yuj ja dyosi. ja dyosi mi oj a‘juk och probar yuj ja bʼa mi lekuki. ja dyosi mi wa xya‘a probar mini june». Ja yuj, ja Dyosi mini tʼun yeʼnuk smul ja jastik mi lekuk wa x-ekʼ ja bʼa luʼumkʼinali (kʼuman ja Job 34:10-12). Merani ja yeʼn wa xyaʼakan aʼekʼuk ja jastik mi lekuki, pe tukni lek ja yajelkan aʼekʼuki soka yeʼn a-skʼuluk aʼekʼuki.

8, 9. a) ¿Jas sjejel oj wa makunuk bʼa oja chol ja stukil yiʼoj bʼa skʼulajel aʼekʼuk soka yajelkan aʼekʼuk jun jasunuk? b) ¿Jas yuj mi sbʼejuk oj kʼumanukotik sbʼaja Dyos yuja wa xyaʼakan ayiʼe ja sbʼej mi lekuk ja ixuk winiki?

⁸ Pensaraʼan bʼa jun tatal jel bibo sok jel xkʼanwani bʼa tito ay bʼa yoj snaj jun yunin bʼa ayxa skʼujol. Yajni ja it mixa skʼana akʼulajuk mandar yuja stati sok sjipakan ja naʼits bʼaysoki, ja tatali mi skomo bʼa mok wajuk. Ja yunini yiʼaj ja sbʼeji sok xchʼika sbʼaj wokolik. ¿Oj maʼ awal ja tatali yeʼn ya jak sbʼaj ja wokolik ja yunini? Mini tʼusila (Lucas 15:11-13). Cha jani junxta soka Dyosi. Ja yeʼn mi xkomwani bʼa mok skʼuluke ja sbʼej wa stsaʼa ja ixuk winiki, pe ja it mi wa stojolan yeʼna Dyos ja maʼ wa xya jak ja wokolik yeʼn sleʼunejeʼi. Ja yuj, mini tʼun sbʼejuk ja oj katik smuluk ja Dyos yuja wokolik wa x-ekʼ sbʼaja ixuk winiki.

 ⁹ Ja Dyosi ayni yiʼoj rasonik yuja wa xyaʼakan ja ixuk winiki ayiʼe ja sbʼejeʼi. Yeʼnani ja Kʼuluman bʼa spetsanil ja jastik junuki sok jel bibo, ja yuj, mini tʼilanuk oj xcholkabʼtik ja jas wa skʼulani. Pe yuja syajal skʼujoli, wa xcholokabʼtik. Ja bʼa kapitulo 11 oj kiltik mas tsʼikan lek jasunkiluk ja rasonik yiʼoji. Pe ja weʼn ojni bʼobʼa jipa kʼujol, ja Dyos mini tʼun smuluk ja wokolik wa x-ekʼ jbʼajtiki. Jaʼukto maʼa, ja Yeʼn wa xya jipjkʼujoltik sbʼaja oj ya tojbʼuk yibʼanal ja jastik mi lekuki (Isaías 33:2).

10. ¿Jas yuj wa xbʼobʼ jipjkʼujoltik ja Dyos oj xchʼaysnajel ja wokolik wa xyiʼajan ja jastik mi lekuki?

¹⁰ Chomajkil, ja Dyosi jel sak juntiro, tojni leka sok mini jun smul (Isaías 6:3). Ja yuj, wani xbʼobʼ jip spetsanil jkʼujoltik bʼa yeʼna, soka it mini xbʼobʼa kʼuluk soka ixuk winiki, pes ayni ekʼele wani xtukbʼiye, wa xchono sbʼaje ja bʼa mi sbʼejuki. Sok mini jun gobyerno ja bʼa mas toji wa xbʼobʼ stojbʼes ja jastik sjomunej ja matik mi tojukeʼi. Pe ja Dyosi kechani yeʼn jel juntiro ja yipi. Ja yeʼn wani xbʼobʼ xchʼaysnajel spetsanil ja wokoliki, sok ojni skʼuluka. Yajni x-eljul ja skʼakʼuʼil oj skʼuluki, oj xchʼaysnajel bʼa tolabida ja jastik mi lekuki (kʼuman ja Salmo 37:9-11).

11. a) ¿Jastal wa xyila ja Dyos ja skʼulajel bʼa mi tojuki? b) ¿Sok jastal wa xyila yajni wantik yijel wokoli?

¹¹ ¿Jastal wa xyila ja Dyos ja jastik wan ekʼel ja bʼa luʼumkʼinali soka bʼa jsakʼaniltiki? Ja Biblia wa sjeʼa ja yeʼn «jel ni toja» (Apocalipsis 16:5; Salmo 37:28). Ja yeʼn wani xchamskʼujol ta jun jasunuk lek ma miyuk, sok wani xyijnay spetsanil ja jastik bʼa mi tojuki. Ja Biblia wa xyala ja yeʼn ‹syatsʼa sbʼaj ja skʼujoli› yuja jastik mi lek skʼulane ja ixuk winik bʼa tyempo najate (Génesis 6:5, 6). Mini tukbʼeluk ja Dyosi (Malaquías 3:6). Ja Dyosi wa xyijnay yajni wa xyila ja  bʼa mi lekuki sok wa snaʼa syajulal ja matik wa x-ekʼ sbʼaje wokoli. «Ja Diosi, huan nix yaahuex sata», jach wa xyala ja Biblia (kʼuman ja 1 Pedro 5:7).

12, 13. a) ¿Jas yuj wala yajtanitiki, sok jastal ti chʼikan ja it sbʼaja jastal wa xkilatik ja wokolik bʼa luʼumkʼinali? b) ¿Jas yuj wa xbʼobʼ jipjkʼujoltik ja Dyosi ojni xchʼaysnajel ja wokolik bʼa yibʼanal ja luʼumi?

¹² ¿Jas yuj wa xbʼobʼ jipjkʼujoltik ja Dyosi yaj wa xyabʼ yajni wa x-ekʼ jbʼajtik wokoli? Pensaran ja it: ja Biblia wa sjeʼa ja yeʼn skʼulan ja ixuk winiki jastal ja lekil smodo yiʼoj ja yeʼn (Génesis 1:26). Ja yuj, ta ja keʼntiki wa xbʼobʼ jeʼ lekil jmodotik yujni jachuk ja Dyosi. Jun sjejel, ¿mi maʼ yajuk xa wabʼ yiljel ja tuki wan ekʼel sbʼaj wokol sok mey yala mul? Ta ja weʼn yaj xa wabʼ yiljel ja jastik junuk it, pes ja Dyosi mastoni yaj wa xyabʼa.

¹³ June ja bʼa jastik junuk jel tsamal yiʼoj ja ixuk winiki jani wa xbʼobʼ yajtanuki. Wa xjeʼatik ja it yujni jachuk ja Dyosi, pes ja Biblia wa sjeʼa ja yeʼn «jel juntiro ja syajal scʼujoli» (1 Juan 4:8). Wala yajtanitik yujni ja yeʼn wa xyajtani. Ta ja weʼn aya wip bʼa xchʼayjel ja wokoliki soka jastik mi tojuk wa xkʼulxi bʼa luʼumi, ¿mi maʼ oj snijkesa ja syajala kʼujol bʼa oja chʼaysnajel? ¡Ojni akʼuluka! Pes ojni bʼobʼa jipa kʼujol ja Dyosi oj xchʼaysnajel ja wokolik bʼa luʼumkʼinali. Ja skʼapjelik wa sjeʼa bʼa slam 4 sok 5 bʼa juʼun it mi kechanta lom majlanel ma wayichal: yeʼnani skʼapunej ja Dyosi sok ojni skʼuluka. Pe bʼa skʼuʼajel ja it jelni tʼilan oj jnatik sbʼaj lek ja Dyos maʼ skʼapuneji.

14. ¿Jas sbʼiʼil ja Dyosi, sok jas yuj tʼilan oj katik makunuk?

¹⁴ ¿Jasa waxa kʼulan bʼajtan yajni waxa kʼana ay maʼ oja naʼ sbʼaji? ¿Anke wani xa walayabʼ jawa bʼiʼili? ¿Ay maʼ sbʼiʼil ja Dyosi? Jitsan relijyon wa sjeʼawe ja «Ajwalal» ma «Dyos» jani ja sbʼiʼili, pe ja it mini jaʼuk ja mero sbʼiʼil ja Dyosi, kechanta wa sjeʼa ja xchol yiʼoji. Jach jastal ja yaljel «mandaranum» ma «presidente». Ja Biblia wa sjeʼa jelni jitsan ja jastal wa xnaji sbʼaji, pe chomajkil wa sjeʼa ayni jun mero sbʼiʼil: Jyoba. Salmo 83:18 wa xyala jachuk: «Bʼa oj snaʼ ja ixuk winiki ja weʼn, wa bʼiʼil Jyoba, kechan weʼn ja mas  niwana bʼa spetsanil ja luʼumkʼinali». Ta ja bʼiʼilal it mi sjeʼa wa Biblia, kaʼax ja bʼa xetʼan «Ja sb’i’il ja Dyosi: ja jastal wa xaxi makunuki soka stojolili». Ja mero sbʼiʼil ja Dyosi wa xtax jitsan mil ekʼele ja bʼa juʼunik tsʼijbʼaxikan bʼa najate. Ja yuj, ja Jyoba wa skʼana ja weʼn oja nebʼ ja sbʼiʼili sok oja wa makunuk. Oj bʼobʼ kaltik ja Dyosi wa xya makunuk ja Biblia bʼa oj jnatik machunkiluk ja yeʼn.

15. ¿Jasa wa stojolan ja bʼiʼilal Jyoba?

¹⁵ Ja Dyosi yeʼnta sleʼa ja sbʼiʼili, Jyoba, sok jel chaʼanyabʼalil ja jas wa stojolani. Wa stojolan spetsanil ja jas skʼapunej oj skʼuluki wani skʼulana sok mini jas wa xtimjiyuj bʼa skʼulajel ja jas wa skʼana. * Yuja jas wa stojolan ja sbʼiʼil ja Dyosi, ja yuj kechanta yeʼn wa sbʼajin. Ja smeranili, ja Jyoba kechantani yeʼna yuj jitsan rasonik. La kiltik jujuntik.

16, 17. ¿Jasa wa sjeʼakitik sbʼaja Jyoba ja yaljelik: a) «ja hueni mi jas mix bob ahuuj»? b) «rey aya ja ba spetzanil ja tiempo»? c) «ja Kʼulumani»?

 ¹⁶ Kilatikta ja bʼa Salmo 83:18 wa xyala sbʼaja Jyoba: «Kechan weʼn ja mas niwana». Chomajkil, kechantani «ja hueni mi jas mix bob ahuuj», spetsanil wa xchʼak bʼobʼyuj. Ja Apocalipsis 15:3 wa xyala: «A Cajual Dios, ja hueni mi jas mix bob ahuuj. Jel nihuan ja jas huaxa cʼulani soc jel xihuel ja sbaj ja hua huateli. [...] Ja hueni, mero rey aya ja ba spetzanil ja tiempo». Ja yaljel «ja hueni mi jas mix bob ahuuj» wa stojolan ja Jyoba kechantani yeʼn ja mas jel ja yip yuj chikan machʼa. Ja yipi mini maʼ oj slaje, kechanta yeʼn jel ekʼel. Jaxa ja yaljel «rey aya ja ba spetzanil ja tiempo» wa xya juljkʼujoltik kechantani yeʼn ajyela sok mey xchʼakelal. Ja bʼa Salmo 90:2 wa xyala: «Tolanibida Dyos ajyela, sok tolanibida Dyos oj ajyana». ¿Anke jel chaʼanyabʼalil spensarajel ja it?

¹⁷ Ay pilan rason yuja kechantani yeʼn ja Jyoba: kechantani yeʼn ja Kʼulumani. Apocalipsis 4:11 wa xyala: «Cajualticon Dios, sbej ni huala toyjia. Sbej ni huala yajtajia porque jel juntiro ja hua huipi. Huena ni acʼulan spetzanil ja jas ayi. Ti xa ni ay spetzanil ja cosa porque ja huen acʼulan. Jach ni acʼanaa». Ja Jyoba yeʼnani ja Kʼuluman bʼa spetsanil ja jastik junuki: ja anjelik bʼa satkʼinali, ja kʼanaliki, ja tekʼulik jumasaʼ, ja chayik bʼa mari soka bʼa yok jaʼi, sok jitsan jastik junuk.

18. ¿Jas yuj jujuntik ixuk winik wa spensarane mini oj bʼobʼ mojxuke soka Dyosi, pe jas wa sjeʼa ja Biblia?

¹⁸ Jujuntik wa xiwye yuja sniwanil ja Dyosi. Wa xiwye ja Dyosi jel chaʼan ay bʼa oj bʼobʼ mojxukesok sok bʼa oj kisjuke. ¿Meran maʼ ja jastal wa spensaraneʼi? Ja Biblia mi jach wa sjeʼa, pes wa xyala ja Jyoba «mi ni najatuc ay jmoctica» (Hechos 17:27). Sok mi kechanuk, chomajkil wa xyakitik  ja lokjelal it: «Ajyanic cʼuban soc ja Diosi, jach ni ja yeni, mojan ni oj ajyuc amoquexa» (Santiago 4:8).

19. a) ¿Jastal oj bʼobʼ mojxukotik soka Dyosi, sok jasa slekilal oj jtatiki? b) ¿Jas lekil modoʼalik yiʼoj ja Dyosi bʼa jel wa spayawa?

¹⁹ ¿Jastal oj bʼobʼ mojxan soka Dyosi? Bʼajtan, mokni awakan ja jas wana skʼulajel ja wego: snebʼjel sbʼaja Jyoba ja janekʼ wa xbʼobʼawuji. Ja Jesusi yala: «Ja sacʼanil jahui jaʼ ba oj naajuc abaj ja hueni porque ja hueni, quechan único Dios mas nihuana. Sacʼana lec. Oj cho naajucon ja quen chomajquili» (Juan 17:3). Ja jastalni wa sjeʼa ja Biblia, snebʼjel sbʼaja Jyoba soka Jesús wani x-ikʼwani och ja bʼa «sacʼanil jahui». Kilatikta ja Dyos «jel ni ja syajal scʼujola» (1 Juan 4:16). Pe ja Jyoba ayto yiʼoj jitsan tuk lekil smodoʼik, spetsanil jel tsamalik sok jel xpaywani. Pensaraʼan sbʼaja it, ja Biblia wa xyala ja yeʼn «jel snaʼa yajulal sok wa xyabʼ syajal, mi xkʼe skoraja wego, jel lek smodo, mi xjipwanikan sok tolabida wa xyala ja smeranili» (Éxodo 34:6). Jun Dyos jel lek ja smodo sok ojni skus ja jmultiki (Salmo 86:5; Hebreos 8:12). Wa snaʼa stekʼjel (2 Pedro 3:9). Jel toj (Apocalipsis 15:4). Yajni wana snebʼjel och mas sbʼaja Biblia, ojni awil ja Jyoba sjeʼunej ja lekil smodoʼik it soka tuk jitsan yiʼoji.

20-22. a) ¿Wan maʼ smakawotik bʼa mi oj mojxukotik soka Dyosi yuja mi xbʼobʼ kiltiki? Cholo. b) ¿Jas rasonik wa xbʼobʼ yalawabʼ ja ixuk winiki sok mini jun smaloʼile, pe jasunkiluk ja mas lek oj bʼobʼa kʼuluk ja weʼn?

²⁰ Ja Dyosi mini xbʼobʼ kiltika, pes jach jastal jun ikʼ ason (Juan 1:18; 4:24; 1 Timoteo 1:17). Pe ja Biblia wa xcholokabʼtik jastal ja yeʼn. Jastalni yala ja David, ja weʼn ojni bʼobʼa wil ja stsamalil ja Jyoba (Salmo 27:4; Romanos 1:20). Yajni mas wana snebʼjel sbʼaja yeʼn, masni sakʼan oja wila, sok masni wa x-ocha yajtay sok ajyel mojansok.

²¹ Takal takal oja wabʼ stojolil jas yuj ja Biblia wa slokowotik bʼa oj kiltik ja Dyosi jastal jun lekil jTatik (Mateo 6:9). Mi kechanta yaʼa ja jsakʼaniltiki, wa skʼana aʼajyuk jun jsakʼaniltik bʼa gusto lek, junxtani jastal jun tatal wa skʼana sbʼaja  yuntikili (Salmo 36:9). Sok ja Biblia wa sjeʼa ja ixuk winiki wani xbʼobʼ kamigoʼuktik ja Jyoba (Santiago 2:23). ¡Pensaraʼan, ja weʼn oj bʼobʼa wamigoʼuk ja Kʼuluman bʼa spetsanil ja jastik ayi!

²² Yajni xa nebʼa mas sbʼaja Biblia, bʼobʼta ay ixuk winik, sok mini jun smaloʼil skʼujol, oj skom-a snebʼjel sbʼaja Biblia. Bʼobʼta yuj wa xchamskʼujola mok yuja oj tukbʼan bʼa pilan relijyon. Pe moka wakan ja jaw a-skoma bʼa oja wamigoʼuk ja Dyosi, ja jasa mas lek wa xbʼobʼa kʼuluki.

23, 24. a) ¿Jas yuj mok xiwan sjobʼjel sbʼaja jas wana snebʼjeli? b) ¿Jasa oj kiltik ja bʼa kapitulo jakumi?

²³ Meran, ayni jasunuk mi oja wabʼ stojolil ja la kʼetʼanjani. Pe mok xiwan skʼanjel akoltajel. Ja Jesusi yala jelni lek yajelabʼaj chʼinil jastal jun yal untik (Mateo 18:2-4). Sok wani xnaʼatik ja yal untiki tikʼanxta wa sjobʼowe. Ja Dyosi wa skʼana ja weʼn oja taʼ ja sjakʼjelik ja sjobʼjelik awiʼoji. Ja Biblia wa xyala ja bʼa tyempo najate ajyi ixuk winik skʼanaweni snajel sbʼaja Dyosi. Ja yuj, kʼe spaklaye jaʼankʼujol ja Yabʼal ja Dyosi sok man yilawe ja jas wane snebʼjeli jani ja mero smeranili (kʼuman ja Hechos 17:11).

²⁴ Ja modoʼal mas lek bʼa snajel sbʼaja Jyoba jani spaklajel ja Biblia, jun libro tuk lek yuja tuki. ¿Jasa stukili? Ti oj kiltik ja bʼa kapitulo jakumi.