AWA pabor, jama jawa Biblia bʼa Salmo 83:18 (82:19 bʼa tuk Biblia). ¿Jas wa xyala ja bersikuloʼi? Ja Traducción del Nuevo Mundo de las Santas Escrituras wa xyala: «Bʼa oj snaʼ ja ixuk winiki ja weʼn, wa bʼiʼil Jyoba, kechan weʼn ja mas niwana bʼa spetsanil ja luʼumkʼinali». Tuk Bibliaʼik wa sutuwe jastaltik it. Pe ay jitsan Bibliaʼik mi xyala ja bʼiʼilal Jyoba, sok kechanta wa xtax jastal «Dyos» ma «Ajwalal». Pe ¿jas maʼ jun tʼilan oj chiknajuk ja bʼa bersikulo it? ¿Kechan Dyos, Ajwalal, ma jaʼa bʼiʼilal Jyoba?

Ja bʼa tiw wa xyala jun mero bʼiʼilal. Ja bʼa mero juʼun tsʼijbʼaxikan bʼa kʼumal hebreo, sok tʼusan mi yibʼanaluk ja Biblia, ay jun mero bʼiʼilal jel chaʼanyabʼalil. Ja bʼiʼilal it tsʼijbʼunubʼal sok letraʼik bʼa hebreo יהוה (YHWH). Ja bʼa tojol-abʼali wa xbʼobʼ alxuk Jyoba ma Yavé. ¿Kechanta maʼ jun ekʼele wa xtax ja bʼiʼilal it ja bʼa Biblia? ¡Miyuk! Wa xtax junuk juke mil ekʼele ja bʼa Juʼun jumasaʼ bʼa Hebreo.

¿Janekʼ stʼilanil yiʼoj ja sbʼiʼil ja Dyosi? La jpensaraʼuktik sbʼaja orasyon sjeʼakan kitik ja Jesukristo ja it wa x-aji sbʼiʼiluk jtatik Dyos. Wa xkʼe jachuk: «Jtatatikon ti aya bʼa satkʼinali. a‘axa na‘juk sbʼaj ja wabʼi‘ili» (Mateo 6:9, YD). Tsaʼan yajni sjeʼa ja orasyon it, ja Jesús spatayi skʼujol ja Dyosi: «Tatey. toyo ja wabʼi‘ili». Ja Dyosi ti sjakʼakon masan bʼa satkʼinal: «Jtoyota. oj cha jtoy pilan majke» (Juan 12:28, YD). Ja yuj, ti wa x-ilxi ja sbʼiʼil ja Dyosi jel tʼilan juntiro. Anto, ¿jas yuj jujuntik sutumanik bʼa Biblia yaʼuneje eluk ja mero bʼiʼilal Jyoba sok xchʼikuneje Dyos ma Ajwalal?

Yujbʼi ay chabʼ rasonik. Ja sbʼajtanili, yuj mi xnaxi lek ja jastal mero wa x-alxi ja sbʼiʼil ja Dyosi, jabʼi yuj mi xbʼobʼ axuk makunuk. Pes ja bʼa kʼumal hebreo mi stsʼijbʼane soka joʼe letraʼik vocali, sok ja bʼa jkʼakʼutiki mi xbʼobʼ jnatik jastal mero wa xkʼumaxi ja letraʼik YHWH yawe makunuk ja bʼa tyempo  najate. ¿Wan maʼ stojolan ja it mi oj katik makunuk ja mero sbʼiʼil ja Dyosi? Pes ja bʼa tyempo najate, ja bʼiʼilal Jesús, bʼobʼta wa xkʼumaxi jachuk Yeshúa ma Yehoshúa; mi xnaxi ta jach mero wa x-alxi. Pe bʼa yibʼanal ja luʼumkʼinali tuktukil wa x-alxi ja bʼiʼilal Jesús, jani jastal wa x-axi makunuk ja bʼa skʼumaleʼi. Anima ja ixuk winik bʼa jtyempotiki mi snaʼawe jastal mero yawe makunuk ja bʼiʼilal it ja bʼa bʼajtan siglo, mokni kanan jakan yajel makunuka. Jachni jastal ja weʼn ta wajya bʼa jun najat chonabʼ, ojni awil jawa bʼiʼili wa xtukbʼi yuja pilanxa ja kʼumali. Ja yuj, anima meran mi xnaʼatik jastal mero wa x-alxi ja sbʼiʼil ja Dyos ja bʼa tyempo najate, mi wa stojolan oj katikan yajel makunuk.

Ja xchabʼil rason yuja wa xyawe eluk ja sbʼiʼil ja Dyos ja bʼa Biblia jani yuj jun poko skʼuʼajel yiʼoje ja judíoʼiki. Jitsan bʼa yeʼnle wa xyalawe mini oj katik makunuk ja sbʼiʼil ja Dyosi. Ja pensar it jani yuj spakaxil wa xyawe makunuk ja mandar it: «Ja weʼn mokni wa makunuk ja sbʼiʼil ja Jyoba wa Dyosi bʼa jun modo kistal, yujni ja Jyoba oj skʼul kastigar ja maʼ wa xya makunuk kistal ja sbʼiʼili» (Éxodo 20:7).

Meraniʼa, ja mandar it wa xkomwani bʼa mi oj katik makunuk ja sbʼiʼil ja Dyos bʼa jun modo mi lekuk. Pe ¿wan maʼ xkomwani yajni wa xkatik makunuk toji? ¡Miyuk! Spetsanil ja matik stsʼijbʼan ja juʼunik bʼa hebreo (ja «Poko Testamento») wajye winike toje bʼa skʼuʼane ja Leyik ajiyile ja israʼelenyo yuja Dyosi. Anto, ¿jas skʼulane ja winike it soka sbʼiʼil ja Dyosi? Tikʼanxta yawe makunuk. Jun sjejel, ja yeʼnle xchʼikawekan ja sbʼiʼil ja Dyosi ja bʼa salmoʼik stsʼebʼantaye tsats lek jitsan ixuk winik yaʼteltaye ja Dyosi. Chomajkil, yeʼnani ja Jyoba yala yabʼ ja yaʼtijumiki a-staʼe tiʼal ja sbʼiʼili, sok ja matik toj wajyeʼi skʼuʼaneniʼa (Joel 2:32; Hechos 2:21). Jachuk ja bʼa jtyempotiki, ja yaʼtijumotiki mini la kantik jakan yajel makunuk ja sbʼiʼil ja Dyosi jachʼ toj, jastalni ya makunuk ja Jesusi (Juan 17:26).

Yajni ja sutumanik bʼa Biblia wa xyawe elkan ja mero sbʼiʼil ja Dyos sok wa xchʼikawekan «Dyos» ma «Ajwalal», waneni skʼulajel jun jasunuk mini tʼun lekuka, pes wa sjeʼawe lajansok ja Dyos jel najat ay sok mi xnaxi machunkiluk mero. Pe  ja Biblia wa slokowotik jpetsaniltik bʼa amojxukotik sok bʼa oj ajyukotik «kʼubʼan lek soka Jyoba» (Salmo 25:14). Pensaraʼan sbʼaja juna mero wamigo. Ta weʼn mixa naʼa ja mero sbʼiʼili, ¿oj maʼ awal jel kʼubʼan ayasok? Pes jach junxta wa x-ekʼ soka Dyosi. ¿Jastal oj bʼobʼ ajyukotik kʼubʼan soka yeʼn yajni mi xnaʼatik ja Jyoba jani ja mero sbʼiʼili? Chomajkil, ja ixuk winik mi xyawe makunuk ja bʼiʼilal it mini xkʼot snaʼe sbʼaj ja jas wa stojolan ja tsamal sbʼiʼili. ¿Jas wa stojolan ja mero sbʼiʼil ja Dyosi?

Ja Dyos xcholo yabʼ ja yaʼtijum Moisesi. Yajni ja yeʼn sjobʼo jas sbʼiʼili, ja Jyoba yala yabʼ: «Keʼn oj Kʼotkon ja Jastalni wa xKʼana» (Éxodo 3:14). Ma ja jastal wa xyala ja jas sutunej ja winik Rotherham: «Keʼnani oj ka kʼotuk ja jas wa xkʼana oj jkʼuluki». Ja yuj, ja Jyoba oj bʼobʼ skʼuluk spetsanil ja jas ayto skʼana bʼa oj ya kʼotuk ja jastik skʼapuneji, soka yeʼn wa xbʼobʼ ya makunuk ja skʼulbʼeni bʼa aʼekʼuk chikan jasunuk bʼa akʼotuk ja jas wa skʼana oj skʼuluki.

Lek bʼi ja weʼn xbʼobʼawuj skʼulajel chikan jas waxa kʼana, ¿jastik junuk lek oja kʼulukyi jawa wamigoʼiki? Ta june bʼa yeʼnle xkoʼ jun tsatsal chamel, ja weʼn ojni bʼobʼa kʼulabʼaj jun lekil loktor bʼa oja wa tojbʼuk. Ma ta ja juni xchʼaya jitsan stakʼin, ja weʼn oj bʼobʼ paxan rikoʼil bʼa oja koltay. Pe ja weʼn, jastalni kibʼanaltik, ayta stikʼanil ja jas wa xbʼobʼa kʼuluki. Pe yajni wana och snebʼjel sbʼaja Biblia, oj kʼota wil jastal ja Jyoba wa xbʼobʼ skʼuluk spetsanil ja jas ayto skʼana bʼa oj kʼotuk ja jastik skʼapuneji. Sok ja Yeʼn jelni sgusto yajel makunuk ja yipi bʼa skoltajel ja matik wa xyajtaji yuji (2 Crónicas 16:9). Ja matik mi snebʼawe sbʼaja sbʼiʼil ja Dyosi mi xkʼot snaʼe ja tsamalik smodo it ja Jyoba.

Ti wa xchiknaji lek ja sbʼiʼil ja Jyoba tʼilani oj taxuk ja bʼa Biblia. Yajni wa xnaʼatik jas wa stojolan ja bʼiʼilal Jyoba sok wa xkatik makunuk jaman lek bʼa yajelyi stoyjel ja jTatik tey bʼa satkʼinali, masni mi wokol oj kabʼtik mojxel soka yeʼn. *