1, 2. ¿Jas yuj tʼilan oj kiltik ja orasyon jastal jun niwan majtanal, sok jas yuj jel tʼilan oj jnatik ja jasa wa sjeʼa ja Biblia sbʼaja orasyoni?

JA Jyoba, «ja maʼ scʼulan ja luumi soc ja satqʼuinali», wa xyila ja ixuk winiki jastal ita jun tʼuje jaʼ bʼa jun balde (Apocalipsis 14:7; Isaías 40:15). Pe ja Biblia wa xyala ja: «Ja Jyoba tini ay mojan sok spetsanil ja matik wa xleji yuji, bʼa spetsanil ja matik wa xlejiyuj soka smeranili», soka yeʼn ojni yayi «ja matik wa xiwye yuji ja jas wa xkʼankʼuni yujileʼi; wa smaklay ja matik wa skʼanaweyi skoltajeleʼi, soka yeʼn wa skoltay» (Salmo 145:18, 19). Pensaraʼan ja jasa wa stojolan ja yaljelik jaw, ja Kʼuluman jel Juntiro ja Yipi mojani ay jmoktik sok ojni smaklayotik ta ‹meran wa xleʼatik ja yeʼn›. ¡Jelni chaʼan yabʼjel ja wa xbʼobʼ jkʼumuktik ja Dyos bʼa orasyoni!

² Wan kʼa xkʼanatik ja Jyoba a-smaklayotik, jelni tʼilan oj jkʼuluktik ja korasyontiki jastalni wa skʼana ja yeʼn. Pe ¿jastal oj bʼobʼ jkʼuluktik ta mi xnaʼatik ja jas wa sjeʼa ja Biblia sbʼaja orasyoni? Jelni stʼilanil oj jnatik, pes ja orasyoni wa xya mojxukotik soka Jyoba.

3. Cholo jun jasunuk yuja tʼilan oj katikyi orasyon ja Jyoba.

³ Jun jasunuk yuja tʼilan oj katikyi orasyon ja Jyoba yujni  ja yeʼn wa slokowotik bʼa oj jkʼuluktik. Ja Yabʼali wa xyala: «Mix chamacʼujolex. Cʼumanic ja Diosi. Cʼanahuic yi lec pavor ja Dios ba oj scoltayex. Aahuic yi lec stzʼacatal. Jaxa Diosi oj ya laman ja hua cʼujolexi. Oj ya cujlajuc ja hua cʼujolexi porque ta ti cʼa ay ja hua pensarex soc ja Cristo Jesusi, oj ya ecʼ ahuilex ja chamcʼujoli» (Filipenses 4:6, 7). Bʼobʼta mini june bʼa keʼntik oj katik ekʼ lom ja niwan lokjelal wa xyakitik ja Mandaranum bʼa spetsanil ja sutsatkʼinal.

4. ¿Jas yuj yajelyi orasyon tikʼan tikʼani wa xya tsatsbʼuk mas ja jastal wa xkila jbʼajtik soka Jyoba?

⁴ Pilan jasunuk bʼa tʼilan oj katikyi orasyoni jani yajni wa xkatikyi tikʼanxta wa xtsats bʼi mas ja jastal wa xkila jbʼajtik soka ja Jyoba. Ja maʼ lekil yamigo sbʼajeʼi mi kechanukta wa skʼuman sbʼaje yajni ay jas wa xmakuni yujileʼi, chikan jas ora wa skʼuman sbʼaje, pes yujni wa skʼana sbʼaje. Ja jastal wa xyila sbʼajeʼi wa xtsats bʼi mas ja yajni wa xyala sbʼaje ja spensareʼi, ja chamkʼujolil yiʼojeʼi soka jastal wa xyabʼ ayeʼi. Jastalni ja it, jach wa xcha ekʼ soka jastal wa xkila jbʼajtik soka Jyoba. Stsʼakatal ja libro it, ja weʼn anebʼata jitsan ja jasa wa sjeʼa ja Biblia sbʼaja Jyoba, ja smodoʼiki soka jasa wa skʼana. Kʼotani anaʼ sbʼaj lek ja Dyosi jastal jun mero awamigo. Jaʼi,  ja orasyoni juni modo bʼa wa xbʼobʼa walyabʼ ja jTatik Dyos tey bʼa satkʼinali ja jas waxa pensaraʼani soka jastal mero wala taxi. Jachuk oj bʼobʼ mojxan mas soka yeʼn (Santiago 4:8).

5. ¿Jastal wa xnaʼatik ja Jyoba mi wa smaklay spetsanil ja orasyoniki?

⁵ ¿Wan maʼ smaklay ja Jyoba spetsanil ja orasyoniki? Kʼela jasa alji yabʼye ja israʼelenyoʼik kʼoka abʼal ja bʼa styempo ja aluman Isaías: «Anima xa kʼulanex jitsan orasyon, mi xmaklay; jawa kʼabʼexi bʼutaʼel chikʼ» (Isaías 1:15). Ja yuj, ta mi wa xjeʼa ja jmodotik jastal wa xkʼana ja Dyosi, ja yeʼn mini oj smaklay ja korasyontiki. Bʼa oj smaklayotik ojni jkʼuluktik jujuntik jasunuk bʼa jel stʼilanil.

6. Bʼa oj smaklay ja Dyos ja korasyontiki, ¿jasunkiluk tʼilan oj ajyukujtik, sok jastal oj jetik meran ay kiʼojtik?

⁶ Junuk ja bʼa jasa jel tʼilani oj jkʼuluktiki jani ajyelkujtik meran skʼuʼajel (kʼuman ja Marcos 11:24). Ja jekabʼanum Pablo stsʼijbʼa: «Ta mi cʼa huax cʼuantic soc con todo jcʼujoltic ja Diosi, mi ni nunca oj yilotic lec. [...] Jayuj tʼilan oj cʼuuctic que ay ni jun Diosa, jaxa maʼ meran huas scʼuan ja Diosi y huas slea meran, pues oj ni coltajuca» (Hebreos 11:6). Ja yuj, bʼa oj ajyuk kujtik jun meran skʼuʼajel mi kechanukta oj jnatik ay jun Dyos sakʼan bʼa wa smaklay sok wa sjakʼa ja korasyontiki. Ja skʼuʼajeli ojni jetik soka jas wa xkʼulantiki. Tʼilani oj jetik meran wa xkʼuʼantik bʼa Dyos soka jastal wa xkiʼajtik ja jsakʼaniltiki (Santiago 2:26).

7. a) ¿Jas yuj tʼilan oj jkistik ja Jyoba ja yajni wa xkʼumantik bʼa orasyoni? b) ¿Jastal wa xjeʼatik chʼin wa xkaʼa jbʼajtik sok wa xkatik eluk masan bʼa jkʼujoltik ja korasyontiki?

⁷ Cha pilan jasunuk bʼa oj smaklayotik ja Dyosi jani chʼin oj kaʼ jbʼajtik sok oj katik el masan bʼa jkʼujoltik ja orasyoni. ¿Mi maʼ meranuk ay kiʼojtik jitsan rasonik bʼa oj jetik jun jmodotik bʼa chʼin yajni wantik kʼumal soka Dyosi? Yajni ja ixuk winik wa staʼawe modo bʼa oj skʼumuke jun mandaranum ma jun presidente, pes wani skisawe lek, yujni wa snaʼawe ja chaʼan cholal ayiʼoji. Ja yuj, ¿mi ama meranuk  mastoni oj jkistik lek ja Jyoba ja yajni wa xkʼumantiki? (Salmo 138:6). Ja yeʼn kechantani jaʼa «Dyos jel Juntiro ja yipi» (Génesis 17:1). Tʼilani oj jetik soka jastal wala kʼumanitiki masni ala chʼinotik yuja yeʼni. Ja it wa snikawotik bʼa oj katik eluk masan bʼa jkʼujoltik ja korasyontik wa xkatik yiʼi sok bʼa mi jun junxta oj kaltik ja yajni wa xkʼulantiki (Mateo 6:7, 8).

8. ¿Jastal oj bʼobʼ jkʼuluktik ja bʼa jsakʼaniltiki ja jastalni wa xkʼanatik ja bʼa korasyontiki?

⁸ Pilan jas junuk bʼa oj smaklayotik ja Dyosi jani oj jkʼuluktik ja bʼa jsakʼaniltik ja jasa wa xkʼanatik ja bʼa korasyontiki. Jun sjejel, ja yajni wa xkalatik yabʼ ja Jyoba, «ja yaan cʼacʼu aa quiticon ja juealticoni», ja keʼntiki tʼilani oj cha aʼtijukotik tsats lek chikan jas aʼtel xtaʼatik, sok ta wa xbʼobʼ kujtik skʼulajeli (Mateo 6:11; 2 Tesalonicenses 3: 10). Chomajkil, ta wa xkʼanatikyi a-skoltayotik bʼa mok jkʼuluktik jastik mi lekuk, cha jelni tʼilan oj jiptikan ja jastik junuk bʼa oj bʼobʼ ya kokotik luʼum skʼulajel ja jasa mi lekuki (Colosenses 3:5). Pe anima xnaʼatik ja jastik junuk it jel tʼilan bʼa jachuk oj katikyi orasyon ja Dyosi, cha jelni tʼilan oj jnatik ja sjakʼjel bʼa jujuntik sjobʼjel sbʼaja orasyoni.

9. ¿Machunkiluk tʼilan oj katikyi ja korasyontiki, sok maʼ sbʼiʼil oj katik ekʼyi?

⁹ ¿Machun oj katik ekʼyi ja korasyontiki? Ja Jesús sjeʼayi ja snebʼumaniki a-skʼuluke orar jachuk: «Jtaticon Dios ti aya ba satqʼuinali» (Mateo 6: 9). Ja yuj, tʼilani kechanta yeʼn ja Dyos Jyoba, ja maʼ oj katikyi orasyoni. Chomajkil, ja yeʼn wa skʼana oj jnatik ja cholal yiʼoj ja bʼajtan Yunini, ja Jesukristo. Jastalni kilatik ja bʼa kapitulo 5, ja Jyoba sjekakon ja Jesús bʼa Luʼum bʼa oj ya elkotik libre ja bʼa mulal soka bʼa chamelchʼakeli (Juan 3:16; Romanos 5:12). Chomajkil, ya och Mero Olomal bʼa oj skus ja jmultiki, sok cha ya och Jwesil (Juan 5:22; Hebreos 6:20). Ja yuj, ja Biblia wa xyala oj katikyi ja korasyontiki bʼa sbʼiʼil ja Jesús. Pes ja yeʼn yala:  «Spetzanil ja jastik junuk wa xakʼanawex yi‘ ja tatali yuj ja ke‘ni ojni ya‘ awi‘lexa» (Juan 16:23, YD). Bʼa oj maklajuk ja korasyontiki, kechantani yeʼn oj katikyi ja Jyoba sok yajel ekʼuk bʼa sbʼiʼil ja Jesús.

10. ¿Jas yuj mi tʼilanuk oj jleʼtik jun modo jastal oj ajyukotik yajni wa xkʼulantik ja korasyontiki?

¹⁰ ¿Ay ita maʼ jun modo jastal wa xbʼobʼ ajyukotik yajni wa xkatikyi orasyoni? Miyuk. Ja Jyoba mi xyala jastal oj ajyuk ja jkʼabʼtik soka jkwerpotiki. Ja Biblia wa sjeʼakitik tuktukil modoʼik jastal wa xbʼobʼ ajyukotik yajni wa xkatikyi orasyoni, pes wa xbʼobʼ ajyukotik kulan, tinan, mekʼan ma tekʼan (1 Crónicas 17:16; Nehemías 8:6; Hechos 21:5). Ja smeranili, ja jasa mas jel tʼilani mi jaʼuk ja jastal wa xbʼobʼ ajyukotik bʼa jachuk aʼiljukotik, jani mas tʼilan ja jastal wa xtax ja jkʼujoltiki. Pes wa xbʼobʼ jkʼultik orar jach chʼabʼan sok bʼa chikan jas lugar, bʼa kaʼteltik ma yajni wa x-ekʼ jbʼajtik jun wokol. Bʼobʼta mini maʼ oj snaʼ ta wantik yajelyi orasyon, pe ja Jyoba wani smaklayotik (Nehemías 2:1-6).

11. ¿Jastik junuk wa xbʼobʼ kaltik ja bʼa korasyontiki bʼa kechanta jbʼaj keʼntik?

¹¹ ¿Jastik junuk wa xbʼobʼ kaltik ja bʼa korasyontiki? Ja Biblia wa sjakʼa: «Chican jasuncʼa huax cʼanatic yii. Ta jach cʼa huas scʼana ja yen, oj ni yaa quitica», ja Jyoba ojni smaklayotika (1 Juan 5:14). Ja yuj, wani xbʼobʼ kaltik chikan jas junuk ja bʼa korasyontiki pe jani ja jastal wa skʼana ja Dyosi. Jun sjejel, ja yeʼn wa skʼana oj kaltik yabʼ ja jasa wa xchamjkʼujoltiki. Yajelyi orasyon ja Jyoba jach jastal wantik loʼil sok jun mero kamigotik. Oj bʼobʼ jamtikyi ja ‹jkʼujoltiki› yaljel yabʼ jaman lek ja jastal wala taxtiki (Salmo 62:8). Chomajkil, oj bʼobʼ jkʼantikyi ja yipi bʼa a-skoltayotik skʼulajel ja bʼa leki (Lucas 11:13). Cha wa xbʼobʼ jkʼantikyi a-skoltayotik bʼa oj jnatik stsajel ja jasa lek oj jkʼuluktiki sok bʼa ayaʼ kiptik bʼa oj kuchkujtik ja wokoliki (Santiago 1:5). Sok yajni wala kotik mulali, tʼilani oj kʼantik ayaʼotik perdon, pe jani soka skʼuʼajel kiʼojtik sbʼaja xchamelal ja Jesusi (Efesios 1:3, 7). Pe mi kechanta  oj katikyi orasyon bʼa jbʼajta keʼntik, ojni cha jtatik tiʼal sbʼaja tuki, jastal ja jpamilyatiki soka jmoj-aljeltik jumasaʼ (Hechos 12:5; Colosenses 4:12).

12. ¿Jastal oj bʼobʼ jetik ja bʼa korasyontiki jani mas ay stʼilanil kujtik ja jastik ti chʼikan soka jtatik Dyos tey bʼa satkʼinali?

¹² Ja bʼa korasyontiki jel tʼilan jaʼ oj katik bʼajtan bʼej ja jastik junuk bʼa ti chʼikan sok ja Jyoba. Jelni jitsan ja rasonik kiʼojtiki bʼa oj katikyi stoyjel sok yajelyi tsʼakatal sok spetsanil jkʼujoltik yuja slekil skʼujol yiʼoji (1 Crónicas 29:10-13). Ja bʼa Mateo 6:9-13 wa xtaʼatik ja orasyon sjeʼakan ja Jesusi (kʼuman). Ja tiw wa sjeʼa akʼanxukyi ja Dyosi a-sjeʼ «mi cualquierauc» ja sbʼiʼili, wa xkʼan kaltik, aya chaʼanbʼuk ja sbʼiʼili. Tsaʼan wa xcha sjeʼa akʼanxukyi akʼotuk ja tyempo oj skʼul mandari sok a-skʼuluk ja jasa wa skʼana ja bʼa Luʼumi jastalni wan kʼulaxel ja bʼa satkʼinali. Ti wa xkilatik ja Jesús jani bʼajtan skʼana ja jas mas tʼilan bʼa ti chʼikan soka Jyoba, sok tsaʼan skʼana ja jas wa xmakunikujtiki. Ta ja keʼntiki wa xkatik bʼajtan bʼej ja Dyos ja bʼa korasyontiki, wa xjeʼatik mi kechanta wa xchamjkʼujoltik bʼa oj ajyukotik lek ja keʼntiki.

13. ¿Jasa wa xyala ja Biblia sbʼaja janekʼ oj albʼuk ja korasyontiki?

¹³ ¿Janekʼ maʼ oj albʼuk ja korasyontiki? Ja Biblia mi wa xyala janekʼ oj albʼuk ja korasyontiki, anima atuchʼiluk aya ma bʼa chikan bʼayaʼa. Oj bʼobʼa kʼuluk jach mi albʼeluk, jastalni wa xkʼulantik yajni oj och waʼkotiki. Jaxa yajni wa xjamatikyi ja jkʼujoltik ja Jyoba jach jtuchʼiltik, oj bʼobʼ albʼukotik (1 Samuel 1:12, 15). Ja Jesús yala yabʼ mini lekuk ja jastal skʼulane ja matik jel niwan xyaʼa sbʼaje sok jel najat wa skʼulan ja yorasyone bʼa kechanta oj iljuke yuja tuki (Lucas 20:46, 47). Ja jaw mi jaʼuk wa skʼela ja Jyoba. Ja mas tʼilani jani aʼeluk masan bʼa jkʼujoltik jasa wa xkalatiki. Ja yuj, ja janekʼ oj albʼuk ja orasyoni, jani oj ilxuk ja jasa wantik skʼanjeli soka jastal wala taxtiki.

14. Cholo jas wa stojolan ja yaljel «cʼumanic tola vida ja Diosi» soka jastik slekilal oj jtatiki.

¹⁴ ¿Tikʼan tikʼanxta maʼ oj jkʼuluktik ja korasyontiki? Ja  Biblia wa xyala: «Cʼumanic tola vida ja Diosi» sok «cʼacʼu acual cʼumanic ja Diosi» (Romanos 12:12; 1 Tesalonicenses 5:17). Ja it mi wa stojolan oj ekʼ kujtik snajtil ja kʼakʼu soka akʼwal yajelyi orasyon ja Dyosi. Wa stojolan mok ekʼ kujtik mini jun kʼakʼu bʼa oj katikyi orasyon ja Jyoba yajelyi tsʼakatal yuja lekil skʼujoli, skʼanjelyi a-stojotik, aya kulan jkʼujoltik sok bʼa aya kiptik. ¿Mi ama jel tsamaluk snajel ja Jyoba wa xyaʼakan oj jkʼumuktik bʼa orasyon ja janekʼ ekʼele soka janekʼ tyempo wa xkʼanatiki? Ta wa xkilatik chaʼan yabʼalil ja ochel loʼil soka jtatik Dyos tey bʼa satkʼinali, ojni jpiltik tyempo bʼa oj katikyi orasyon.

15. ¿Jas yuj tʼilan oj chʼakotik yaljel «amén» ja yajni wa xchʼak katikyi orasyon jach bʼa jtuchʼiltik soka yajni ay jitsan ixuk winiki?

¹⁵ ¿Jas yuj tʼilan oj chʼakotik yaljel «amén»? Ja yaljel «amén» wa stojolan «jachukniʼa», ma «merani leka». Ja Biblia wa sjeʼa sjejelik bʼa lekni oj kaltik «amén» ja yajni wa xchʼak ja orasyoni jach bʼa jtuchʼiltik ma bʼa ay jitsan ixuk winik (1 Crónicas 16:36; Salmo 41:13). Yajni wa xkalatik «amén» ja yajni wa xkatikyi orasyon jach jtuchʼiltiki, wantik yaljel smeranilni lek ja jas kalatiki. Jaxa yajni wa xkalatik bʼa ay jitsan ixuk winiki (jach chʼabʼan ma tsats), wa xkatik chiknajuk akwerdo aytik soka jas alxiʼi (1 Corintios 14:16).

16. ¿Jasa wa xbʼobʼ jipjkʼujoltik ja yajni wa xkatikyi orasyon ja Dyosi?

¹⁶ ¿Meran maʼ wa sjakʼa ja Jyoba ja korasyontiki? ¡Waniʼa! Ayni kiʼojtik jitsan rasonik bʼa wa xbʼobʼ jipjkʼujoltik ja «Maklanum ja bʼa orasyoni» wani sjakʼayi ja yorasyone ja jitsan mil ixuk winik wa xyaʼawe sok spetsanil skʼujoleʼi (Salmo 65:2). Sok wa xbʼobʼ sjakʼ ja korasyontiki bʼa tuktukil modoʼik.

17. ¿Jas yuj wa xbʼobʼ alxuk ja Jyoba wa xya makunuk ja yanjeliki soka ixuk winik bʼa oj sjakʼ ja korasyontiki?

¹⁷ Ja Jyoba wa xya makunuk ja yanjeliki soka ixuk winik matik wa x-aʼteltaji yuji bʼa oj sjakʼ ja korasyontiki (Hebreos 1:13, 14). Jitsan ja ixuk winik matik skʼanunej skoltajele ja bʼa  yorasyone bʼa yabʼjel stojolil ja jasa wa xyala ja Biblia, staʼunejni skoltajele yajni wa xwaj ulatajuke yuj jun yaʼtijum ja Jyoba. Ja iti wa sjeʼakitik ja anjel jumasaʼ yeʼnleni ja matik wa stojowe ja xcholjel ja lekil rasoni (Apocalipsis 14:6). Chomajkil, ja yajni ay jun jnesesidatik, ja Jyoba wa xbʼobʼ sjakʼ ja korasyontiki yajni wa snikayi skʼujol junuk ja yaʼtijumiki bʼa a-skoltayotik (Proverbios 12:25; Santiago 2:16).

18. ¿Jastal wa xya makunuk ja Jyoba ja yip soka Yabʼali bʼa oj sjakʼ ja yorasyon ja yaʼtijumiki?

¹⁸ Chomajkil, ja Jyoba wa xya makunuk ja yipi soka Yabʼal,  ja Biblia, bʼa oj sjakʼ ja yorasyon ja yaʼtijumiki. Yajni wa xkʼanatikyi a-skoltayotik bʼa oj kuchkujtik jun wokol, ja yeʼn wani xbʼobʼ stojotik sok wa xbʼobʼ stsatsankʼujolanotik soka yipi (2 Corintios 4:7). Sok jaxa yajni wa xkʼanatikyi a-skoltayotik bʼa oj jnatik stsajel ja jasa oj jkʼuluktiki, jitsan ekʼele wa xya makunuk ja Yabʼali bʼa oj skoltayotik. Yajni wa xpaklaytik ja Biblia, bʼobʼta wani xtaʼatik jujuntik bersikuloʼik bʼa oj bʼobʼ skoltayotik ma ja yajni wa xkʼumantik ja tuktukil juʼuniki, jastalni ja libro it. Chomajkil, ja bʼa tsomjeli wani x-aji juljkʼujoltik rasonik bʼa Biblia bʼa tʼilan oj katik tʼabʼan jkʼujoltik, ma ja yajni jun ansyano bʼa kongregasyon wa xyaʼakitik rasonik (Gálatas 6:1).

19. ¿Jasa tʼilan oj ka tʼabʼan jkʼujoltik yajni ay ekʼele lajansok ja Dyos mi sjakʼa ja korasyontiki?

¹⁹ Ayni ekʼele oj jpensaraʼuktik ja Jyoba mi sjakʼa kitik wego ja korasyontiki, pe ja jaw mi wa stojolan ja yeʼn mi xbʼobʼ sjakʼe. Ajuluk jkʼujoltik, ja Jyoba oj sjakʼ ja korasyontiki ja jastalni wa skʼana soka tyempo lek xyila ja yeʼni. Ja yeʼni wa snaʼa lek jasa wa xmakunikujtiki sok masni wa snaʼa jastal oj jtatik yuja keʼntiki. Jitsan ekʼele ja yeʼn wa skʼana mok katikan ‹skʼanjel›, ‹slejel› sok ‹skʼumajel› (Lucas 11:5-10, YD). Ta jachkʼa wa xkʼulantik, yujni wa xjeʼatik ja jas wa xkʼanatiki smeranilni leka soka skʼuʼajel kiʼojtiki tsatsni aya. Bʼobʼta ay ekʼele ja Jyoba wa sjakʼa ja korasyontiki bʼa jun modo mi xkilatik jastal wa sjakʼe.  Jun sjejel, yajni wan ekʼel jbʼajtik jun wokol sok wa xkatikyi orasyon bʼa oj skoltayotik, bʼobʼta ja yeʼn mini oj xchʼaysnajel ja wokoli pe ojni ya kiptik bʼa oj kuchkujtik (kʼuman ja 1 Pedro 4:11).

20. ¿Jas yuj tʼilan oj katik el slekilal ja niwan majtanal bʼa yajelyi orasyon ja Dyosi?

²⁰ Janekʼto wa xkatikyi tsʼakatal ja Kʼuluman bʼa spetsanil ja sutsatkʼinali, pes tini ay jmoktik mojan bʼa spetsanil ja matik wa xkʼanatikyi skoltajel bʼa orasyon jastalni wa skʼana ja Yeʼn (kʼuman ja Salmo 145:18). La katik el slekilal ja niwan majtanal it: ja orasyoni. Ta jachkʼa wa xkʼulantik, ojni kabʼtik stsamalil snajel ja wa xbʼobʼ mojxukotik mas soka Jyoba, ja Maklanum ja bʼa orasyon.