Kaʼax ja bʼa sbʼaʼal

Kaʼax ja bʼa sbʼaʼali

SJOBʼJEL 9

¿Tʼilan maʼ oj jkʼuʼuk sbʼaja evolución?

¿Tʼilan maʼ oj jkʼuʼuk sbʼaja evolución?

JAS YUJ JEL TʼILAN

Ta meran kʼa ja evolución, anto mini ay jun smajlajel ja bʼa jsakʼaniltiki. Pe ta meran ay jun kʼuluman, ojni jtatik sjakʼjel sbʼaja sjobʼjelik bʼa jsakʼaniltiki soka bʼa tyempo jakumi.

¿JAS OJA KʼULUK JA WEʼN?

Pensaraʼan ja it: ja Alex mixa snaʼa jas oj skʼuluk. Ja yeʼn tolabida skʼuʼunej ja Dyos yeʼn skʼulunej ja sutsatkʼinali. Pe ja wego ja smaestro tarega wa xyala ja científico aybʼi yiʼoje meran preba sbʼaja evolución. Ja yuj, ja Alex wa spensaraʼan: «Ja smeranili, ta ja científico wa skʼuʼane sbʼaja evolución, ¿machun kʼotelon ja keʼn bʼa pilan ja jas oj kali?».

Lekbʼi weʼnuka ja Alex, ¿oj maʼ akʼuʼuk sbʼaja evolución kechan yuja ay libroʼik bʼa eskwela jach wa xyala?

KʼOTAN TEKʼAN SOK PENSARAʼAN

Ay ixuk winik bʼa wego wa xyalawe wanbʼi skʼuʼane sbʼaja evolución ma sbʼaja ayni jun kʼuluman, pe mi snaʼawe xcholjel jas yuj jach wa skʼuʼaneʼi.

  • Jujuntik wa skʼuʼane bʼa ayni jun kʼuluman yuja jach jeʼubʼalyile soka srelijyon.

  • Tuk wa skʼuʼane sbʼaja evolución yujni jach jejiyile ja bʼa eskwela.

WAKE SJOBʼJELIK BʼA SPAKLAJEL

Ja Biblia wa xyala: «Spetzanil na‘itz ay kʼuluman. ja‘xa dyosi skʼulan spetzanil ja jastik junuki» (Hebreos 3:4, YD). ¿Ay maʼ stojolil waxa wabʼ ja jas wa xyala ja Biblia?

Yaljel mey jun Kʼuluman jach jastal yaljel ja naʼits it stuchʼiltani stojbʼes bʼaj, ja jaw mini ay stojolil.

JA JAS ALUBʼALI: Spetsanil ja jas ay ja bʼa sutsatkʼinali kʼot ajyuk yuja jel niwan ja jas bʼojti, soka it wa xnaji sbʼaj jastal Big Bang.

1. ¿Jasun ma machun ya bʼojtuk ja Big Bang?

2. ¿Bʼaya mas ay stojolili: spensarajel jachʼta lom chʼak ajyuk ja jastik junuki, ma ay june maʼ skʼulan?

JA JAS ALUBʼALI: Ja ixuk winiki ti jaktik bʼa chante.

3. Ta ti jakelotik bʼa chante, jastal bʼa machin, ¿jas yuj mas jel biboʼotik ja keʼntik yuja yeʼnle?

4. ¿Jas yuj ja yal «chʼin» jastik sakʼani mini xchʼak jnatik ja jastik yiʼoji?

JA JAS ALUBʼALI: Ayni meran prebaʼik sbʼaja evolución.

5. Ja maʼ wa xyala jachuki, ¿yeʼn maʼ meran spaklunej?

6. ¿Janekʼ ixuk winik skʼuʼuneje sbʼaja evolución kechan yuja yabʼuneje cha wa skʼuʼane ja matik jel bibo?

«Lekbʼi wajuma bʼejyel bʼa jun yaxkʼul sok awila jun tsamal naʼits kʼulubʼal sok teʼ, bʼobʼta mini oja wal: ‹¡Jel chamyabʼjel! Ja il mokʼni jujuntik teʼ sok yeʼnta stojbʼese ja naʼits it›. Ja jaw mini ay stojolil. Ja yujil, ¿jas yuj oj jkʼuʼuktik ja sutsatkʼinal jachʼta jul stuchʼil?» (Julia).

«Ta ay maʼ yala wabʼ bʼa ay jas bʼojti ja bʼa imprenta, sok chʼak tsʼijtuk ja tinta ja bʼa yibʼ naʼitsi sok jachuk tojbʼi jun diccionario, ¿oj maʼ akʼuʼuk?» (Gwen).

¿JAS YUJ OJ JKʼUʼUK BʼA DYOS?

Ja Biblia wa xlokwani bʼa la katik makunuk ja jbiboʼiltiki (2 Timoteo 1:7). Ja it wa stojolan ja skʼuʼajel bʼa Dyos mi ti elel:

  • BʼA JAS WA XYABʼA CHIKʼEL: «Wa xyabʼ jchikʼel ayni jun ipal jel chaʼanyabʼal».

  • BʼA JAS WA SKʼUʼANE JA TUKI: «Ja jmojiki wa skʼuʼane bʼa Dyos».

  • BʼA AY MAʼ WA STʼENAWA: «Ja bʼa jnaji wa xyalawe kabʼ tʼilan oj kʼuʼuk bʼa Dyos».

Tʼilani oj ajyukawuj meran yechalil ja bʼa jas oja kʼuʼuki.

«Yajni ja maestro wa xcholo ja bʼa eskwela jastal wa x-aʼtiji ja jkwerpotiki, mastoni wa xkʼuʼan bʼa ayni jun Dyos. Bʼa jujune parte ja bʼa jkwerpotiki naka ay xchol, ama jun yal nuxuk, sok ayni ekʼele mini xkaʼa jbʼajtik kwenta jastal wa x-aʼtiji. ¡Ja jkwerpotiki jelni chamyabʼjel!» (Teresa).

«Yajni wa xkila jun niwan chaʼan naʼits, jun barko ma jun karro, wa xjobʼo jbʼaj: ‹¿Maʼ skʼulan?›. Wani skʼana biboʼil bʼa skʼulajel jun karro yujni jel jitsan ja yal chʼinik pieza yiʼoji, sok tʼilani oj chʼak kanuk bʼa slugar bʼa lek oj aʼtijuk. Ja yujil, ta jun karro ay maʼ skʼulan, anto cha jachni ja ixuk winiki» (Ricardo).

«Yajni mas wanon snebʼjel ja bʼa ciencia, masni mixa jel xkʼuʼan ja bʼa evolución. [. . .] Bʼa keʼna, masni jel wokol skʼuʼajel sbʼaja evolución sok masni pasil skʼuʼajel bʼa ay jun Kʼuluman» (Antonio).

PENSARAʼAN SBʼAJA IT

Ama ja científico jitsanxa jabʼil wane spaklajel, tuktukilni ja jastal wa spensarane sbʼaja evolución. Ta yeʼnle ja mas wa snaʼaweʼi sok mi x-ochye akwerdo, ¿jas yuj oja kʼuʼuk sbʼaja jas wa xyalawe ja yeʼnle?