1, 2. ¿Jasa tʼilan oj jkʼuluktik soka jastik wa xkʼulantik gusto skʼulajeli?

PENSARAʼAN: lajansok ojxta wayi jun kʼomuk jun tekʼul bʼa tsamalxta takʼan, pe bʼaya kʼaʼelxa xetʼan. ¿Oj maʼ aloʼ yibʼanal ja jastal kʼaʼel ayi, ma oja jip-ele ma kechanta oja kup ja bʼa kʼaʼeli sok slojel ja bʼa leki? ¿Bʼaya oja tsaʼi?

² Jastalni soka tekʼul it, jach kʼotel ja jastik wa xkʼulantik gusto skʼulajel soka jas wa skʼapa ja luʼumkʼinal it. Yajni wa xpaklaytiki, wa xkilatik jastal ja tekʼul kalatiki, tʼusan mi spetsaniluk mi lekuk ja jastik wa xkʼulaxiʼi. ¿Jas oj jkʼuluktik? Jujuntik wa xchʼak «sloʼe» sok mi skʼelawe ta lek ma mi lekuk. Pilan, wani xyijnayekan juntiro bʼa mi oj jomjuke. Pe ay tuk, wani xyaʼawe skwidadoʼe bʼa mok skʼuluke ja bʼa mi jel lekuki, pe bʼa najtik ekʼele wani xyabʼye stsamalil ja bʼa lek skʼulajeli. Ja yuj, ¿bʼaya oj jtsatik ja keʼntik bʼa oj ajyukotik ja bʼa syajal skʼujol ja Dyosi?

3. ¿Jasa oj jpaklaytiki?

³ Tʼusan mi jpetsaniltik jani wa stsaʼatik ja bʼa tsaʼan alxi: wa xnaʼatik ayni stʼilanil skʼulajel ja jas wa xkʼulantik gusto, pe jaʼita soka mi oj sjom-otiki. Ja yuj, tʼilani snajel bʼay ja bʼa leki soka mi lekuki. Pe bʼajtanto oj jnatik jastal stsajel lek ja jastik wa xkʼulantik gusto, la jpaklaytik jasa oj jkʼuluktik bʼa mi oj sjom ja jastal wa xkila jbʼajtik soka Jyoba.

4. Yuja kaʼunejtikxayi ja jsakʼaniltik ja Jyoba, ¿jastal wa skoltayotik yajni wa stsaʼatik ja jastik wa xkʼulantik gusto skʼulajeli?

⁴ Mi ekʼel jitsan jabʼil, jun taʼumantiʼ bʼa yiʼaj jaʼ bʼa 1946 yala: «Kʼajyelon wa xmaklay lek sok mi xchʼaya jun loʼil bʼa yijel jaʼ, pes lajansok keʼnani ja maʼ oj yi jaʼi». ¿Jas yuj? Ja yeʼn wa xyala: «Yajel juleljkʼujol yeʼnani kaʼunejyi ja jsakʼanil ja Jyoba jelni skoltunejon bʼa ajyel toj». Cha jachni wa xpensaraʼantik ja keʼntiki. Yajni wa xjuljkʼujoltik kaʼunejtikxayi ja jsakʼaniltik ja Jyoba wa skoltayotik bʼa ajyel toj (kʼuman ja Eclesiastés 5:4). Spensarajel sbʼaja it cha wa xkilatik wa syama ja tuk jastik wa xkʼulantik ja bʼa jsakʼaniltiki, soka jastik wa xkʼulantik gusto skʼulajeli. Jachʼ ya chijkajuk stojolil ja jekabʼanum Pablo yajni stsʼijbʼanyi ja smoj-aljelik bʼa styempo: «Ja jas wa xakʼuxuwexi. ja jas wa xawu‘ajexi. ja jas wa xakʼulanexi. kʼulanik spetzanil ja jastik junuki bʼa oj atoy‘ex ja dyosi» (1 Corintios 10:31, YD).

5. Soka jas wa xyala bʼa mi lekuk skʼulajel ja Levítico 22:18-20, ¿jasa wa xcha yala ja Romanos 12:1?

⁵ Spetsanil ja jastik wa xkʼulantiki ti chʼikan ja bʼa yaʼteltajel ja Jyoba. Ja bʼa sjuʼunil Romanos, ja Pablo jach ya chijkajuk ja chaʼan yaljelik it sbʼaja smoj-aljeliki: «Aa bajex yi ja jastal huax caatic yi ajyi  ja chante ja ba sti sat ja yeni [...]. Quentic xa mismo oj caa jbajtic soc spetzanil ja jcʼujoltiqui. Ja jastal jahui, huan nix caatic yi gusto ja Diosa» (Romanos 12:1). Ja yaljel «quentic xa mismo oj caa jbajtic» jani kʼotel ja jpensartik, ja jkʼujoltik soka kiptiki (Marcos 12:30). Ja Pablo staʼa tiʼal ja yajel jbʼajtiki keʼntikxa mismo jach jastal yajni wa x-aji jun «chante ja ba sti sat» ja Dyosi. Soka it ay jas tʼilan bʼa mok jkʼuluktik. Ja Ley bʼa Moisés wa xyala mini lekuk yajel jun chante bʼa mi tsʼikanuk ay, pes ja Dyos mi lek xyila (Levítico 22:18-20). Junxta ta jun jmoj-aljeltik ay jas wan skʼulajel bʼa mi lekuk sok jach wa xyaʼteltay ja Jyoba, ja yeʼn mini lek xyila. Pe ¿jastalxa oj ekʼuk ja it?

6, 7. ¿Jastal oj bʼobʼ ya kuxbʼuk yibʼanal ja skwerpo jun kʼuʼuman Dyos, sok jasa oj ijukjanyi?

⁶ Ja Pablo yala yabʼ ja smoj-aljelik bʼa Roma: «Mi xa huaahuex yi lugar ja hua cuerpoex ba oj scʼuluquex mandar ba piero oja cʼuluquex» (Romanos 6:12-14). Cha yala: «[Aʼawik] chamuk ja jastik wa skʼana ja wabʼakʼtelexi» (Romanos 8:13, YD). Tʼusan bʼajtan, ja Pablo staʼata tiʼal sbʼaja jastik wa skʼana oj skʼuluk jujuntik parte ja bʼa jkwerpotiki. Sbʼaja ixuk winik mulanumi, ja yeʼn yala: «Ja sti‘i bʼutʼel sok kʼumal ja bʼa mi lekuki». «Wa x‘ajniye‘ sok yoke‘i bʼa oj milwanuke‘.» «Mi skisawe‘ ja bʼa sti‘ sat ja dyosi.» (Romanos 3:13-18, YD.) ¿Jas oj ekʼuk ta jun kʼuʼuman Dyos xya makunuk chikan jas sparte bʼa skwerpo bʼa skʼulajel jastik mi lekuk? Wani yajel kuxbʼuk yibʼanal ja skwerpo. Jun sjejel, ta gana lek wa xyila jastik junuk bʼa kux, jastal skʼeljel ixuk winik bʼasan ma bʼa jel xpekʼxi chikʼ, wani yajelyi ‹lugar ja sati bʼa oj skʼuluk ja bʼa mi lekuki› sok wani yajel kuxbʼuk yibʼanal ja skwerpo. Soka jastal wa xyaʼteltay ja Dyosi mixa asyadoʼuk, soka Jyoba mixani tʼun lek xyila (Deuteronomio 15:21; 1 Pedro 1: 14-16; 2 Pedro 3:11). Yuja mini lekuk ja jastik wa skʼulan gusto, jelni chaʼan oj stup.

⁷ Ti wa xkilatik ja jas wa stsaʼatik bʼa wa xkʼulantik gusto oj bʼobʼ yijan niwak wokol. Ja yuj, wa xkʼanatik stsajel ja bʼa wa xya tsamalbʼuk ja jastal wa xkaʼteltaytik ja Dyosi, sok mok waj sjome. Ja wego la kiltik jastal snajel ta lek ma mi lekuk ja jas wa xkʼulantiki.

8, 9. a) ¿Jas chabʼ tikʼe modoʼal ay sbʼaja jastal oj katik ekʼuk ja jtyempotiki? b) ¿Bʼay ja mi xkʼulantiki, sok jas yuj?

⁸ Ay chabʼ tikʼe modoʼal sbʼaja jastal oj katik ekʼuk ja jtyempotiki: june, jaʼ jastik mini tʼun lekuk skʼulajeli, ja xchabʼili, ta wa xyala lek ja jkʼujoltik skʼulajel. La kiltik ja sbʼajtanili: ja jastik mini lek oj skʼuluk jun kʼuʼuman Dyos.

⁹ Ja bʼa kapitulo 1, kilatik jujuntik tikʼe jasunuk bʼa wa xyala ja Biblia mi lek skʼulajel. Kechan pensaraʼan sbʼaja programaʼik bʼa telebisyon, ja sitioʼik bʼa Internet, pelikulaʼik sok tsʼebʼojik; bʼa ayiʼoj ixuk winik jel sgusto makʼwanel sok syajbʼesel ja tuki, ma bʼa ayiʼoj jastik bʼa pukuj sok bʼa wa sjeʼa ixuk winik bʼasane bʼa wane skʼuljel jastik kux. ¿Jasa tʼilan oj jkʼuluktik sbʼaja jastik wa xnikwani skʼulajel bʼa mi lekuk wa xyala ja leyik soka rasonik bʼa Biblia? Ja kʼuʼumanik Dyosi mokni jkʼuluktik (Hechos 15:28, 29; 1 Corintios 6:9, 10; Apocalipsis 21:8). Jachuk, oj jetikyi ja Jyoba jelni tʼilan wa xkilatik ja chabʼ mandarik it: «Aa xa chʼayuc ja hua cʼujolex ja ba malo» sok «A‘a[kan] ja bʼa mi lekuki». Ta jachʼ wa xkʼulantik, wa xjeʼatik «huan xax cʼuantic ja Diosi» (Romanos 12:9; 1 Pedro 3:11, YD; 1 Timoteo 1:5).

10. ¿Jas wa xyalawe jujuntik, sok jas yuj jel xiwela sbʼaj spensarajel jachuk?

¹⁰ Ay jujuntik wa spensarane mey smaloʼil skʼeljel bʼa  wa sjeʼa jaman lek ja mi lekuki. Bʼobʼta oj yal-e: «Ja keʼn wa xbʼobʼ jkʼel bʼa telebisyon ma bʼa pelikulaʼik, pe mi xkʼulan». Kechanta wa sloʼla sbʼaj ja maʼ wa spensaraʼan jachuki sok oj bʼobʼ koʼuk mulal (kʼuman ja Jeremías 17:9). Ta staʼa jkʼujoltik skʼeljel ja jastik wa xyijnay ja Jyoba, ¿wan maʼ xbʼobʼ kaltik meran lek wantik yajel «chʼayuc ja [bʼa jkʼujoltik] ja ba malo»? Cha yajni tikʼanxta wa xkʼulantik ja jastik mi lekuki mixa xya tʼabʼtʼunuk ja jkʼujoltiki, sok oj bʼobʼ yiʼotik och bʼa koʼel mulal ma mixato maloʼuk yiljel ja jas wa skʼulan ja tuki (Salmo 119:70; 1 Timoteo 4:1, 2).

11. ¿Jastalxa wa xkʼot smeranil ja jas wa xyala Gálatas 6:7 sbʼaja jastal oj katik ekʼuk ja jtyempotiki?

¹¹ Sok jachni mero ekʼel sbʼaj jujuntik jmoj-aljeltik. Yuja mi xyaʼawekan skʼeljel ja jastik mi lekuki, koʼeleni skʼulajel. Jachuk yajni skʼulaneta tito wa snaʼawe «ja jas wa xtzʼunxi ojni jachʼxuka» (Gálatas 6:7, YD). Pe ja keʼntiki ojni bʼobʼ joybʼatik bʼa mi jach oj ekʼ jbʼajtik jastal yeʼnle. Ta wa xkʼujolantik stsʼunjel ja bʼa jpensartik jastik junuk bʼa lek, ojni kiltik slekilal (kʼela ja rekwagro « ¿Lek maʼ ja jas wa xkʼulan gusto skʼulajeli?»).

12. ¿Jastalxa oj bʼobʼ katik makunuk ja Gálatas 6:5 yajni oj jtsatik ja jastal oj katik ekʼuk ja jtyempotiki, sok bʼa oj jtatik jkoltajeltik bʼa oj jnaʼ jas oj jkʼuluktik?

¹² Ja wego la kiltik ja xchabʼil tikʼe modo sbʼaja jastal oj katik ekʼuk ja jtyempotiki: jaʼa yajni mi xyala jaman lek ja Yabʼal ja Dyos ta lek ma miyuk ja jas oj jkʼuluktiki. Ja bʼa ekʼeleʼik it, jujunexa oj yil ta oj sjom-otik ma miyuk ja jas oj jkʼuluktiki (kʼuman ja Gálatas 6:5). Pe ay jkoltajeltik yajni jachʼ wa x-ekʼ jbʼajtiki: jaʼa rasonik wa xyala ja Biblia. Ja rasonik it wa skoltayotik bʼa snajel ja jas  wa spensaraʼan ja Jyoba. Ja yuj, ta wa stsajlatik lek, ojni jnatik «ja jas huas scʼana ja [Jyoba]» sbʼaja spetsanil ja jas wa xkʼulantiki, sok chomajkil sbʼaja jastik wa xkʼulantik gusto skʼulajeli (Efesios 5:17).

13. Sbʼaja jastik wa xkʼulantik gusto skʼulajeli, ¿jasa oj skoltayotik bʼa mok jkʼuluktik ja jas wa xyijnay ja Jyoba?

¹³ Mi spetsanil junxta lajan wa x-ajyikujtik snajel, ma biboʼil bʼa snajel ja bʼa lek soka bʼa mi lekuki (Filipenses 1:9). Chomajkil, tuktukil ja jastik wa xkʼulantik gusto. Ja  yuj, mok jmajlaytik junxta ja jas oj jkʼuluktiki. Jelni tʼilan oj och jpensaraʼuktik tikʼan soka rasonik bʼa Biblia sok yajelkan a-stoj ja jpensartik soka jkʼujoltiki. Jachuk, masni chapan oj ajyukotik bʼa mok jkʼuluktik ja tikʼe jastik junuk bʼa wa xyijnay ja Jyoba (Salmo 119:11, 129; 1 Pedro 2:16).

14. a) ¿Jas pilan jasunuk oj jpaklaytik sbʼaja jastik wa xkʼulantik gusto skʼulajeli? b) ¿Jasa oj skoltayotik bʼa tolabida oj katik bʼajtan bʼej ja yaʼteltajel ja Dyosi?

¹⁴ Sbʼaja jas wa stsaʼatik soka jastik wa xkʼulantik gusto skʼulajel, wa sjeʼa ta lek xkilatik ja jas mi lekuki ma ja leki. Pe cha jel tʼilan oj kiltik ta mi jel jitsan tyempo wa xkaʼ ekʼtisok. ¿Jas yuj? Pes jachuk oj jnatik ta mi jel wantik yajelyi stʼilanil. Mok jchʼay jkʼujoltik ja yaʼteltajel ja Jyoba jani ja jasunuk mas tʼilan sbʼaj jun kʼuʼuman bʼa yeʼn (kʼuman ja Mateo 6:33). ¿Jasa oj skoltayotik bʼa oj katik bʼajtan bʼej? Jani snochjel ja srason ja Pablo: «Aa cuidadoex jastal huala bejyiyex ja ba mundo iti. Moc jauc amojex ja tonto jumasa[.] Porque huan eqʼuel ja tiempo y jel xa quistal ja mundo» (Efesios 5:15, 16). Ta jchapatik janekʼ tyempo oj katik makunuk sbʼaja jastik wa xkʼulantik gusto skʼulajeli, ojni kan mas jtyempotik sbʼaja jastik mas tʼilanik «sbaj Diosi», ja aʼtelik bʼa wa xya mojxukotik mas soka yeʼn (Filipenses 1:10).

15. ¿Jas yuj jel tʼilan oj kaʼ jkwidadotik soka jastik wa xkʼulantik gusto skʼulajeli?

¹⁵ Jelni tʼilan oj kaʼ jkwidadotik yajni wa stsaʼatik skʼulajel ja jastik wa xkʼulantik gusto. ¿Jas wa stojolan ja it? Sbʼaja tekʼul jtaʼatikta tiʼali. Bʼa mi oj jtatik slojel ja bʼa kʼaʼeli, mi kechanta wa xkuputik ja bʼa mi lekuki, wantoni xkatik el xetʼan ja bʼa leki. Junxta wa x-ekʼ soka jastik wa xkʼulantik gusto skʼulajeli, ja kʼuʼuman Dyosi mini skʼulan ja jastik wa xyala mi lekuk ja Biblia. Chomajkil lekni mok jkʼuluktik ta ay jdudatik sbʼa jun jasunuk ma bʼa  lajansok mi jel lekuk sok oj bʼobʼ ya jitskotik soka Dyosi (Proverbios 4:25-27). Jun jasunuk bʼa oj skoltayotik bʼa oj kaʼ jkwidadotik jani stsajlajel lek ja jas wa xyala ja rasonik bʼa Biblia.

16. a) ¿Jastal wa xkatik chiknajukan wa xkʼana oj jkʼuluktik ja bʼa lek xyila ja Jyoba? b) ¿Jasa oj kʼajyukotik skʼulajel kʼaku kʼakʼu ja bʼa jsakʼaniltiki?

¹⁶ Yajni wa stsaʼatik skʼulajel jun jasunuk bʼa wa xkʼulantik gusto, ja kʼuʼuman Dyos wa xyaʼa tʼabʼan skʼujol ta lek wa xyila ja Jyoba. Ja Biblia yiʼoj ja spensar soka jastik yaʼunejkan kulani. Jun sjejel, ja mandaranum Salomón yala sbʼaja jastik wa xyijnay ja Jyoba, sbʼaja it tey «jun akʼal wa sleʼa abʼal», «kʼabʼalik wa spekʼa chikʼ», «jun kʼujolal wa xchapa nakʼul jastik mi lekuk» sok «okalik bʼa wa snutsu sbʼaj skʼulajel bʼa mi lekuk» (Proverbios 6:16-19). ¿Jastal oj skoltayotik snajel ja jas wa spensaraʼan ja Dyos? Ja Pedro yaʼa ja sjakʼjeli: «A chʼay juntiro acʼujol ja ba malo» (1 Pedro 3:11). Ja yuj, soka jas wa stsaʼatiki ojni katik chiknajuk lek wani xkijnaytik spetsanil ja jastik mi lek xyila ja Jyoba (Gálatas 5:19-21). Ajuljkʼujoltik ja jas wa xkʼulantik yajni jtuchʼil aytiki mas ay stʼilanil yuja ayotik soka tuki, pes jach wa sjeʼa jastalotik mero (Salmo 11:4; 16:8). Ja yuj, ta wa xkʼanatik sok spetsanil  jkʼujoltik yijel ja jsakʼaniltik jastal wa skʼana ja Jyoba, oj kaʼ tʼabʼan jkʼujoltik ja rasonik bʼa Biblia bʼa spetsanil ja jas oj jkʼuluktiki. Sok oj kʼajyukotik kʼakʼu kʼakʼu jach oj kiʼ ja jsakʼaniltiki (2 Corintios 3:18).

17. ¿Jasa tʼilan oj jobʼ jbʼajtik yajni wantik stsajel jun jasunuk bʼa wa xkʼulantik gusto?

¹⁷ ¿Jasun mas oj jkʼuluktik bʼa oj jnatik ta jun jasunuk wa xkʼana oj jkʼuluktik lek oj yil ja Jyoba? Jani sjobʼjel jbʼajtik: «¿Oj maʼ skoltayon ma miyuk ja bʼa jsakʼanili soka jastal wa xkila jbʼaj soka Dyosi?». Jun sjejel, bʼajtanto oj kiltik jun pelikula, la jpensaraʼuktik: «¿Jasa oj xchʼikan ja bʼa jkʼujoli?». La kiltik jastik rasonik bʼa Biblia oj skoltayotik ta jach ekʼ jbʼajtiki.

18, 19. a) Soka rason wa xyaʼa ja Filipenses 4:8, ¿jastal wa skoltayotik bʼa oj jnatik stsajel ja jastik wa xkʼulantik gusto skʼulajeli? b) ¿Jasa tuk rasonik kiʼojtik bʼa wa skoltayotik? (Kʼela ja nota.)

¹⁸ June ja bʼa rasonik jel tʼilani tey bʼa Filipenses 4:8, wa xyala: «La xa caa jbajtic quechan oj cʼultic pensar ja jas merani. La xa jchʼay jcʼujoltic ja jas oj yaa qʼuixol ja ba sti sat ja Diosi. La xa caatic can ja jpensartic ba jel cuxi. Sbej que quechan oj cʼultic pensar ja jas toji soc ja jas jel huax yaa alegre soc spetzanil ja jas ba jel tzamali. Ja jpensartiqui, sbej que puro lec». Yajni ja Pablo yala ja it mi ja wan stajel tiʼal ja jastik jel xkʼulantik gusto skʼulajeli, jaʼ wan yaljel sbʼaja stʼilanil spensarajel ja jastik lek xyila ja Dyosi (Salmo 19:14). Pe ja yaljel it wani xcha kʼot sbʼaj ja jastik wa xkʼulantik gusto skʼulajeli. ¿Jastal?

¹⁹ La jpensaraʼuktik soka jas wa stsaʼatik sbʼaja jastik wa xkʼulantik gusto skʼulajeli, tey ja pelikulaʼiki, ja makinitaʼik ma videojuegoʼik, tsʼebʼojik ma chikan jasa jastal jaw, sok la jobʼ jbʼajtik: «¿Wan maʼ sbʼutʼu ja jpensar sok jastik ‹puro lec›?». Jun sjejel, tsaʼan yajni chʼakta kiltik jun pelikula, la kiltik jasa snolokan ja bʼa jpensartiki. Ta lek sok tsamal ja jas kilatiki, sok ta wa  stsatsankʼujolanotik, anto lekni ja jas jtsaʼatik skʼeljeli. Pe ta wa xya jpensaraʼuktik jastik bʼa kux, anto mini lekuk ja jas jtsaʼatiki (Mateo 12:33; Marcos 7:20-23). ¿Jas yuj? Yujni spensarajel bʼa jastik kux mi xya ajyukotik laman, wa sjomo ja jkʼujoltiki soka jastik jnebʼunejtik bʼa Biblia soka jastal wa xkila jbʼajtik soka Dyosi (Efesios 5:5; 1 Timoteo 1:5, 19). Skʼeljel ja jas mi lekuki wa xjomwani, ja yuj tʼilan chapan oj ajyukotik bʼa mok jkʼuluktik (Romanos 12:2). * Wani xkʼana oj jkʼuluktik jastal ja tsʼebʼanum ja maʼ skʼanayi ja Jyoba: «Sutu ja jsat bʼa mok skʼel ja jas mi xmakuni» (Salmo 119:37).

20, 21. Soka jas wa xyala ja 1 Corintios 10:23, 24, ¿jastal oj katik makunuk yajni wa stsaʼatik skʼulajel ja jas wa xkʼulantik gusto?

²⁰ Ja Pablo staʼa tiʼal pilan rason bʼa Biblia bʼa oj kaʼ jkʼujoltik yajni wa xkʼulantik jun jasunuk bʼa keʼntikta: «La xa jleetic modo jastal sbej oj jcoltatic ja jmojtiqui ja ba slequil ja yenlei, mi jauc quechan ja ba jgustotic ja quentic mismo» (1 Corintios 10:23, 24). ¿Jasa oj skoltayotik bʼa oj katik makunuk ja rason it yajni wa stsaʼatik skʼulajel ja jas wa xkʼulantik gusto? Jani sjobʼjel: «¿Jastal oj yil-e ja tuk ja jas wa stsaʼa skʼulajeli?».

²¹ Bʼobʼta ja jkʼujoltik oj yal lek skʼulajel jujuntik jasunuk bʼa wa xkʼulantik gusto. Pe ta wa xkilatik mi jel lek xyilawe ja tuk jmoj-aljeltiki anto bʼobʼta oj jtsatik pilan. ¿Jas yuj? Yujni mi xkʼanatik oj skʼojchuk yoke ja bʼa yaʼteltajel ja Jyoba yuj jmul keʼntik. Ja jaw juni mulal soka «quermanotic», ma jastal yala ja Pablo, jani wa xleʼa «mul[tik] soc ja Cristo». Chomajkil, jel tʼilan mok  jkʼuluktik ja it: «Mi xa hua sleex ja smul ja hua mojexi» (1 Corintios 8:12; 10:32). Ja kʼuʼumanik Dyos wani xkaʼa jkwidadotik soka jastik wa xkʼulantik gusto skʼulajeli, anima mi maloʼuk, pe mi skoltay ja jmoj-aljeltik. Jach wa xjeʼatik wantik snochjel ja meran sok tsamalik rason yalakan ja Pablo (Romanos 14:1; 15:1).

22. ¿Jas yuj mok jchʼik jbʼajtik soka jas wa stsaʼawe skʼulajel ja tuk jmoj-aljeltiki?

²² Pe ta keʼntik ja maʼ jel delikado ja jkʼujoltiki, mok jchʼik jbʼajtik soka jas wa stsaʼawe skʼulajel ja tuk bʼa lek wa xyala ja skʼujole skʼulajel jun jasunuk. Mok jmajlaytik ja jmoj-aljeltik a-skʼuluke ma miyuk ja jas wa xkʼanatik ja keʼntiki. Mini sbʼejuk skʼulajel ja jaw, pes jachtik jastal skʼanjel aʼajnuk junxta lajan ja karroʼik yajni wajume bʼa jun karretera. Ja yuj, ta tuk jmoj-aljeltik stsaʼawe skʼulajel tuk jastik bʼa mi jel lek xkilatik ja keʼntiki, pe mi skʼoko ja smandarik ja Dyosi, ¿jas oj jkʼuluktik? Yuja syajulal jkʼujoltiki, mok jchʼik jbʼajtik. Jachuk, «ja cristiano oj yil que tzamal ja [jmodotiki]» (Filipenses 4:5; Eclesiastés 7:16).

23. ¿Jas oj jkʼuluktik bʼa oj jtsatik lek ja jastik wa xkʼulantik gusto?

²³ ¿Jas oj jkʼultik bʼa stsajel lek ja jastik wa xkʼulantik gusto? Jani mok jkʼeltik chikan jasa bʼa wa sjeʼa jaman lek jastik junuk bʼa malo bʼa wa xyala ja Biblia mi lekuk. Sok yajni xtʼaspuntik sok jastik bʼa mi xyala jaman lek ja Yabʼal ja Dyos ta lek ma miyuk ja jas oj jkʼuluktiki, la jpaklaytik ja rasonik bʼa Biblia ja bʼa ekʼeleʼik jaw. Cha mini oj jkʼuluktik ja jastik wa syajbʼes ja jkʼujoltiki sok mini oj jkʼuluktik bʼa jas oj skʼojchuk yok ja tuki, pe chomajkil ja jmoj-aljeltiki. Ta wa xkʼujolantik stsajel ja jastik lek bʼa wa xkʼulantik gusto, ojni jtoytik ja Dyosi sok oj ajyukotik soka jpamilyatik ja bʼa syajal skʼujoli.